پادشاهی ۲ ویروس در یک اقلیم

ویروس پیچیده و هزار چهره کرونا که زمستان سال گذشته برای اولین بار در ووهان چین پیدا شد، حالا همه جهان را گرفتار خود کرده و درحالی که قصد کوتاه آمدن ندارد، خود را به فصل پاییز رسانده است و در این شرایط هشدارهای متخصصان در خصوص رعایت توصیه های بهداشتی در حالی شدت گرفته است که علائم ابتلا به ویروس کرونا و ویروس آنفلوانزا مشابه است و در صورت بی توجهی باید منتظر عواقب بسیار ناخوشایندتری نسبت به گذشته بود.

پاییز موسم همیشگی بروز بیماری های فصل سرما مثل آنفلوانزا است، بیماری که سال‌هاست آرام و بی‌سروصدا میلیون‌ها نفر را در سراسر جهان مبتلا می‌کند و تعداد زیادی را هم به کشتن می دهد. اما پیش از این خطر این ویروس آن‌قدرها جدی نبود و با کمی مراقبت و تزریق یک واکسن می‌شد نفسی راحت کشید و تا حدود زیادی از آن در امان بود اما امسال با حضور کرونا اوضاع پیچیده تر و حتی خطر آنفلوانزا هم بیشتر شده است.

بر این اساس متولیان امر سلامت در کشورمان نیز در خصوص همزمانی بیماری آنفلوانزا و کرونا در فصل پاییز نگرانی های خود را اعلام کرده و از طرف دیگر با وجود مشکلات اقتصادی و تحریم های ظالمانه، تمهیدات لازم را برای تهیه واکسن مورد نظر برای گروه‌های هدف متفاوت تر از همیشه اندیشیده اند به طوریکه چندی پیش وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در این ارتباط به خبرنگاران گفت: توزیع ۱.۵ میلیون واکسن آنفلوانزا برای استفاده زنان باردار، بیماران سرطانی و پرسنل درمانی کشور آغاز شده است.

سعید نمکی تامین نشدن ارز و خودداری کشورهای تولیدکننده واکسن از فروش این تولیدات به ایران را از دلایل اصلی تاخیر در خرید این واکسن عنوان کرد و افزود: از طرفی تولید سال گذشته واکسن آنفلوآنزا در جهان ۴۰۰ میلیون واحد بود که امسال این رقم به ۷۰۰ میلیون رسید.

استان زنجان نیز که در موقعیت جغرافیایی سردسیر واقع شده است، بطور معمول با اولین صدا پای سرما عموم مردم را زودتر خانه نشین می کند، اما شرایط کرونایی امسال وضعیت را قدری پیچیده و نگران کننده کرده است، چرا که آمارهای سال های گذشته نشان می دهد با شیوع بیماری آنفلوانزا  تعدادی از شهروندان به این بیماری دچار شده اند، که البته با ساز و کارهای مسؤولان استانی و تامین واکسن مورد نیاز مسائل برطرف شده است.

لیلا خالقی ۴۵ ساله شهروند زنجانی که در حال خرید اقلام دارویی در یکی از داروخانه های شهر زنجان است، با اشاره به کمبود واکسن آنفلوانزا و نگرانی خانواده ها در این خصوص گفت: هر چند در هفته های پیش مسؤولان کشور از تامین واکسن مورد نیاز سخن گفته اند، اما نگرانی هایی در این خصوص وجود دارد.

وی اضافه کرد: در تعدادی از خانواده ها بطور معمول افراد دارای بیماری های زمینه ای و یا کودکان که از جمله گروه‌های پرخطر ابتلای به این بیماری به شمار می روند، نیازمند تزریق واکسن هستند، در حالیکه در این خصوص اطلاع رسانی دقیق و شفافی انجام نگرفته است  و اکثر این خانواده ها سردرگم هستند.

۱۷ هزار واکسن آنفلوانزا برای گروه‌های پُرخطر در زنجان تزریق می‌شود

معاون غذا و دارو دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی و درمانی استان زنجان در این خصوص گفت: طبق برنامه‌ریزی انجام شده در مرحله اول ۱۷ هزار واکسن آنفلوانزا از طریق معاونت بهداشتی این دانشگاه برای گروه‌های پرخطر در نظر گرفته شده که تزریق آن از ششم مهر به صورت رایگان آغاز شده است.

دکتر جواد تاج‌کی افزود: توزیع واکسن در چند مرحله همزمان با سراسر کشور انجام می‌شود و بر اساس برنامه اعلام شده از سوی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در مرحله اول گروههای پرخطر این واکسن را دریافت می کنند سپس در سطح داروخانه ها توزیع خواهد شد که البته ساز و کار این مهم هنوز اعلام نشده است.

