بیماری‌های دامی میهمان نام آشنای دامدارانی است که همواره با بهداشت نامناسب متضرر می‌شوند که این بیماری‌ها علاوه بر زیان‌های بهداشتی، خسارت‌های فراوانی به سرمایه‌های دامی کشور وارد می‌کند.
رعایت نکات بهداشتی و روش‌های صحیح دامداری در کنار اقدامات کنترلی دامپزشکی از قبیل واکسیناسیون، مراقبت از بیماری و نمونه‌گیری از مهمترین راه‌های پیشگیری از بروز بیماری‌های دامی و بیماری‌هایی مشترک بین انسان و دام است.
از مهمترین این بیماری‌ها که می‌تواند باعث فلج شدن صنعت دامداری شود می‌توان به بیماری‌های سل گاوی، تب برفکی، بروسلوز، طاعون نشخوارکنندگان کوچک، هاری، آنتروتوکسمی ( زهره درد یا سرخ روده ) و تب خونریزی دهنده کریمه کنگو نام برد.
در این گزارش جدای از اعلام گزارش عملکردها صرفا به جهت اطلاع دامداران از بیماری‌های دامی و راه‌های پیشگیری از آن به دلیل اهمیت نگهداری از سرمایه‌های دامی دکتر محمدعلی بخشی معاون سلامت اداره کل دامپزشکی خراسان جنوبی به تشریح بیماری‌ها می‌پردازد.
بخشی گفت: بیماری سل به عنوان یک بیماری عفونی مشترک و قابل انتقال بین انسان و دام پیشگیری از آن دارای اهمیت فراوان و عامل آن یک نوع باکتری است.
وی مهمترین راه انتقال بیماری را وارد شدن دام مبتلا به گله سالم دانست و افزود: تغذیه دامهای سالم با علوفه و آب آلوده به ترشحات دام مبتلا و استنشاق ذرات پخش شده در هوا در اثر سرفه گاو مبتلا از مهمترین راه‌های انتشاراین بیماری هستند.
وی آزمایش تست سل (توبرکولیناسیون ) توسط کارشناسان شبکه‌های دامپزشکی و شناسایی و کشتار دامهای آلوده را از مهمترین راه‌های جلوگیری از انتشار بیماری سل گاوری بیان کرد.
معاون سلامت اداره کل دامپزشکی خراسان جنوبی با بیان اینکه عامل تب برفکی یک نوع ویروس با سویه‌های مختلف است تصریح کرد: تب برفکی دامهای زوج سم را با علایم ایجاد تاول در دهان، لثه، سم و پستان دام و گاهی اوقات لنگش مبتلا کرده که این بیماری در بعضی مواقع باعث تلفات در دام‌ها به خصوص گوساله‌ها و بره‌ها می‌شود.
بخشی کاهش رشد دام و تولید شیر را از دیگر خسارت‌های اقتصادی این ذکر کرد و افزود: ویروس تب برفکی از طریق بزاق، شیر، ادرار، مدفوع و ترشحات بینی و چشم دام آلوده وارد بدن دام سالم غیر واکسینه شده و دام را مبتلا می‌کند و تب برفکی به صورت غیر مستقیم از طریق ترددهای دلالان و واسطه‌گران، خودروهای حمل شیر و یا کامیون‌های حمل علوفه منتقل می‌شود.
وی واکسیناسیون، خرید و فروش و جابجایی دام‌ها با اخذ مجوزهای بهداشتی، ضدعفونی وسایل نقلی، خودداری از رفت و آمدهای بین سایر دامداری‌ها، تخلیه کود و ضدعفونی دامداری و قرنطینه دامهای تازه وارد به مدت سه هفته را از مهمترین راه‌های جلوگیری از تب برفکی عنوان کرد.
بخشی اظهار داشت: بروسلوز یکی از مهمترین بیماری‌های مشترک بین انسان و دام است که در انسان سبب بروز تب مالت و در گاو و گوسفند می‌تواند موجب سقط جنین شود.
وی ادامه داد: از مهمترین روش انتقال بیماری مصرف شیر خام و فرآورده‌های دامی آلوده است که میکروب بیماری از طریق تماس با جفت، ترشحات رحمی، جنین سقط شده و مصرف شیر دامهای آلوده می‌تواند باعث ایجاد بیماری در دام و انسان شود.
وی با بیان اینکه میکروب بیماری می‌تواند از طریق مخاط چشم، زخم‌ها و پوست انسان باعث ایجاد بیماری در فرد سالم شود اظهار داشت: واکسیناسیون گوساله‌های ماده و گاوهای بالغ مطابق با دستورالعمل‌های سازمان دامپزشکی توام با اجرای دقیق اصول بهداشتی و ضدعفونی اماکن دامی، خونگیری، تست و شناسایی دامهای مبتلا برای کشتار از مهمترین راه‌های پیشگیری از این بیماری است.
