سهم ناچیز مراغه از صنایع فرآوری سیب

به گزارش ایرنا، اهمیت توجه به ظرفیت فرآوری سیب مراغه، زمانی بیش از پیش مشخص می‌شود که بدانیم سیب تولیدی در دامنه‌های جنوبی سهند و منطقه موسوم به «مُردق‌چایِ» این شهرستان از عطر و طعمی کم‌نظیر برخوردار است و در این شهرستان زمینه لازم برای «فرآوری و تولید محصول ارگانیک و باکیفیت»، «برندینگ» و «صادرات» محصول فرآوری‌شده به بازارهای داخلی و کشورهای منطقه وجود دارد.  

با نگاهی گذرا می‌توان به این نتیجه رسید که طی چند دهه گذشته به جز افزایش سطح زیرکشت و حجم تولید سیب، تنها شاخصی که در زمینه تولید و بازرگانی این محصول در مراغه ارتقاء یافته، افزایش تعداد سردخانه‌ها بوده است، اما وجود این سردخانه‌ها در زمینه استفاده بهینه از سیب درجه ۲ و سه که محصول اولیه و ارگانیک برای فرآوری محسوب می‌شود، نقش چندانی ندارد.

در حقیقت نبود واحدهای فرآوری سیب در مراغه، موجب شده محصولی که به دلیل شرایط نامناسب جوی یا برداشت سنتی دچار آسیب‌دیدگی می‌شود، به جای فرآوری و صادرات، به سیب زیردرختی و گاه دورریز تبدیل شده و با رقم‌های بسیار ناچیز عرضه شود.

نکته جالب توجه اینکه هر از چند گاهی شرایط نامناسب جوی و برداشت سنتی نیز به آسیب‌دیدگی محصول و در نتیجه عرضه آن به عنوان سیب زیردرختی با قیمت پایین منجر می‌شود؛ در حالی که همین محصول از کیفیت مطلوب برخوردار است و باید در سریع‌ترین زمان ممکن به واحدهای فرآوری منتقل شود، اما در بیشتر موارد از طریق انباشت غیراصولی و پس از تحلیل رفتن کیفیت آن، با رقم‌های ناچیز عرضه می‌شود.  

این شیوه عرضه از جمله نکات ضعف سیب مراغه به شمار می‌رود و مسوولان جهاد کشاورزی شهرستان نیز بر این موضوع تاکید دارند که انباشته شدن سیب زیردرختی در حاشیه جاده‌ها در فصل برداشت، زمینه‌ساز منظر نامناسب و سوء برداشت‌ها می‌شود و از طریق تشکیل گروه‌های ویژه و آگاه‌سازی باغداران باید با این پدیده برخورد شود.

بدون‌شک وجود محصول و مواد اولیه از الزامات توسعه هر صنعتی به شمار می‌رود و برای نمونه صنایع آب میوه در تبریز، شبستر و ارومیه به دلیل حجم بالای تولید میوه‌های درختی، توسعه یافته اند و چندین دهه است که کشت چغندرقند در مهاباد، میاندوآب، نقده، خوی و ارومیه موجب شکل‌گیری کارخانجات قند در این شهرستان‌ها شده است.

اکنون این سوال به ذهن می‌رسد که چرا با وجود تولید حجم قابل توجه سیب باکیفیت در مراغه و حمایت مسوولان دولتی از سرمایه‌گذاران، هنوز صنایع فرآوری این محصول به صورت گسترده در مراغه مورد توجه سرمایه‌گذاران بخش خصوصی قرار نگرفته است؟

این در حالی است که از سرمایه‌گذاران نیز حمایت می‌شود و  در تبیین حمایت مسوولان شهرستان از سرمایه‌گذاران این بخش، همین بس که نماینده عالی دولت در این شهرستان، در یکی از آخرین جلسات کارگروه رفع موانع تولید به تمام دستگاه‌های اجرایی شهرستان دستور داده تا برای ایجاد اشتغال و رونق تولید، با واحدهای تولیدی و سرمایه‌گذاران همکاری کنند.

