قطعنامه ضد ایرانی آمریکا با ۲ رأی مثبت، ۲ رأی مخالف و ۱۱ رأی ممتنع رد شد اگر چه نتیجه این نشست و رای اعضا قابل پیش بینی بود چرا که در هر حال روسیه و چین اعلام کرده بودند که به این پیشنویس رای مخالف می دهند با این وجود این تعداد رای ممتنع از طرف اعضا به ویژه اعضای اروپایی شورا قابل پیش بینی نبود. این اتفاق یک پیروزی دیپلماتیک و حرکت موثر از طرف کشورهای جهان برای مقابله با یک جانبه گرایی هم بود. بعد از این شکست مفتضحانه دونالد ترامپ از تصمیم کشورش برای فعال کردن «مکانیسم ماشه» در روزهای آینده خبر داده است. مکانیسم ماشه، بندی از برجام است که بر اساس آن، بازگشت تمام تحریمهای سازمان ملل علیه ایران ممکن میشود. فعالشدن مکانیسم ماشه به معنای مرگ رسمی توافقنامه برجام است و از همین رو، دیگرِ طرفهای این توافقنامه مخالف بهکارگیری آن هستند. بررسی روزنامهها، تارنماها و خبرگزاریهای داخلی نشان میدهد که رسانههای داخلی به بازتاب و تحلیل شکست قطعنامه ضد ایرانی آمریکا و اقدام آمریکا برای استفاده از مکانیسم ماشه پرداخته اند.
رسانههای اصلاحطلب
گزینههای آمریکا برای فعال کردن مکانیسم ماشه
روزنامه آرمان ملی در یادداشتی به قلم داریوش قنبری استاد دانشگاه نوشت:روزنامه آرمان: آمریکا در تمدید تحریمهای تسلیحاتی ایران نتوانست بقیه کشورها را با خود همراه کند و همراهی تنها کشور دومینیکن به معنای شکست سیاسی آمریکای ابرقدرت و صاحب حق وتو در شورای امنیت است...با توجه به اینکه غرور آمریکا در این عرصه جریحهدار و دچار مشکل شد، احتمال اینکه تبدیل به یک تهدید هم شود، وجود دارد. از این رو، ترامپ بلافاصله دنبال فعالسازی مکانیسم ماشه رفت تا به تعبیر برخی پیکر نیمهجان برجام عملا بیجان شود. طی این مکانیسم که در دل برجام است، ابتدا یک کمیسیون به منظور حل اختلاف تشکیل و بعد از آن به شورای امنیت ارجاع میشود و نحوه رایگیری طوری در نظر گرفته شده که قابل وتو نیست و آنوقت اگر بحث رایگیری در شورای امنیت پیش آید، کافی است یک کشور همراهی نکند و نهایتا تحریمها مجددا برمیگردد که خطری جدی است و بدین ترتیب عدم تمدید تحریمهای تسلیحاتی با اینکه به فرصت تبدیل شد، میتواند به تهدیدی اینچنینی مبدل شود. سوالی که اکنون مطرح است اینکه آمریکا عضو برجام نیست و با توجه به اینکه از این توافقنامه خارج شده به لحاظ حقوقی این حق که مکانیسم ماشه را فعال و برجام کاملا بلااثر شود ندارد. هرچند احتمال همراهی فرانسه در اینباره ضعیف به نظر میرسد اما از آنجا که انگلیس به آمریکا نزدیکتر است، این احتمال که آمریکا بخواهد از ظرفیت این کشور استفاده کند، وجود دارد. ترامپ در آستانه انتخابات ریاستجمهوری بهدنبال پُرکردن دستهایش در عرصه سیاست خارجی است، زیرا در این زمینه موفقیتی در ارتباط با ایران، کرهشمالی و سایر کشورها نداشته است. ترامپ با خروج از پیمانهای بینالمللی نظیر برجام و معاهده زیستمحیطی پاریس و مناقشاتی که با برخی کشورها داشته، پرستیژ آمریکا را خدشهدار کرده و در انتخابات پیشرو حرفی برای گفتن ندارد و قطعا رقیب دموکرات، سیاست خارجیاش را زیر سوال خواهد برد. آمریکا برای فعال کردن مکانیسم ماشه سرسختی میکند و تلاش اخیر یک تهدید جدی علیه برجام و کشورمان است.
