سکوت مجامع بین‌المللی در برابر بازی خطرناک آمریکا

واقعیت این است، دولت‌های اروپایی که زیر مجموعه ناتو و تحت فرماندهی آمریکا هستند، در ۲۴ ساعت گذشته از ارائه هرگونه اظهارنظر درباره این اقدام تحریک آمیز و خلاف موازین بین المللی طفره رفته‌اند. 

اتحادیه اروپا که از زمان روی کارآمدن جوسپ بورل در کسوت مسئول سیاست خارجی اتحادیه، آشکارا رویکرد تندی را درقبال سیاست‌های یکجانبه‌گرایی واشنگتن در پیش گرفته، به درخواست ایرنا برای اظهارنظر درباره این حادثه خطرناک که مخل صلح و امنیت منطقه بشمار می‌رود، هنوز هیچ پاسخی ارائه نداده است. 

دولت انگلیس هم که بارها نسبت به افزایش تنش‌ها میان ایران و آمریکا هشدار داده، به ایرنا می‌گوید اگر نظری داشته باشیم اعلام خواهیم کرد؛ اما این موضوع چندان به ما ارتباطی ندارد و در اولویت ما نیست. 

در این میان سخنگوی دبیرکل سازمان ملل متحد با اتخاذ یک رویکرد کلی درباره این حادثه گفته است ایمنی حمل و نقل هوایی غیرنظامی باید از سوی همه محترم شمرده شود. این یک موضع کلی است اما هنوز اطلاعات مشخصی دریافت نکرده‌ایم.

ماجرا از حوالی بامداد جمعه ۳ مرداد ۱۳۹۹ شروع شد که تعرض و مزاحمت دو جنگنده به هواپیمای مسافربری ماهان در مسیر تهران – بیروت خبرساز و به سوژه داغ رسانه‌ها تبدیل شد. 

خلبان این پرواز برای پرهیز از هرگونه خطر احتمالی، پس از دریافت اخطار TCAS مبنی بر کاهش فوری ارتفاع، بلافاصله شروع به کم کردن ارتفاع کرد و به دلیل اینکه هواپیما در وضعیت ثبات قرار داشته و مسافران مجاز به باز کردن کمربندها بوده اند، کاهش سریع ارتفاع و سرعت دور کردن هواپیما از خطر احتمالی، منجر به آسیب تعدادی از مسافران و خدمه پرواز شد که مشغول خدمت رسانی بوده‌اند.

این هواپیما بعد از پیاده کردن مسافران خود در بیروت، به سمت فرودگاه امام خمینی پرواز و حوالی ساعت ٣ بامداد به سلامت در فرودگاه امام خمینی (ره) به زمین نشست.

برخی گزارش‌های اولیه از اسرائیلی بودن جنگنده‌های مزاحم حکایت داشت اما ساعاتی بعد سخنگوی ستاد فرماندهی مرکزی ایالات متحده آمریکا (سنتکام) مسئولیت این مزاحمت را برعهده گرفت.

«بیل اوربان» مدعی شد که بازرسی بصری با هدف اطمینان یافتن از امنیت پرسنل نیروهای ائتلاف در پایگاه التنف سوریه صورت گرفت و زمانی که خلبان اف-۱۵ هواپیما را به عنوان هواپیمای مسافربری ماهان ایر شناسایی کرد، اف-۱۵ به صورت امن اقدام به فاصله گرفتن از هواپیما کرد.

بر همین اساس مجید تخت روانچی نماینده دائم ایران نزد سازمان ملل متحد بلافاصله در تماس تلفنی اضطراری با آنتونیو گوترش دبیرکل این سازمان مراتب اعتراض ایران نسبت به اقدام آمریکا را اعلام کرد. این اعتراض همچنین از طریق سفارت سوئیس به عنوان حافظ منافع آمریکا در تهران منعکس شد؛ اما تاکنون واکنشی که حاکی از اعتذار طرف آمریکایی یا همدردی مجامع بین‌المللی باشد، مخابره نشده است.

محمد جواد ظریف وزیر امور خارجه کشورمان می‌گوید: ایالات متحده به شکل غیرقانونی قلمرو یک کشور دیگر را اشغال کرده و سپس یک پرواز طبق برنامه غیرنظامی را هدف آزار قرار می‌دهد و جان مسافران بی‌گناه غیرنظامی را به خطر می‌اندازد؛ ظاهراً به قصد این که از نیروهای اشغالگرش محافظت کند.

وی افزود: گستاخی سبب تلنبار شدن قانون‌شکنی‌های آمریکا بر روی هم شده است. باید پیش از بروز یک فاجعه، این قانون‌شکن‌ها را متوقف کرد.

