مناقشه قره باغ از درخواست میانجیگری تا تهدید ثبات منطقه

به گزارش بامداد جمعه ایرنا، وضعیت منطقه قره باغ از ششم مهر ( ۲۷ سپتامبر)  متشنج شده و ارمنستان و جمهوری آذربایجان یکدیگر را به آغاز جنگ متهم کرده‌اند.

جمهوری آذربایجان در این مناقشه با تکیه بر اصل حفظ تمامیت ارضی کشورها خواستار پایان اشغالگری ارمنستان شده و از سوی دیگر طرف ارمنی با استناد به اصل "حق تعیین سرنوشت" خواستار به رسمیت شناخته شدن حقوق ارامنه شده است.

ولادیمیر پوتین رییس جمهوری روسیه شب گذشته پس از چند بار گفت وگوی تلفنی با الهام علی‌اف رئیس جمهوری آذربایجان و نیکول پاشینیان نخست وزیر ارمنستان خواستار توقف اقدامات جنگی در منطقه مناقشه قره باغ با اهداف انسانی و به منظور مبادله اسرا و اجساد کشته شدگان شد.

پوتین در ادامه افزود: برای رایزنی در این مسائل با میانجی‌گری وزیر امور خارجه روسیه، روز ۹ ماه اکتبر (روز جمعه) وزیران امور خارجه ارمنستان و جمهوری آذربایجان به مسکو دعوت می شوند.  

روسیه به عنوان یکی از سران گروه مینسک سازمان امنیت و همکاری اروپا از دو دهه پیش برای حل مساله قره باغ تلاش می کند اما تاکنون این تلاش های بی نتیجه مانده است.

«استانیسلاو زاس» دبیرکل سازمان پیمان امنیت جمعی نیز در واکنش با مناقشه قره باغ، تهدید ثبات و حاکمیت ارمنستان یا حمله نظامی مستقیم به این کشور را دو شرط اصلی برای دخالت این سازمان در جنگ قره باغ بیان و در عین حال ابراز اطمینان کرد که این شرط‌ها به دلیل پایبندی باکو به حاکمیت ایروان تحقق نمی‌یابد.

وی در گفت‌وگو با خبرگزاری تاس روسیه تصریح کرد: اولین شرط دخالت این سازمان زمانی است که تهدیدهای واقعی امنیت، ثبات، حاکمیت و تمامیت هر یک از کشورهای عضو را تهدید کند و در صورت درخواست این کشور سازمان امنیت جمعی حق دارد که پشتیبانی لازم را انجام دهد.

وی افزود: مورد بعدی تهاجم یعنی حمله نظامی صورت گیرد که این مورد به عنوان تجاوز به ایالات ما تلقی می‌شود و در این حالت به درخواست طرف هدف تجاوز، بلافاصله با همه نوع کمک از سوی سازمان امنیت جمعی از جمله نظامی محقق می‌شود.

سازمان پیمان امنیت جمعی از سازمان‌های فعال نظامی و چندمنظوره در حوزه  آسیای میانه و قفقاز است. پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی روسیه به منظور بالابردن ظرفیت‌ها و متحد نگه داشتنِ کشورهای عضو پیشین، چنین سازمانی را پایه‌گذاشت.

قرقیزستان، قزاقستان، روسیه، تاجیکستان، ارمنستان و بلاروس اعضای اصلی این سازمان هستند. 

به دنبال ادامه درگیری‌ها بین ارمنستان و جمهوری آذربایجان در منطقه قره‌باغ در آستانه تمهیدات بین‌المللی میانجیگرانه، روسیه، آمریکا، فرانسه، آلمان و کشورهای دیگر خواستار بازگشت طرفین به میز مذاکره شده اند.

ترکیه اما اعلام کرده است که از آذربایجان در هر دو روند مذاکره و مبارزه حمایت می کند.

خبرگزاری فرانسه در گزارشی در این مورد نوشت: درگیری بین نیروهای ارمنستان و آذربایجان بر سر منطقه قره باغ در روز پنجشنبه نیز ادامه داشت و در آستانه اولین نشست میانجیگران بین المللی در ژنو برای حل این مناقشه، مرکز این منطقه گلوله باران شد.

قرار است «جیهون بایرام‌اف» وزیر امور خارجه آذربایجان با دیپلمات های فرانسه، روسیه و آمریکا که گروه مینسک را تشکیل می دهند، دیدار و گفت و گو کند. این گروه درپی راهکاری برای حل مناقشه قره باغ از سال های ۱۹۹۰ است.

اما «زهراب مناتسکانیان» وزیر امور خارجه ارمنستان در این نشست شرکت نمی کند، زیرا ایروان مذاکرات بین دیپلمات های ارشد دو کشور را تا زمانی که درگیری ها ادامه یابد، منتفی دانسته است. وزیر امور خارجه ارمنستان در عوض روز دوشنبه با همتای روسی خود در مسکو دیدار می کند.

با اعلام آمادگی کشورهای منطقه برای حل مناقشه قره باغ، الهام علی اف رییس جمهوری آذربایجان روز پنجشنبه از کشورهای منطقه خواست تا در روند حل مناقشه قره باغ  میان این  کشور و ارمنستان  بطور فعال ایفای نقش کنند.

علی اف در مصاحبه با یک شبکه تلویزیونی روسیه افزود: با وجود این که بیش از  ۳۰  سال از بروز این مناقشه می گذرد ولی هنوز هم صلح برقرار نشده و رژیم آتس بس بیش از ۲۰ سال بود که میان طرفین ادامه داشت اما مشخص بود که این آتش بس پایدار نیست.

علی اف با اشاره به این که گروه میانجی مینسک سازمان امنیت و همکاری اروپا ویژه حل مناقشه قره باغ در سال ۱۹۹۲ میلادی در یک شرایط خاص آن دوره تاسیس شده بود، تصریح کرد: این که گروه میانجی مینسک در آن دوره مصادف با فروپاشی شوروی، بر چه مبنای تاسیس شده بود، برای من هنوز هم قابل درک نمی باشد چرا که تاسیس یک اتحاد و یا ایجاد یک فرمت موقت باید بر اصول مشخص مبتنی شود.

رییس جمهوری آذربایجان افزود: بنابراین به نظرم کشورهای منطقه باید در این مساله بطور فعال حضور یابند و نهادهای بین المللی ضمانت لازم را ارایه دهند و البته آذربایجانی ها باید به سرزمینهای خود در قره باغ  برگردند.

در سال ۱۹۹۴ میلادی، به دنبال درگیری های چهارساله نظامی دو کشور، برخی دولت های اروپایی و منطقه برای پایان دادن به منازعات ارضی میان باکو و ایروان وارد عمل شدند و سرانجام با میانجیگری گروه مینسک سازمان امنیت و همکاری اروپا، آتش‌بس میان طرفین مناقشه برقرار شد، اما تلاش‌های بین‌المللی برای حل مسالمت‌آمیز این مناقشه تا به امروز نتیجه‌ای نداشته است.