استان مرزی خراسان جنوبی ۲۰ سال خشکسالی را پشت سر نهاده و در ۲ سال اخیر میزان بارندگی‌ها نسبت به کوتاه مدت و بلندمدت با افزایش قابل توجهی مواجه شده است.
این در حالیست که بارندگی مطلوب سال زراعی جاری و پارسال مشکل کم آبی در این استان کویری و بیابانی را رفع نکرده و همه ساله در فصل گرما مردم برخی از روستاهای استان به ویژه در مناطق مرزی با قطعی یا کمبود آب دست و پنجه نرم می‌کنند.
به گفته مسوولان استان خراسان جنوبی در حال حاضر ۴۵۰ تا ۵۰۰ روستای استان با تانکر سیار آبرسانی می‌شود و بیش از ۱۹ درصد روستاهای استان با تنش آبی مواجه‌اند.
بسیاری از روستاهای خراسان جنوبی در شرایط شیوع کرونا و گرمای طاقت فرسای تابستان با قطعی و کمبود آب مواجه هستند و به سختی روزگار می‌گذرانند.
کم‌آبی مجتمع‌های آبرسانی و استفاده از آب شرب برای آبیاری باغچه‌ها و ویلا به‌ظاهر یکی از دلایل کم آبی و قطعی چندساعته و حتی روزانه برخی روستای استان تشخیص داده شده است.
«دیروز از صبح تا شب آب نداشتیم، بعد از آن آب تا حدودی وصل شد، بعد از اینکه ظهر بسیار داغ از باغ و مزارع کشاورزی به خانه برمی‌گردیم حتی برای شستن دست و صورت خود با مشکل مواجه می‌شویم.
حیاط منزل در برخی ساعات شبانه روز آب وصل است اما داخل منزل، آشپزخانه، سرویس بهداشتی و حمام کماکان در حین روز قطع است، برای تامین آب شرب باید کیلومترها راه تا قنات روستاهای دیگر برویم یا از آب شور و تلخ چاه‌های کشاورزی تناول کنیم، چطور انتظار دارند برای پیشگیری از کرونا مدام دستان خود را شست و شو دهیم در حالی لب‌های ما از بی‌آبی خشک شده و عرق در این روزهای بسیار گرم آفتابی بدن ما را کرخت کرده است، شما را به خدا در این اوضاع کرونایی به داد ما برسید».
اینها جملات تکراری این روزهای خیلی از ساکنان روستاهای خراسان جنوبی در تماس تلفنی یا حضوری با خبرنگار ایرنا است که تاکید دارند مشکلات را منعکس کنیم تا شاید مسوولان فکری برای تشنگی اهالی روستاها بردارند.
یکی از اهالی روستای سیوجان خوسف گفت: در برخی محلات این روستا آب قطع نشده یا افت فشار ندارد اما محلات ورودی روستا از خرداد تاکنون هر روز آب قطع است و تنها ساعاتی از شبانه روز آب داریم.
سید محمد موسوی افزود: در سال‌های اخیر جمعیت این روستا و انشعابات افزایش پیدا کرده در حالیکه حجم آب تغییری نکرده و این سبب افت شدید فشار آب شده است.
وی با بیان اینکه روزهای آخر هفته قطع و افت فشار آب خیلی بیشتر از طول هفته است اظهار داشت: برخی اهالی خارج از روستا سکونت دارند که روزهای پایان هفته به روستا آمده و نسبت به آبیاری ویلا یا باغچه حیاط اقدام می‌کنند که این عامل برای قطعی آب در برخی محلات می‌شود.
یکی دیگر از اهالی روستا نیز گفت: از آندسته افرادی که نسبت با آب شرب نسبت به آبیاری ویلا و باغ‌های خود اقدام می‌کنند درخواست داریم به فکر هم ولایتی‌های خود باشند و حداقل آبیاری را شبانه انجام دهند.
سید حسن موسوی نژاد هم افزود: تاکنون بارها و بارها اعضای شورای اسلامی، دهیار و مردم نسبت به تعیین وضعیت آب شرب روستا مکاتبه و پیگیری کرده‌اند اما هیچ اقدام خاصی توسط مسوولان انجام نشده است.
