روزگار سخت محرومیت مجازی دانش‌آموزان مازندرانی

به گزارش خبرنگار ایرنا، وزارت آموزش و پرورش در همان روزهای نخست شیوع ویروس مرگبار کرونا تلاش کرد تا با آماده سازی امکانات آموزشی به شیوه ترکیبی شامل مدرسه، تلویزیون و شبکه مجازی شاد، از تعطیلی مدارس وآموزش جلوگیری کند تا از این طریق دانش‌آموزان بتوانند به تحصیل خود ادامه دهند.

اما همزمان با شروع سال تحصیلی جدید و اوج گیری مجدد ویروس کرونا و در پی افزایش آمار قربانیان و مبتلایان ستاد ملی کرونا تصمیم به غیرحضوری کردن بخش زیادی از مراکز آموزشی کشور کرد که در عمل (عملاً ) ارتباط حضوری دانش‌آموزان با مدارس قطع شد و تنها راه آموزش استفاده از شبکه های تلویزیونی و آموزش در بستر فضای مجازی به نمایندگی شبکه شاد شد که پیش درآمد حضور در این فضا، برخوداری از تجهیزات هوشمند بود.

در استان مازندران این مسئله خود به چالشی دیگر برای آموزش و پرورش ، والدین و دانش آموزان تبدیل شد، زیرا با توجه به اینکه تعدادی از دانش آموزان به تجهیزات هوشمند خود یا والدین همچون تبلت و تلفن همراه دسترسی داشتند، تعداد قابل توجهی نیز از این تجهیزات محروم بودند. مشکلات اقتصادی والدین این دانش آموزان از یکطرف و از طرف دیگر افزایش قیمت تبلت و تلفن همراه هوشمند، موانع بزرگ برخورداری دانش آموزان مازندرانی از تجهیزات هوشمند اعلام شد که البته طبق آمار تعداد این دانش آموزان نیز کم نبود. 

مازندران مهر سال تحصیلی ۹۹-۱۴۰۰ را با محرومیت حدود ۴۰ هزار دانش آموز از تجهیزات هوشمند برای شرکت در کلاس های مجازی آغاز کرد که البته طبق آخرین بررسی و گزارش رسمی تنها حدود ۲۶ هزار نفر از این افراد کاملا محروم از تجهیزات هوشمند شناخته شدند. طبق گزارش های رسمی آموزش و پرورش این دانش آموزان از هیچ طریقی به شبکه مجازی دسترسی نداشتند زیرا حتی والدینشان نیز از تجهیزات هوشمند بی بهره بودند.

مجموعه آموزش و پرورش مازندران در روزهای نخستین سال برای برطرف کردن محرومیت دانش آموزان از تجهیزات هوشمند پویش " همکلاسی مهربان" را به راه انداختند، تا از طریق نیکوکاران (خیرین) ، کمک دستگاه های خدماتی و تسهیلات بانکی ارزان قیمت، بتواند برای دانش آموزان امکان خرید تلفن و یا تبلت هوشمند را فراهم کند که البته تا حدودی در این طرح موفق بود زیرا  مطابق آمارهای رسمی  بیش از ۲۳ هزار دستگاه تبلت و تلفن هوشمندخریداری شد. 

اما بررسی‌ها و گزارش‌ها حاکی از آن است که پس از گذشت سه ماه از آغاز سال تحصیلی در مناطقی از خطه غربی مازندران، دانش آموزانی هستند که والدینشان به دلیل محرومیت مالی و مشکلات دیگر همچنان از ابزار ارتباطی پیام رسان دیجیتال بی‌بهره اند.

این دسته از دانش آموزان تا پیش از اعمال محدودیت‌های جدید کرونایی برای جلوگیری از بازماندن از تحصیل با رعایت پروتکل‌های بهداشتی به صورت حضوری تحصیل خود را ادامه دادند، اما با تعطیلی بیش از یک هفته‌ای مدارس به دلیل محدودیت های جدید کرونایی ارتباط بین دانش آموزان و معلمان این مناطق قطع شد که روزگار را برای تداوم تحصیل این دانش آموزان سخت کرده است.

ناتوانی مالی والدین سد نخست محرومیت مجازی 

مادر یکی از دانش آموزان فاقد گوشی در آموزشگاه شهید شعبانی گردکل نوشهر می‌گوید: فرزندم در کلاس سوم این مدرسه مشغول تحصیل است که پس از اعلام تعطیلی مدارس به دلیل درآمد پایین شوهرم تاکنون نتوانسته‌ایم گوشی هوشمند برای پسرم خریداری کنیم.

