۲۰۲۱؛ سال انتخابات و چالش‌های اقتصادی برای آسیای میانه

به گزارش ایرنا به نقل از پایگاه خبری اوراسیانت، کشورهای قزاقستان و ترکمنستان بزودی انتخابات پارلمانی و کشورهای قرقیزستان و ازبکستان هم روز گذشته انتخابات ریاست جمهوری برگزار کردند. انتخابات مجلس و شوراهای منطقه ای ۱۰ ژانویه (دیروز یکشنبه ۲۱ دی) در قزاقستان برگزار شد. در همان روز، انتخابات ریاست جمهوری و یک همه پرسی درباره شکل حکومت در کشور قرقیزستان برگزار شد. اینها اولین رویدادهای مهم سیاسی در کشورهای استقلال یافته از اتحاد جماهیر شوروی (سابق) در آسیای مرکزی هستند؛ کشورهایی که ۳۰ سال پس از پایان نظام های کمونیسستی در این منطقه از جهان به مرحله‌ای حساس رسیده‌اند. 

قرقیزستان و ریل‌گذاری سیاسی در سال ۲۰۲۱

انتخابات یکشنبه ۲۱ دی ماه  برای انتخاب یک رئیس جمهوری جدید در قرقیزستان در پی ناآرامی‌های خیابانی ماه اکتبر برنامه‌ریزی و برگزار شد. کمیسیون مرکزی انتخابات قزاقستان امروز دوشنبه اعلام کرد که سدیر جباراف، با شمارش تقریبا ۱۰۰ درصد صندوق های رای با کشب ۷۹،۱۸ درصد از آرای شرکت کنندگان انتخابات دیروز، رئیس جمهوری این کشور شد.

خبرگزاری "قازتاک" قزاقستان، کمیسیون مرکزی انتخابات و همه پرسی قرقیزستان اعلام کرد که براساس نتایج این انتخابات ریاست جمهوری قرقیزستان که دیروز ۱۰ ژانویه (۲۱ دی) برگزار شد بعد از شمارش حدود ۱۰۰ درصد از آرای شرکت کنندگان انتخابات «سدیر جباراف» با کسب ۷۹،۱۸ درصد از این آرای صندوق های داخلی و خارج از کشور موفق به تکیه زدن بر کرسی ریاست جمهوری این کشور شد.

این گزارش حاکی است که وی در بیشکک پایتخت موفق به کسب ۵۲،۱۳ درصد آراء شد.

از رقبای جباراف فقط «آداخان مادماروف» موفق به کسب ۶.۵۲ درصد از آرای شرکت کنندگان در انتخابات شده و دیگر نامزدها فقط توانسته اند بقیه آرا را بدست آورند.

براساس قانون اساسی این کشور در صورتی که یکی از نامزدها موفق به کسب بیش از ۵۰ درصد آرای شرکت کنندگان در انتخابات شود، دور دوم انتخابات منتفی خواهد بود.

قانون اساسی قرقیزستان همچنین تاکید دارد در صورت حضور ۳۰ درصد از واجدان شرایط رای، انتخابات مشروع دانسته می شود، این درحالی است که میزان مشارکت در انتخابات دوگانه دیروز ۳۹،۷۵ درصد بوده است.

در تحولات پیش از انتخابات دیروز، "سورونبای جینبکوف" رئیس جمهوری سابق قرقیزستان روز پنجشنبه  ۲۴ مهر ماه در پی ناآرامی‌های پس از انتخابات پارلمانی یکشنبه ۱۳ مهر (چهارم اکتبر سال ۲۰۲۰ ) از مقام خود کناره گیری کرد و "سدیر جباروف" (Sadyr Zhaparov) که بتازگی عهده‌دار مسئولیت نخست‌وزیری شده بود،‌ کفالت ریاست جمهوری را بر عهده گرفت.

ناآرامی سیاسی در این کشور ۶.۵ میلیون نفری پس از انتخابات پارلمانی ۱۳ مهر ماه آغاز شد که احزاب طرفدار دولت پیروز آن اعلام شدند و سایر احزاب حاضر در انتخابات حد نصاب ۷ درصد آراء برای ورود به پارلمان را کسب نکردند که البته کمیسیون انتخابات قرقیزستان روز سه شنبه ۱۵ مهر ماه درپی تظاهرات و ناآرامی ها نتایج انتخابات پارلمانی را ابطال کرد.

