زمانی برای آرامش زمین در جنوب فارس

بسیاری از اهالی شهرستان‌های جنوبی فارس در هفته‌های اخیر به دلیل هراس از زلزله نتوانسته اند با آرامش سر به بالین بگذارند و بسیاری از شب‌ها را در کوچه،خیابان و فضای باز به صبح رسانده اند.

بیشترین زمین‌ لرزه‌های بالای ۴ ریشتر ایران طی دوماه گذشته در جنوب استان فارس رخ داده و اکنون این امیدواری در بین کارشناسان امر وجود دارد که زلزله ۵ و ۷ دهم ریشتری اَرَد گراش باعث آرام گرفتن زمین در این منطقه شود.

مرکز لرزه نگاری موسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران ۲۳ زلزله با قدرت ۴ ریشتر و بالاتر از آن را در جغرافیای ایران طی حدود ۲ ماه گذشته ثبت کرده است که ۱۱ مورد آن و حدود نیمی از زلزله‌های شدید این مدت در جنوب استان فارس رخ داده که ۳ مورد آن نیز بیش از ۵ ریشتر قدرت داشته است.

دو زمین لرزه بالای ۵ ریشتر جنوب فارس در شهرهای اَرَد با ۵ و ۷ دهم ریشتر و خنج با ۵ و ۴ دهم ریشتر در روز ۲۰ خرداد ۹۹ ثبت و زلزله پرقدرت دیگر در روز بیست و پنجم خردادماه ۹۹ به نام بیرم با ۵ و ۲ دهم ریشتر ثبت شده است.

وجود این زلزله ها و صدها پس لرزه دیگر در این منطقه باعث شده که اهالی فارس در هفته‌های گذشته نگرانی‌هایی درباره وقوع زمین لرزه‌ای شدیدتر داشته باشند.

جنوب فارس خصوصا حوالی روستای خلیلی شهرستان گراش که حد وسط چند شهرستان جنوبی این استان محسوب می شود طی یک سال و نیم گذشته همواره شاهد زلزله‌های متعددی بوده که کارشناسان آن را از نوع فوجی (زلزله‌های زیاد در بازه زمانی طولانی با شدت کم) می‌دانند و معتقدند که این امیدواری وجود دارد که زمین لرزه ۵ و ۷ دهم ریشتری که ابتدا بانام شهر بیرم و بعد به نام اَرَد در تاریخ ۲۰ خرداد99 اعلام شد می تواند نویدبخش خاتمه لرزیدن‌های پیاپی زمین طی یکسال و نیم گذشته در این منطقه باشد.

مدیر مرکز زمین‌شناسی و اکتشافات‌ معدنی جنوب کشور در گفت و گو با خبرنگار ایرنا می‌گوید که وقوع زمین لرزه‌های اینچنینی که طی یک سال و نیم گذشته در جنوب فارس رخ داده در منطقه زاگرس سابقه داشته است.

طهمورث یوسفی افزود: در منطقه زاگرس محل‌هایی وجود دارد که در گذشته به مدت  یکسال و یا یک سال و نیم زمین لرزه‌های آرام که به فوجی معروف است به صورت مداوم رخ داه است.

او ادامه داد: بزرگترین زلزله در این مدل فوجی در منطقه زاگرس حدود ۵ و نیم ریشتر و یا کمی بیشتر قدرت دارد که در اغلب موارد نیز با وقوع این زمین لرزه های متوسط روال لرزه‌ها بصورت تدریجی نزولی می شود و وضعیت به حالت عادی باز می‌گردد و در پی آن زمین آرام خواهد گرفت.

مدیر مرکز زمین‌شناسی و اکتشافات‌ معدنی جنوب کشور گفت: در منطقه نورآباد ممسنی استان فارس نیز در حوالی سال ۶۵ به مدت یکسال و نیم زلزله آرام از نوع فوجی رخ داده که با یک زلزله متوسط این روند تمام شد و آرامش به منطقه بازگشت.

او معتقد است که در منطقه زاگرس و بویژه جنوب و غرب استان فارس شامل نورآباد،کازرون، لار،زرین دشت و داراب از گذشته چنین زمین لرزه‌هایی سابقه داشته و  شهرستان گراش نیز در گذشته زمین لرزه‌های متعدد و آرام را در بازه زمانی بیش از ۶ ماه داشته است.

یوسفی اظهار داشت: براساس تجارب گذشته در منطقه زاگرس به دلیل وجود سیستم چین خوردگی و گسل‌های جوان زمین شناسی زمین لرزه های پی در پی به مدت حدود یک و نیم سال با قدرت کم تا متوسط در بعضی مناطق بصورت مهاجرتی رخ می دهد و اغلب با زلزله ای متوسط این روند پایان خواهد یافت.

وی عنوان کرد: در روستای خلیلی که کانون زمین لرزه های اخیر جنوب فارس بوده براساس داده های دستگاه های لرزه نگاری زلزله ۵ و ۷ دهم ریشتری ۲۰ خرداد ۹۹  در ۱۰۰ سال گذشته سابقه نداشته و بزرگترین در نوع خود طی یک قرن اخیر محسوب می شود.