تلاش آمریکا برای فعالکردن اسنپبک هم شکست میخورد
خبرگزاری ایسنا به گفت و گو با محسن پاک آیین دیپلمات ایرانی پرداخته و آورد:در شرایط فعلی رای ندادن به پیش نویس قطعنامه آمریکا اقدام ارزنده ای است و یک آینده دور از استبداد و زورگویی را امیدواریم شاهد باشیم. آمریکا به لحاظ قانونی از برجام خارج شده است و حق ندارد در این باره ورود کند چرا که مهمترین بخش برجام یعنی عدم تهدید ایران را نقض کرده است. اروپا هم بعید است قصد اسنپ بک داشته باشد و با آمریکا همراهی کند. فرانسه و انگلیس به خاطر اینکه کماکان به برجام اعتقاد دارند بعید است برای فعال کردن مکانیسم ماشه اقدام کنند. معتقدم آمریکا در این مرحله نیز شکست می خورد مگر اینکه در سازمان ملل بخواهد اعمال نفوذ کند. وی در پاسخ به اینکه ایران در این مدت چه رویکرد و اقداماتی را برای حفظ فضای مثبت در سازمان ملل و شورای امنیت باید انجام دهد اظهار کرد: این یک رویارویی دیپلماتیک است و ایران باید قدرتمند در این صحنه وارد شود و با دوستان خودش مثل چین و روسیه و نیز دبیرکل سازمان ملل تعامل نزدیک داشته باشد. وی گفت که نقش سفیر ایران در سازمان ملل در این مدت حائز اهمیت است.
تحلیل معنادار واشنگتن پست درباره فعال سازی مکانیزم ماشه
سایت خبری نامه نیوز در گزارشی آورد:واشنگتن پست در تحلیلی به تلاش آمریکا برای فعال سازی مکانیزم ماشه پرداخت. به گزارش واشنگتن پست، شورای امنیت پیشنهاد آمریکا را برای تمدید تحریمهای تسلیحاتی ایران رد کرد. به نظر میرسد که دلیل اصلی مخالفت شورای امنیت با طرح پیشنهادی آمریکا، اقدامات ترامپ در مورد ایران مانند خروج از برجام و اعمال تحریمهای اقتصادی علیه ایران بوده است. این شکست در واقع مخالفت اعضای برجام و شورای امنیت با فشار و تحریم علیه ایران بود. از سوی دیگر، اعضای اروپایی برجام خواهان حفظ این توافق هستند، این در حالی است که آمریکا به دنبال فعال سازی مکانیزم ماشه است و فعال سازی «مکانیسم ماشه» خطر درگیری جدیدی را به همراه دارد که ممکن است به از بین رفتن این توافق منجر شود و همچنین انزوای بیشتر آمریکا را نیز در پی داشته باشد. این در حالی است که حتی جان بولتون هشدار داده است که رویه فعلی ترامپ ممکن است امکان ایالات متحده را برای اعمال نفوذ و قدرت در شورای امنیت را در معرض خطر قرار دهد.
اهداف کوتاه و بلندمدت آمریکا از پیگیری مسئله تمدید تحریمهای تسلیحاتی ایران
خبرگزاری ایکنا به گفت و گو با ابوذر گوهریمقدم، عضو هیات علمی دانشگاه امام صادق(ع) و کارشناس مسائل آمریکا پرداخته و آورد: به لحاظ حقوقی آمریکاییها چون جزو برجام نیستند صراحتاً نمیتوانند مکانیسم ماشه را فعال کنند، اما استدلال آنها این است که چون جزو کشورهای تصویبکننده قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل هستند، از آن طریق میتوانند این مکانیسم را فعال کنند. هرچند متحدان اروپایی آمریکا این استدلال حقوقی را قبول ندارند. اما براساس این واقعیت که آمریکا امکان فعال کردن مکانیسم ماشه را ندارد، اگر بحثهای حقوقی را کنار بگذاریم، قطعا آمریکاییها تلاش میکنند این مکانیسم را ولو به صورت یکجانبه و در حد یک بیانیه کلی فعال کنند، حتی اگر اجرایی نشود و سایر کشورها با آن همراهی نکنند تا به زعم خود یک پیروزی سیاسی را به صورت اعلامی مطرح کنند. درباره اظهارنظرهای مطرح شده درباره احتمال حمله نظامی به ایران پس از تصویب نشدن پیش نویس آمریکا در شورای امنیت باید گفت، آقای ترامپ با شعار کاهش جنگها در خاورمیانه و خروج سربازان آمریکایی بر سر کار آمد و از طرفی توانمندی نظامی جمهوری اسلامی به نحوی است که خیلی بعید است ترامپ چنین ریسکی را، ولو به صورت یک حمله نظامی محدود، در این مقطع زمانی انجام دهد.