با ابطال نتایج انتخابات پارلمانی مهر ماه ۱۳۹۹،‌ قرقیزستان در سال جاری میلادی همچنین قرار است مجددا انتخابات پارلمانی را برگزار کند. تحلیلگران از قبل معتقد بودند که اگر جباروف بر کرسی قدرت تکیه زند که زد،‌ انتظار می‌رود پارلمان بعدی قرقیزستان مطیع‌ترین پارلمان در تاریخ پس از استقلال این کشور باشد. 

دیروز در عین حال یک همه پرسی هم در قرقیزستان برگزار شد و از مردم سوال شد که نوع حکومت را بین ریاستی و پارلمانی انتخاب کنند که پس از اعلام نتیجه این همه پرسی مشخص شد مردم این کشور به نظام ریاستی رای دادند.

در صورتی که گزینه اول یعنی حکومت ریاستی رای می آورد که آورد، انتظار می‌رود که دوره‌ای از حکومت فرد مقتدر یادآور دوره ریاست جمهوری "قهرمان بیگ باقی‌اف" ( Kurmanbek Bakiyev) تکرار شود. باقی‌اف دومین رئیس جمهوری قرقیزستان بود که از سال ۲۰۰۵ تا ۲۰۱۰ میلادی در قدرت بود، اما با اعتراض‌های گسترده آوریل ۲۰۱۰ مجبور به ترک کشور شد. 

کمیسیون مرکزی انتخابات امروز نتایج این همه پرسی را هم اعلام کرد که طبق نتایج به دست آمده از صندوق ها ۸۱،۲۹ درصد از مردم این کشور به نظام ریاستی (ریاست جمهوری) کشور رای دادند.

تنها ۱۸.۷۱ درصد از مردم نیز به نظام پارلمانی رای داده‌اند که با این وجود قرقیزستان پس از یک دهه دوباره به نظام مدیریتی ریاست جمهوری برگشت.
 

قزاقستان و آغاز سال ۲۰۲۱ با انتخابات پارلمانی

انتخابات پارلمانی در قزاقستان هم دیروز یکشنبه ۲۱ دی ماه (۱۰ ژانویه) برگزار شد. به گزارش ایرنا به نقل از خبرگزاری کازینفورم قزاقستان، قاسم جومارت توقایف رئیس‌جمهوری قزاقستان اخیرا اعلام کرده است که اقداماتی در مسیر تحول سیاسی، توسعه نظام چندحزبی و گسترش مشارکت مدنی در حیات سیاسی و اجتماعی قزاقستان انجام شده است. در این چارچوب،‌ انتخابات پارلمانی ۲۰۲۱ را می‌توان نمونه‌ای از این تحولات دانست. انتخابات دیروز علاوه بر اینکه بر خلاف دوره قبل یک انتخابات زودهنگام نبود، از این نظر نیز با گذشته تفاوت دارد که بر اساس اصلاحات جدید قانون انتخابات برگزار شد.

مجلس قزاقستان دارای ۱۰۷ نماینده است که ۹۸ نفر از آنان بر اساس نظام نمایندگی تناسبی و طبق فهرست‌های انتخاباتی حزب‌ها برگزیده می‌شوند و ۹ نفر عضو مستقل غیرحزبی نیز با رای مجلس خلق قزاقستان به آن راه می‌یابند. مجلس اکنون در کنترل سه حزب نور اوتان، خلق قزاقستان (حزب کمونیست سابق) و آک ژول است. بدین ترتیب سه حزب دیگری که در قزاقستان ثبت شده‌اند و اجازه فعالیت دارند یعنی حزب عدل، حزب آیول و حزب سوسیال دموکراتیک ملی، نماینده‌ای در مجلس ندارند.

