برنامه‌ریزی‌ پویا راهکاری برای عبور از بحران اقتصادی کرونا است

محمد بهروزی روز جمعه در گفت و گو با خبرنگار ایرنا افزود: پیامدهای شیوع ویروس کرونا مانند سایر استان‌های کشور، اقتصاد استان خراسان جنوبی را نیز تحت تاثیر قرار داده است؛ هرچند با توجه به پایین‌تر بودن شدت شیوع بیماری، اثرات آن در اقتصاد استان نسبت به بسیاری از دیگر استان‌ها خفیف‌تر بوده است.

وی ادامه داد: فعالیت کسب و کارهایی که به طور مستقیم از بحران کرونا متاثر شده‌اند از جمله حمل و نقل و گردشگری به شدت کاهش یافته که بعضا منجر به بیکاری شاغلان در این حوزه شده و رفاه بسیاری از خانوارهای استان را تحت تاثیر قرار داده است و از سویی هزینه‌های تحمیل شده در اثر اپیدمی کرونا و همچنین کاهش تولید ناشی از آن، می تواند اقتصاد استان را با تورم بالاتر و رشد اقتصادی پایین‌تر مواجه سازد.

وی گفت: در حوزه اشتغال استان هر دو سمت عرضه و تقاضای بازار کار تحت تاثیر شیوع کرونا قرار گرفته است، تعطیلی و کاهش سطح فعالیت‌های اقتصادی منجر به تعدیل نیرو در بسیاری از کسب و کارها و کاهش تقاضای نیروی کار شده و از طرف دیگر عرضه کار نیز کاهش یافته است، زیرا برخی افراد به طور مستقیم با بیماری درگیر شده‌اند و برخی دیگر غیرمستقیم با اقدامات خودمراقبتی و کاهش تعاملات، ساعات کاری خود را کاهش داده‌اند که این امر بالتبع کاهش درآمد خانوار و کاهش تقاضا را به همراه دارد.

معاون اقتصادی اداره کل امور اقتصادی و دارایی استان خراسان جنوبی گفت: از طرف دیگر اطمینان نداشتن نسبت به آینده، خانوارها را به پس‌انداز بیشتر و به تعویق انداختن خرید اقلام غیرضروری وادار کرده که این امر نیز به کاهش بیشتر تقاضای کل دامن زده است و نیز نگرانی مردم از ورود به اماکن عمومی نظیر فروشگاه‌ها، مراکز خدماتی و سایر موارد بسیاری از مشاغل و کسب و کارها را با کاهش تقاضا و فروش کالاها و خدمات خود مواجه کرده است.

بهروزی ادامه داد: بیشترین آسیب را بخش خدمات و زیربخش‌های آن در مقایسه با سایر بخش‌ها متحمل شده است، شیوع ویروس کرونا بر درآمد زیربخش‌های حمل و نقل بویژه مسافر و نیز گردشگری (هتل‌ها، رستوران‌ها، دفاتر خدمات مسافرتی و جهانگردی ) تأثیر قابل ملاحظه‌ای داشته است؛  هرچند برخی مشاغل دیگر مانند تولید و عرضه مواد ضدعفونی و بهداشتی، فروشگاه‌های اینترنتی و سایر مواد در این بازه زمانی رشد بالایی داشته‌اند.

وی افزود: شیوع ویروس کرونا و تأثیر آن برحوزه تجارت و فعالان اقتصادی حوزه بازرگانی و از طرفی افت صادرات و به تبع آن برخی محدودیت‌ها از طرف دولت افغانستان و سایر کشورها مبنی بر نخریدن کالا و یا توقیف کالا در فرودگاه‌ها و بنادر و محدودیت‌های گمرکی و همچنین نوسانات نرخ دلار در این ایام، ضرر وزیان‌های هنگفتی بر صادرکنندگان و واردکنندگان تحمیل کرده است.

مدرس دانشگاه جامع علمی کاربردی بیرجند اظهار داشت: بخش صنعت و معدن استان نیز تحت تاثیر شیوع کرونا قرار گرفته است، رکود ساخت و ساز در شرایط فعلی و بالتبع آن رکود کارخانجات کاشی و سرامیک باعث شده که معادنی که تأمین کننده مواد اولیه این کارخانجات می‌باشند نیز با رکود مواجه شوند.

وی گفت: فعالان و بهره‌برداران بخش کشاورزی استان نیز به خصوص درحوزه زرشک، عناب و پسته خسارات بسیاری را متحمل شده‌اند، با توجه به اینکه خریداران عمده این محصولات در فصل برداشت نسبت به خرید از کشاورزان به صورت اعتباری اقدام کرده و پس از فرآوری و انبار کردن معمولا طی چند ماه بعد به بازار عرضه کرده و وجوه کشاورزان را مسترد می‌کنند.

بهروزی یادآور شد: به علت تداوم شیوع ویروس کرونا سطح تقاضا در بازار های مصرف به شدت پایین آمده و منجر به افت قابل توجه در قیمت محصول و ضرر و زیان فعالان این بخش و عدم پرداخت وجوه کشاورزان و تولیدکنندگان شده است.