وی اظهار داشت: در این هوای گرم تابستان کلافه شدیم از بس برای پخت و پز و شست و شو حتی استفاده از کولر باید دبه به دست از جایی دیگر آب بیاوریم، اینکه چرا صدای ما به مسوولان نمی‌رسد خدا می‌داند.
وی بیان کرد: مسوولان نباید بگونه‌ای عمل کنند که گره‌ای که با دست باز می‌شود را مردم با چنگ و دندان باز کنند به نظر می‌رسد علت افت یا قطعی آب شرب شیب یا ناهمسطح بودن زمین باشد که باید در این خصوص چاره اندیشی شود.
یکی از اهالی روستای مسک سربیشه نیز گفت: در یکماه گذشته وضعیت تامین آب نه تنها بهتر نشده که بدتر هم شده است حتی ۶۰ ساعت مداوم آب قطع بوده و در طول شبانه روز برای چهار ساعت آب با فشار بسیار پایین وصل شد.
جواد سلیمانی بیان کرد: برخی روزها آب از ساعت هفت عصر تا هفت فردا صبح وصل است اما در طول روز با افت فشار یا قطعی مکرر آب مواجه هستیم.
وی بیان کرد: در حال حاضر افراد مسن زیادی در روستاها زندگی می‌کنند که در شرایط کرونایی قطعی و افت فشار آب شرب سبب نگرانی این خانواده‌ها را دوچندان کرده است.
وی اظهار داشت: علاوه بر مشکل کم‌آبی شاهد بی‌عدالتی در توزیع آب منطقه هم هستیم چراکه دهها چاه عمیق کشاورزی در دشت اسدیه وجود دارد در حالیکه مردم از کمبود آب شرب رنج می‌برند.
یکی از اعضای شورای روستای شیرگ آقا سربیشه هم گفت: این روستا و حسین آباد با جمعیت ۳۰۰ خانواری دارای شبکه و لوله‌کشی آب شرب هستند اما به دلیل فرسوده بودن و کوچک بودن قطر لوله‌ها، بخش زیادی از آب به داخل رودخانه می‌ریزد و با افت فشار آب مواجه‌ایم.
مولایی افزود: در حالیکه شبکه آب در روستا وجود دارد اما آب شرب اهالی از طریق تانکر تامین می‌شود و این موضوع گلایه ساکنان را در پی داشته است.
وی بیان کرد: بارها در این خصوص با مسوولان امر پیگیری لازم صورت گرفت اما اذعان دارند به دلیل اینکه مجتمع نزدیک روستا به زودی به بهره‌برداری می‌رسد نیازی به هزینه کرد برای تعویض پنج کیلومتر لوله نیست.
وی عنوان کرد: پیشنهاد ما به مسوولان این بود تا زمانیکه مجتمع به بهره برداری برسد حداقل لوله روکار اجرا کنند تا اهالی به آب شرب پایدار دسترسی داشته باشند و نیاز به استفاده از تانکر سیار نیز نباشد اما آنها کار خودشان را می‌کنند لابد سلامت روستاییان و هدر رفت آب برایشان مهم نیست.
هشتم تیرماه گذشته بود که استاندار خراسان جنوبی با تعیین ضرب‌الاجل ۴۸ ساعته از فرمانداران و شرکت آب و فاضلاب استان خواست برای تامین آب مناطق روستایی و عشایری به صورت ۲۴ ساعت برنامه‌ریزی و اقدام کنند و با تشکیل ستادی در محل فرمانداری‌ها، این موضوع را شبانه‌روزی رصد کنند.
محمدصادق معتمدیان گفت: در شرایط فعلی، اولویتی بالاتر از تامین آب شرب مردم نداریم و به هیچ عنوان نمی‌پذیریم که در روستایی مردم با مشکل کمبود آب مواجه باشند لذا بایستی فرمانداران تامین آب مورد نیاز مردم را در اولویت برنامه‌های خود قرار دهند.
وی اظهار داشت: از دستگاه‌های تخصصی انتظار داریم شرایط را به گونه‌ای مدیریت کنند که در هیچ ساعتی از شبانه‌روز و در هیچ نقطه‌ای از استان مشکل کمبود آب نداشته باشیم.
