غلامرضا لطیفی استاد برنامه‌ریزی اجتماعی دانشگاه علامه طباطبایی گفت: در این نظام سکونتی، انسان ها را در آپارتمان‌هایی سکونت داده‌ایم که جوابگوی نیازهای اجتماعی ساکنان نیست. بسیاری از جابه‌جایی‌هایی که در سطح شهر انجام می‌شود ضرورت ندارد و برای تنوع و گذران اوقات فراغت انجام می شود که زیان‌آور و آسیب‌زننده است.
وی افزود: بحران‌ها و حوادثی از نوع بیماری کرونا یک ویژگی اپیدمیولوژیک هستند که بشر در طول تاریخ، همیشه در نظام های اجتماعی و حوزه های شهری و مکانی با آن درگیر بوده و با خردگرایی و گاهی مواقع با جهل با این پدیده ها روبه‌رو شده است.
وی تصریح کرد: جامعه جهانی وقتی با پدیده کرونا برخورد کرد، متوجه شد که از لحاظ توانمندی برای مقابله با حوادث توانمندی پایینی دارد. با توجه به این موضوع و ساکن بودن بیش از نیمی از جمعیت جهان در شهرها، لازم است تمهیداتی به صورت سلسله مراتبی با هماهنگی سازمان ها و ارگان‌های مختلف برای مقابله با این پدیده ها اندیشیده شود.
کرونا نظام‌های شهری را هم تحت تاثیر قرار داده است
عضو هیات علمی دانشگاه علامه طباطبایی با یادآوری این که ۷۵ درصد جمعیت ایران ساکن شهرها هستند و همچنین بیش از ۱۲ میلیون نفر در حاشیه شهرها سکونت دارند، خاطرنشان کرد: به دلیل پایین بودن سواد عمومی و آگاهی اجتماعی، بسیاری از دستورالعمل های بهداشتی به صورت جدی رعایت نمی شود.
به گزارش روز شنبه دانشگاه علامه طباطبایی، لطیفی ادامه داد: بنابراین شناسایی جمعیت های فقیر و گروه های آسیب‌پذیر در شرایط بحران نیازمند نوعی برنامه‌ریزی حمایتی است تا بتوان با آموزش به صورت رسمی و غیررسمی هزینه های اجتماعی وارد شده را کاهش دهیم.
وی همچنین گفت: این بیماری نظام های شهری را تحت تاثیر قرار داده و هزینه های اجتماعی بسیاری را به خانواده ها تحمیل کرده است. ما نیازمند یک خردگرایی و هوش سازمانی و رفتاری در حوزه مدیریت بحران، مدیریت شهری، مدیریت پدافند غیرعامل و سایر دستگاه ها هستیم تا با تعامل بتوانیم با بحران به وجود آمده روبه‌رو شویم.
این استاد دانشگاه تصریح کرد: مدیریت شهری از بخش های متفاوتی تشکیل شده است که در زمان‌های مختلف اولویت‌های مختلفی دارد به طور مثال گاهی اولویت آن مبارزه با آلودگی هوا و گاهی حمل و نقل و ترافیک است. در شرایط کنونی هم اولویت مدیریت شهری مقابله با ویروس کرونا و کاهش آسیب های اجتماعی آن است.
لطیفی یادآور شد: ما انسان ها موجودات اجتماعی هستیم و بسیاری از رفتارهای ما تابع عادت ها است. بسیاری از جابه‌جایی هایی که در سطح شهر انجام می شود ضرورت ندارد و برای تنوع و گذران اوقات فراغت انجام می شود که زیان آور و آسیب زننده است. در فرهنگ شهری نیازمند این هستیم که به صورت پیوسته آموزش های لازم داده شود تا گروه های اجتماعی که هنوز خطر را احساس نکرده اند و یا حاضر نیستند تغییری در سبک زندگی خود ایجاد کنند، آگاه شوند.
وی اظهارداشت: کاهش درآمد خانواده ها باعث از سرگیری فعالیت های خطرآفرین شده است. اگر دل‌مشغولی معاش از بین برود و دهک های پایین جامعه، شناسایی شوند و در چتر حمایتی کمیته امداد، بهزیستی و موسسه های خیریه قرار گیرند، رفت و آمدها کاهش پیدا می کند و امکان کنترل بیماری بیشتر می شود.
بعضی از نقاط که بافت ریزدانه و فرسوده دارد نیازمند توجه و حمایت بیشتری است
استاد برنامه‌ریزی اجتماعی دانشگاه علامه طباطبایی با بیان این که میزان تراکم جمعیت در شهرها بالاست و به محض بروز یک بیماری، خیلی سریع آن بیماری منتشر می شود، افزود: شهرها ماهیت چند وجهی و پیچیده ای دارند به ویژه با رشد گسترده ای که شهرهای بزرگ و کلان شهرها دارند، اینکه در ساخت شهرها چگونه باید عمل کنیم نیازمند طرح دستورالعمل هایی در حوزه برنامه ریزی و طراحی شهری است. به طور مثال مشخص شود در یک منطقه، تراکم جمعیت در چه نقطه ای باشد.