اما این درحالی است که به نوشته اوراسیا نت، حتی حزب مخالف نجیب و سر به زیر سوسیال دموکراتیک هم اعلام کرده که تنها نظاره‌گر اجرا و پایان انتخابات خواهد بود. در چنین شرایطی تشکیل یک مجلس کاملا هودار دولت تضمین شده است. زمانی که قاسم جومارت توقایف رئیس جمهوری جدید قزاقستان در سال ۲۰۱۹ با استعفای نظربایف قدرت را به دست گرفت، برخی ناظران پیش بینی کردند که اصلاحات سیاسی ملایمی در این کشور اجرا خواهد شد، اما اینگونه طرح‌ها اگر هم وجود داشتند اکنون در شرایط شیوع کرونا کنار گذاشته شده‌اند.
با این حال نشریه "دیپلمات" در گزارشی نوشت که هرچند نتایج انتخابات قزاقستان زیاد مورد تردید نیست اما این انتخابات می‌تواند مشخص کننده مرحله بعدی در فرایند جاری انتقال قدرت در این کشور باشد. 

در صحنه اقتصادی، بانک ملی قزاقستان بتازگی پیش بینی کرد که اقتصاد این کشور در سال ۲۰۲۰ میلادی تا حد ۲.۷ درصد رشد منفی داشته است و انتظار می‌رود که تا سه ماهه دوم سال جاری (۲۰۲۱) اقتصاد به شرایط رشد بازگردد. تحلیلگران انرژی انتظار دارند که قیمت نفت تا اواسط سال جاری میلادی به شرایط عادی بازگردد و این مساله به بهبود وضع اقتصادی قزاقستان کمک خواهد کرد. قصور و ناکامی قزاقستان در متنوع سازی اقتصاد خود وبال گردن این کشور شده است. 

ازبکستان: بهبود اقتصادی و دو راهی اتحادیه اقتصادی اورسیا و سازمان تجارت جهانی

 تاثیر شیوع کرونا در ازبکستان شدید بوده است هر چند حداقل انتظار می‌رود این کشور سال ۲۰۲۰ را با رشدی اندک حدود ۱.۵ درصد به پایان برده باشد که در این صورت هم کاهش شدیدی نسبت به رشد ۵.۵ درصدی در سال ۲۰۱۹ به شمار می‌رود.

این مشکلات در حالی رخ می دهد که این کشور همچنان درباره مسیر کلی خود موضع واحدی ندارد. زمانی مقامات این کشور پیش بینی می‌کردند که سال ۲۰۲۱ سال پذیرش ازبکستان در سازمان تجارت جهانی خواهد بود و  در حالی که تاشکند در ماه دسامبر  (آذر ماه) وضعیت عضویت ناظر در اتحادیه اقتصادی اوراسیای (EAEU) تحت رهبری روسیه را به دست آورده، بحث‌های زیادی در این خصوص مطرح شده که عضویت در کدام سازمان بیشتر به نفع ازبکستان خواهد بود.

در داخل کشور تاکید روی کاهش حضور دولت در اقتصاد خواهد بود. در سال ۲۰۲۱ خصوصی‌سازی در برخی صنایع و دارایی‌های دولتی ازبکستان از جمله "فرغانه ازت" و "کوکاکولا ایشیملیگی ازبکستان" و برخی هتل‌ها انجام خواهد شد. در صورتی که همه کارها طبق روال و بخوبی پیش برود، رشد اقتصادی ممکن است به پیش‌بینی رسمی حدود ۵ درصدی بازگردد. 

انتخابات ریاست جمهوری ازبکستان هم اواخر سال ۲۰۲۱ میلادی برگزار خواهد شد و انتظار می‌رود میرضیایف بار دیگر و بدون دشواری این مقام را حفظ کند. با همه صحبت‌هایی که از اصلاحات در ازبکستان مطرح شد، اما رقابت سیاسی هنوز در این کشور جدی نشده است. تاکنون هیچ نامزدی حضور خود در انتخابات را اعلام نکرده است. 