آمریکا و فعال کردن مکانیسم ماشه!
روزنامه آرمان ملی در یادداشتی به قلم احمد زیدآبادی روزنامهنگار و فعال سیاسی نوشت:آمریکا اما بین خروج از برجام و حق فعال کردن مکانیسم ماشه برای خود، مغایرتی نمیبیند و گویا بخش حقوقی وزارت خارجه آمریکا در این باره سندی برای ارائه به شورای امنیت نیز تهیه کرده است. در واقع متنهای حقوقی بینالمللی مانند هر متن دیگری، همواره محل تاویل و تفسیرهای مختلفاند و هرگاه پای مسائل سیاسی و امنیتی کشورها در میان باشد، تفسیری معمولا غالب میشود که قدرت بیشتری در پشت آن نهفته باشد! طبعا متن برجام هم از این قاعده مستثنا نیست و هر یک از طرفهای امضاءکننده آن تفسیر مخصوص به خود را از متن آن دارند و بنا به پشتوانه قدرت خود، در جهت غالبکردن تفسیرشان کوشش میکنند. بنابراین، اینکه آیا آمریکا پس از خروج از برجام از حق فعال کردن مکانیسم ماشه برخوردار است یا خیر، بیشتر به کار کارشناسان حقوق بینالملل میآید تا درباره آن به بحث و جدل با هم مشغول شوند. از نگاه اهل سیاست اما مساله این است که آیا آمریکا بهرغم مخالفت دیگر اعضای دائمی شورای امنیت از قدرت لازم برای فعال کردن مکانیسم ماشه برخوردار است یا خیر؟ آمریکا در حال حاضر دیگر تنها قدرت تعیینکننده مناسبات جهانی نیست، اما همچنان بزرگترین آنهاست.
ترامپ زخمی است
روزنامه ابتکار در یادداشتی به قلم جلال خوشچهره نماینده دور هفتم مجلس شورای اسلامی و استاد اقتصاد دانشگاه تهران نوشت: اگر تا پیش از رد قطعنامه پیشنهادی دولت آمریکا در شورای امنیت سازمانملل متحد «دونالد ترامپ» به شریکان اروپایی و نهادهایبینالمللی این کشور نگاه تحقیرآمیز داشت اما حالا از آنها خشمگین است. در نگاه ترامپ، متحدان سنتی آمریکا با رای مخالف خود به طرح پیشنهادیاش برای تمدید تحریم تسلیحاتی ایران، غرور او را شکستند. در باور ترامپ، اروپائیان و دیگر اعضای شورای امنیت سازمان ملل در راستای تضعیف او در آستانه انتخابات نوامبر آینده عمل کردند. از این رو نباید زخم عمیق ترامپ را در این ماجرا نادیده گرفت.تصمیم اکثریت قاطع اعضای شورایامنیت سازمانمللمتحد در رد اقدام دولتترامپ برای تمدید تحریم تسلیحاتی ایران؛ آن هم در آستانه ماههای نزدیک به انتخابات آمریکا بهمعنای عدم همراهی عمومی با سیاست فشار حداکثری علیه ایران و در اینحال تقلیل قدرت هژمونیک ایالات متحده نزد جامعه جهانی است. این دو میتواند تاثیر سرنوشتساز در نتیجه انتخابات پیش رو داشته باشد. در نگاه دولت ترامپ، جامعه جهانی در بزنگاهی چنین به تضعیف مواضع دولت او و تقویت دعوی حقوقی ایران پرداخت. به اینترتیب برخلاف سالهای اخیر که واشنگتن حرکت بر مدار عصبی تهران را در دستور کار خود داشت، اکنون این واشنگتن است که به گونه کم سابقه، عصبانی و مستعد هر اقدام خطرآفرین احتمالی است.