مدیر مرکز زمین‌شناسی و اکتشافات‌ معدنی جنوب کشور افزود: در سابقه تاریخی و هزار ساله منطقه گراش با شعاع حدود ۵۰ کیلومتر نیز هیچ زلزله بزرگی ثبت نشده است اما در جنوب فارس و در منطقه قیر و کارزین و لار استان فارس زلزله های بزرگ در صد سال گذشته سابقه داشته است.

او گفت: ۱۱ زمین لرزه طی هفته های اخیر با قدرت ۴ ریشتر و بالاتر در جنوب فارس رخ داده است و بیش از ۹۰ درصد زلزله های اخیر در این منطقه نیز کمتر از ۳ ریشتر بوده است.

یوسفی تاکید کرد: براساس سابقه لرزه نگاری منطقه زاگرس در گذشته این احتمال زیاد است که زلزله ۵ و ۷ دهم ریشتری ۲۰ خردادماه امسال پایان بخش تداوم زمین لرزه‌های یک سال و نیم گذشته در این منطقه باشد.

یکماه آینده،زمان مشخص شدن تداوم یا اتمام لرزه‌ها

وی با بیان اینکه این موضوع تا یکماه آینده مشخص خواهد شد،گفت: اگر فراوانی زمین لرزه های این منطقه در هفته‌های آتی کاهش یابد این امر تاییدی بر این موضوع است که زلزله ۵ و ۷ دهم ریشتری اخیر دلیلی برای خاتمه لرزه‌های یک سال و نیم گذشته در این خطه است.

مدیر مرکز زمین‌شناسی و اکتشافات‌ معدنی جنوب کشور بیان کرد: اگر روند زلزله‌های این منطقه نزولی نباشد و فراوانی آن در هفته های آتی زیاد شود براساس سابقه لرزه خیزی منطقه نباید زلزله دیگری بالای ۶ ریشتر در این منطقه حادث شود که زلزله ۶ ریشتری با ۵ و ۷ دهم ریشتری رخ داده تفاوت چندانی ندارد و ساختمان های مهندسی ساز در مقابل آن تاب خواهند آورد.

وی تاکید کرد: براساس سابقه تاریخی منطقه در هزار سال گذشته و عدم ثبت زمین لرزه بزرگ این احتمال پررنگ تر است که در پی زلزله ۲۰ خرداد ماه با قدرت ۵ و ۷ دهم ریشتر روند لرزه‌های منطقه سیر نزولی پیدا کرده و در نهایت زمین این خطه آرام بگیرد که این روند اکنون برای کارشناسان امر محسوس و محتمل تر است.

سابقه زلزله در فارس ۱۰ سال یکبار است

او در بخش دیگر صحبتهای خود به سابقه تاریخی زلزله در استان فارس اشاره کرد و گفت: بنابر سوابق گذشته هر ۱۰ سال یکبار زلزله های آرام و تداوم دار در یکی از مناطق این استان رخ خواهد داد که نمونه آن در دهه‌های گذشته در نورآباد ممسنی و قیرو کارزین سابقه داشته است.

یوسفی ادامه داد: هر ۱۰ سال یکبار بصورت مهاجرتی در مناطق مختلف استان فارس یک زلزله حدود ۶ ریشتری نیز رخ خواهد داد که از شمال غرب تا جنوب شرق فارس سابقه چنین زلزله هایی وجود دارد.

بخشدار مرکزی شهرستان گراش اخیرا نامه ای خطاب به رسانه‌های استان فارس نوشته که در آن پیرو وقوع زمین لرزه های متعدد در بخش مرکزی این شهرستان از یک و نیم سال پیش تاکنون بویژه زلزله های شدید این چند روز اخیر از نحوه اعلام منطقه وقوع آن گلایه کرده است.

عبدالله فضلی در این نامه آورده است که متاسفانه بنظر می رسد اعلام غیر دقیق مرکز لرزه نگاری کشوری در معرفی مکان واقعی این زمین لرزه ها و انتساب منطقه وقوع این زمین لرزه ها به نزدیکترین شهر و مرکز بخش محل وقوع زمین لرزه،در بخش‌ها ‌و شهرستانهای مجاور باعث‌ عدم تمرکز مراکز خبری استان بر روی مناطق واقعی درگیر با این لرزش ها و تهیه گزارش ها ، مصاحبه ها و اخبار در مناطق نامربوط به این زمین لرزه ها و ‌سبب انحراف در توجه افکار عمومی و مراکز مدیریت بحران و تاثیر منفی خدمت رسانی در محل واقعی وقوع زمین لرزه ها شده است.