معاون استاندار و فرماندار ویژه شهرستان مراغه در این باره گفت: مسوولان محلی جهت ایجاد اشتغال و رونق تولید، با واحدهای تولیدی و سرمایه‌گذاران همکاری کنند؛ «سیدعلی موسوی» این را هم گفته که مشکلات یکی از واحدهای در شُرف تاسیس برای تولید پوره، رب گوجه‌فرنگی، کمپوت و آب میوه در شهرستان با همکاری دستگاه‌های متولی قابل حل است.

اما باید به این موضوع توجه شود که این واحد سالیانه بیش از ۱۵ هزار تن میوه خریداری خواهد کرد که بخشی از آن به محصول سیب اختصاص می‌یابد؛ علاوه بر آن یکی دیگر از واحدهای فرآوری انواع میوه نیز بخش محدودی از سیب مراغه را خریداری می‌کند؛ بر همین اساس تا زمان ازدیاد واحدهای فرآوری محصول سیب در شهرستان، سیب زیردرختی همچنان بدون بهره‌وری مناسب حیف‌ومیل خواهد شد.  

ظرفیت صادراتی پوره سیب 

آذربایجان‌شرقی به عنوان دومین تولیدکننده سیب درختی ایران، ظرفیت‌های بالایی برای صادرات پوره سیب دارد و قیمت هر بشکه از آن با قیمت‌های روز حداقل ۶ برابر یک بشکه نفت است.

هر بشکه پوره سیب با نام تجاری «اسپتیک/ Aseptic» در بازارهای جهانی حداقل ۲۵۰ دلار قیمت دارد و در روزگاری که قیمت هر بشکه نفت حدود ۴۰ دلار است، با اندکی توجه و تسهیل سرمایه‌گذاری می‌توان بستر مناسبی برای عبور از محدودیت‌های نفتی برداشت.

هم‌اکنون یک واحد کارخانه تولید پوره سیب پنج هزار تنی در شبستر و حداکثر پنج واحد مشابه در دیگر مناطق آذربایجان‌شرقی وجود دارد، در حالی که تولید سالیانه سیب در این استان به ۶۷۰ هزار تُن می‌رسد که تنها کمتر از ۱۰۰ هزار تن آن مصرف استانی دارد.

پوره سیب از این میوه پخته و له شده تهیه می‌شود و ماده اولیه تولید محصولاتی مانند آب میوه، لواشک و مارملاد کیک است که در داخل و خارج کشور مصرف بالایی دارد اما گویا هیچ سرمایه گذاری در مراغه به فکر تولید و صادرات آن نیست.

پوره سیب را در برخی از کشورها با انواع غذاها از جمله همراه با گوشت و همچنین با انواع دسرها مصرف می‌کنند و پوره‌ای که به آن شکر اضافه نکرده‌اند و دارای شیرینی طبیعی است، به عنوان غذای کودک و گاهی داروی خوراکی کاربرد دارد؛ این نوع از پوره دقیقا همان محصول ارگانیکی است که می توان در مراغه تولید کرد.

مزیت صادراتی و برندینگ سیب مراغه 

مراغه برای صادرات سیب و فرآورده‌های مربوط به آن از مزیت‌های قابل توجه همچون کیفیت مناسب و نزدیکی به بازارهای هدف صادرات قرار دارد زیرا مقاصد اصلی صادرات سیب ایران کشورهای عراق، ترکمنستان و افغانستان است و فاصله مراغه تا مرز تمرچین و ورود به بازار چندین میلیونی این کشور دوست و همسایه (عراق)، حدود ۱۸۰ کیلومتر یعنی کمتر از سه ساعت است.

اگر همین دسترسی آسان مراغه به بازار کشور عراق و آوازه سیب مراغه در آن سوی مرزها را در ذهن مرور کنیم، به این نتیجه خواهیم رسید که در سایه یک بازاریابی مناسب می‌توان سیب مراغه و فرآورده‌های آن را به نمادی از مکتب فرهنگی این شهر کهن در آن سوی مرزهای کشورمان تبدیل کرد زیرا سیب نه تنها با اقتصاد بلکه با فرهنگ غذایی مردم این شهرستان نیز گره خورده است و مردمانش آن را در سبد غذایی روزانه خود گنجانده‌اند.

سیب ارگانیک همان محصولی است که سازمان غذا و دارو، تصویرش را بر روی محصولاتی قرار می‌دهد که دارای فاکتورهای سلامت این سازمان باشد و اصولا باید از همین ویژگی برای برندینگ سیب مراغه و فرآورده‌های مربوط به آن استفاده شود.

