ستاره‌پروری؛ حلقه مفقوده فصل نقل و انتقالات

به گزارش ایرنا، راهبرد موفقیت یک تیم یا مجموعه باشگاهی نمی‌تواند در کوتاه‌مدت تعریف شود، بلکه برای پیشبرد اهداف هر مجموعه لازم است که مدیران طرح‌های مختلفی در دستور کار قرار دهند، طرح‌هایی که بازده زمانی آن کوتاه، میان‌مدت و بلندمدت باشد. راهبردهایی که می‌تواند تیم را در مسیر قهرمانی پایدار قرار دهد؛ اما چرا با وجود آنکه توسعه فوتبال به ‌صورت علمی در دستور کار باشگاه‌های حرفه‌ای قرار دارد این روند در ایران متفاوت از دیگر کشورهای پیگیری می‌شود؟ برای بررسی این مشکل لازم است چند نکته اساسی مورد توجه قرار گیرد.

۱- هدف از مدیریت در فوتبال ایران چیست؟ آیا این مدیریت در خدمت توسعه و تحول در فوتبال و ایجاد زمینه برای حرفه‌ای شدن این رشته پرطرفدار است یا اینکه مدیران سفارشی در فوتبال ملی و باشگاهی به دنبال پرکردن کارنامه ورزشی خود هستند؟ نگاهی به تحولات مدیریتی فوتبال ایران به ‌ویژه ۲ باشگاه پرطرفدار فوتبال کشور نشان از آن دارد، میز مدیریتی در فوتبال با تلاطم‌های زیادی روبرو است و در برخی از مواقع انتخاب‌های آن نیز تحت تاثیر شرایط سیاسی و اقتصادی کشور انجام می‌شود. در این شرایط است که مدیران برای پرکردن کارنامه ورزشی خود ۲ هدف میان‌مدت و بلندمدت را کنار گذاشته و با صرف هزینه‌های زیاد به دنبال کسب نتیجه در کوتاه‌مدت هستند؛ نتیجه‌ای که در برخی از مواقع در تیزرهای تبلیغاتی آنان برای شورای شهر یا نمایندگی مجلس شورای اسلامی دیده می‌شود.

این افراد که به کوتاه بودن عمر مدیریتی خود واقف هستند در نخستین گام به دنبال آن خواهند رفت که با استخدام مربیان و بازیکنان نامدار زمینه را برای قهرمانی فراهم کنند، قهرمانی که با توجه به هیجان هواداری در ایران در برخی از مواقع در ذهن هواداران باقی خواهد ماند.

۲- اختصاص بودجه کلی باشگاه به چند خرید خاص و تماشاگرپسند موجب می‌شود تا بسیاری از ستاره‌های نوظهور و آینده‌دار تیم راهی باشگاه‌های متوسط شوند و در برخی از مواقع فوتبال آنان به‌صورت کامل نابود شود. ستاره‌هایی که اگر قربانی زیاده‌خواهی مدیران ورزشی نمی‌شدند بدون شک در میان‌مدت می‌توانستند،  جا پای بزرگان فوتبال ایران بگذارند.

با کوچ بازیکنان جوانی که در ابتدای راه فوتبال هستند شاید تیم با ستاره‌های بزرگ در کوتاه‌مدت بتواند در سطح اول فوتبال کشور قدرت‌نمایی کند اما با بالا رفتن میانگین سنی، تیم در یک دوره زمانی دچار اُفت و خالی از بازیکن بزرگ می‌شود. این اتفاق در چند سال گذشته برای تیم‌های بزرگ فوتبال ایران به ‌ویژه استقلال تهران رخ‌ داده است و جوانانی که به این تیم تزریق شدند، نتوانستند آن‌گونه که باید خود را در شرایط مسابقه قرار دهند. این مهم موجب شد تا استقلال در چند فصل اخیر در ابتدای فصل نتواند امتیازات لازم برای رسیدن به صدر جدول را کسب و در نهایت دست تیم از جام قهرمانی کوتاه ماند.

۳- تیم‌های مدعی در لیگ برتر فوتبال ایران موفقیت را در قهرمانی و ناکامی را در نرسیدن به این عنوان تعریف خواهند کرد و البته هواداران نیز از تیم‌ها، انتظاری جز قهرمانی ندارند.  این تفکر موجب شده تا پرورش ستاره و درآمدزایی از این محل به حاشیه رانده شود و کمتر تیم مدعی راهبرد خود را بر فروش ستاره در بلندمدت گذاشته است.

این راهبرد در حالی بر فوتبال ایران سایه انداخته است که در بوندس لیگا و لیگ جزیره تیم‌هایی مانند آرسنال و دورتموند با وجود سابقه درخشان در برخی فصل‌ها از بابت فروش بازیکنان و استعدادهای خود میلیون‌ها دلار برای باشگاه درآمدزایی دارند.

۴- زیاده‌خواهی بازیکنان لیگ برتر و دلارهای حاشیه خلیج‌فارس یکی دیگر از محرک‌هایی است که مدیران ورزشی را از بستن یک تیم توانمند ناتوان کرده است. بازیکنان تیم‌های بزرگ ایران با مطرح‌شدن در استقلال یا پرسپولیس پس از چند فصل راهی لیگ قطر یا امارات می‌شوند تا با استفاده از نوسانات نرخ ارز و دلارهای نفتی آن کشورها بتواند برای آینده خود یک پشتوانه مالی بسازند.

البته در شکل‌گیری این روند ۲ عامل در یک دهه گذشته بیشترین تاثیر ممکن را داشته است. عامل نخست سقف قراردادهایی بود که فدراسیون و سازمان لیگ برای باشگاه‌ها تعیین کرد و بازیکن نمی‌توانست به‌ صورت رسمی از این سقف عبور کند. دومین دلیل و شاید مهم‌ترین آن تفکر مربیانی بود که لیگ برتر ایران و شیوه به‌کارگیری بازیکنان داخلی را قبول نداشتند. مربیانی مانند «کارلوس کی‌روش» با بازی دادن به لژیونرها موجب شد تا بیشتر ستاره‌های فوتبالی ایرانی بازی در لیگ‌های قطر، لهستان، بلژیک، یونان و روسیه را بر لیگ برتر فوتبال ایران ترجیح دهند. البته با رفتن سرمربی پرتغالی هنوز این تفکر بر فوتبال ایران حاکم است.

داستان نقل و انتقالات فوتبال ایران و ناتوانی برخی از مدیران در حفظ ستاره‌های نوظهور به معضلی برای فوتبال کشور تبدیل‌شده است. معضلی که موجب شده تا بیشتر تیم‌ها نتوانند در چند فصل متوالی روند رو به رشد خود را حفظ کنند و برخی از تیم‌های مدعی یا قهرمان پس از یک یا چند فصل به لیگ آزادگان سقط کنند.