این مسؤول ادامه داد: با توجه به روزهای سرد سال و همزمانی بیماری آنفلوانزا و کرونا، بهتر است برای کاهش مخاطرات، گروه‌های یاد شده در اولویت دریافت و تزریق واکسن باشند.

وی با اشاره به اینکه تزریق واکسن آنفلوانزا برای تمامی جمعیت ۸۵ میلیونی کشور عملیاتی و امکان پذیر نیست، اظهار داشت: گروه‌های پرخطر نیاز مبرم به این نوع واکسن دارند چرا که تا حدود زیادی آنان را در برابر ابتلا به این بیماری مصون نگه می دارد.

تاج کی افزود: این واحد دانشگاهی درصدد است با تامین واکسن مورد نیاز در این استان و رفع نیاز گروه‌های هدف مشکلی در فصول پاییز و زمستان وجود نداشته باشد.

این مسؤول خاطرنشان کرد: پیش از این واکسن آنفلوانزای کشور سالانه به مقدار لازم وارد کشور شده و در اختیار گروه‌های هدف قرار می گرفت که امسال به دلیل شرایط خاص تمهیدات ویژه ای در این خصوص لحاظ شده که امیدواریم طبق برنامه زمان بندی محقق شود.

معاون غذا و داروی دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی و درمانی استان زنجان ادامه داد: با توجه به تقاضای بالا، واکسن آنفلوانزای توزیع شده در استان بر اساس دستورالعمل‌های ابلاغی از سوی وزارتخانه برای گروه‌های هدف تزریق می‌شود.

وی، با اشاره به همزمانی بیماری آنفلوانزا و کرونا در روزهای فصول سرد سال گفت: همین مساله اشتیاق و علاقه عموم را برای تزریق واکسن آنفلوانزا به مراتب افزایش داده و این در حالی است که سالانه در مجموع واکسن وارداتی کشور بین ۲ میلیون و تا ۲ میلیون و ۵۰۰ هزار دوز را شامل می شد.

وی اظهار داشت: در برخی از سال ها نیز تعدادی از واکسن های آنفلوانزا بدون استفاده مانده و در نهایت امحا می شد که امسال با توجه به شرایط کرونایی حاکم همه متقاضی تزریق این نوع واکسن هستند.

این مسؤول یادآوری کرد: مشابهت های علائم این ۲ بیماری نگرانی هایی را در بین عموم ایجاد و از طرفی تشخیص این بیماری ها را با مشکل مواجه کرده است و همین مساله موجب شده واکسن مورد نیاز امسال بیش از سال های گذشته باشد.

 به گفته وی طبق وعده وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی واکسن آنفلوانزا با توجه به شرایط بیماری کرونا نسبت به سالهای گذشته حدود ۱۰ برابر بیشتر وارد کشور خواهد شد  که اولویت تزریق آن نیز افراد پرخطر است.

بوی یادآوری می کند:  واردات این میزان واکسن در یک بازه زمانی می تواند ازدحام ایجاد کند و در این میان غفلت از کرونا چه بسا شیوع این بیماری را به مراتب افزایش می دهد.

تاج کی خاطر نشان کرد: طبق اعلام وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی توزیع و تزریق واکسن آنفلوانزا مرحله به مرحله  انجام می گیرد که اولین مرحله به کارکنان و کادر درمانی، مراکز خدمات جامع سلامت، بیماران خاص و مادران باردار اختصاص می یابد.

وی افزود: بر این اساس سهمیه واکسن به استان ها تخصیص داده شده و زنجان نیز سهمیه خود را طی چند روز  تحویل گرفته و واکسیناسیون این گروهها در حال انجام است.

مرحله اول گروه‌های پرخطر، سپس عموم مردم واکسن دریافت کنند

رییس انجمن داروسازان استان زنجان نیز با اشاره به اینکه این نوع واکسن همه ساله و قبل از شروع فصل سرما  در سطح کشور  و از نیمه شهریور توزیع می شد، گفت: امسال نیز به دلیل وجود بیماری کرونا و تمهیداتی از سوی  وزارت بهداشت، درمان و آموزشی پزشکی برای تامین واکسن سه و چهار ظرفیتی اندیشیده شده که هم اکنون وارد کشور شده است.