استاندار خراسان جنوبی با اشاره به اینکه برای تامین آب شرب، سه برنامه راهبردی را برای سه مقطع زمانی کوتاه‌مدت، میان‌مدت و بلندمدت در نظر گرفته‌ایم گفت: برای مقطع کوتاه‌مدت با توجه به گرمای هوای فصل تابستان و افزایش مصرف آب متاثر از این موضوع باید برای رفع نیاز مردم در این شرایط تدبیر شود به گونه‌ای که مردم هیچ گونه کمبودی را حس نکنند.
وی ادامه داد: در برنامه میان‌مدت تعریف شده هم در جهت تامین آب شرب و بهداشتی پایدار برای روستاها، تکمیل و بهره‌برداری از ۳۷ مجتمع آبرسانی را در دستور کار داریم.
معتمدیان گفت: اگرچه براساس برنامه قانون برنامه ۵ ساله، تکلیف قانونی ما تامین آب برای روستاهای بالای ۲۰ خانوار است اما تدابیری اتخاذ شده که روستاهای با جمعیت کمتر که در مسیر اجرای این پروژه‌ها قرار دارند نیز از آب پایدار برخوردار شوند.
وی به تشریح شرایط توافق‌نامه بین نوبخت رییس سازمان برنامه و بودجه و وزرای نیرو و تعاون، کار و رفاه اجتماعی پرداخت و متذکر شد: براساس این توافق‌نامه، شرکت آب و فاضلاب برای اولین بار در کشور اجازه استفاده از تسهیلات تبصره ۱۸ را اخذ کرده است.
استاندار خراسان جنوبی تاکید کرد: با توجه به شرایط بحرانی استان، شرکت آب و فاضلاب هرچه طرح و برنامه ارائه کند، می‌تواند از این طریق تامین اعتبار کند.
مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب خراسان جنوبی هم از افزایش ۳۰ درصدی ظرفیت آبرسانی سیار در استان از تیرماه امسال خبر داد و گفت: حمل آب به مناطق روستایی استان از پنج هزار و ۲۰۰ مترمکعب در هفته به هفت هزار مترمکعب رسیده است.
حسین امامی افزود: سال ۹۷ سرانه تامین آب برای روستاهای استان به ازای هر خانوار ۶۵ لیتر بود که پارسال به ۸۹ لیتر افزایش یافت.
وی ادامه داد: با توجه به افزایش سهمیه آب شرب هر خانوار اما باز هم با کمبود آب در مناطق روستایی و عشایری مواجه بودیم که با دستور استاندار این مقدار به ۱۲۰ لیتر افزایش یافت.
مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب خراسان جنوبی اظهار داشت: از حدود ۵۰۰ روستای استان که با تانکر سیار آبرسانی می‌شود ۳۶۰ روستا آب دارند ولی برای تامین آب پایدار اهالی بایستی با تانکر سیار نیز آبرسانی شوند همچنین ۱۴۰ روستا با بیشترین تنش آبی روبرو هستند که در اولویت آبرسانی قرار دارند.
وی عنوان کرد: مشکل کمبود و قطعی آب تنها مربوط به امسال نیست سال‌های گذشته نیز در این فصل به کمبود آب مواجه می‌شدیم همچنین امسال شرایط پایدارتری در مجتمع‌های آبرسانی داریم چراکه سال‌های قبل در مجتمع‌های پرجمعیت مردم با تنش آبی مواجه شده بودند.
وی با بیان اینکه ۴۰ تانکر به ظرفیت ناوگان آبرسانی به مناطق روستایی استان افزوده شده است گفت: طبق تفاهم‌نامه سه جانبه‌ای که بین ما، استانداری و بنیاد برکت منعقد شده است ۱۱ تانکر جدید (سهم هر دستگاه یک سوم) خریداری خواهد شد.
مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب خراسان جنوبی افزود: در فاصله زمانی خریداری این تانکرها، هر میزان کمبود آب داشته باشیم از طریق تانکر اجاره‌ای جبران خواهد شد.