لطیفی عنوان کرد: ما در نظام شهری چیزی به نام نقطه اشباع جمعیتی نداریم و نمی دانیم یک منطقه شهری چقدر می تواند جمعیت داشته باشد و فقط به صورت عرضه و تقاضا ادامه پیدا می کند. ما باید بر اساس سرانه و شاخص ها، منطقه را مورد مطالعه قرار دهیم و بعد مشخص کنیم که این مکان با این مساحت و امکانات حداکثر چه میزان جمعیت را می تواند در خود جا دهد. همچنین بعضی از نقاط که بافت ریزدانه و فرسوده دارد نیازمند توجه و حمایت بیشتری است.
وی در ادامه به معیارهایی همچون نظام کالبدی شهرها، توسعه افقی و عمودی و طراحی فضاها اشاره کرد و گفت: این معیارها نیازمند کارگروه های علمی، مطالعه و پژوهش است. پژوهش هایی که می تواند شرایط مناسبی را ایجاد کند و جامعه را همیشه در حالت آماده قرار دهد تا در مقابل بحران ها بهترین برخورد را داشته باشد. بحران و بیماری به وجود آمده به همان اندازه که تهدید است، می تواند فرصت هم باشد.
عضو هیات علمی دانشگاه علامه طباطبایی تصریح کرد: کاهش آلاینده های هوا، پدیده های مخرب طبیعت، تحول نظام اقتصادی و حرکت به سمت آموزش مجازی برخی از نکات مثبت و فرصت های ایجاد شده توسط این بیماری بود و از این فرصت ها می توان برای فعال سازی ظرفیت های پنهان استفاده کرد.
در مقابله با ویروس کرونا خوب عمل کردیم
لطیفی به نقش مهم پدافند غیرعامل در مدیریت شهری و مقابله با بیماری ها به ویژه حملات و بیماری های بیولوژیکی اشاره کرد و گفت: پدافند غیرعامل نوعی دفاع غیرنظامی و در قالب مولفه هایی چون استتار، کنترل، فریب، پوشش و هشدار دادن به موقع است. نکته اساسی و اثرگذار در پدافند غیرعامل، اعلام خبر است. یعنی مسائل چگونه به گروه های مختلف اجتماعی و سطوح مختلف اطلاع رسانی شود تا قابل پذیرش باشد.
وی ادامه داد: حتی در گروه های اجتماعی تحصیل کرده هم بسیاری از اطلاعیه های صادر شده را جدی نمی گیرند، بنابراین نحوه اطلاع رسانی و استمرار در آن مهم است تا منجر به رعایت دستورالعمل ها شود. همچنین جسارت در تصمیم گیری توسط مسئولان و ارگان های مختلف هم خیلی مهم است. ما در مقابله با ویروس کرونا نه ایده‌آل عمل کردیم و نه ضعیف و سطح پایین، بلکه با توجه به پتانسیل موجود خوب عمل کردیم ولی نیازمند آموزش و آگاهی رسانی بیشتر هستیم.
استاد مدیریت شهری و شهرسازی در ادامه اظهار داشت: نظام های آکادمیک با تولید دانش و خرد، به طور عمده تحولات نهادی، ساختاری و بنیادی را دنبال می کنند، یعنی در رشد و توسعه علمی در جامعه جهانی همیشه در صف نخست هستند.
لطیفی عنوان کرد: امکان ندارد ما در جهان امروز که جهان فناوری و رقابت است بتوانیم بدون ابزار و اسلحۀ دانش گام برداریم. دانشگاه های بسیاری در شرایط کنونی درگیر شناخت این ویروس، اثرات آن و راه‌کارهای مقابله با آن در اجتماع هستند. به طور مثال دانشگاه علامه‌طباطبایی به عنوان بزرگ ترین دانشگاه علوم انسانی و اجتماعی در زمینه های جامعه شناختی، مدیریت، ارتباطات، روانشناسی و اقتصاد می تواند تمهیدات و راه کارهایی را برای مبارزه با پیامدهای ناشی از این ویروس ارایه دهد که در مدیریت شهری قابل اجرا باشد.
وی تصریح کرد: این کار مستلزم تشکیل کارگروه های تخصصی است تا خروجی این کارگروه ها، بسته های سیاستی قابل اجرا متناسب با شرایط و منطقه باشد، به همین دلیل دانشگاه ها نقش ویژه ای را در مدیریت شهری ایفا می کنند.
نظر شما