«بابا شیخ»، مرهمی بر داغ التیام نیافته ایزدی ها

به گزارش ایرنا، اقلیت دینی ایزدی که جمعیت آنها در سراسر جهان به سختی به ۵۰۰ هزار نفر می رسد و اکثر آنها در شمال عراق زندگی می کنند، روز شنبه، مرجع عالی دینی خود موسوم به بابا شیخ که به منزله پدر روحی این اقلیت دینی است را طی مراسمی ویژه که در آن زنان و مردان لباس سفید پوشیدند، برگزیدند.

نام ایزدی ها از تابستان ۲۰۱۴ که نیروهای پیشمرگ کرد وابسته به حزب دمکرات کردستان عراق (مسعود بارزانی)، مواضع خود را در «سنجار» در ۱۲۰ کیلومتری غرب موصل (مرکز استان نینوا) در برابر حمله چند صد نفر از عناصر گروه تروریستی داعش ترک کردند، به خاطر نسل کشی که با آن در این سال مواجه شدند، بر سر زبان ها افتاد.

نام ایزدی ها از این سال به نسل کشی، گورهای جمعی، از دست دادن مردان و کودکان، به اسارت گرفتن زنان و فروش آنها در بازارهای برده فروشی داعش در عراق و سوریه گره خورد و عنوان ایزدی برابر با غم، رنج، مصیبت و آوارگی شد.

باوجود اعلام پیروزی عراق بر گروه تروریستی داعش در ۲۰۱۷ اما این پیروزی شیرین، غم سنگینی که بر چهره های ایزدی ها نقش بسته بود را محو نکرد بلکه این بار دور تازه ای از اندوه این طایفه کوچک دینی آغاز شد و آن کشف و شناسایی دهها گور جمعی از این اقلیت در مناطق مختلف شمال عراق بود.

تاکنون نه آنها که پشت ایزدی ها را در ۲۰۱۴ خالی کردند و باعث و بانی جنایت داعش در حق این طایفه شدند و نه قدرت های منطقه ای و بین المللی که داعش را در منطقه ایجاد کردند، هیچ کدام از این طایفه به خاطر این همه جنایت ها عذرخواهی رسمی نکرده اند.

به رغم همه اینها، این طایفه کوچک دینی در یکسال گذشته، چشمه هایی از امید به زندگی را جوشانده که نخست در انتخاب «امیر ایزدی ها» در ژولای ۲۰۱۹ تجلی یافت که بیشتر یک پست سیاسی و اجتماعی است و دوم انتخاب پدر معنوی ایزدی ها موسوم به بابا شیخ است که روز شنبه در «لالش» مقدس ترین زیارتگاه ایزدی ها در منطقه «شیخان» در شمال موصل رخ داد.

برخلاف انتخاب امیر ایزدی ها که منجر به اختلاف شدید سیاسی بین این طایفه کوچک به دلیل مداخله برخی جریان های سیاسی عراق در این قضیه شد، انتخاب مرجع دینی ایزدی ها، شاهد این اختلافات نبود.

«علی الیاس حاج بابا» به عنوان مهمترین و تنها نامزدی که خود را رسما برای تصدی این پست کاندیدا کرده بود، شورای مسوول انتخاب بابا شیخ نیز در نهایت او را که از خانواده باباشیخ سابق است، به عنوان پدر معنوی جدید ایزدی ها برگزید.

 در عرف این طایفه دینی، در پی مرگ پدر معنوی ایزدی ها، شورای دینی ایزدی ها با مشورت با امیر ایزدی ها و ۹ تن از شخصیت های برجسته دینی و عشایری ایزدی طی ۴۰ روز از مرگ بابا شیخ سابق، مرجع دینی جدید را بر می گزیند.

«خرتو حاج اسماعیل» بابا شیخ سابق بعد از ۲۵ سال مرجعیت ایزدی ها، در اول اکتبر گذشته (۱۰ مهرماه ۹۹) در سن ۸۷ سالگی به دلیل کهولت سن و بیماری جان باخت.

مرجع دینی در طایفه ایزدی ها معمولا از میان دو خانواده مهم ایزدی ها یکی خانواده «حاج بابا» و دیگری خانواده «شیخ فخری آدیا» برگزیده می شود که به صورت سنتی همواره این پست در این دو خانواده محدود شده است.

«هادی بابا الشیخ» مسوول دفتر پدر معنوی سابق ایزدی ها در اظهاراتی گفته است: «بابا شیخ بایستی متبحر در دین، فرهنگ و جامعه ایزدی باشد و هرگز نباید ریش خود را بتراشد و در سوابقش هیچ اثری از نوشیدن مشروبات الکلی نباشد و از خوردن پاره ای غذاها نیز محروم می شود.»

زنان و مردانی که انتخاب بابا شیخ جدید را در لالش جشن گرفتند، گرچه گل لبخند بر گونه هایشان نقش بسته بود اما می شد نگرانی از سرنوشت ابهام آلودشان را در نگاه های شکسته آنها احساس کرد.

گرچه دولت عراق اخیرا در توافقی با دولت اقلیم کردستان عراق برای بازگرداندن حیات طبیعی به سنجار خاستگاه تاریخی ایزدی ها، طرح خود را اعلام کرده اما این توافق چندان مورد رضایت ایزدی ها نبود.