وی بیان کرد: اکنون شهرستان مرزی نهبندان با ۷۲ روستا و ۲۱ هزا رو ۳۷ خانوار دارای بیشترین و شهرستان بشرویه با هفت روستا و ۱۵۷ خانوار کمترین میزان آبرسانی سیار را به خود اختصاص داده‌اند.
امامی یادآور شد: در حال حاضر ۹۷۶ روستا با جمعیت ۲۷۸ هزار و ۴۱۷ نفر در قالب ۱۴۰ هزار و ۷۵ مشترک آب در استان تحت پوشش شرکت آب و فاضلاب هستند.
وی گفت: آب مورد نیاز شرب و بهداشت این مشترکان از طریق ۲۰۴ حلقه چاه، ۱۳ چشمه و ۶۵ رشته قنات تامین می‌شود که میانگین مصرف آب خانگی در ماه ۱۰ مترمکعب است.
مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب خراسان جنوبی افزود: سرانه تولید آب در بخش روستایی ۳۱۳ لیتر در شبانه روز بوده که این میزان از سرانه کشوری بالاتر است.
وی تاکید کرد: هم استانی‌ها می‌توانند درتمامی مناطق شهری و روستایی استان هرگونه مشکل در حوزه آب و فاضلاب از جمله حوادث آب و فاضلاب، قطعی یا کم فشاری آب را به شماره تماس ۱۲۲ اطلاع دهند در صورتیکه تاکنون این امکان تنها برای مناطق شهری امکان پذیر بوده است.
معاون هماهنگی امور عمرانی استاندار خراسان جنوبی هم در گفت و گو با خبرنگار ایرنا گفت: هفته گذشته ماموریتی به مدیرکل مدیربت بحران استانداری داده شد تا حضوری در شهرها، بخش‌ها و روستا رفته و موضوعات مربوط به بی‌آبی یا قطع آب را بررسی کند.
سید کمال‌الدین میرجعفریان افزود: بعد از دستور استاندار خراسان جنوبی مبنی برا پیگیری مشکل کم‌آبی در روستاها، حمل آب به این مناطق از ۶۰ لیتر به ۱۲۰ لیتر افزایش پیدا کرد.
وی بیان کرد: با افزایش ۲ برابری حجم آب شرب، دیگر نباید روستاها با مشکل آب شرب مواجه باشند و اگر هست مردم باید از طریق مسوولان موضوع را پیگیری کنند.
معاون هماهنگی امور عمرانی استاندار خراسان جنوبی تصریح کرد: در برخی مناطق روستایی به دلیل فرسوده بودن انشعاب شاهد هدررفت آب هستیم که در این زمینه سال گذشته تعویض شبکه‌ها در دستور کار قرار گرفته است.
وی ادامه داد: طراحی بر اساس میزان نیاز آب شرب و بهداشتی مردم انجام می‌شود این در حالیست که برخی از این آب برای آبیاری باغچه‌ها، ویلا یا دام‌ها استفاده می‌کنند که از نظر اخلاقی و شرعی درست نیست.
میرجعفریان با بیان اینکه برداشت آب غیرمتعارف سبب عدم پاسخگویی شبکه و قطع آب شرب می‌شود عنوان کرد: در صورتیکه طراحی شبکه مربوط به گذشته بوده و روستا با افزایش جمعیت مواجه شده است باید بر مبنای دبی مصرف آب مجدد شبکه طراحی و حجم آب افزایش یابد.
وی یادآور شد: در مناطق روستایی مقداری با نشتی آب ناشی از فرسودگی شبکه‌ها مواجه هستیم که در این خصوص سال قبل تاکیدات زیادی برای رفه مشکل شده است.
معاون هماهنگی امور عمرانی استاندار خراسان جنوبی افزود: امسال نیز شرکت آب و فاضلاب استان متعهد شد از ظرفیت ماده ۱۸ برای حتی بخش خصوصی که بخواهد در بازسازی شبکه‌های فرسوده، تامین آب سیار یا مجتمع‌های آبرسانی سرمایه گذاری کند تسهیلات دولتی پرداخت کند.
