بامداد سه‌شنبه و چهارشنبه چشم از آسمان برندارید

«مسعود عتیقی» روز دوشنبه در گفت و گو با خبرنگار ایرنا گفت: یکی از بارش های مشهور سالیانه، بارش شهابی «جباری» است که هر سال بین ۱۱ مهر تا ۱۷ آبان ذرات به جا مانده از دنباله دار مشهور «هالی» با جو زمین برخورد و این بارش شهابی را ایجاد می کند. بیشترین تعداد شهاب ها قبل از طلوع مهر تابان و در تاریکی بامدادی آسمانی قابل مشاهده است. انتظار می رود اوج این بارش بامداد چهارشنبه ۳۰ مهرماه جاری باشد. 

وی ادامه داد: خوشبختانه ماه در وضعیت هلال افزاینده شامگاهی است و تا قبل از نیمه شب غروب می کند و آسمان تاریک را برای مشاهده شهاب های حتی کم نور، پیش روی دیدگان علاقمندان قرار می دهد؛ عموما عنوان بارش شهابی این ذهنیت را ایجاد می کند که شما با یک رگبار از شهاب ها همچون باران مواجه خواهید شد؛ در حالی که این گونه نیست و با توجه به نحوه برخورد شهاب ها و حرکت آنها در آسمان این اصطلاح برای این رویداد رایج شده است و در برخی بارش های شهابی از جمله همین بارش، شهاب های اندکی مشاهده خواهد شد، چراکه هرچه از زمان عبور دنباله دار منشاء یک بارش از نزدیکی خورشید، دور شویم شهاب های کمتری در یک بارش مشاهده می شود.

مدیر انجمن نجوم آماتوری ایران افزود: از آنجا که دنباله دار معروف «هالی» در سال ۱۳۶۵ شمسی به حضیض خورشیدی (یا کمترین فاصله با خورشید) رسیده است و حدود ۳۵ سال از عبور آن و ملاقات این دنباله دار مشهور با زمین و خورشید می گذرد و همچنین در هر سال ذرات زیادی از این دنباله دار با جو زمین برخورد کرده، ممکن است در زمان اوج بارش شهابی امسال ۱۰ تا ۲۰ شهاب در ساعت مشاهده شود.

به گفته عتیقی، سرعت شهاب های بارش جباری ۶۶ کیلومتر بر ثانیه است که با این سرعت سرسام آور با اتمسفر زمین برخورد می کند؛ حدود نیمی از شهاب های قابل مشاهده این بارش گازهای مسیر خود را در جو زمین یونیزه کرده و پس از عبور نیز تا چند ثانیه ردی از خود به جا می گذارد و حتی شاید برخی از آنها فوق العاده روشن یا در جو به صورت تکه تکه دیده شود.

عتیقی با اشاره به اینکه در بازه زمانی بارش شهابی جباری قرار داریم، گفت: چه بسا هر شب چند شهاب از این بارش را در آسمان طی شب های قبل و بعد از زمان اوج مشاهده کنیم. برای شناخت اینکه یک شهاب به آن بارش تعلق دارد، کافی است رد شهاب را در خلاف جهت حرکت آن امتداد دهیم؛ اگر به صورت فلکی که نام بارش به آن نام مشهور است، برسیم که در حقیقت کانون بارش در آنجا قرار دارد، آن شهاب به آن بارش شهابی تعلق خواهد داشت و در بارش شهابی جباری با امتداد رد شهاب ها به صورت فلکی شکارچی (جبار) می رسیم.

مدیر انجمن نجوم آماتوری ایران افزود: دقت داشته باشید که حتما لازم نیست شهاب ها را در صورت فلکی که کانون بارش در آن قرار دارد، مشاهده کرد. شهاب ها می توانند در تمام آسمان قابل مشاهده باشند و عموما ۳۰ درجه اطراف کانون بارش و حتی دورتر در تمام جهات آسمان دیده شوند.

عتیقی گفت: برای مشاهده شهاب ها بهتر است ترجیحا به صورت گروهی در یک منطقه مسطح و با افق های باز همراه با ثبت گزارش علمی از یک بارش اقدام شود و هر فرد بخش خاصی از آسمان را زیر نظر بگیرد حتی می توان روی زیرانداز دراز کشید و با همراه داشتن لباس گرم و پوشش مناسب با توجه به فصل سرد پاییز با مشاهده هر شهاب و اعلام آن توسط اعضای گروه نویسنده گزارش عبور آن شهاب را ثبت کند.

وی ادامه داد: ترسیم با دست آزاد از شهاب ها، تعیین مقدار زوایه جابجایی آنها در آسمان، قدر هر شهاب، صورت یا صورت های فلکی محل عبور شهاب ها و تفکیک آنها از شهاب های پراکنده از جمله فعالیت هایی است که در کنار عکاسی نجومی در یک بارش شهابی انجام می شود.

عتیقی در خصوص عکاسی از این پدیده نجومی نیز گفت: برای عکاسی، داشتن لنز دید میدان باز و قابلیت نوردهی با زمان دلخواه، به شما کمک می کند که با عبور اولین شهاب از جلوی میدان دید دوربین عکاسی به عکاسی خود پایان داد که در صورت انتخاب حساسیت یا ISO مناسب با توجه به درخشش هر شهاب حتما رد زیبایی از آن شهاب را می توانید در یک آسمان صاف و عاری از ابر و غبار ثبت کنید.

وی گفت: بامداد روزهای سه شنبه ۲۹ مهر و پنجشنبه اول آبان نیز چه بسا شهاب های زیبایی از این براش را در آسمان شاهد باشید. شهاب ها که ذرات میلی متری و میکرومتری هستند، در یک فرایند خاص و در ارتفاع ۱۰۰ تا ۱۵۰ کیلومتری سطح زمین اتم های جو را بر اثر برخورد و اصطکاک برانگیخته و نور زیادی را تولید می کنند و نتیجه آن یک بارش شهابی زیبا خواهد بود که به دور از نور و آلودگی هوای شهرها برای رصدگران بسیار چشم نواز است. پس فرصت پیش رو را از دست ندهید و سحرخیر باشید تا از زیبایی بارش شهابی ۹۹ لذت ببرید.

انجمن نجوم آماتوری ایران با توجه به موج سوم کرونا برنامه رصدی برای این بارش نخواهد داشت و صرفا با ارائه اطلاعات لازم به علاقمندان در خبرگزاری و رسانه های مرتبط به علاقمندان جهت رصد موفق کمک می کند.