این مادر که به گفته خودش شوهرش کارگر ساختمانی ساده است در گفت و گو با خبرنگار ایرنا افزود: چند سال قبل به همراه شوهر و فرزندانمان از استانی دیگر به مازندران و نوشهر نقل مکان کردیم تا شاید با فرصت شغلی که در این استان هست بتوانیم به زندگی خود سر و سامان دهیم. با وجود این که پیش از شیوع ویروس کرونا تا حدودی دخل و خرج زندگی خوب پیش می رفت، اما با شیوع کرونا مشکلات ما چند برابر شد زیرا از یک طرف کار کم شد و از طرف دیگر مخارج زندگی برای ما که مستاجر هستیم کمرشکن است.

این مادر دانش آموز ادامه داد: کم شدن ساخت و سازها در نتیجه ی شیوع ویروس کرونا به حدی درآمد شوهرم را به حداقل رساند که نتوانستیم برای ۲ فرزندم یک تلفن همراه بخریم تا بتواند در کلاس های مجازی شرکت کند و اکنون ارتباطشان با مدرسه قطع شده است.

وی گفت: اکنون نگران تبعات بعدی برای فرزندانم هستم چون تمام همکلاسی هایشان دارای گوشی های هوشمند و یا تبلت هستند و نداشتن این امکانات آنان را دچار افسردگی و استرس می کند. به همین خاطر تصمیم گرفتیم فرزندان را به مدرسه نفرستیم منتها هر بار مسئولان آموزش و پروش با امید به تامین تبلت ما را از این کار منصرف کردند.

این مادر گفت: هرچند که مدرسه بسته‌های آموزشی در اختیار ما قرار داده و تاحدودی سعی کرده ام که از این طریق در یادگیری به فرزندانم کمک کنم اما آموزش معلمان قطعاً در یادگیری آنان تاثیر بیشتری خواهد داشت زیرا من و امثال من تجربه ای برای تدریس نداریم.

یکی دیگر از اولیای دانش آموزان مدرسه راهنمایی "هاجر چالوس‌محله" شهرستان چالوس نیز گفت: تا پیش از اعمال محدودیت‌های کرونایی، با وجود ترس از ابتلا به کرونا با همراهی دخترم او را به مدرسه می‌بردم تا ساعاتی حضوری در کلاس درس شرکت کند و آموزش فرا گیرد اما پس از تعطیلی مدارس به دلیل نداشتن گوشی هوشمند هیچ ارتباطی با معلمان ندارد.

این بانوی چالوس افزود: با اینکه خود و همسرم به خاطر فقر مالی از تحصیلات آنچنانی برخوردار نیستیم ولی تمام دغدغه ما این بود که فرزند ما به مدرسه برود و برای ادامه تحصیل او آنچه در بضاعت داشته هزینه کنیم اما به خاطر افزایش یکباره قیمت تلفن هوشمند از ۲ میلیون تومان به پنج میلیون و حتی تا هفت میلیون تومان برای خرید این ابزار آموزشی دچار مشکل شدیم.

نداشتن گوشی هوشمند و یا تبلت، امروزه که کلاس های درس مدرسه در فضای مجازی انجام می شود مشکل خیلی از دانش اموزان در سراسر کشور است و به اعتقاد کارشناسان اگر در زمینه تامین این امکانات و بستر ارتباطی کاری صورت نگیرد در آینده دانش آموزان دچار مشکل خواهند شد.

۲۰۰ دانش آموز چالوسی گوشی هوشمند ندارند

مدیر آموزش و پرورش شهرستان چالوس هم در این باره به خبرنگار ایرنا گفت: حدود ۲۰۰ دانش آموز این شهرستان از داشتن گوشی هوشمند بی بهره اند ضمن اینکه تاکنون با همکاری خیران، تسهیلات دولتی، نهادهای حمایتی و نیز همکاری معلمان و مدیران مدارس، برای دست کم ۵۰۰ دانش‌آموز بی‌بضاعت تبلت خریداری و تحویل آنان شد.

مهدی سام افزود: اغلب این دانش آموزان در مناطقی حاشیه‌نشین مانند شهر هچیرود، مرزن آباد، چالوس محله و مناطق دیگر سکونت دارند که متاسفانه خانواده‌ها به خاطر سطح درآمدی پایین توان خرید تجهیزات هوشمند را ندارند.