امیر ایزدی ها در عراق و جهان به شدت علیه آن واکنش نشان داد و گفت که اولی تر این بود که دولت عراق با ایزدی ها برای بازگرداندن حیات طبیعی به سنجار توافق کند؛ نه آنها که پیش از این به ایزدی ها خیانت کرده بودند.

در همین راستا دولت عراق کوشیده است که توافق صورت گرفته برای بازگرداندن نیروهای پیشمرگ کرد (حزب مسعود بارزانی) به منزله سپردن سنجار به اقلیم کردستان عراق قلمداد نشود.

سخنگوی فرماندهی عملیات مشترک عراق دیروز یکشنبه با اشاره به آغاز روند اجرای توافق سنجار، اعلام کرد که پرونده امنیتی این منطقه فقط در انحصار نیروهای عراقی خواهد بود و پیشمرگ ها در این منطقه جایی نخواهند داشت.

«تحسین الخفاجی» در اظهاراتی تاکید کرده است که پرونده امنیتی در داخل سنجار فقط به دست نیروهای دولت مرکزی عراق اداره می‌شود.

به گفته وی، «توافق سنجار در حال اجراست و فقط نیروهای دولت مرکزی در داخل سنجار خواهند بود و پیشمرگ ها یا هر نیروی دیگری در آن نخواهند بود و فقط پرچم عراق به اهتزار درخواهد آمد، پرونده امنیتی در داخل سنجار برعهده نیروهای پلیس یا امنیت ملی و خارج از آن برعهده ارتش عراق است.»

بر پایه گزارش سابق اداره کل امور ایزدیان در وزارت اوقاف دولت محلی اقلیم کردستان عراق، گروه تروریستی داعش در حمله به سنجار، یک هزار و ۲۹۳ هزار نفر از این گروه را در همان روزهای نخست اشغال سنجار (۱۲ مرداد ۹۳) به قتل رساند.

این گروه تروریستی همچنین ۶ هزار و ۴۱۷ ایزدی را ربود که از این عده سه هزار و ۵۴۸ نفر زن و دختر بودند که بیشتر آنان به بردگی جنسی گرفته شدند و بقیه که اغلب کودکان و نوجوانان بودند، به پادگان‌های نظامی داعش انتقال یافتند تا از آنها در آینده، ماشین ‌های کشتار و انتحاری‌های بی ‌مغز تربیت کند.

سازمان اسناد جنایات داعش علیه ایزدیان عراق در نیمه مردادماه گذشته در بیانیه‌ای درباره حوادث ۶ سال پیش، اعلام کرد: داعش زنان و دختران را از مردان و کودکان جدا کرد و همه مردان بالغ را به قتل رساند که اجساد این کشته شدگان بعدها در ۸۳ گور جمعی (در شمال عراق) یافت شد.

اکنون پس از گذشت ۶ سال از این حادثه هولناک، طبق اعلام سازمان اسناد جنایات داعش علیه ایزدیان، سرنوشت دو هزار و ۸۰۰ زن و کودک از این گروه همچنان در هاله ابهام قرار دارد.

۶ سال است که ۱۶۰ هزار ایزدی آواره در اردوگاه‌ های شمال عراق، زندگی مرگ‌ بار خود را می‌ گذارنند و هنوز سرنوشت فرزندان و دختران و مادران ایزدی، نامعلوم و ۶۷ گور جمعی نیز هنوز سربسته باقی مانده است.

اداره کل امور ایزدیان در وزارت اوقاف دولت محلی اقلیم کردستان عراق پیش‌تر اعلام کرده بود که جمعیت ایزدیان قبل از حمله داعش در عراق ۵۵۰ هزار نفر بود که براثر هجوم این گروه تروریستی حدود یکصد هزار نفر به خارج از عراق گریختند و ۳۶۰ هزار نفر نیز در اردوگاه‌های شمال عراق مستقر شده‌اند.

بابا شیخ برای ایزدی ها با وجود جمعیت اندک شان اما نماد هویت و ماندگاری این طایفه کوچک دینی است و برای همین، با وجود همه زخم ها، آنها اصرار داشتند که مراسم برگزیدن بابا شیخ جدید در لالش در باشکوه ترین شیوه خود برپا شود تا شاید مرهمی بر زخم های عمیق التیام نیافته آنها باشد.

ایزدی ها یک گروه قومی ، مذهبی در شمال عراق هستند که در حوزه دین، دارای باورها و آئین های متفاوت از سایر ادیان ابراهیمی هستند.

در معرفی ایزدی ها در منابع مختلف آمده است: یزیدیان، ایزدیان، ایزدی‌ها یا یزدانی‌ها اقلیتی مذهبی هستند که در شمال عراق، سوریه، جنوب شرقی ترکیه و قفقاز زندگی می‌کنند؛ به زبان کردی صحبت می‌کنند و آیین ایشان، ایزیدی با ایمان بر تنها یزدان پاک مسلط است. براساس منابع موجود، گفته می شود آیین ایزدی یا یزیدی مخلوطی از اسلام غیرمعمولی، مسیحیت شرقی، زرتشتی، و احتمالاً مهرپرستی است و البته برخی هم مدعی هستند که آئین ایزدی ، نوعی شیطان پرستی است و اتفاقا داعش هم بر اساس همین برداشت، حکم بر کشتار مردان و به بردگی بردن زنان ایزدی داده بود.