او نخستین مترجم منشور کوروش از زبان اصلی بابلی نو به فارسی است.پروفسور ارفعی چندروزی است از دوم آبان ۹۹ به همراه همسرش به کرونا مبتلا شده در بیمارستان مسیح دانشوری تحت درمان است.
می کوشیم با برشمردن برخی خصوصیات شخصیتی، برجسته سازی کارهای علمی و پژوهشی وهمچنین زندگی نامه ویتی این پژوهشگر و باستان شناس معروف، دوستداران فرهنگ و تمدن ایران باستان را بیشتر با ارزش و اعتبار این عالم فررزانه آشنا کنیم.
دکتر عبدالمجید ارفعی برگرداننده منشور کورش به زبان فارسی و ایلام شناس برجسته، پژوهشگر و همچنین مترجم زبان‌های باستانی اکدی و ایلامی و از واپسین بازماندگان در برگرداندن نوشتار میخی ایلامی در جهان و ازبرجسته ترین سنگ و گل نبشته خوانان کهن ایرانی است و برخی از گِل نبشته های تخت جمشید نیز با تلاش این فرهیخته برگردانده شد.
پروفسور ارفعی در روزگار جوانی با دلگرمی و پیشنهاد دکتر پرویز ناتل خانلری، ابراهیم پورداود و ایلام شناس برجسته دکتر"ریچارد هلک " به فراگیری زبان اکدی و ایلامی پرداخت.
دکتر ارفعی در دامان خانواده مسلمان اهل تسنن استان فارس پا گرفت. پدرش میر عبدالله ارفعی اهل شهرستان اوز استان فارس، به گونه ای وصف ناشدنی عاشق ایران بود.
عبدالمجید ارفعی به یکی از گویش های بومی لارستان یا به گونه ای که در میان مردم کوچه و بازار شناخته می شود، "اچمی" نیز گفت و گو می کند و تاثیر شگرفی در زنده نگه داشتن گویش های محلی لاری داشته است.
زندگی از نوجوانی تا به امروز در میان ۱۴ میلیون جمعیت تهران هنوز نتوانسته گویش او را ساییده کند.
تلاش های علمی و فرهنگی دکتر ارفعی، نشان دهنده از خود گذشتگی و عشق است و نه تنها ادبیات پارسی، بلکه پیشینه سرزمین نیاکانی نیز در اندیشه او ژرف بوده و ریشه دارد.
گزینش نام های پارسی آرش، چیستاسریرا و سورنا برای فرزندان دلبند خود نیز گواهی بر این مدعاست.
عبدالمجید ارفعی نه تنها برگرداننده زبان های باستانی اکدی و ایلامی بوده، بلکه به پاسداشت زبان بومی لارستانی نیز که بر جا مانده از روزگار باستان است، همت گماشته است.
زبان لارستانی فراز و فرودهای سهمگین یورش یکی پس از دیگری بیگانگان را پشت سر گذارده ومردم با فرهنگِ سراسرِ لارستان در استان فارس، تا به امروز با آن سخن می گویند.
دکترعبدالمجید ارفعی از منطقه بیله میران اِوَز، برادر فیزیکدان ایرانی دکتر حسام الدین ارفعی، شادروان دکتر عبدالحمید ارفعی دندانپزشک، و احمد ارفعی شیمیدان، فرزندان میر عبدالله ارفعی است.
عبدالمجید ارفعی در شهرهای بندر عباس و یزد درس خوانده و در سال ۱۳۲۸ همراه خانواده به تهران کوچ کرد و در دبیرستان های منوچهری و البرز تهران درس را ادامه داد.
ارفعی پس از پایان درس در دبیرستان البرز، با وارد شدن به دانشگاه تهران در رشته ادبیات پارسی دانش آموخت.
آثار ابراهیم پورداود و کارنامه اردشیر بابکان محمد جواد مشکور جرقه علمی را در پله های نخست جوانی ارفعی شعله ور ساخت. سرانجام برای ادامه درس به ایالات متحده آمریکا رفت و در دانشگاه شیکاگو آن کشور، بیش از ۸ سال شاگرد دکتر "ریچارد هلک" از برجسته ترین پژوهشگران خط شناس ایلامی و اکدی بود. نبوغ این جوان لارستانی، رییس دانشگاه و دانشکده و بویژه دکتر "ریچارد هلک" را به تحسین واداشت.
عبدالمجید ارفعی پس از دفاع پایان نامه دکترای خود به ریاست شادروان دکتر "هلن منتور" دانشمند سرشناس، در ۱۳۵۳به ایران بازگشت.
پس از انقلاب، دکتر ارفعی هر از گاهی برای پژوهش دانشگاهی روانه تخت جمشید می شد. منصور فقیهی نژاد نیکوکار اِوَزی، در فرصت های نوروز و دیدارهای فرهنگی با برپایی مراسم و جشن وی را به دانشگاه ها و مجامع فرهنگی استان فارس بویژه شهرستان اِوَز، دعوت می کرد.
پس از آن دکتر ارفعی به موزه مردم شناسی این شهرستان و شهرستان های خنج و لار و گراش می رفت و نه تنها به آثار باستانی از جمله دژ اژدها پیکر لار، آتشکده آذر فرنبغ کاریان بخش جویم لارستان، بلکه به چهار تاقی محلچه، دژ و باروهای دهستان "کهنه" (در زبان پهلوی دژ) در ۱۶کیلومتری بخش مرکزی شهرستان اِوَز، علاقه دارد بلکه نوشته ها و آثار متعددی در زمینه آثار تاریخی و باستانی بر جای گذاشته است.
مردم خطه لارستان بزرگ اعم از شیعه و سنی برای فرزند دانشمند خود ارج و ارزش ویژه ای قایل هستند.
