مسکن مهر از طرح‌های دولت نهم و دهم در بخش مسکن به شمار می‌رود که در سالهای اخیر نظرات مخالف و موافقی را به خود جلب کرد و اظهارنظرهای مختلفی در خصوص این طرح مطرح شد.
موافقاناین طرح از مزایای آن می‌گویند و به ارزان‌سازی در عین رعایت استانداردهای لازم، ساخت مسکن در تیراژ بالا و پایین آمدن سهم هزینه‌های ثابت در هر مترمربع، پرهیز از تجمل‌گرایی، افزایش امید به خانه‌دار شدن اقشار کم‌درآمد و امتیاز استفاده از تسهیلات ارزان قیمت با بروکراسی کمتر اشاره می‌کنند.
اما از سوی دیگر منتقدان این طرح نیز دلایلی برای معیوب بودن آن عنوان می‌کنند و استدلال آنها بر این است که ۲ هدف مهم مسکن مهر مبنی بر خانه‌دار کردن اقشار کم‌درآمد و جلوگیری از افزایش قیمت مسکن با شکست مواجه شد و از سال ۸۵ تاکنون قیمت زمین و مسکن رشد قابل توجهی پیدا کرده است.
آنها نبود توازن در تامین امکانات زیرساختی نسبت به تعداد واحدهای مسکونی و تسریع در ساخت واحدهای مسکونی بدون توجه به نیازهای آموزشی، مذهبی و بهداشتی این مناطق را از دیگر ایراداتی طرح مسکن مهر عنوان می‌کنند.
از سوی دیگر برخی از کارشناسان معتقدند احداث شهرک‌های مسکن مهر در حاشیه شهرها، با افزایش غیرمعمول و یکباره جمعیت در این مناطق همراه است.
مسکن مهر یک سرپناه است
یک کارشناس معماری و شهرسازی و مدرس دانشگاه آزاد شهرکرد در همین خصوص به خبرنگار ایرنا گفت: معایبی که می‌توان برای مسکن مهر و به ویژه شهرک اقماری برشمرد، بیشتر از مزایایی آن است.
بهروز آزادگان دهکردی افزود:نکته مثبتی که می‌توان برای مسکن مهر و شهرک منظریه شهرکرد عنوان کرد این است که این واحدهای مسکونی ساخته شده یک سرپناه هستند و که هدف آن خانه‌دار شدن اقشار کم درآمد است.
وی تصریح کرد:در حالی که این شهرک اقماری از زیرساخت‌های استاندارد ترافیکی، شهری و اجتماعی برخوردار نیست و نتوانست به اهداف اولیه خود که همان کنترل قیمت زمین و مسکن و کم کردن از بار ترافیکی شهر بود، برسد.
آزادگان به معضلات ترافیکی شهرک منظریه اشاره کرد و گفت: این شهرک ۲ ورودی و یک بلوار اصلی دارد که در برخی ساعات به سبب شدت ترددها، بار ترافیکی در این بلوار و ورودی‌ها رخ می دهد.
این کارشناس ارشد معماری و شهرسازی ادامه داد: در این شهرک حتی یک چراغ راهنمایی دیده نمی‌شود، میدان ندارد، چهارراه‌ها اسم مشخصی ندارند، اِلمان خاصی در این منطقه تعبیه نشده، روشنایی معابر استاندارد نیست و برخی از مناطق شهرک آسفالت نشده و همین موضوع معضلات ترافیکی و تصادفات را به شدت افزایش داده است.
رعایت نشدن سرانه‌های شهری در حوزه‌های زیرساختی
آزادگان با بیان اینکه سرانه‌های شهری در حوزه‌های زیرساختی، فرهنگی و شهری در شهرک منظریه رعایت نشده است، اظهار داشت: در این منطقه فضای سبز مورد نیاز، بلوار گل کاری شده، روشنایی مناسب، پاساژ تجاری، مراکز خرید و آموزشگاه‌های فرهنگی و هنری وجود ندارد و این کاستی‌ها مردم منطقه را از حقوق شهروندی خود محروم کرده است.