ترکمنستان و تشکیل مجلس مصلحتی جدید 

در ماه مارس (اسفند) انتخابات مجلس جدید ترکمنستان  برگزار می‌شود . در حالی که قرقیزستان و قزاقستان نمایندگان جدید مجالس خود را انتخاب می‌کنند. ترکمنستان در سال ۲۰۲۱ شاخه کاملا جدیدی از مجلس را با نام "خلق مصحلتی" ( Khalk Maslahaty) یا شورای مردمی را ایجاد خواهد کرد که در واقع نوعی مجلس سنا است و تا پایان ماه مارس انتخاب خواهد شد. اوراسیانت در گزارش خود مدعی است که البته انتخاب این مجلس جدید خیلی ارتباطی با مساله تقویت نمایندگی مردم پیدا نمی‌کند. در سال ۲۰۲۰ مردم در این کشور با ارعاب بیشتری در خصوص تلاش برای مستند سازی برخی مسائل مانند کمبود مواد غذایی رو به رو شدند و دلیلی وجود ندارد که اعتقاد داشته باشیم این وضعیت تغییر خواهد کرد.

بر اساس این گزارش، تشکیل مجلس جدید در ترکمنستان عمدتا یک مانور سیاسی پیش از طرح مکانیزم‌های انتقال قدرت در آینده است که قربان‌قلی بردی‌محمدوف رئیس جمهوری بخواهد قدرت را به شخصی مورد اعتماد واگذار کند یا زمانی که مانند رئیس جمهوری قبلی خود با مرگ صحنه را ترک کند. رئیس جمهور ترکمنستان شعار سال جدید میلادی را "ترکمنستان، سرزمین صلح و اعتماد" نامگذاری کرده است. زمانی که زمامداران این منطقه از مسائلی مانند اعتماد و صلح و ثبات صحبت می‌کنند تقریبا حتمی است که دولت قصد اعمال سیاست‌های ریاضتی را دارد و مردم باید تحمل کنند.

ترکمنستان تنها کشوری در جهان است که بطور رسمی هیچ موردی از ویروس کرونا را تایید نکرده است، اما در مجموع تمام کشورهای منطقه اطلاعات جزئی و غیرقابل اعتمادی درباره شیوع کرونا در دسترس قرار داده اند. مقامات ترکمنستان در نهایت پیشنهاد کردند که تمام پزشکان و متخصصان از کشورهای منطقه را (بصورت رو در رو یا مجازی) برای ارزیابی مبارزه با کرونا گردهم آورند که انتظار می‌رود در نیمه دوم سال ۲۰۲۱ برگزار شود . 

ترکمنستان علاوه بر بحث‌های مربوط به کرونا،‌ همچنین قرار است سومین اجلاس سران دولت‌های آسیای مرکزی را در سال ۲۰۲۱ سازماندهی و برگزار کند. این اجلاس قرار بود سال گذشته در بیشکک قرقیزستان برگزار شود، اما به علت ناآرامی های سیاسی در خیابان‌های بیشکک به تعویق افتاد و سپس به ترکمنستان منتقل شد.

در شهر "نورسلطان" پایتخت قزاقستان هم قرار است مطابق برنامه نشست "انجمن شورای عالی اوراسیا" برگزار شود . پیش بینی می‌شود که نورسلطان نظربایف رئیس جمهوری سابق قزاقستان و موسس این انجمن به عنوان "رئیس افتخاری" اعلام شود.

تاجیکستان نیز برای برگزاری یک اجلاس بین‌المللی آماده می‌شود که عبارت است از اجلاس سازمان شانگهای که چین و روسیه و همچنین هند و پاکستان در آن شرکت خواهند کرد. در نهایت، ابتکارهای مختلف بین‌المللی برای منطقه دریاچه خزر (کاسپین) شامل ایران و روسیه برنامه ریزی شده است. 

تاجیکستان در انتظار گشایش اقتصادی با گشوده شدن مرزهای روسیه به روی کارگران

در آسیای مرکزی کشور تاجیکستان دستکم اصرار زیادی بر نشان دادن تغییرات در ساختارهای سیاسی و اجتماعی و اقتصادی ندارد . امامعلی رحمان رئیس جمهوری این کشور سال ۲۰۲۰ را با مباهات درباره شکست دادن کرونا به پایان برد. این موفقیت تنها با بستن درهای کشور حاصل شده است. چنانکه بسیاری کشورهای دیگر انجام داده اند. سال ۲۰۲۱ باید سال احیا و بازسازی باشد اما گمان نمی‌رود که این کشور طرح بنیادینی روشنی برای پیشبرد این امر را داشته باشد. 