وی بیان کرد: این طرح در سراسر کشور امسال هدف‌گذاری شده است تا امسال و در ۲ سال آینده بخش زیادی از شبکه‌های فرسوده بازسازی شود تا جلوی هدررفت آب گرفته و مدیریت شود.
میرجعفریان در ارتباط با مجتمع‌های آبرسانی در دست اجرای استان تصریح کرد: برای تکمیل مجتمع‌های آبرسانی استان از دو منبع اعتباری وزارت نیرو و بخشی از ظرفیت ماده ۵۶ استفاده خواهد شد.
وی ادامه داد: سهم وزارت نیرو از صندوق توسعه ملی و ردیف ملی اکنون آغاز و مبلغی تخصیص پیدا کرده است و ماده ۵۶ نیز به زودی اختصاص می‌یابد.
معاون هماهنگی امور عمرانی استاندار خراسان جنوبی عنوان کرد: پیش بینی شده حداکثر طی ۲ سال آینده ۳۳ مجتمع آبرسانی در استان تکمیل و به بهره‌برداری برسد.
وی اظهار داشت: ضمن اینکه خواسته‌های مردم و شهروندان بحق است و ما به دیده منت می‌پذیریم اما درخواست داریم با توجه به شرایط کنونی که همه می‌دانیم از آب شرب تنها برای همین منظور نه برای آبیاری منازل و باغات استفاده کنند.
وی تاکید کرد: بدون شک همکاران شرکت آب و فاضلاب نهایت همکاری و تلاش را برای رفع کم آبی و قطع آب دارند اما نیازمند همکاری شهروندان نیز در این خصوص هستیم تا ایام تابستان را بدون هیچ مشکلی پشت سر بگذاریم.
استاندار خراسان جنوبی هم با تاکید بر میزان هدررفت آب از شبکه‌های موجود که در برخی مناطق بیش از میانگین کشوری است و با شرایط کم‌آبی استان همخوانی ندارد، گفت: شرکت آب و فاضلاب باید موضوع اصلاح و بازسازی شبکه‌ها را در اولویت برنامه‌های خود قرار دهد و اولویت کار با روستاهای پرجمعیت، پرمصرف و با هدررفت بالاتر باشد.
معتمدیان از شرکت آب و فاضلاب خواست طرح جامع برای اصلاح شرایط موجود و کاهش هدررفت آب از شبکه‌ها ارائه کند و با تعیین اولویت‌ها و تدوین برنامه زمانبندی برای تامین منابع مالی مورد نیاز تصمیم‌گیری کند.
وی سپس از سندیکای بانکی و فاینانس داخلی برای تکمیل و بهره‌برداری از مجتمع‌های آبرسانی استان گفت و افزود: تمام تلاش ما بر این است که در حداقل زمان به مرحله تخصیص اعتبار برسیم تا مجتمع‌های آبرسانی تا پایان دولت به بهره‌برداری برسند.
استاندار خراسان جنوبی با اشاره به ۱۴۷ روستای بالای ۲۰ خانوار استان که فاقد شبکه آبرسانی هستند تصریح کرد: با تدبیری که شده با استفاده از منابع وزارت نیرو تا دهه فجر ۶۰ روستا و تا پایان امسال ۸۰ روستا از نعمت آب شرب پایدار برخوردار خواهند شد.
وی یادآور شد: اگرچه هدف ما رضایتمندی عمومی در مناطق روستایی و کمتر برخوردار است اما این موضوع نافی توجه به اصل تامین آب شرب و بهداشتی مورد نیاز مناطق شهری در زمان پیک مصرف نیست.
به گفته وی توجه به کیفیت آب و اجرای پروژه‌هایی در راستای شیرین‌سازی آب در برخی مناطق نباید از دستور کار شرکت آب و فاضلاب خارج شود.
استاندار خراسان جنوبی تاکید کرد: موضوع تامین آب شرب مردم باید در اولویت برنامه‌های دستگاه‌های متولی قرار داشته باشد.
وی با تاکید بر اینکه در دل کویر و در اوج گرمای تابستان برای مردم هیچ نیازی بالاتر از آب نیست گفت: این قضیه از مواردی است که در اجرای آن باید تعجیل کرد.