این سازمان در حقیقت محصولی که «دارای پروانه ساخت باشد»، «مواد افزودنی شیمیایی مصنوعی در آن نباشد»، «دارای حداقل کالری باشد»، «فاقد عوامل خطرناک مثل اسیدهای چرب ترانس باشد»، «از مواد اولیه طبیعی تهیه شود» و «از سموم دفع آفت‌های نباتی عاری باشد» را شایسته دریافت نشان سلامت یا همان «سیب» معرفی می‌کند که می‌تواند مصداق محصول سیب مراغه و فرآورده‌های آن در عرصه بین‌المللی باشد.

ایجاد شهرک صنعتی، فرش قرمزی برای سرمایه‌گذاران

ایجاد شهرک صنعتی صنایع تبدیلی و غذایی بخش کشاورزی طی جلسه روز گذشته، ۶ دی ماه مطرح شد و به گفته فرماندار ویژه مراغه، راه‌اندازی این شهرک از سوی نماینده مردم در مجلس شورای اسلامی پیگیری شده و موافقت جهاد کشاورزی آذربایجان‌شرقی نیز در این زمینه اخذ شده است تا زمینه برای سرمایه‌گذاری در این بخش بیش از پیش فراهم شود.  

راه‌اندازی شهرک صنعتی صنایع تبدیلی و غذایی در مراغه از سوی نماینده مردم در مجلس شورای اسلامی پیگیری و در سطح استان مصوب شده است 

سیدعلی موسوی به عنوان نماینده عالی دولت در این شهرستان بر این واقعیت تاکید کرد که «تولید بیش از ۴۰۰ هزار تن میوه و بیش از ۳۰۰ هزار تن سیب، این شهرستان را به قطب تولید محصولات کشاورزی تبدیل کرده است و در زمینه فرآوری این محصولات کمبود وجود دارد». 

معاون استاندار آذربایجان‌شرقی این را هم گفت که اولویت سرمایه‌گذاری در این شهرستان باید به صنایع تبدیلی معطوف و سالانه بیش از ۱۰ درصد از تولیدات کشاورزی در صنایع تبدیلی به فرآورده‌هایی با ارزش افزوده مناسب و صادراتی تبدیل شود.

به گفته «موسوی» احداث و ایجاد شهرک صنعتی صنایع تبدیلی و غذایی می‌تواند فرصتی بزرگ برای اشتغالزایی و رونق تولید و صادرات در منطقه باشد که روند آن باید با حمایت از سرمایه‌گذاریِ بخش خصوصی تسریع شود.

مدیر صنایع تبدیلی و غذایی سازمان جهادکشاورزی آذربایجان‌شرقی نیز در این جلسه گفت: ایجاد شهرک صنعتی صنایع تبدیلی و غذایی در مراغه در برنامه تدبیر و توسعه استان مصوب شده و هم‌اکنون نیز رایزنی برای جذب سرمایه‌گذار برای احداث آن در حال انجام است.

«ایاز برنو» افزود: این مصوبه منجر به انعقاد تفاهم‌نامه چهارجانبه میان جهاد کشاورزی آذربایجان‌شرقی، سپاه عاشورا، مسکن و عمران بسیج و یک موسسه دانش‌بنیان شده است.

وی ادامه داد: با وجود ۴۵ سردخانه فعال در این شهرستان، نیاز به تبدیل و فرآوری تولیدات باغی و کشاورزی در منطقه احساس می‌شود و با بهره‌برداری و ایجاد آنها زمینه برای اشتغال و ارزآوری فراهم خواهد شد.

«اسماعیل کریمی‌اصل»، مدیر جهاد کشاورزی مراغه نیز در این جلسه گفت: با پیگیری‌های نماینده این شهرستان و سازمان جهاد کشاورزی آذربایجان‌شرقی، راه‌اندازی صندوق حمایت از سرمایه‌گذاری بخش کشاورزی نیز تسریع و تسهیل شده است.
سالانه ۶۷۰ هزار تن سیب در آذربایجان‌شرقی تولید می‌شود که حدود  ۳۰۰ هزار تن آن به شهرستان مراغه اختصاص دارد اما سهم این شهرستان همچنان از صنایع فرآوری سیب ناچیز است.