عزم رحمان برای اعلام پیروزی در برابر کرونا احتمالا ناشی از خواست او برای بازگشایی مرزهای روسیه به روی کارگران تاجیک است، چرا که درآمدهای بازگشتی این کارگران مهاجر نقش مهمی در اقتصاد تاجیکستان دارد. این مساله احتمالا در سال ۲۰۲۱ روی خواهد داد، اما تا چند ماه دیگر به طول خواهد انجامید. 

این در حالی است که بدهی خارجی هم فشار بیشتری بر تاجیکستان وارد می‌کند. وزیر دارایی در ماه نوامبر اعلام کرد که این کشور قصد دارد در سال ۲۰۲۱ نیز ۵۶۲ میلیون دلار دیگر بدهی بین‌المللی ایجاد کند. این کشور هم اکنون در صف کشورهایی است که درخواست تعویق بازپرداخت وام‌های قبلی خود را دارد. 

این در حالی است که برخی کارشناسان اعتقاد دارند رحمان در سال ۲۰۲۱ ممکن است قدرت را به رستم امامعلی پسر خود منتقل کند. رستم هم اکنون رئیس مجلس علیا و شهردار شهر دوشنبه پایتخت این کشور است. انتخابات ریاست جمهوری تاجیکستان اواخر مهر ماه امسال برگزار شد و رحمان رئیس جمهوری کنونی این کشور با کسب ۹۰.۹۲ درصد آرا پیروز انتخابات شد و برای پنجمین بار عهده دار این مقام شد. 

همایش سرمایه‌ گذاری تاجیکستان و فرانسه 

همایش سرمایه گذاری تاجیکستان و فرانسه قرار است در سال ۲۰۲۱ در پاریس برگزار شود. به این منظور هیاتی از سرمایه گذاران فرانسوی برای بررسی فرصت های سرمایه گذاری به تاجیکستان سفر می کنند. این موضوع بتازگی در شهر دوشنبه در دیدار سعدی قادرزاده رئیس کمیته دولتی سرمایه گذاری و اداره اموال دولتی جمهوری تاجیکستان با "میشل تارران" سفیر جمهوری فرانسه در تاجیکستان مورد بحث قرار گرفت. 

به گزارش ایرنا به نقل از خبرگزاری رسمی "خاور"، در این نشست موضوعات مربوط به گسترش همکاری های تجاری و اقتصادی، به ویژه جذب سرمایه گذاری مستقیم فرانسه به اقتصاد تاجیکستان، چشم انداز همکاری بین محافل تجاری دو کشور مورد بررسی قرار گرفت و دو طرف در باره تقویت همکاری سودمند متقابل در زمینه سرمایه گذاری مشترک به توافق رسیدند.

بر اساس این گزارش ،‌ سرشماری نفوس قرار است در برخی کشورهای آسیای میانه برگزار شود؛ کشورهایی که در سال های پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی (سابق) تغییرات بسیاری را در ۳۰ سال گذشته از سر گذرانده‌اند. در قزاقستان این سرشماری دو سال پیش تعیین شده بود، اما به علت استعفای نورسلطان نظربایف رئیس جمهوری و سپس شیوع کرونا به تعویق افتاد و اکنون انتظار می‌رود در ماه اکتبر (آبان سال آینده) برگزار شود.

سرشماری در قرقیزستان نیز به علت شیوع کرونا به تعویق افتاد و در تاجیکستان انتظار می‌رود نتایج سرشماری سال گذشته در ماه‌های آینده اعلام شود. ازبکستان تنها کشوری است که از زمان استقلال در سال ۱۹۹۱ تاکنون سرشماری نکرده است، اما اکنون انتظار می‌رود که تا سال ۲۰۲۳ این کار را انجام دهد. در ترکمنستان نیز قرار است در سال ۲۰۲۲ سرشماری انجام شود.