معاون سلامت اداره کل دامپزشکی خراسان جنوبی گفت: این بیماری یک بیماری حاد ویروسی گوسفند و بز است که با تب بالا، اسهال و زخم سطحی در محوطه دهانی مشخص می‌شود.
وی تماس مستقیم دام سالم با دام آلوده و همچنین بیماری از طریق خوردن آب و علوفه آلوده را از مهمترین راه های انتقال دانست و ادامه داد: واکسیناسیون دامهای حساس، خرید دام از مناطق عاری از بیماری، قرنطینه و ضدعفونی واحد آلوده با ضدعفونی کنندههای مناسب، رعایت توصیه‌های کارشناسان دامپزشکی، جلوگیری از خود درمانی توسط دامدار و رعایت اصول بهداشتی در دامداری‌ها از مهمترین راه‌های پیشگیری است.
بخشی در توضیح بیماری هاری تصریح کرد: این بیماری یکی از مهمترین و خطرناک‌ترین بیماری‌های مشترک بین انسان و حیوان است که با توجه به اینکه این بیماری هیچ درمانی ندارد لذا دانستن راه‌های انتقال و پیشگیری از بیماری بسیار مهم و ضروری است.
وی یادآور شد: تمام پستانداران شامل سگ، گاو، گوسفند، بز، خفاش و سایر حیوانات می‌توانند به این بیماری مبتلا شوند از آنجایی که ویروس عامل بیماری در بزاق حیوان‌ها وجود دارد مهمترین راه انتقال بیماری به انسان و حیوان گزیده شده از طریق حیوان آلوده است.
بخشی چنگ زدن توسط گربه و آلودگی از طریق زخم و خراش‌های پوستی را از دیگر راه‌های انتقال عنوان کرد و گفت: از مهمترین راه‌های پیشگیری از بیماری واکسیناسیون حیوانات مانند سگ‌های خانگی، سگ‌های نگهبان و افرادی که با حیوانات سرو کار دارند است.
معاون سلامت اداره کل دامپزشکی خراسان جنوبی چرای دام در مراتع پر آب و دارای رشد سریع گیاهان، تغییر جیره دام به صورت ناگهانی، تغذیه از علوفه یخ زده علوفه دارای شبنم، استفاده از کنسانتره بیش از حد در جیره غذایی و هر عاملی که باعث کندی دستگاه گوارش شود را از مهمترین دلایل این بیماری عنوان کرد.
وی ادامه داد: واکسیناسیون دام‌ها و تکرار نوبت راپل، جلوگیری از پرخوری دام‌ها، تغییر جیره به تدریج و بسیار آهسته، ضدعفونی و دفن بهداشتی لاشه تلف شده و ضایعات را از مهمترین راه‌کارهای پیشگیری از بیماری ذکر کرد.
بخشی در ارتباط با بیماری تب خونریزی دهنده کریمه کنگو گفت: کریمه کنگو یک بیماری ویروسی مشترک بین انسان و دام است و چون این بیماری در انسان و دام واکسن ندارد دانستن راه‌های پیشگیری و انتقال بیماری مهم است.
وی اظهار داشت: این بیماری از طریق گزش کنه‌های آلوده به دام انتقال می‌یابد و به دنبال ذبح دام آلوده توسط انسان و رعایت نکردن شرایط بهداشتی ایجاد می شود.
بخشی سم پاشی جایگاه نگهداری دام برای مبارزه با کنه، خودداری از دست زدن و یا کندن کنه از روی بدن دام، کشتار دام در کشتارگاه و جلوگیری از کشتار غیر مجاز، استفاده از تجهیزات حفاظتی ( ماسک و دستکش ) حین کشتار و نگهداری لاشه دام به مدت ۲۴ ساعت بعد از ذبح در پیش سرد را از مهمترین راهکار های پیشگیری از کریمه کنگو بیان کرد.
وی تصریح کرد: عزم و اراده همکاران ما در زمینه کنترل بیماری‌ها در کنار همکاری دامداران زحمتکش استان بسیار قابل تقدیر است و عاری بودن و یا کم بودن کانون بیماری‌های دامی در استان از بیماری‌های دامی و مشترک با برنامه‌ریزی در اجرای دقیق دستورالعمل‌ها توسط همکاران ستاد و شهرستانی میسر شده است.
معاون سلامت دامپزشکی خراسان جنوبی با بیان اینکه هرچند تصور شرایط ایده آل با توجه به مشکلات، نواقص و امکانات ناکافی در استان کاملا مقدور نیست گفت: امیدواریم با اقدام جهادی در پیشبرد اهداف سازمانی و پیشگیری از بیماری‌های دامی و مشترک در این زمینه موثر واقع شویم.
خراسان جنوبی دارای ۳۵ هزار دام سنگین و یک میلیون و ۶۰۰ هزار دام سبک است.