ادعای آمریکا برای شناسایی ماهیت هوایپمای مسافربری ماهان قابل قبول نیست 

سخنگوی ستاد فرماندهی مرکزی ایالات متحده آمریکا ادعا کرده که مزاحمت جنگنده‌های این کشور برای هواپیمای مسافربری ایرانی، حرفه‌ای بوده و بر اساس معیارهای بین‌المللی صورت گرفته است. دو مقام آمریکایی هم که نامشان فاش نشده در گفت وگو با رویترز ادعا کرده‌اند که جنگنده اف-۱۵ آمریکا در میدان دید هواپیمای مسافربری ایران قرار گرفت اما در فاصله امنی قرار داشت.

 ناگفته پیداست، با وجود رادارها و امکانات پیشرفته نظارتی موجود، اعزام یک هواپیمای جنگنده برای شناسایی ماهیت تجاری یا نظامی هواپیما، به‌هیچ وجه قابل قبول نیست.

برابر با ماده سه کنوانسیون هوانوردی بین المللی غیرنظامی، هیچ هواپیمای دولتی (نظامی، گمرکی، پلیس) یک کشور عضو کنوانسیون نباید بدون اجازه قبلی کشور دیگر، بر فراز آن به پرواز درآمده یا در قلمرو آن فرود آید. از این منظر، پرواز و فرود جنگنده های آمریکایی در قلمرو سوریه که قطعا بدون موافقت این کشور است، برخلاف این بخش از تعهد بین المللی آمریکاست. 

همچنین بند «الف» ماده سه همین کنوانسیون تصریح می کند که در صورت رهگیری هواپیمای غیرنظامی، جان افراد داخل آن و همچنین ایمنی هواپیما نباید به مخاطره بیفتد. 

از فحوای بندهای «ب» و «ج» کاملا مشخص است که در صورت نیاز به رهگیری، این اقدام توسط کشور عضوی که هواپیمای غیرنظامی در قلمرو آن در حال پرواز است، صورت می گیرد. همچنین، رهگیری هواپیمای مسافربری ماهان در قلمرو یک کشور عضو دیگر کنوانسیون توسط آمریکا، مغایر با تعهدات این کشور می باشد. 

سانحه هواپیمایی ماهان نشان دهنده استیصال ترامپ است

«پروفسور رودنی شکسپیر» فارغ‌التحصیل دانشگاه کمبریج انگلیس، تحلیل‌گر مسائل سیاسی، اقتصاددان، استاد دانشگاه، مولف کتاب‌ها و رساله‌های علمی- دانشگاهی در زمینه اقتصاد و سیاست در این باره به خبرنگار ایرنا در لندن گفت؛ آمریکا در قبال ایران و چین دچار استیصال شده و از روی عمد دنبال تنش با این دو کشور است. 

وی با اشاره به سیاست‌های شکست خورده کاخ سفید و سقوط اقتصاد جهانی افزود: ترامپ گمان می‌کند که جنگ با ایران می‌تواند بخت او را برای پیروزی در انتخابات ریاست جمهوری ابان‌ماه افزایش دهد. اما تهدید هواپیمای مسافربری توسط جنگنده‌های نظامی، مقوله‌ای بسیار جدی است.

برخی تحلیل گران معقدند که اقدام آمریکا نه تنها خلاف موازین بین الملل بلکه امنیت پروازهای مسافربری را به مخاطره انداخته است.

«استفن بل» عضو ارشد پویش توقف جنگ انگلیس در این خصوص به ایرنا گفت که اقدام آمریکا مایه نگرانی بزرگی است. جنگنده‌های آمریکایی بدون اجازه دولت سوریه در اسمان‌ این کشور به پرواز درآمده و هواپیمای کشور ثالثی را تهدید کردند. این اقدام، در ادامه رفتارهای تحریکآمیز واشنگتن علیه ملت و دولت ایران است. 

وی با اشاره به اقدام تروریستی آمریکا در سال ١٣۶٧ در سرنگونی هواپیمای مسافربری ایران ایر که منجر به شهادت ٢٠٠ انسان بی گناه و غیرنظامی گردید، افزود: دولت آمریکا اینک باید به جامعه جهانی توضیح دهد که چگونه می‌خواهد ایمنی پروازهای مسافربری ایرانی را از عدم تکرار این حوادث هولناک تضمین کند. 

بدیهی است که اگر عکس این حادثه در قبال هواپیمای مسافربری آمریکایی رخ می‌داد، واشنگتن با سیاه‌نمایی، مظلوم نمایی، تحریک نهادهای بین‌المللی و زمینه چینی بنگاه‌های خبرپراکنی تا سر حد صدور قطعنامه پیش‌ می‌رفت. 

اینک مسئولین کشورمان نیز وظیفه دارند تا این مساله را از طریق مجامع قانونی بین‌المللی به ویژه سازمان بین‌المللی هوانوردی (ایکائو) پیگیری کرده و اجازه ندهند آمریکا با قلدربازی‌ قوانین بین‌المللی را به سخره گیرد.