وی اظهارداشت: به عنوان مثال در یکی از واحدهای آموزشی به نام مدرسه راهنمایی هاجر حدود ۷۰ درصد از دانش آموزان متاسفانه از داشتن گوشی‌های هوشمند بی‌بهره بودند و از زمان آغاز سال تحصیلی جدید تاکنون سعی کردیم برای تعدادی از این دانش آموزان تبلت خریداری کنیم.

به گفته این مسئول آموزشی، ضمن آنکه تعداد حدود ۲۰۰ بسته آموزشی به ارزش ۹۰ هزار تومان برای هر بسته بین این دانش آموزان توزیع شده است و درصدد هستیم تا به زودی برای این دسته از دانش آموزان با کمک خیرین تلفن همراه یا تبلت خریداری کنیم.

چهار هزار دانش اموز فاقد گوشی در مازندران

معاون پرورشی آموزش‌وپرورش مازندران پیش از این به خبرنگار ایرنا گفته بود که اگرچه از زمان شیوع ویروس کرونا تاکنون گام‌های موثری برای تهیه تجهیزات آموزش مجازی برای دانش آموزان محروم این استان برداشته شده اما کماکان دست کم چهار هزار دانش آموز استان فاقد چنین تجهیزاتی هستند.

محمد شعبانی افزود: از ابتدای سال تحصیلی تاکنون، دست کم ۴۰ هزار دانش آموز از مجموع ۵۰۸ هزار دانش آموز هم خود و هم والدینشان از تجهیزات هوشمند در استفاده از آموزش‌های فضای مجازی شبکه شاد محروم بودند که از آن زمان تاکنون تلاش‌های فراوانی با کمک خیران گام‌هایی در جهت حل این مشکلات برداشته شد.

این مسئول استانی گفت که به علت بالا بودن آمار دانش آموزان محروم از ابرازهای هوشمند آموزشی ، موضوع نه تنها در شورای آموزش و پرورش استان مطرح و پیگیری شد ، بلکه به ستاد استانی مقابله با ویروس کرونا نیز کشیده شد و در سطح مدیریت کلان استان مورد پیگیری قرار گرفت و تکالیفی برای برخی از بخش ها مشخص شد که تا حدود زیادی کارساز بود.

شعبانی اظهارداشت: تاکنون ۱۴ هزار دستگاه تبلت و گوشی تلفن همراه از سوی نهادهای خدماتی همچون بهزیستی و کمیته امداد امام خمینی (ره) برای دانش آموزان محروم زیر پوشش خریداری و به آنها تحویل شد و علاوه بر این ۶ هزار مورد تسهیلات ارزان قیمت بانکی هم به والدین دانش آموزان برای خرید تجهیزات هوشمند اعطا شد که با احتساب این آمار ۲۰ هزار دانش‌آموز استان از تجهیزات هوشمند برخودار شدند.

وی گفت: همچنین حدود سه هزار گوشی هوشمند و تبلت هم با منابع شخصی و محلی مانند کمک همسایگان، هم محله‌ای ها و غیره خریداری شده و این دانش آموزان هم اکنون در شبکه شاد حضور دارند و آموزش را به صورت مجازی فرا می‌گیرند.

شعبانی گفت: اگر چه هنوز حدود چهار هزار دانش آموز استان از تلفن همراه و تبلت هوشمند محروم هستند، ولی طبق توافق‌های صورت گرفته، بانک‌های مازندران متعهد به پرداخت ۱۲ هزار مورد تسهیلات خرید تجهیزات هوشمند دانش آموزی بودند که تاکنون تنها ۵۰ درصد آن محقق شد و در صورت تحقق بقیه تسهیلات بانکی که امیدواریم در آینده نه چندان دور رخ بدهد، شاهد رفع کامل این محرومیت برای تمامی دانش آموزان استان خواهیم بود.

شعبانی با تاکید بر اینکه محرومیت دانش‌آموزان به معنای محرومیت از تحصیل نیست و مدیران شهرستانی و مسئولان آموزش موظف هستند تا زمان رفع این محرومیت از تمامی ابزار ممکن برای آموزش استفاده کنند، افزود: طبق بررسی‌های ما هیچ دانش آموزی در مازندران به دلیل محرومیت تجهیزات آموزشی از تحصیل باز نمانده است، اما با این حال از رسانه‌ها و مردم می‌خواهیم نظارت بیشتر بر این موضوع داشته باشند و یاریگر آموزش و پرورش باشند.

