زهرا شیرزور روز شنبه در گفت و گو با خبرنگار ایرنا با بیان اینکه در این راستا می‌توان از تجربه‌های موفق سایر کشورها در طراحی بسته‌های حمایتی کمک گرفت افزود: تقویت، حمایت و همراهی دولت از تشکل‌های مردمی و غیردولتی و تشکیل سرمایه‌های اجتماعی به نظر در این دوران افزایش یافته است.
وی با اشاره به اینکه تغییرات اقتصادی بر اثر همه‌گیری کرونا در قالب یکسری فرصت و تهدید در استان خراسان جنوبی دیده می‌شود گفت: در این راستا تغییراتی بصورت محدودیت بیشتر برای جابجایی مردم، کالاها و ارایه خدمات ایجاد شد و از آنجا که مرکز استان با کاهش شدید جمعیت دانشجو و سرباز مواجه بوده خدمات ارایه دهنده نقل و انتقال این جمعیت از جمله حمل و نقل جاده‌ای و هوایی با تهدید مواجه شدند.
استاد دانشگاه بیرجند ادامه داد: از طرفی به دلیل همزمانی بحران کرونا با ایام نوروز که استان با آب و هوای بهاری و جاذبه‌های تاریخی می‌توانست پذیرای گردشگران باشد رکود ناشی از این بحران، بر فعالیت‌هایی نظیر خدمات اقامت‌گاه‌ها، رستوران‌ها، حمل و نقل، بازار سوغات و تفریحات اثر گذاشت.
وی افزود: از آنجا که یک زنجیره از تولید تا توزیع وجود دارد، تعطیلی صنوف و واحدهای تولیدی مختلف و کاهش سطح تقاضا به حجم بدهی‌های این بخش‌ها افزوده و خسارات زیادی متحمل این بخش‌ها شده است که هنوز از آمار رسمی دقیق در این بخش‌ها اطلاعاتی در دسترس نیست.
بیشترین آسیب بر اثر کرونا مربوط به بخش خدمات است
شیرزور یادآور شد: بیشترین آسیب‌ها بر اثر کرونا در استان خراسان جنوبی مربوط به بخش خدمات است و از آنجا که ۹۰ درصد بازار صادراتی استان به افغانستان اختصاص دارد محدودیت‌های اعمال شده مرزی روند صادرات را مختل کرده است.
وی گفت: برخی فرصت‌ها بصورت نوآوری در قالب ارایه کالا و خدمات و یا افزایش یا نبود کاهش تقاضای برخی کالاها و خدمات در استان بروز کرده است به طور مثال ارایه کالاهای خرده فروشی بصورت آنلاین، تلفنی و در منزل، ارایه خدمات مشاوره‌ای بصورت مجازی، رشد کسب و کارهای مرتبط با حوزه بهداشت و درمان، افزایش خدمات دریافت و پرداخت آنلاین، افزایش تقاضا برای خدمات نرم افزاری.
دکترای اقتصاد ادامه داد: محدودیت های تهیه مواد اولیه در بخش تولید از جمله تغییرات اقتصادی بر اثر کرونا است که این امر را می‌توان به دو عامل نسبت داد یکی بسته شدن پایانه‌های مرزی ناشی از اقدمات پیشگیرانه سایر کشورهای طرف مبادلات ما و دیگر اینکه بعد از عامل فشار تحریم‌ها همه‌گیری کرونا، ورود ارز را به کشور مختل کرده و تخصیص ارز به واحدهای تولیدی دچار اختلال شده است این محدودیت بطور بارز اثر نامطلوب خود را بصورت حباب شدید قیمتی در بازار خودرو، لوازم خانگی، مواد اولیه و واسطه وارداتی نشان داده است.
وی گفت: تعدیل صورت گرفته یا درحال انجام در نیروی کاری بنگاه‌های اقتصادی حکایت از احتمال افزایش ورشکستگی یکسری بنگاه‌های اقتصادی دارد بعضی از بنگاه‌های اقتصادی می‌دانند که با ادامه این روند به حجم بدهی‌های آنها افزوده می‌شود لذا با تعدیل نیروی انسانی یا با تعطیلی بنگاه‌های خود، واکنش نشان می‌دهند.
عضو هیات علمی دانشگاه بیرجند یادآور شد: از مشکلاتی که طرف تقاضا با آن مواجه است تاثیری است که کرونا بر بازار کار و افزایش نرخ بیکاری به دنبال داشته است ما هنوز باید منتظر آمار رسمی بیکاری بعد از کرونا باشیم ولی آمارهای اعلامی و شواهد بازار کار حکایت از یک شوک در بازار کار را دارد.
سرمایه گذاری در حوزه علم فناوری افزایش می‌یابد
وی گفت: سرمایه‌گذاری در حوزه علم و فناوری در دوران پساکرونا افزایش خواهد یافت و با رشد تکنولوژی‌های حوزه ارتباطات و اطلاعات و تجربه کسب شده در این دوران توسعه و بکارگیری این فناوری‌ها از الزامات کسب و کارهای موفق خواهد بود و کشورهایی که در دیجیتالی شدن اقتصادشان از بقیه عقب مانده‌اند به فکر تدارکات لازم خواهند افتاد.