منظریه در آینده نزدیک به بافت فرسوده تبدیل می‌شود
وی با انتقاد از نحوه معماری غیراستاندارد و استفاده از مصالح بی‌کیفیت در ساخت و ساز برخی از واحدهای مسکونی منظریه، تصریح کرد: مدیریت شهری نه تنها در احیای بافت فرسوده در مرکز و جنوب شهر اقدام موثری نکرد، بلکه تا چند سال آینده با بافت فرسوده شهرک منظریه روبرو می‌شود که امنیت زندگی در این واحدهای ناکارآمد را برای ساکنان آن به خطر می‌اندازد و تکلیف هزینه‌هایی که مردم اقشار کم‌درآمد برای ساخت این واحدها متحمل شدند را چه کسی پاسخگو است؟
این مدرس دانشگاه خاطرنشان کرد: در همه جای دنیا در ابتدا زیرساخت‌های شهری در یک منطقه ایجاد می‌شود و سپس شروع به هدایت جمعیت به منطقه مسکونی جدید می‌کنند این در حالی است که در مسکن‌های مهر به ویژه در شهرک منظریه شهرکرد زیرساختی مناسبی برای این موضوع پیش‌بینی نشده است.
آزادگان با بیان اینکه هنوز نمی‌توان شهرک منظریه را تحت عنوان شهر قلمداد کرد، افزود: این شهرک هنوز با سیستم‌های حرفه‌ای و استاندارد در حوزه شهرهای اقماری فاصله بسیاری دارد.
وی با بیان اینکه شهرک منظریه از حیث بصری و معماری شهری عارضه‌ای برای شهرکرد به شمار می‌رود، تصریح کرد: جدا از اینکه ساختمان‌های شکل گرفته در این منطقه ناهمخوان و با ابزار بی‌کیفیت ساخته شده بلکه متناسب با روحیات، فرهنگ و شرایط اقلیمی استان نیز نیست که نمونه آن را می‌توان در اندازه غیراستاندارد پنجره‌ها و نبود سایبان روی نماها مشاهده کرد.
۸۰ درصد مسکن مهر شهرکرد مهندسی‌ساز نیست
آزادگان با بیان اینکه۸۰ درصد مسکن مهر مهندسی‌ساز نبوده است، افزود: ریشه برخی از مشکلات و معضلات کنونی مسکن مهر منظریه و شهرک‌های مشابه آن، حضور مجریان کم‌تجربه و بی‌تجربه بود، چرا که تعدادی از پیمانکارانی که مسئولیت ساخت و ساز مسکن مهر را بر عهده گرفتند،تجربه کاری نداشتند.
وی تصریح کرد: برخی از پیمانکاران نه به سبب تخصص کاری بلکه با تشکیل یک تعاونی و شرکت و با هدف درآمدزایی وارد این عرصه شدند و ضربات جبران ناپذیری به این طرح وارد کردند.
آزادگان جانمایی شهرک منظریه را محل ایراد دانست و گفت: آلاینده‌ها و غبار ناشی از فعالیت‌های صنعتی در شهرک صنعتی شهرکرد در نیمی از سال که وزش باد از سوی شهرک صنعتی به سمت شهرک منظریه هدایت می‌شود می‌تواند موجب بیماری‌های قلبی، ریوی و پوستی برای مردم منطقه شود.
با نگاهی به مطالبات و دغدغه‌های مردم این مناطق نیز می‌توان به خوبی مباحث کارشناسی گفته شده را دریافت.
شهروندان: مشکل حمل و نقل از مشکلات اساسی منطقه است
برخی از ساکنان این شهرک‌ها از نبود امکانات زیرساختی، فضاهای مناسب ورزشی، تفریحی، آموزشی و بهداشتی گلایه‌مند هستند.
حاشیه‌ای بودن مناطق و دوربودن از مرکز شهر نیز تردد را برای اعضای خانواده‌ها مشکل کرده و این اشکال زمانی پررنگ شده است که وسایل حمل و نقل عمومی در این مناطق کمتر از نیاز مردم تامین و تعبیه شده است.
رنجبر، یکی از ساکنان شهرک منظریه چند سالی است که در این شهرک ساکن است، وی که هر روز مجبور است بدون خودروی شخصی به محل کار برود از هزینه‌های رفت‌وآمد و دور بودن محل زندگی با محل کار گلایه دارد و عنوان می‌کند از آنجا که اتوبوس‌های این منطقه دیر به دیر تردد می‌کند، مجبور است با اسنپ و تاکسی و تقبل هزینه بالا به محل کار خود رفت و آمد کند.