دکتر مهدی بیگدلی افزود: واکسن سه ظرفیتی از سه سوشه و یا سه نوع آنفلوانزا تشکیل می شود که ۲ نوع آن را آنفلوانزا نوع A و دیگری نوع B را  شامل می شود، واکسن چهار ظرفیتی نیز از ۲ آنفلوانزای نوع A و ۲ نوع دیگر سوشه B را در بر می گیرد که طبیعی است واکسن چهار ظرفیتی بخاطر آنکه میزان ویروس بیشتری را پوشش می دهد ایمنی بهتری نیز دارد.

این مسؤول ادامه داد: به این مهم باید توجه داشت که پس از تزریق ۲ هفته طول می کشد تا ایمنی در فرد ایجاد شود و بطور معمول ایمنی کامل بین سه تا چهار ماه بطول می انجامد و در این میان گروهای پرخطر برای دریافت این نوع واکسن تعیین شده اند.

وی اظهار داشت: نوزادان بالای ۶ ماه تا کهنسالان چه مرد و زن می توانند در همه گروه‌های سنی این نوع  واکسن را دریافت کنند و دریافت آن برای نوازدان زیر ۶ ماه و برای افرادی که سابقه حساسیت و آلرژی بسیار شدید به زرده تخم مرغ و یا خود واکسن دارند ممنوع است.

بیگدلی افزود: افراد بالای ۶۵ سال، افراد دارای بیماری های تنفسی، از قیبل آسم، سی ای پی دی، بیمارانی که به هر نوعی سیستم ایمنی بدنشان تضعیف شده شامل بیماران کلیوی، پیوندی، بیمارانی که  داروهای تضعیف کننده سیستم ایمنی مصرف می کنند، بیماران قلبی و عروقی، زنان باردار  سالمندان و کارکنان در خانه های سالمندان، کادرهای پزشکی و همه افرادی که سیستم ایمنی ضعیف تری دارند، جزو گروههای پر ریسک برای تزریق این نوع واکسن هستند.

وی یادآوری کرد: با توجه به اینکه طی روزهای آینده همزمانی بیماری آنفلوانزا و کرونا وجود دارد، بهتر است برای کاهش مخاطرات گروههای یاد شده در اولویت دریافت و تزریق واکسن و سپس عموم مردم در اولویت بعدی باشند.

این مسؤول ادامه داد: طی جلسات برگزار شده بر این مهم تاکید شده که تعداد و سهمیه کافی از واکسن برای این استان خریداری و جذب شود که امیدواریم از طریق داروخانه ها در دسترس گروه‌های هدف و عموم مردم قرار گیرد تا مشکلی به وجود نیاید.

وی با اشاره اینکه همزمانی ۲ بیماری در فصل پاییز امسال ایجاب می کند که  شهروندان بیش از گذشته نکات پیشگیرانه کرونایی را مورد توجه قرار دهند اظهار داشت: افراد بیش از گذشته به رعایت به فاصله گذاری اجتماعی و استفاده از ماسک های استاندارد پزشکی، شستشوی مرتب دست ها توجه داشته باشند.

بیگدلی  اضافه کرد: همچنین عموم مردم از تجمعات و مراجعات غیرضروری اجتناب کنند و نکته مهم اینکه رعایت همین موارد بیشتر از تزریق واکسن آنفلوانزا اهمیت دارد و باید مورد توجه عموم قرار گیرد.

وی یادآوری کرد: جامعه داروسازان همواره آمادگی خود را برای ارائه خدمات مناسب و بهنگام به گروه‌های هدف به ویژه در ایام کرونایی به ویژه همزمانی آن با بیماری آنفلوانزا اعلام کرده است که بهره گیری از ظرفیت های این بخش می تواند مشکلات را کاهش داده و مامنی برای خدمات رسانی بهتر باشد.

اما هم‌زمانی آنفلوانزا و کرونا چه خطراتی دارد و چطور می‌تواند وضعیت را از چیزی که هست خطرناک‌تر و کشنده‌تر کند؟ پاسخ این سؤال را از دکتر احمد رضا  مبین متخصص بیماری های  عفونی بیمارستان ولی عصر (ع) که این روزها همزمانی این ۲ بیماری مشغله کاری اش را به مراتب افزایش داده، جویا شدم.

او در این ارتباط گفت: در زمانی که کووید- ۱۹ در جهان نبود، برخلاف  تصور بیماری کرونا وجود داشت چرا که ۱۵ درصد از علل سرماخودرگی را همین ویروس کرونا تشکیل می دهد.

