چالش بایدن در خاورمیانه؛ احیای برجام و چندجانبه‌گرایی

به گزارش روز سه شنبه ایرنا، به رغم سرکشی رئیس جمهوری آمریکا برای پذیرش شکست برابر رقیب دمکرات خود، جو بایدن رئیس جمهوری منتخب درحال دریافت پیام های تبریک از پایتخت‌های جهان است. چین نیز به عنوان حریف بین المللی آمریکا آخرین کشوری است که به  لیست ارسال پیام تبریک به بایدن اضافه شد.

اکنون برای ترامپ باید آشکار شده باشد که جهان با وجود تلاش‌های همه جانبه وی برای القای نظریه شک و تردید در مورد صحت فرآیند انتخاباتی، به ریاست جمهوری بایدن اطمینان دارد. 

به نوشته روزنامه پاکستانی «نیوز»، به نظر می‌رسد کشورها فرآیند موقعیت‌یابی در آینده روابط با آمریکا را با در نظر گرفتن حضور جو بایدن در کاخ سفید آغاز کرده‌اند.

بایدن معتقد است که تنها خروجی رویکرد "اول آمریکا" که توسط دولت ترامپ به عنوان اصل حاکمیت به کار گرفته شده بود، "انزوای آمریکا" در عرصه تعامل جهانی است. 

به گفته کارشناسان، رئیس جمهوری منتخب آمریکا در تلاش برای تقویت نقش این کشور در بخش رهبری جهانی، اتحادها و تقویت مشارکت بین المللی خواهدبود.

«امانت علی چودری» پژوهشگر پاکستانی از دانشگاه "ساسکس" انگلستان با پرداختن به چالش‌های آتی جو بایدن در عرصه بین‌المللی به ویژه شرق آسیا و خاورمیانه، گفت: به نظر می رسد آغاز دوره چندجانبه‌گرایی در اولویت دستورالعمل‌های بایدن و تیم جدید وی در کاخ سفید قرار بگیرد.

وی افزود: بایدن در کارزار انتخاباتی خود گفته بود که رویکرد سیاست خارجی دولت آینده وی مطابق سیاست‌های داخلی تعیین می‌شود. در عین حال باید دید دولت جدید آمریکا تا چه حد می تواند در مقابل وسوسه به تأخیر انداختن تنظیم مجدد مهم در روابط خود با جهان خارج مقاومت کند.

این کارشناس پاکستانی در گزارشی با عنوان «چالش خاورمیانه‌ای بایدن» گفت: پیروزی بایدن در اروپا بسیار مورد استقبال قرار گرفته است، زیرا از نظر متحدان اروپایی آمریکا، آمدن تیم بایدن از خطر فوری شکنندگی بیشتر در همکاری طولانی مدت در اقیانوس اطلس جلوگیری می کند. اما این استقبال در خاورمیانه کمتر دیده شد و یکنواخت نبود و لذا سبب می‌شود که یک آزمون فوق العاده برای سنجش میزان عزم دولت بایدن و چشم انداز سیاست خارجی وی خواهد بود.

احیای برجام و مقابله با میراث یکجانبه‌گرایی ترامپ

امانت علی، هرگونه مذاکره مجدد درباره برنامه جامع اقدام مشترک (JCPOA) معروف به توافق هسته‌ای ایران را اولین و مهمترین چالشی دانست که دولت جدید آمریکا با آن روبرو می‌شود. 

وی افزود: بایدن منتقد اصلی خروج یکجانبه ترامپ از برجام بوده و آن را "یک شکست خطرناک" خوانده است. او مشتاق است تا تلاش چندجانبه‌گرایی را در مورد مسئله ایران و برای اطمینان به متحدان آمریکا که این کشور "شریک قابل اعتماد است"‌، به کار گیرد.

به عقیده این پژوهشگر پاکستانی، جو بایدن معتقد است که سیاست "فشار حداکثری" ترامپ علیه ایران نتیجه برعکس درپی داشته و در عین حال بایدن قول داد در صورت اثبات "پیروی دقیق" ایران‌ از توافق هسته‌ای، شانس بازگشت به دیپلماسی را ارائه دهد. 