وی افزود: علاوه بر این، مشکلات جدید و متعدد به وجود آمده در بخش صادرات نیز باعث از دست رفتن بازارهای خارجی شده و صادرکنندگان و کارخانجات فرآوری این محصولات را با زیان مواجه می‌سازد.

دکترای علوم اقتصاد با اشاره به تغییرات اقتصادی در سطح ملی پس از همه‌گیری کرونا گفت: پس از تأیید رسمی ورود ویروس کرونا به ایران و افزایش تعداد مبتلایان، جنبه‌­های مختلف زندگی در ایران و ارتباطات با سایر کشورها به مرور بیشتر تحت تأثیر قرار گرفته است.

وی ادامه داد: با توجه به دستورالعمل­‌های بهداشتی که برای کاهش سرعت گسترش ویروس مورد تأکید قرار گرفته است، فعالیت­‌های اقتصادی از موارد مختلفی مانند کاهش رفت و آمدها، نااطمینانی و احتیاط مصرف­ کنندگان، تعطیلی کسب­ وکارهای عمومی و اجتماعات و مسدود شدن مسیرهای ارتباطی با سایر کشورها اثر پذیرفته است.

بهروزی گفت: با وجود این، شیوع کرونا تاثیرات مثبتی را نیز در برداشته است؛ از جمله اینکه بسیاری از فرآیندها بصورت الکترونیکی درآمده و برخی مراجعات غیرضروری حذف شده است و بدین طریق، زمینه دستیابی به اهداف اقتصاد سبز و دوستدار محیط زیست فراهم شده است.

وی یادآور شد: همچنین بسیاری از کسب و کارها نسبت به ارائه خدمات خود در بستر اینترنت اقدام کرده و یا فروشگاه‌های اینترنتی بسیاری تاسیس شده که می‌توان گفت شیوع این ویروس موجب تسریع در الکترونیکی شدن اقتصاد شده است.

شیوع کرونا آزمونی بر میزان تاب‌آوری اقتصاد کشور است

معاون اقتصادی اداره کل امور اقتصادی و دارایی خراسان جنوبی ادامه داد: شیوع کرونا علیرغم تاثیرات منفی که بر اقتصاد جهانی و به خصوص کشورمان داشته، در واقع آزمونی بر میزان تاب‌آوری اقتصاد کشور نیز بوده است.

وی گفت: اقتصاد هر کشوری همواره در معرض خطرات و بحران‌های بالقوه مختلفی قرار دارد؛ در این بین نکته مهم، نحوه مدیریت این گونه بحران‌هاست؛ بطوری که بتوان با کمترین آسیب از بحران عبور کرد و اقتصاد را به ثبات قبلی آن باز گرداند به نظر می رسد علیرغم تبلیغات منفی که درخصوص کشورمان در سطح جهانی وجود دارد، توانسته‌ایم به نحو مطلوبی از پس مدیریت بحران کرونا برآییم.

بهروزی با اشاره به شرایط زیست بهتر در شرایط کرونا گفت: تسهیل شرایط ورود به کسب و کار و لغو مجوزهای غیر لازم، توسعه زیرساخت‌های تجارت الکترونیک و گسترش کسب و کارهای اینترنتی، تمرکز حمایت‌ها و تسهیلات دولتی بر تحریک تقاضا در قالب اعطای اعتبارات خرید به مصرف کنندگان فروشگاه‌های اینترنتی به جای پرداخت مستقیم این اعتبارات و تسهیلات به واحدهای صنفی، تسهیل و گسترش استفاده از ظرفیت‌های بازار سرمایه و سایر روش‌های تامین مالی برای تامین نقدینگی واحدهای اقتصادی و تشویق مردم به سرمایه‌گذاری در بازار بورس از جمله راهکارها برای زندگی بهتر در شرایط کرونا است.

وی استفاده از روش‌های سلف یا پیش فروش کالا و خدمات، پرداخت تسهیلات کم‌بهره با شرایط آسان به عنوان سرمایه در گردش جهت تأمین مالی کسب وکارها، سرمایه‌گذاری به روش مشارکت عمومی و خصوصی برای ایجاد زیرساخت‌های توسعه یافته مدیریت زنجیره تامین، برقراری تسهیلات برای واردات مواد اولیه و تجهیزات واحدهای تولیدی بدون انتقال ارز، پرداخت یارانه دستمزد توسط دولت جهت حفظ نیروی کار موجود و رفع محدودیت‌ها و ممنوعیت‌های صادراتی محصولات تولیدی استان را از دیگر این راهکارها ذکر کرد.

وی در پاسخ به سوال آیا ایران پس از کرونا، از نظر اقتصادی، متفاوت از ایران پیش از کرونا خواهد بود گفت: قطعا  این طور است نه تنها ایران بلکه همه کشورها دنیا این طوری هستند وقتی یک بحران رخ می‌دهد و بصورت پاندمی و جهانی درمی‌آید اولین اثری که می‌گذارد در حوزهای فرهنگ اقتصادی است زیرا مردم یاد می‌گیرند چگونه رفتار کنند و بحران چیست، این اتفاقات که می‌افتد ایران قبل و بعد از کرونا را متفاوت می‌کند.

