۶ درصد از علم نانو دنیا در ایران تولید می‌شود

به گزارش ایرنا،  سعید سرکار روز سه شنبه در مراسم افتتاحیه چهارمین دوره نانواستارتاپ که به صورت مجازی برگزار شد  در خصوص وضعیت کشور در توسعه علم نانو افزود: بررسی کشور در این زمینه نیازمند شاخص‌هایی است. "نیروی انسانی متخصص"، "بنیه علمی"، "تعداد مقالات"، "توسعه فناوری"، "تعداد ثبت اختراعات"، "رسوخ فناوری" و "حجم اقتصاد" از جمله شاخص‌هایی است که می‌توان وضعیت کشور را در این علم نوظهور با آن سنجید.

وی بیان کرد: در برخی از این شاخص‌ها در دنیا آمار شفاف و دقیقی وجود ندارد، نمونه آن را می توان در حوزه تعداد و تنوع محصولات نانویی برشمرد.

دبیرستاد توسعه فناوری نانو ادامه داد: هر اقدامی در حوزه نانو تکنولوژی نیازمند نیروی انسانی متخصص و توانمند است. در سال ۲۰۰۱ شاید تنها ۱۰ نفر از اساتید کشور با این علم آشنا بودند؛ از این رو یکی از اقدامات این ستاد توسعه نیروی انسانی بود که با برنامه ریزی‌های جدی که در این زمینه صورت گرفت، در حال حاضر ۶۶ دانشگاه در دوره کارشناسی ارشد و ۲۲ دانشگاه در مقطع دکتری در گرایش‌های مختلف نانو تکنولوژی دانشجو پذیرش می‌کنند.

سرکار یادآور شد: با برنامه ریزی انجام شده، امروز بیش از ۳۷ هزار نفر نیروی انسانی متخصص از مقطع کارشناسی ارشد به بالا در کشور مشغول به فعالیت هستند. علاوه بر آن ۲ هزار نفر از اساتید دانشگاهی نیز در این حوزه فعالیت می کنند. حوزه نانو در کشور برخلاف برخی از فناوری‌ها همزمان با دنیا آغاز به کار کرد.

وی ادامه داد: فناوری‌هایی مانند نانو بیوتکنولوژی و ICT با تاخیر زیاد در کشور توسعه یافت؛ از این رو در این علوم از دنیا عقب افتادیم، ولی در حوزه نانو به موقع اقدام شده است.

سرکار با اشاره به گزارش منتشر شده از سوی سازمان ملل در زمینه فعالیت‌های کشور در حوزه نانو تکنولوژی، افزود: براساس این گزارش آمریکا در سال ۲۰۰۰ میلادی اقدام به انتشار سند نانو فناوری کرده است و پس از آن در سال ۲۰۰۱ کشور چین اقدام به انتشار این سند کرد. در سال ۲۰۰۲ ایران به عنوان سومین کشور منتشرکننده سند فناوری نانو اقدام به انتشار سند توسعه نانو کرد.

دبیر ستاد توسعه نانو گفت: توسعه فناوری منوط به توسعه نیروی انسانی است. این حجم از نیروی انسانی و فعالیت دانشگاه‌ها موجب رشد کیفیت مقالات علمی در این حوزه شده است؛ به گونه‌ای که ایران در سال ۲۰۰۱ با انتشار ۱۰ مقاله ISI در رتبه ۵۷ جهانی قرار داشت و این تعداد انتشار مقاله در سال ۲۰۲۰ به ۱۲ هزار عنوان مقاله رسیده است.

وی گفت: ۶ درصد از علم نانوی دنیا در جمهوری اسلامی ایران تولید می‌شود. از انتشار سالی ۱۰ مقاله به انتشار بیش از ۳۳ تا ۳۴ مقاله در روز رسیده‌ایم و نتیجه این عملکرد آن شده که ۲۵ درصد تولید علم کشور به حوزه نانو اختصاص دارد.

سرکار با اشاره به وضعیت انتشار مقالات Q۱ محققان کشور، اظهار داشت: ایران در این شاخص در رتبه هشتم قرار دارد که برای ارتقای این جایگاه نیازمند ایجاد زیرساخت‌های آزمایشگاهی است و در آینده در این زمینه اقدام می‌شود.

وی با اشاره به برخی از سوالات مطرح شده در زمینه افزایش انتشار مقالات علمی و دسترسی جهان به یافته‌های علمی کشور، گفت: افرادی که چنین ادعایی را دارند، در حوزه علم و فناوری صاحب نظر نیستند؛ چرا که کیفیت و کمیت مقالات علمی نشان دهنده بنیه علمی کشور است.

قرار گرفتن ایران در رتبه چهارم تولیدات علم نانو

دبیر ستاد فناوری نانو تاکید کرد: در سه سال متوالی ایران پس از کشورهای چین، آمریکا و هند در رتبه چهارم تولیدات علمی قرار دارد. اگر بنیه علمی قوی نداشته باشیم، کپی کار خواهیم بود. اینکه گفته می‌شود فناوری در کشور بومی سازی شده، به معنای آن است که این فناوری در دنیا به بازار عرضه شده است و اکنون به دانش فنی آن رسیده‌ایم.