در  این مطلب همچنین آمده است: نظر به اینکه قسمت اعظمی از  شهرستان گراش در قالب دهستان‌های فداغ و خلیلی بخش مرکزی در اثر این زمین لرزه ها متحمل خسارت مالی و روانی شده، شایسته است در اسرع وقت بمنظور بازتاب دقیق این خسارات و کمک به خدمت رسانی به مردم شریف این منطقه ، نسبت به تهیه گزارش و اخبار از مناطق مذکور همکاری و توجه لازم بعمل آید.

ضریب خطای لرزه‌نگارها

مدیر مرکز زمین‌شناسی و اکتشافات‌ معدنی جنوب کشور در ادامه گفت و گو خود با ایرنا به این دغدغه نیز پاسخ داد و گفت: دستگاه های لرزه نگار اطراف مرکز وقوع زلزله مقیاس جغرافیایی هر زمین لرزه را مشخص می کنند.

یوسفی عنوان کرد: دستگاه های لرزه نگاری مختلفی در پایتخت،جنوب و غرب کشور مستقر است و حتی دستگاه های خارج از کشور نیز محل زمین لرزه‌های داخل کشور را نیز ثبت می کنند.

وی با بیان اینکه در نزدیکی روستای خلیلی گراش که کانون زلزله های اخیر در جنوب فارس بوده نیز دستگاه لرزه نگاری مستقر است،گفت: در هر صورت داده های موجود در خصوص زلزله از عدم قطعیت موقعیت مکانی برخوردار است و معمولا از ۲ تا ۱۰ کیلومتر ممکن است خطا وجود داشته باشد.

او ادامه داد: اینکه برخی می گویند که زلزله‌های پرقدرت اخیر به نام بیرم یا خنج استان فارس ثبت شده به دلیل این است که این زلزله ها در بخش غربی شهرستان گراش رخ داده که این منطقه در نزدیکی بیرم و خنج واقع شده و این شهرها نزدیکترین به محل وقوع زلزله است هرچند که مرکز زلزله در جغرافیای شهرستان گراش بوده است.

وی اضافه کرد: نزدیکترین شهر به مرکز زمین لرزه بعنوان محل آن زلزله اعلام می‌شود در صورتی که امکان دارد محل دقیق زمین لرزه چندین کیلومتر تا آن شهر فاصله داشته باشد و یا حتی در شهرهای دیگر نیز این زمین لرزه احساس شده و یا خساراتی وارد آورده باشد.

مدیر مرکز زمین‌شناسی و اکتشافات‌ معدنی جنوب کشور گفت: محل دقیق زمین لرزه از سوی مرکز ژئوفیزیک دانشگاه تهران و یا هر مرجع لرزه نگاری دیگری در نقشه های ماهواره ای و یا نقشه جغرافیایی بطور نسبتا دقیقی مشخص می شود اما از نظر اعلامی زلزله به نام نزدیکترین شهر اعلام خواهد شد.

بزرگترین زلزله اخیر در گراش رخ داده است

وی عنوان کرد: محل دقیق پرقدرت ترین زلزله‌ اخیر که ۵ و ۷ دهم ریشتر بوده در فاصله ۳ تا ۴ کیلومتری شمال شرق روستای خلیلی رخ داده که این روستا از توابع شهرستان گراش است و براساس مشاهدات میدانی شکاف و ترک هایی در سطح زمین این منطقه دیده می شود.

وی عنوان کرد: در پی این زلزله تخریب‌هایی بین حد متوسط تا زیاد در ساختمان‌های غیرمهندسی ساز روستای خلیلی و بشیرآباد مشاهده می شود.

یوسفی عنوان کرد: در پی زلزله‌های اخیر اغلب روستاهای خسارت دیده جزء شهرستان گراش استان فارس محسوب می شوند اما این مناطق در فاصله حدود ۱۴ کیلومتری شهر بیرم قرار دارد و به دلیل نزدیکی این منطقه به بیرم ،زمین لرزه ها با نام این شهر اعلام شده است.

لزوم شناخت کمربند لرزه‌خیز فارس و سازگاری با آن

مدیر مرکز زمین‌شناسی و اکتشافات‌ معدنی جنوب کشور بر لزوم آگاه سازی در خصوص زلزله در سراسر استان فارس تاکید کرد و گفت: قسمت جنوب،غرب و جنوب شرقی فارس شامل نورآباد ممسنی، کازرون، مهر ،لامرد ، لارستان ، قیرو کارزین ، داراب و زرین دشت جزء کمربند لرزه خیز این استان محسوب می شود و بیش از ۹۵ درصد زلزله‌های این استان در این مناطق رخ داده و باید همه اهالی بدانند که این مناطق لرزه خیز است و باید با این موضوع سازگاری پیدا کنند که حداقل آن وجود خانه های مهندسی ساز است.

او معتقد است که با وجود شرایط منطقه و زلزله خیز بودن آن دیگر هیچ دلیلی برای وجود خانه های گلی و سنگی در این مناطق و حتی محل هایی هم که زلزله خیز نیست وجود ندارد و باید نوسازی و مقاوم سازی خانه های اهالی این استان در دستور کار قرار گیرد.