توصیه به ترامپ: با ماشه بازی نکن
روزنامه دنیای اقتصاد در گزارشی نوشت: باوجود تلاش واشنگتن با هدف بهکارگیری اسنپبک، اما اتحادیه اروپا، آمریکا را فاقد حق فعال کردن مکانیزم ماشه برای بازگرداندن تحریمهای بینالمللی علیه ایران میداند. وزیرخارجه ایران با اشاره به مقاله تازه جان بولتون، مشاور سابق امنیت ملی آمریکا، بر مخالفت ایران با استفاده ایالاتمتحده از مکانیزم ماشه برای بازگرداندن تحریمهای سازمان ملل تاکید کرد و گفت که توسل ایالاتمتحده به مکانیزم حل اختلاف مندرج در [قطعنامه] ۲۲۳۱ از اساس بدون مبنا است. اخیرا اتحادیه اروپا نیز مخالفت خود را با این مساله اعلام کرده است. محمدجواد ظریف در توییتی که شامگاه یکشنبه ۲۶ مرداد منتشر کرد، نوشت بولتون بر خلاف دولت ترامپ ثبات رای دارد و همان نکتهای را درباره مکانیزم ماشه گفت که اردیبهشت ۹۷ تکرار کرده بود. وزیرخارجه ایران روز یکشنبه نیز استفاده آمریکا از این مکانیزم را «غیرقانونی» و «بیاساس» خوانده بود. جان بولتون که از موافقان خروج آمریکا از برجام بود، در یادداشتی که روز ۲۶ مرداد در روزنامه والاستریتژورنال منتشر شد، نوشت استفاده از مکانیزم ماشه «ارزش ریسک» ندارد. بولتون میگوید اقدام آمریکا میتواند منجر به تضعیف حق وتوی این کشور در سازمان ملل شود که در خدمت منافع ایالاتمتحده است. به نوشته وزیرخارجه ایران، این یادداشت شبیه نظر جان بولتون در اردیبهشت سال ۹۷ است که گفته بود آمریکا چون عضو برجام نیست، نمیتواند از مکانیزم ماشه برای بازگرداندن تحریمها استفاده کند. در یادداشت تازه جان بولتون البته اشارهای نشده که آمریکا نمیتواند از این مکانیزم استفاده کند، بلکه استفاده از آن را واجد ریسک دانسته است.
رسانههای اصولگرا
فلش بک به شکست
روزنامه وطن امروز در گزارشی نوشت:روزنامه وطن امروز:بعد از ناکامی آمریکا در همراه کردن اعضای شورای امنیت برای تمدید تحریمهای تسلیحاتی ایران، دونالد ترامپ اعلام کرد قصد دارد از اسنپبک (مکانیسم ماشه) برای بازگرداندن تحریمها علیه ایران استفاده کند. رئیسجمهور آمریکا وعده داد این کار را ظرف یک هفته آینده عملی خواهد کرد؛ وعدهای که بسیاری از کارشناسان تحقق آن را «دور از ذهن» دانسته و «غیرممکن» توصیف میکنند. یک نیمچه جزیره در دریای کارائیب تنها کشوری بود که در شورای امنیت به قطعنامه پیشنهادی آمریکا علیه ایران رای مثبت داد. شکست آمریکا در سناریویی که برای تمدید تحریمهای تسلیحاتی ایران طراحی کرده بود، آنقدر بر ترامپ سنگین آمد که بلافاصله اعلام کرد مکانیسم ماشه را علیه ایران فعال خواهد کرد و استفاده از اسنپ بک(مکانیسم ماشه) را ظرف یک هفته آینده اجرایی میکند. مایک پمپئو، وزیر خارجه آمریکا نیز روز گذشته در توئیتی مدعی شد: اگر هر زمان، ایالات متحده به این باور برسد که ایران به تعهداتش پایبند نبوده است، هیچ کشور دیگری نمیتواند توانمندی ما برای «اسنپبک» (بازگرداندن سریع تحریمهای چندجانبه) را متوقف کند». اسنپبک به زبان ساده یعنی «بازگشت یکباره تحریمها». در صورت فعال شدن مکانیسم اسنپبک، ایران باید غنیسازی و بازفرآوری را متوقف کند و تحریمهای تسلیحاتی و تحریم برنامه موشکی برای مدتی نامحدود بازخواهد گشت. تحریم افراد و منع مسافرت مقامات نیز دوباره برقرار خواهد شد. این تحریمها جنبه بینالمللی خواهد داشت و همه کشورها ملزم به تبعیت هستند. به رغم ادعاهای ترامپ و پمپئو، بسیاری از مقامات سیاسی آمریکا و اروپا فعال کردن مکانیسم ماشه از سوی دولت ترامپ را «نشدنی و امکانناپذیر» توصیف کردند. برخی دیگر از کارشناسان و فعالان سیاسی نیز کار را از نقد علمی فراتر بردند و به تمسخر رئیسجمهور آمریکا و وزیر خارجهاش پرداختند.