شیرزور اظهار داشت: برخی پیش‌بینی‌ها حکایت از این دارد که با این روند بکارگیری نیروی انسانی کاهش و بیکاری افزایش یابد و به نظر بازار کار پذیرای نیروی کار با تخصص بالاتر و آشنا به فناوری‌های جدید اطلاعات و ارتباطات خواهد بود و در دوران پس از کرونا اهمیت نیروی انسانی متخصص بیشتر خواهد شد و بالطبع اهمیت مراکز تولید علم و مراکز تولید نیروی انسانی آموزش دیده نیز به مراتب بیشتر می‌شود.
وی افزود: از نقش پراهمیت مراکز پژوهشی و دانش‌بنیان نباید غافل شویم به خصوص تجریه این دوران نقش پژوهشگاه‌ها را در حوزه سلامت و درمان افزایش داد و احتمالا کشورها بودجه‌های خود را صرف افزایش این مراکز خواهند کرد.
وی یادآور شد: همچنین شوک شدید در بازار نفت، حرکت اقتصاد ما را به سمت اقتصاد بدون نفت تسریع خواهد کرد و وابستگی دولت به درآمدهای نفتی کم و کمتر خواهد شد.
استاد دانشگاه بیرجند گفت: بخش های مهمی از اقتصاد کشورهای حتی پیشرفته متاثر از کرونا شده است و تاثیر فراگیر این بحران نشان از بزرگ بودن آن دارد بطور مثال برای اولین بار در تاریخ، تمام کشورهایی که مقصد گردشگری در جهان بوده‌اند در نتیجه کرونا مجبور به اعمال محدودیت شدند یا شوک شدید بازار نفت در پی کاهش سطح تقاضا کم سابقه بوده است یا هجوم مردم برای خرید خوراکی، مواد مصرفی و ضدعفونی در پی ترس و اضطراب ناشی از گسترش ویروس کرونا قابل تامل است.
شیرزور افزود: برای زیست بهتر در شرایط کرونا حمایت از نیروی کار ضروری است چرا که جذب مجدد نیروی کار متخصص و آموزش دیده برای بنگاه‌ها هزینه‌بر خواهد بود و از دست دادن این نیروها صدمات جبران ناپذیری را به بنگاه وارد می‌کند.
وی ادامه داد: برای کاهش شدت تقاضا می‌توان به جای تعدیل نیروی انسانی از راه کارهای دیگر از جمله حذف اضافه کاری، دورکاری برای کاهش هزینه‌ها و پرداخت بخشی از حقوق استفاده کرد البته بخشی از این حمایت به دولت بر می‌گردد که بالطبع نیازمند حمایت از کارفرماها نیز می‌باشد.
اقتصاد دانش‌محور و الکترونیک در دوران پسا کرونا در اولویت قرار می‌گیرد
وی گفت: بحران اخیر مربوط به کرونا نقش دانش را در اقتصاد امروز پررنگتر کرده است در ایران پس از کرونا نیز برنامه‌های توسعه دولت‌ها، اقتصاد الکترونیک و اقتصاد دانش‌محور در اولویت قرار خواهد گرفت که زیرساخت لازم برای این منظور شبکه اینترنت و فناوری اطلاعات و ارتباطات است که افزایش سرمایه‌گذاری دولت را می‌طلبد.
دکترای اقتصاد اظهار داشت: تجربه این دوران در تسهیل امور اداری و دولتی با کاهش بروکراسی لازمه بازنگری در قوانین و کاهش فرآیندهای زمانبر ارایه خدمات دولتی را ضروری می سازد و امید است که شاهد این امر باشیم از طرفی گسترش فعالیت های دورکاری در بخش‌های چه دولتی و چه خصوصی احتمال کاهش جمعیت نیروی کاری را بصورت حضوری در محل کار بیشتر می‌کند.
وی گفت: سقوط شدید قیمت نفت، بازنگری‌های اصولی را در صنعت انرژی در ایران به دنبال خواهد داشت، سیاست تقویت انرژی‌های نوین و بکارگیری ظرفیت اضافی و آزاد شده فعلی در بخش‌های نفت، پتروشیمی و تبدیلی انتظاری است که از دولت خواهد رفت.
عضو هیات علمی دانشگاه بیرجند اضافه کرد: انتظار می‌رود که با توجه به بحث تحریم‌ها، فشار رکودی حاصل از کرونا به این زودی کاهش نیابد و نرخ بیکاری بالا همچنان ما را همراهی کند.
وی اظهار داشت: تجربه اگر چه تلخ این بحران نشان داد که کرونا تقریبا تمام کسب و کارها را غافلگیر کرد و در بهترین حالت هم برای کسب و کارهایی که آینده‌نگری کرده بودند نیز آماده شدن برای رویارویی با این بحران متحمل زمان شدند چه برسد به سایر کسب و کارها.
شیرزور گفت: به طور قطع در دوران پساکرونا نقش فناوری و خصوصا فناوری‌های مجازی و ارتباطات از راه دور به گسترش خواهد نهاد و کسب و کارهایی که تا به امروز فضای مجازی را تجربه نکرده بودند وارد این فضا می‌شوند و یا حداقل زیرساخت لازم برای این شرایط را فراهم خواهند کرد.
وی افزود: افزایش مدیریت مالی و برنامه‌ریزی برای شرایط بحرانی مشابه با اولویت‌بندی کردن طرح‌ها، متوقف کردن فرآیندهای بلندمدت‌تر و کاهش هزینه‌های غیر ضرروی انتظاری است که در دوران پس از کرونا خواهیم داشت.