مبین اضافه کرد: همین ویروسی که در زمان حاضر در جهان مشکلات عدیده ای را فراهم کرده وقتی که سرو کله اش پیدا نشده بود، یکی از خصوصیات ویروس آنفلوانزا این بود که شرایط را برای ارگانیسم های دیگر مهیا می کرد که باعث بیماری شوند.

این دانشیار و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی و درمانی استان زنجان ادامه داد: در فصل پاییز با شیوع آنفلوانزا بیماران پنومونی یا همان "ذات الریه"، یا بیماران دچار عفونت مغزی " مننژیت "بیشتر بود، به عبارتی دیگر می توان گفت بیماری آنفلوانزا این شرایط را فراهم می کرد.

وی اظهار داشت: در دوران کرونا باید توجه داشت حدود ۸۰ درصد افراد که به این بیماری مبتلا می شوند، علائمی به شکل خاص ندارند، اغلب بصورت سرپایی درمان می شوند، عده ای کم، کارشان به بیمارستان کشیده و بستری می شوند و  تعدادی محدود از آنان به خاطر حال بد، در بخش آی سی یو بیمارستان ها تحت مراقبت قرار می گیرند.

مبین ادامه داد: بر این  مبنا ۳۰ درصد افراد بالغ و ۵۰ درصد کودکان هیچ گونه علایم این نوع بیماری را نداشته و در واقع از آن بی اطلاع هستند، یعنی به عبارتی سیستم ایمنی بدن این افراد ویروس کووید- ۱۹ را مهار می کند و از ورود آن به بدن جلوگیری می کند و نمی گذارد مشکل جدی ایجاد شود.

این متخصص بیماریهای عفونی بیمارستان ولی عصر(عج) زنجان اضافه کرد: حال نگرانی متخصصان این است که بیماری آنفلوانزا وقتی شیوع می یابد، همانطوری که قبلا، فضا را برای  حمله و تهاجم به ارگانیسم های دیگر آماده می کرد، این ویروس در زمان کنونی با انتشار خود جمعیتی را که در حالت طبیعی می توانستند با ویروس کرونا مقابله کنند و کارشان به بیمارستان نکشد و با یک درمان سرپایی یا بی علامت بدون قرنطینه، بهبودی کسب کنند، چنین نشود و اوضاع پیچیده تر شود.

وی اظهار داشت: بر این اساس بیماری آنفلوانزا سیستم ایمنی این افراد را به شدت پایین می آورد و  این فضا را مهیا می کند که برای کووید- ۱۹ که نمی توانست بیماری ایجاد کند و در بیمارستان بستری شود، حالا  این شخص با این وضعیت به بیمارستان می رود، شدت بیماری افزایش می یابد و در نهایت آمار مبتلایان نیز بالا می رود.

 این دانشیار و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی و درمانی استان زنجان ادامه داد:  به عبارتی دیگر انتظارمان بر این است که در دوران بیماری آنفلوانزا عدد ۸۰ درصدی که اعلام شده که نیازی به درمان ندارند، بصورت سرپایی و  با استراحت و غذای سالم بیماری آنان برطرف می شود، دیگر این آمار  بهم بریزد.

وی خاطرنشان کرد: در واقع لیست و تعدادی کسانی که به بیمارستان ها ارجاع داده شده، بستری می شوند و حتی وضعیت بحرانی پیدا می کنند، افزایش خواهد یافت و بر این مبنا بیماری آنفلوانزا این مشکل جدی را ایجاد می کند و بطور تاکیدی باید گفت، فضا و سیستم بدن را در برابر کرونا ضربه پذیرتر می کند.

مبین با اشاره به اینکه همزمانی ۲ بیماری آنفلوانزا و کووید - ۱۹ بدون شک میزان مرگ و میر را  افزایش خواهد داد، اظهار داشت: این مساله یک هشدار برای عموم مردم است که پیش از این اگر، وسایل حفاظتی از قبیل ماسک، دستکش، بهداشت سطوح، رعایت فاصله گذاری اجتماعی را رعایت می کردند، اکنون باید این دقت در کاربرد این موارد را بیشتر  به کار ببندند، در غیر اینصورت و مطمئنا منتظر عواقب بد و میزان بالای فوتی ها باید باشیم.

 این متخصص بیماری های عفونی در پاسخ به این سوال که عوامل ژنتیکی تا چه میزان در بروز بیماری کووید - ۱۹ نقش دارد، خاطرنشان کرد: نمی توان بطور قطع پاسخ به این سوال ارائه داد، اما به نظر می رسد که عوامل ژنتیکی در بوجود آمدن پیامد بیماری و حتی شدت آن تاثیر داشته باشد.