کرونا و مشکلات چند وجهی آموزش مجازی

یک مدرس دانشگاه فرهنگیان مازندران در این باره می‌گوید: تا پیش از شیوع ویروس کرونا، یکی از آسیب‌های روانشناختی در میان کودکان، جوانان، نوجوانان و نیز دانش آموزان، استفاده از وسائل ارتباطی همچون اینترنت، گوشی‌های هوشمند و لپ تاپ بوده است که خانواده ها همواره نگران این موضوع بودند ولی با شروع ویروس کرونا و تعطیلی مراکز اموزشی در کشور داشتن این وسایل ارتباطی برای آموزش به یک اصل تبدیل شد و در صورت نداشتن این امکانات نظام آموزشی دچار خلل می شود.

 مهدی سلیمان‌پور دانش آموخته رشته روانشناسی در گفت و گو با خبرنگار ایرنا افزود: در میان دانش آموزان فاقد امکانات و تجهیزات آموزشی ممکن است عده‌ای علاقه و انگیزه وافری به تحصیل داشته باشند و عده دیگر انگیزه آنچنانی برای علم آموزی در این شرایط را نداشته باشند و با فشار و اصرار خانواده‌ها تحصیل کنند و حتی امکان دارد همین مساله باعث ترک تحصیل آنها بشود.

وی ادامه داد: در روزگار کرونایی، متاسفانه کمبودها و نارسایی‌ها در فرآیند آموزش‌ مجازی آسیب‌های زیادی به دانش آموزان بویژه آنانی که در آستانه کنکور هستند، وارد کرده است و در این وضعیت شاهد نوعی بی عدالتی آموزشی هستیم که لازم است برای جلوگیری از تبعات و بحران آینده سازان کشور چاره اندیشی شود.

سلیمان‌پور محرومیت برخی از دانش آموزان از داشتن گوشی هوشمند مستقل قابلیت دسترسی به اپلیکشن شبکه شاد و نگرانی‌های ضعف اینترنت در زمان اوج استفاده از این ابزار را جزء مشکلات و نگرانی دانش آموزان و والدین در روزگار کرونایی بیان کرد و گفت: دانش آموزان بسیاری از تلفن هوشمند والدینشان برای شرکت در کلاس های مجازی استفاده می‌کنند منتها یکی از مشکلات اصلی استفاده همزمان ۲ نفر از یک گوشی است. اینکه اگر پدر و مادر این دانش آموزان در منزل حضور نداشته باشند قطعاً دانش آموز نمی تواند در کلاس مجازی شرکت کند در چنین شرایطی شکاف‌های آموزشی عمیق‌تر نمایان می شود.

وی گفت: این دسته از دانش آموزان در یک کلاس هم از آموزش یکسانی برخوردار نیستند و آموزش از طریق تلویزیون یا فضای مجازی هم مشکلاتی به همراه دارد چرا که این ابزار هم نتوانسته تمامی دروس را پوشش دهد، زیرا حدود ۲۵۰ عنوان درس و هزار کتاب داریم و مساله دیگر در خیلی از مناطق محروم از جمله بخش کجور به علت عدم آنتن دهی مناسب، شبکه های تلویزیونی نیز از دسترس خارج است.

این مدرس دانشگاه اظهار داشت: برابر آمار، حدود ۶.۹ دهم درصد دانش آموزان کشور از دسترسی به اینترنت محرومند و بخش قابل توجهی که به اینترنت دسترسی دارند متاسفانه از سطح حداقلی سرعت برخوردار هستند و این مساله سبب فاصله بین دانش آموزان در سرفصل های درسی و کیفیت آموزشی می شود.

وی اظهارداشت: امروز مهم‌ترین نگرانی که در میان این دسته از دانش آموزان وجود دارد بی تمایلی به ادامه تحصیل است ضمن آنکه این مسائل با علائم دیگری نظیر نگرانی‌های مداوم، عدم توانایی در تمرکز، افکار اضطراب آور و یا مزاحم، علائم عاطفی چون عصبانیت، افسردگی، تحریک پذیری، نوسانات خلقی، نارضایتی عمومی، احساس مشکلات روانی، کاهش اشتها، عدم کنترل هیجانات، عدم مسئولیت پذیری همراه است.

این روانشناس تاکید کرد که مسئولان دست اندرکار باید راهکارهای اصولی و هدفمند برای رفع این مشکلات ارائه دهند تا بتوانند تا حدودی از پیامدهای سوء ناشی از کمبودهای آموزشی در این شرایط بحرانی در کشور بکاهند.