پروفسورعبدالمجید ارفعی بارها با پوشش شال و قبای بومی و کلاه دوگوش قشقایی در جشن های فرهنگی شرکت کرده و مردم را به دلبستگی به سرزمین کهنسال خود فرا خوانده است.
فرهنگ دیرپای آبایی لارستان جزیی از زندگی او بوده و با خوردنی های بومی، شیرینی مسقطی لاری و خوراک دلچسب دریایی "مهوه" (مهیاوه) اِوَزی با لیموی تازه و نان تفتون جوانان لارستان را شگفت زده می کرد. با گفتار خود آگاهی داشتن از پیشینه سرزمین کهنسال ایران را به جوانان گوشزد می کرد. از این رو شخصیت این فرزانه نماد تلاش علمی و فرهنگی جوانان دانشجو ی سراسر ایران و لارستان استان فارس است.
در کشورهای آن سوی آب بویژه شهر دوبی، لارستانی ها که شمارشان کم نیست در برنامه های فرهنگی هر کجا نامی از پیشینه سرزمین کهنسال خود به میان می آید، از تلاش این دانشمند اِوَزی در رسانه های نوشتاری، شنیداری و تصویری با ارج و ارزش یاد می کنند.
پروفسور ارفعی در بازگشت گِل نبشته های روزگار هخامنشی ایران که پیش از زاده شدن وی به دانشگاه شیکاگو برای مطالعه برده شده بود، تلاش بسیار کرده تا آن ها را به کشورمان بازگرداند.
دانشگاه شیکاگو با شناختی که از هوش و آوازه این دانشمند داشت، جایگاه علمی پروفسور ارفعی را به سیاست بازان آمریکا یادآور شد و آن ها سرانجام پذیرفتند تا گل نبشته ها را به ایران پس بدهند.
دانشگاه های سراسر ایران و دانشگاه های لارستان برای ارج و دلگرمی دانشجویان خود از دکتر ارفعی برای دیدار فرهنگی علمی دعوت می کردند.
دکتر علی دهباشی مدیر و سردبیر مجله بخارا به پاس کارهای علمی این اندیشمند شب عبدالمجید ارفعی با سخنرانی دکتر کتایون مزداپور، عباس علیزاده، علی بلوکباشی، مهناز گرجی، پروین ثقه الاسلامی، حمیده چوبک، احمد محیط طباطبایی همراه با نمایش فیلم مستند برگزار کرد.
شب عبدالمجید ارفعی صد و ششمین شب های بخارا با همیاری فرهنگی هنری ملت، دایره المعارف بزرگ اسلامی، بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار و گنجینه پژوهشی ایرج افشار برگزار شد و در رسانه های درون و خبرنامه دانشنامه های برون مرز بازتاب یافت.
دکتر علی دهباشی در گفتار شب عبدالمجید ارفعی بخارا، گفت که تمام صفحات آثار ایشان برگ های زرینی است که برای غنای فرهنگ ملی ایران جایگاه ویژه ای دارد، حاصل مطالعات ایشان برای خیل عظیم پژوهشگران، ایران شناسان و زبان شناسان در ایران و جهان مرتبه و جایگاه خودش را دارد و همه از آثارشان بهره مند هستند.
نام دکتر عبدالمجید ارفعی در گستره زبان شناسی و باستان شناسی دانشگاه های جهان زبانزد است و در دانشنامه ها از پژوهش های علمی ایشان بهره می گیرند.
نه تنها در شهرهای ایران، بلکه در شهرهای آن سوی شاخاب پارس بویژه در دوبی نیز رسانه های فرهنگی نوشتاری، گفتاری و تصویری در گردهمایی ها و برنامه های خود از دکتر ارفعی یاد می کنند. شاعر ایرانی بانو سیلوانا سلمانپور از همشهریان اِوَزی دکتر ارفعی که سرپرستی رادیو فارسی و انجمن حافظ دوبی را بر عهده دارند برای جامعه فرهنگی فارسی و عربی دوبی از پیشینه ایران و پژوهش های دکتر ارفعی سخن می گوید.
شعری بلند از بانو سلمانپور که برای دکتر ارفعی سروده شده ، در بزرگداشت شب بخارا در تهران به پاس جایگاه علمی این اندیشمند خوانده شد که بریده ای از آن شعر چنین است:
در رهگذار علم و هنر / با فروغ جان/ چون عارفان سالک حق جوی حق پناه/ از رهروان علم و ادب یاد می کنند/ امشب ستاره ای پرتوفشان جمع شریف ستاره هاست/ این تابناک پاک درخشان، تمام عمر/ از گل نبشته ها صد " دل نبشته " ساخت.
برای این فرزند شایسته ایران و همسرش ماه سیما فاتحی که هر دو در بیمارستان بستری هستند، آرزوی بهبودی می کنیم و از مردم و دوستداران ادب و هنر به ویژه در خطه لارستان می خواهیم که برای شفای عاجل این اندیشمند برجسته و همسر وی دعا کنند.
هادی صدیقی، روزنامه‌نگار و عضو هیئت امنای موزه مردم‌شناسی اَوَز در استان فارس گفته که دکتر ارفعی، البته از گذشته ریه آسیب‌پذیری داشت و در سال‌های گذشته و در ماه‌های آلوده، گاهی به دستگاه اکسیژن نیاز داشت.
وی از هفته گذشته به بیماری کووید-۱۹ مبتلا شد اما با تشدید بیماری و درگیری شدید ریه‌ها، از جمعه (دوم آبان) در بخش ریه بیمارستان مسیح دانشوری بستری شدکه بر اساس آخرین خبرها سطح هوشیاری و وضعیت دکتر ارفعی و همسرش رضایت بخش است.
* استاد و پژوهشگر باستان شناسی