تلاش بیهوده پامپئو و شکست قطعنامه ضد ایرانیاش
خبرگزاری افکار نیوز به بازتاب سخنان «تام فادی» تحلیلگر وبگاه خبری سیجیتیان پرداخته و آورد:دنیا میخواهد برجام حفظ شود تا صلح و ثبات برقرار گردد. اصرار و پافشاری بر مکانیسم ماشه از سوی پمپئو تنها به معنی شکست تحقیرآمیز دیگری برای کشورش خواهد بود. برخلاف آنکه آمریکا اتهامات مختلفی به ایران میزند و انواع اقسام مسائل را به آن مرتبط میکند، میبینیم که واشنگتن تحریمهایی سرسختانه علیه ایران اعمال و دیگر کشورها را نیز مجبور به همراهی با خود کرده است. این به معنی نقض آشکار قوانین بینالمللی است.» به اعتقاد این تحلیلگر، شکست آمریکا به دلیل استراتژیِ «مجموع صفر آمریکا در برابر برجام و ایران» است که مقامات آمریکا به شکلی وسواس گونه از این راهبرد استفاده میکنند و البته تاکنون تنها نتیجه عکس داشته و با تحقیر و شکست همراه بوده است. آمریکا تنها با احترام به دیگر کشورها میتواند منفعت برای خود را به ارمغان بیاورد. این استراتژی یکجانبه از سوی آمریکا برای باقی کشورها قابل قبول نیست و با او همراهی نخواهند داشت.»شکست قطعنامه ضدایرانی در شورای امنیت واکنشهای مختلفی از مقامات در سرتاسر جهان را با خود به همراه داشته است. به طور مثال، «لیندسی گراهام» سناتور ایالت کارولینای جنوبی، به شدت نسبت به عدم تمدید تحریمهای تسلیحاتی ایران در شورای امنیت سازمان ملل واکنش نشان داد و در صفحه شخصی خود در توییتر نوشت: «شاهد آن بودیم که شورای امنیت قطعنامه تمدید تحریمهای تسلیحاتی ایران را رد کرد. این اقدام اشتباهی بزرگ بود و احتمال تقابل نظامی با ایران را به دلیل آنکه این کشور زرادخانه تسلیحاتی خود را گسترش میدهد، افزایش داد.»
دست مجلس روی ماشه خروج از برجام
روزنامه جوان در گزارشی نوشت: پس از پنج سال و بر اساس قطعنامه ۲۲۳۱ قرار است تحریمهای تسلیحاتی ایران در مهرماه آینده برداشته شود، امریکا به لطایفالحیل میکوشد این حق را هم از جمهوری اسلامی ایران سلب کند. گرچه در گام نخست در شورای امنیت ناکام ماند، اما برخی تحرکات از تلاش امریکا برای فعالسازی مکانیسم ماشه و بازگرداندن تحریمهای سازمان ملل علیه ایران حکایت دارد. از این رو روز گذشته جمعی از نمایندگان مجلس شورای اسلامی طرحی دوفوریتی با عنوان خروج خودکار از برجام تدوین کردهاند که در صورت فعالسازی مکانیزم ماشه اجرایی خواهد شد.