دکترای علوم اقتصاد افزود: جهان بعد از کرونا الگوی کار مشترک جهانی را تحت تاثیر قرار داده و کشورها تا مدتها به نتیجه می‌رسند که خودشان همه محصولات را باید تولید کنند لذا اولین جایی که تا مدتها تحت قرار خواهد گرفت نظام تقسیم کار و همکاری‌های جهانی است که آسیب خواهد دید، همین الان تعاملات کشورها و مبادلات جهانی به شدت کاهش یافته است، تعاملات ارزی و کالایی کشورها در حال کاهش است و زمانبر است تا حالت قبلی برگردد.

وی ادامه داد: کرونا اولین اثری که بر اقتصاد جهانی خواهد داشت نظام همکاری جهانی را تحت تاثیر قرار خواهد داد، دوم اینکه کرونا بحران بدهی‌ها در کشورهای دنیا را افزایش خواهد داد و اگر کشورهایی که وام گرفتند نتوانند به موقع بدهی خود را پس بدهند این امر ضریب تسهیلات‌دهی موسسات مالی دنیا را کاهش خواهد داد و همه اینها باعث می شود تولید ناخالص ملی در سراسر دنیا کاهش یابد یعنی آنچه بشر از خدمات و کالا می‌سازد تا حد بسیار محسوسی کاهش پیدا می کند و در واقع کیک اقتصاد جهانی کوچک می‌شود.

مدرس دانشگاه گفت: این بحران باعث می‌شود در واقع اقتصاد جهانی کوچک‌تر شود، مهاجرت از کشورهای توسعه نیافته به کشورهای غربی و جهان اول در حوزه اقتصادی افزایش یابد، در آینده بحران بدهی و مهاجرت را خواهیم داشت و در واقع نرخ اشتغال جهانی کاهش می‌یابد، اقتصادهای بزرگ مثل چین وقتی کوچک می‌شود در نتیجه کشورهای پیرامونی تحت تاثیر قرار می‌گیرند.

وی با اشاره به تمهیداتی لازم  برای زیست بهتر در ایران پس از کرونا افزود: در این راستا سیاست‌گذاری‌ها باید سه سطح باشند در حوزه کوتاه مدت باید تمام متغیرهای اثرگذار این بحران را شناسایی کنیم و بدانیم عمق اثرگذاری چقدر است تا بتوانیم سیاست‌گذاری بهتری داشته باشیم و باید بدور از هیجان، مدل‌های سیاست‌گذاری اثربخش را در کوتاه مدت تدوین کنیم و یکسری اقدامات موقت از جمله اعطای تسهیلات، بخشودگی در حوزه‌های مالی و مالیاتی و بیمه‌ای و اقدامات مقطعی برای حمایت از واحدهای کوچک به طور مثال در حوزه گردشگری، دولت می‌تواند کارت سفر را احیا کند، حوزهای اشغال خانگی و بازاریابی را مورد توجه بیشتر قرار دهد.

دکترای علوم اقتصاد گفت: اگر بخواهیم بعد از کرونا ایرانی بهتری داشته باشیم باید طراحی‌های که مبتنی بر اقتصاد هوشمند هستند در ایران ایجاد و همه با هم کمک کنیم.

وی ادامه  داد: باید کنش‌های جمعی ما کنترل شود مردم باید رفتارهایی از خودشان در قالب سیاستگذاری‌ها نشان دهند تا به اثربخشی سیاست‌گذاری‌ها کمک کنیم.

بهروزی افزود: ما می‌توانیم از بحران کرونا خارج شویم به شرط اینکه از رفتارهای هیجانی و متکثر، به شدت بپرهیزیم و آموزش‌های لازم برای اتفاقات بهتر در مواجهه با پدیده‌های اینچنینی ارائه کنیم.

وی اظهار داشت: باید شبکه ملی اطلاعات‌مان را تکمیل کنیم یکی از مشکلات که مشاهد شد این بود که شبکه ملی اطلاعات ما تکمیل نشده بود.

مدرس دانشگاه صنعتی بیرجند گفت: یکی از کارهای بسیار جدی این است به سمت ارتقای ظرفیت‌های اینترنت برویم و شبکه اطلاعات ملی‌مان به سرانجام خوبی برسد، در شبکه ملی اطلاعات با اقتصاد هوشمند، ایران را ایران بهتری برای زیست کنیم.

وی گفت: اتفاقات خوبی در شرایط کرونا افتاده است در حوزه آموزش علیرغم انتقاداتی که بر آموزش الکترونیکی بود اما فصل جدیدی در آموزش باز شد که نیاز بود مردم با حوزه آموزش دیجیتال آشنا شوند این را باید به فال نیک بگیریم و اگر این را تقویت و حمایت کنیم حتما در آینده اتفاقات خوبی را می‌توانیم رقم بزنیم.