رنجیر در همین خصوص به خبرنگار ایرنا گفت: هزینه‌ها باعث شده تا ظهرها برای ناهار به خانه برنگردم و در محل کار غذا بخورم و شب به خانه برگردم تا هزینه رفت و آمد بالایی را متحمل نشوم.
وی تصریح کرد: درآمد من جوابگوی هزینه‌های بالای رفت و آمد با تاکسی و اسنپ نیست و مجبورم از صبح تا شب در محل کار بمانم.
خانم قاسمی، از دیگر ساکنان شهرک منظریه است که حدود هفت سال پیش به همراه همسرش زندگی مشترک خود را در واحد مسکونی تازه ساخت آغاز کرده است.
وی ضمن اینکه از داشتن سرپناه در دورانی که به سبب گرانی مسکن وسع بسیاری از زوج‌های جوان به خرید یک متر زمین هم نمی‌رسد ابراز رضایت دارد اما در کنار آن از مشکلات زندگی در این واحدهای مسکونی نیز کم سخن نگفت.
قاسمی در همین خصوص به خبرنگار ایرنا گفت: سال اولی که در واحد مسکونی فعلی مستقر شدیم به سبب اینکه هم خودم و هم همسرم شاغل بودیم و از صبح تا شب در محل کار بودیم یکی از شب‌ها که به خانه بازگشتیم و درب اصلی واحد را باز کردیم آب تا نیمه‌های دیوار بالا آمده بود و بسیاری از وسایل، فرش، مبل و حتی لپ‌تاپ در آب فرو رفته بود.
وی علت این موضوع را ترکیدگی یکی از لوله‌های آب ساختمان عنوان کرد و گفت: این موضوع ضرر زیادی به ما وارد کرد و بسیاری از وسایل جهیزیه از بین رفتند.
ضرری که مصالح بی‌کیفیت بر مردم تحمیل می‌کند
قاسمی، بیشترین گلایه خود از واحدهای مسکن مهر را مصالح بی‌کیفیت عنوان کرد و افزود: پس از ترکیدگی لوله بارها قصد جابه‌جایی از این منزل را داشتیم اما توان مالی ما جوابگوی منزل بهتری نبود تا اینکه چند سال بعد از آن باز هم به سبب نشت آب لوله سیستم گرمایشی واحد بالایی سقف ساختمان نم کشید و هزینه دیگری برای تعمیر سقف متحمل شدیم.
این بانوی جوان ادامه داد: موقع تحویل ساختمان بسیار اذیت شدیم و پیمانکار ساختمان را سر موقع تحویل نداد اما کاش این‌همه تعلل باعث شده بود تا در ساخت و ساز و استفاده از مصالح دقت بیشتری می‌شد و ضررهای بعدی را متوجه ساکنان نمی‌کردند.
وی خاطرنشان کرد: مشخص نیست نحوه نظارت بر ساخت و ساز واحدهای مسکن مهر به چه شکل بوده و چرا نهادهای نظارتی دقت لازم را در تایید پایان کار این واحدها به کار نگرفتند تا اینچنین اسباب زحمت مردم عمدتا کم درآمد جامعه را موجب نمی‌شدند.
خانم نجات یکی از دیگر اهالی شهرک منظریه است که از نبود امکانات آموزشی و تفریحی برای فرزند خود گلایه‌مند است.
وی گفت: سالهای ابتدایی سکونت در منظریه، با زحمت فراوان فرزند خود را برای تحصیل در یکی از مدارس سطح شهر ثبت‌نام کردم و پس از چند سال با ایجاد مدرسه در منطقه مشکلم تا حدی برطرف شده است.
این مادر شهرکردی ادامه داد: برای تابستان و یا کلاس‌های فوق برنامه فرزندم با محدودیت مواجه هستیم، پارک و یا فضای تفریحی مناسبی در منطقه وجود ندارد، هنوز برخی از کوچه‌های اطراف آسفالت نشده است و بچه‌ها حتی نمی توانند در کوچه با هم سن و سالهای خود بازی کنند.
وی از محدود بودن مغازه‌های عرضه محصولات غذایی، پوشاک و سایر مایحتاج زندگی نیز گلایه کرد و گفت: مناسب نبودن روشنایی معابر و فضای سبز از دیگر مشکلاتی است که در این منطقه با آن روبرو هستیم.