اعتراف بولتون به «ناحق بودن» اعمال مکانیسم ماشه امریکایی
روزنامه جوان در گزارشی دیگر نوشت: با تشدید مناقشه بر سر امکان به کارگیری مکانیسم ماشه، جان بولتون، مشاور امنیت ملی سابق امریکا هشدار داده بازگرداندن تحریمهای تسلیحاتی ایران در شورای امنیت، ارزش از دست دادن حق وتو را ندارد. مسکو از رهبران امریکا خواسته به جای دنبال کردن رویکردهای یکجانبهگرایانه، به نتایج مثبت نشست پیشنهادی ولادیمیر پوتین فکر کنند و چین هم بار دیگر ضمن حمایت از پیشنهاد رئیسجمهور روسیه برای تشکیل نشست فوقالعاده شورای امنیت با حضور ایران و آلمان، به واشنگتن هشدار میدهد به تحریمهای یکجانبه خود علیه ایران پایان دهد و به مسیر صحیح تصمیمات شورای امنیت باز گردد.جان بولتون در مقالهای در روزنامه امریکایی «والاستریت ژورنال» به دولت امریکا درباره به خطر انداختن حق وتو برای بازگرداندن تحریمهای تسلیحاتی ایران هشدار داد. بولتون در این مقاله نوشت که سازوکار بازگشت تحریمهای ایران ارزش خطر نداشته و میتواند حق وتوی شورای امنیت سازمان ملل را که در راستای منافع امریکا در سازمان ملل است، تضعیف کند. بولتون در این مقاله مدعی شد که توافق شماره ۲ با ایران ممکن است در دولت بایدن یا حتی در دوره دوم ترامپ حاصل شود و ترامپ قاطعانه پیشبینی کرده که طی چهار هفته میتواند به یک توافق با ایران برسد. بولتون نوشت: «هیچ دلیلی جز اشتیاق اوباما برای دستیابی به یک توافق نمیتواند چنین امتیازدهی را توجیه کند.
ترامپ و چکاندن ماشهای بدون اسلحه
پایگاه خبری الف در گزارشی آورد: سیاست فشار حداکثری آمریکا علیه ایران، دونالد ترامپ را در بنبست گرفتار ساخته و هیچکدام از کشورهای مطرح جهان حاضر نیستند تابع اقدامات یکجانبهگرایانه واشنگتن شوند. در حال حاضر شرایط بهگونهای پیش رفته که صرفاً دومینیکن حاضر میشود با نظر کاخ سفید برای تمدید تسلیحاتی ایران در جلسه شورای امنیت در تاریخ شنبه ۲۵ مرداد همراهی کند و هیچ کشور دیگری حاضر نیست از خواستههای آمریکا حمایت نماید.مطابق برجام و قطعنامه ۲۲۳۱، تحریم تسلیحاتی میباید ۱۸ اکتبر (۲۷ مهرماه) پایان یابد. در رأیگیری شورای امنیت نهتنها روسیه و چین با تمدید تحریم تسلیحاتی ایران مخالفت کردند بلکه ۱۱ کشور دیگر نیز به آن رأی ممتنع دادند.اما دونالد ترامپ نشان داده که حاضر نیست به این سادگی از برنامههای خیالی و غیرواقعی خود کوتاه بیاید. به همین دلیل است که بعد از افتضاح جلسه شورای امنیت در هفته گذشته، به فکر بهرهگیری از مکانیسم ماشه برای بازگشت تحریمهای سازمان ملل علیه ایران افتاده است. این در حالی است که بعد از دو سال از خروج ترامپ از برجام، اینکه وی در پی توسل به بندهای برجام است موردانتقاد بسیاری قرارگرفته است.مطابق بندهای ۳۶ و ۳۷ برجام، چنان چه یکی از اعضای برجام نسبت به نحوه اجرای آن شکایت کند موضوع طی یک فرایند زمانی مشخص در شورای امنیت مطرح میشود که این امر منجر به بازگشت قطعنامههای تحریمی علیه ایران خواهد شد.
نظر شما