این پژوهشگر پاکستانی گفت: تحریم‌های یکجانبه دولت ترامپ مبارزه ایران با پدیده کرونا را دشوار کرد به طوری که این کشور در برابر ویروس کرونا آسیب‌پذیر شد. به همین دلیل جو بایدن قول همکاری با متحدان آمریکا را داده تا اطمینان حاصل شود که تحریم‌های ایالات متحده توانایی ایران در مبارزه با بیماری همه گیر کووید-۱۹ را تضعیف نمی‌کند. 

وی تاکید کرد: مذاکره مجدد برای دستیابی به توافقی دیگر با ایران می تواند بسیار سخت تر از آنچه تصور می شود، باشد. از طرف دیگر اسرائیل و عربستان سعودی، دو متحد نزدیک آمریکا، با هرگونه ابتکار عمل برای تعامل بایدن با تهران مخالفت جدی خواهند کرد.

روابط ترامپ-سعودی و تلاش بایدن برای کاهش هزینه‌ها

ستون نویس روزنامه پاکستانی نیوز نوع روابط آمریکا و عربستان در طول چهار سال گذشته را استوار بر منافع و علائق شخصی دونالد ترامپ توصیف کرد و گفت: دولت آتی جو بایدن مجبور به مدیریت چالش روابط خود با سعودی‌ها، متحد اصلی ایالات متحده در خاورمیانه از دهه ۴۰ میلادی تاکنون خواهد بود. در حالی که ترامپ با خاندان سلطنتی در ریاض رابطه شخصی برقرار کرده بود به نظر می‌رسد جو بایدن سیاست استاندارد اتخاذ شده در دوران ریاست جمهوری اوباما را در باره گسترش روابط استراتژیک و امنیتی با حاکمان سعودی تکرار کند.

وی اظهار داشت: روابط ایالات متحده و عربستان سعودی در دوران ریاست جمهوری باراک اوباما به دلیل سیاست وی در قبال ایران و ساز مخالف ریاض، به طور قابل توجهی سرد شد.

امانت علی اظهار داشت: بایدن در کارزارهای انتخاباتی چراغ سبز ترامپ در تقویت غیرعادی روابط با ریاض را به مثابه دریافت چک سفید خطرناک دانست و قول داد که دستور ارزیابی روابط با عربستان سعودی را صادر کند.

وی افزود: پیش‌بینی می‌شود دولت بایدن بر کاهش هزینه ‌های مشارکت ایالات متحده در خاورمیانه متمرکز شده است بدون اینکه ضرورتاً نفوذ آن را تضعیف کند.

رویکرد مشترک ترامپ و بایدن در قبال اسرائیل 

امانت علی کارشناس امور سیاسی پاکستان با یادآوری حمایت همه‌جانبه ترامپ از توسعه‌طلبی رژیم صهیونیستی که طی ۴ سال گذشته موجب خشم جهانی حتی متحدان اروپایی واشنگتن شده است، گفت: سیاست بایدن درباره اسرائیل و فلسطین تفاوت چندانی با ترامپ نخواهد داشت.

رئیس جمهوری منتخب آمریکا به حفظ سفارت این کشور در قدس اشغالی ادامه خواهد داد، اقدامی بسیار جنجالی توسط ترامپ که خشم جهانی از جمله متحدان اروپایی خود را به دنبال داشت. وی همچنین از اشغالگری اسرائیل بر بلندی‌های جولان سوریه نیز پشتیبانی خواهد کرد.

وی اظهار داشت: به نظر نمی‌رسد بایدن بخواهد مطابق راهکار تاسیس دو کشور سیاست جدیدی را آغاز و یا بخواهد از اقدامی مشابه استقبال کند.

امانت علی چودری افزود: همه رئیس جمهوری ها در آمریکا هدفی مشترکی دارند و آن هم حفظ امنیت اسرائیل است و بر همین اساس جو بایدن ترغیب کشورهای بیشتر برای سازش با صهیونیست‌ها را دستور کار قرار خواهد داد.