با این وجود مسئولان راه و شهرسازی از تخصیص زمین برای ایجاد زیرساخت‌های خدماتی به مردم این منطقه خبر می‌دهند و عنوان می‌کنند این شهرک نسبت به دیگر مناطق کشور در وضعیت بهتری قرار دارد.
شهرک منظریه شهرکرد با جمعیت بیش از ۱۲ هزار نفر جمعیت از سال ۱۳۸۴ تاسیس شده و ۲۵۵ هکتار مساحت دارد.
در ابتدا هشت هزار و ۸۰۰ واحد مسکن مهر در منظریه ساخته شد و پس از آن ۱۶ هزار پلاک در این منطقه از سوی اداره‌کل راه و شهرسازی به مردم واگذار شده است.
زیرساخت‌های آب و برق و گاز در بخش زیادی از محلات منظریه ایجاد شده است
معاون بازآفرینی و مسکن اداره‌کل راه و شهرسازی چهارمحال و بختیاری تعداد واحدهای مسکن مهر این استان را ۲۴ هزار و ۵۰۰ واحد اعلام کرد و گفت: تمامی این واحدها به جز ۳۰ واحد در شهرک منظریه شهرکرد که مشکل سند داشته به متقاضیان واگذار شده است.
ابراهیم علیرضایی با بیان اینکه بخش زیادی از مسکن مهر استان در شهرک منظریه جا گرفته است، اظهار داشت: این شهرک دارای چهار محله ۳۵، ۳۶، ۳۷ و ۳۸ است که در سه محله نخست بیش از ۹۰ درصد ساخت و ساز و انشعاب آب و برق و گاز ایجاد شده و در محله ۳۸ تنها ۳۰ درصد ساخت و ساز انجام گرفته است.
وی تصریح کرد: یک محله جدید نیز تحت عنوان محله ۳۴ در این شهرک به تازگی جانمایی شده تا طرح اقدام ملی مسکن در این مکان اجرا شود.
معاون بازآفرینی و مسکن اداره‌کل راه و شهرسازی چهارمحال و بختیاری با تایید برخی کاستی‌ها و کمبودهای شهرک منظریه، افزود: با این وجود بسیاری از زیرساخت‌ها نظیر آب، برق، گاز و تلفن در این شهرک فراهم شده و به تازگی با همکاری شرکت پست برای هریک از واحدها کد پستی صادر می‌شود.
علیرضایی در خصوص کیفیت مصالح و نوع ساخت و ساز واحدهای مسکونی این شهرک نیز گفت: اعتقاد ما بر این است که واحدهایی که از سوی انبوه‌سازان ساخته شده از کیفیت لازم برخوردار بوده اما واحدهایی که از سوی تعاونی‌ها ساخته شده از کیفیت لازم برخوردار نیستند.
وی با بیان اینکه در حال حاضر کمبودی در خصوص مدرسه، مسجد و مرکز درمانی در این شهرک وجود ندارد، افزود: در حال حاضر پنج مدرسه، سه مسجد و یک بیمارستان خصوصی در این منطقه ایجاد شده و به زودی نیز یک درمانگاه بخش خصوصی نیز در این منطقه راه اندازی می‌شود.
علیرضایی خاطرنشان کرد: کمبودهایی نظیر فضاهای تفریحی، فضای سبز و سایر زیرساخت‌های شهری نیز با همکاری سایر دستگاه‌ها و به مرور زمان برطرف می‌شود.
اگرچه مسکن مهر با تمام کم و کاستی‌های خود سرپناهی برای مردم اقشار کم‌درآمد شد اما نهادهای دیگر نظیر شهرداری و شورای شهر باید با تلاشی مضاعف و دوچندان خلاهای گذشته را جبران و حقوق از دست رفته مردم این منطقه را احیا کنند و خود را در برابر این توزیع عادلانه امکانات شهری مسئول و پاسخگو بدانند.
از سوی دیگر مسکن مهر این تجربه را در اختیار متولیان امر قرار داد تا در اجرای طرح اقدام ملی مسکن با استفاده از مجریان متخصص و با دانش فنی بالا این طرح را اجرا کنند تا دچار نقصان و مشکلات طرح مسکن مهر نشود و مردمی که در این واحدهای مسکونی ساکن می‌شوند همانند سایر شهروندان از حقوق یکسان و برابری برخوردار شوند.
شهرکرد مرکز چهارمحال و بختیاری بیش از ۲۰۰ هزار نفر جمعیت دارد.
نظر شما