سرکار گفت: اگر در لبه دانش حرکت کنیم، می‌توانیم با خلاقیت خود محصولات جدیدی را به بازار عرضه کنیم. نمونه‌های موفقی در این زمینه داریم و در ستاد نانو با این رویکرد حرکت کرده‌ایم.

وی یادآور شد: یک دهم علم دنیا در ایران تولید می‌شود و ۹۹ درصد از سوی سایر کشورهای دنیا. اگر می‌توانیم از ۹۹ درصد علم دنیا بهره ببریم، چرا آنها از یک درصد علم ما بهره نبرند. 

دبیر ستاد توسعه فناوری نانو با بیان اینکه در این ستاد به همه حلقه‌های زنجیره علم تا ثروت پرداخته شده، گفت: اگر بنیه علمی تقویت شود، علم و دانش تبدیل به فناوری و فناوری تبدیل به محصول و محصول در بازار تبدیل به ارزش افزوده خواهد شد و در گام بعدی باید بررسی شود که در فناوری نانو به چه میزان موفق بوده‌ایم. یکی از شاخص‌های این بررسی تعداد ثبت بین المللی اختراعات است که متاسفانه به این مقوله در  کشور توجه جدی نشده است.

وی با اشاره به راه اندازی کانون ثبت پتنت در ستاد توسعه فناوری نانو و حمایت‌های معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری از این کانون، ادامه داد: اکثر دانشجویان و اساتید به این مقوله توجهی ندارند و نتوانستیم فرهنگ ثبت اختراع را در کشور نهادینه کنیم. از این رو اکثر یافته‌های ما در قالب مقاله منتشر می‌شود و در صورت افشای یافته‌های علمی دیگر نمی‌توان مالکیت معنوی آن را در اختیار داشت.

 ۲۴ درصد ثبت اختراعات ایران در زمینه نانو فناوری

سرکار با اشاره به حمایت ۹۰ درصدی معاونت علمی از ثبت بین المللی اختراعات، اظهار داشت: امید است در رتبه بندی دانشگاه‌ها مقوله تعداد ثبت بین المللی اختراعات توجه جدی شود. ثبت بین المللی مقالات ۱۰ برابر اعتبار و اهمیت نسبت به مقاله دارد.

دبیر ستاد توسعه فناوری نانو گفت: دانش فنی ۹۰ درصد از نانو مواد در کشور موجود است. با استفاده از فناوری نانو می‌توان کیفیت محصولات تولیدی را در صنایع ارتقا داد. از این رو اگر امروز صنایع از نانو فناوری بهره نبرند، فردا رقابت پذیری خود را از دست خواهند داد.

وی با تاکید بر اینکه امروز نانو فناوری در ۲۰ حوزه صنعتی وارد شده است، گفت‌: حوزه‌های سلامت، ساختمان، هوایی، کشتیرانی، نفت و پتروشیمی، نساجی، آب و محیط زیست، کشاورزی و خودرو از جمله صنایعی است که فناوری نانو در آنها رسوخ کرده است.

سرکار بر ضرورت توجه دانشگاهیان به توسعه نانو فناوری هوشمند تاکید کرد و گفت: داروهای هوشمند، پارچه و مواد هوشمند، رنگ‌های هوشمند از جمله محصولات این حوزه است که امید است محققان در این فاز فعال شوند، چرا که محصولات آن دارای ارزش افزوده زیاد است.

فعالیت ۳۰۰ شرکت دانش بنیان نانویی و تولید ۷۱۵ محصول

وی با اشاره به فعالیت ۳۰۰ شرکت دانش بنیان در حوزه نانو تکنولوژی با بیان این که این شرکت‌ها ۷۱۵ محصول در این حوزه تولید کرده‌اند، اظهار داشت: محصولات این شرکت‌ها دارای تاییدیه هستند و برخی از آنها به ۵۰ کشور دنیا صادر شده است.

وی تاکید کرد: به دانشجویان توصیه می‌شود برای رساله‌های خود موضوعاتی را انتخاب کنند که پس از فارغ التحصیلی بتوانند با ایجاد شرکتی محصول فناورانه نیاز کشور را تولید کنند.

دبیر ستاد توسعه فناوری نانو با اشاره به گزارش دانشگاه تکنولوژی جورجیای آمریکا، در زمینه اثر بخشی کشورها در بروز و ظهور نانو فناوری گفت: بر اساس این گزارش چین با پشت سر گذاشتن آمریکا بیشترین میزان اثرگذاری در بروز و ظهور فناوری نانو داشته و پس از آن کره جنوبی و هند قرار دارند و از ایران به عنوان پنجمین کشور با بیشترین میزان اثر گذاری در ظهور و بروز نانو فناوری نانو یاد شده است.    

سرکار یادآور شد: بر اساس این گزارش در میان ۱۰۰ دانشگاه برتر در علم نانو  سه دانشگاه از ایران و سه دانشگاه از آمریکا قرار دارند و اکثر دانشگاه‌های برتر این حوزه از کشور چین است.

برنامه نانواستارتاپ با تمرکز بر توانمندسازی تیم‌های کارآفرین نانویی از سال ۹۶  با حمایت ستاد ویژه توسعه فناوری نانو شروع به کار کرد.  هدف این برنامه رساندن ایده‌های صنعتی به نمونه اولیه آزمایشگاهی است.