طرح کاک برکت؛ از کولبری تا کارآفرینی

به گزارش ایرنا، چند سالی می شود که اسمشان همه جا شنیده می‌شود، گاهی با مرگشان در صدر خبرها جا می‌گیرند و گاهی با وعده‌هایی که برای ساماندهی نصیبشان می‌شود.

بارها خطر را بیخ گوششان دیده و شنیده‌اند و تلاششان این است که بار سنگینی را که مرزنشینی روی دوششان گذاشته، جابه جا کنند.

کولبری شغل غیررسمی بخش زیادی از ساکنان غرب و شمال غرب ایران است و آمارهای غیررسمی تعدادشان در کردستان را حدود ۲۰هزار نفر اعلام می‌کنند و ساکنان استان‌های مرزی در ۶ماه دوم سال با شدت گرفتن سرمای هوا و برف و بوران رنجی را به دوش می‌کشند که کمتر کسی از آن باخبر است.

بعد از مرگ چهار کولبر در سال۱۳۹۶ در کوه‌های سردشت، صحبت‌های جدی درباره طرح ساماندهی کولبران در دولت و مجلس مطرح و گامهایی هم برداشته شد.

بیشتر ساکنان مناطق مرزی نان خود را از مرز در می‌آورند و با شیوع کرونا و شدت گرفتن تحریم‌ها حالا باری به غیر از غم درآوردن نان ندارند.

زنان کولبر بخش دیده نشده مرز

زنان کولبر قسمت کمتر دیده شده ماجرای کولبری هستند، جدا از زنانی که خودشان کولبری می‌کنند، زنانی هم که مردانشان کولبرند، همسایه همیشگی دلواپسی به شمار می‌روند و هربار مردانشان را راهی کوهستان می‌کنند.

"آیا این دیدار آخر است؟" این نوشته ای است که روی دیوار کارگاه خیاطی امید حسینی خودنمایی می کند و به محض ورود با تصویری از زنان کولبر مواجه می شوی.

در این کارگاه صدای خنده و گفت و گوی زنان با صدای چرخ‌های خیاطی درآمیخته است، اینجا تکه‌های زندگی را به هم می دوزند، تکه‌هایی که شاید روزی روی دوششان از مرز می‌آوردند و اگرچه اسمش قاچاق نبود اما نفعی برای خودشان و اقتصاد کشور هم نداشت.

هنوز هم عکس روزهای سخت کولبری خود و دیگر زنان را روی گوشی دارد تا فراموش نکند که کولبری چقدر درد داشت؛ به دنبال کار همراه با همسر و فرزندانش به مناطق مرکزی کشور مهاجرت کرده بود ولی خاک زادگاهش پاگیرتر از آن بود که در غربت ماندگار شود.

بعد از برگشتن به مریوان، با اینکه مدرک خیاطی داشت، ولی پولی در بساطش نبود تا حتی یک چرخ ساده خیاطی بخرد؛ برای همین هم تصمیم به کولبری گرفت تا بتواند پول یک چرخ خیاطی را جمع کند.

این آرزویش چهار سال طول کشید، همراهانش ۳۰ تا۴۰ نفری بودند که بیشترشان یا همسرشان را در کولبری از دست داده بودند و یا زمین گیر شده بودند و هر کوله‌ای که می‌آورند باید هم ضمانتش را می‌کردند و هم از جانشان می‌گذشتند، در آخر هم حداکثر پولی که عایدشان می‌شد حدود ۲۰۰ هزار تومان بود.

شب‌ها از درد خواب نداشتند و در طول یک روزی که باید در هفته کولبری می‌کردند، تمام هفته را با کابوس آن سر می‌کردند اما او امسال دیگر کولبر نیست، پشت چرخ خیاطی نشسته و کالای خواب می دوزد.

او و ۵۳ زن دیگر که یا کولبر بوده‌اند و یا سرپرست خانوار هستند حالا مشغول بکار شده اند و دیگر به دل کوه نمی زنند.

از فروشندگی کالای خارجی تا تولیدکننده داخلی

تا سال ۹۰ فروشنده کالای خواب خارجی بود و در ۳۸ سالگی کارآفرین شده است و یک بار برای همیشه تصمیمش را گرفت و از همان اجناسی که برای فروش داشت الگو گرفت و روی پارچه پیاده کرد.

اوایل کارش نمی‌گرفت، ولی رفته رفته بهتر شد، امید حسینی در کنار کالای خارجی، تولیدات خودش را هم داشت و از آنجا که تولید خودش کیفی‌تر و قیمت پایین تری داشت، مشتری‌ها هم جذبش شدند.

در کمتر از ۶ ماه تعداد نیروهای را به ۴۵ نفر افزایش داد، فاصله ۱۴ کیلومتری با اقلیم کردستان عراق موجب شد تا بازار عراق را در دست بگیرد و ۶۰ دوزنده را هم خارج از کارگاهش بکار گرفت، اما داعش که آمد، گره در کارشان افتاد.

شرایط ناامن عراق بر روی فروش تولیداتش اثر گذاشت چرا که بازار هدف آن‌ها بیرون از مرزهای کشور بود.

کمی که شرایط آرام گرفت، ۲۰۰میلیون تومان دیگر سرمایه روی هم گذاشت و حدود ۶۰ نفری را به کار گرفت، ولی نوسان بازار ارز از سال گذشته کسب و کارش را به هم ریخت و برای تامین مواد اولیه و سرمایه در گردش و چرخ خیاطی به مشکل خورد.

با همه مشکلاتی که داشت، وقتی دید که زنان شهر و دیارش برای لقمه‌ای نان آواره کوه و بیابان شده‌اند، به آنها پیشنهاد کار داد، به آنها آموزش داد.

او ۱۵ زن کولبر را در هورامان شناسایی کرده و می‌گوید: اگر حمایت‌ها ادامه یابد می‌تواند ۱۰۰ تا۲۰۰ نفر دیگر را در کارگاه تولید کالای خواب خود به کار گیرد.

چرخ برکت

طرح کاک برکت را بنیاد برکت بنا نهاد، طرحی که قرار است کرامت را به کولبران بازگرداند و آن‌ها را صاحب شغل آبرومندانه کند.

مراقبت از اشتغال در مرزها، کمک به پایداری مشاغل مرزی و تثبیت جمعیت در این مناطق از مهمترین اهداف و برنامه‌هایی است که بنیاد برکت دنبال می‌کند.

عضو هیات مدیره بنیاد برکت با اشاره به فعالیت کولبری در سه استان کرمانشاه، کردستان و آذربایجان‌غربی، گفت: برای ایجاد درآمد پایدار برای مرزنشینان در این سه استان، بنیاد برکت ۱۱هزار شغل را با اعتبار ۵۰ میلیارد تومان ایجاد می‌کند.

هادی جوهری بر حل مشکل کولبری این سه استان تاکید کرد و اظهار داشت: در این رویداد سه هزار و ۵۰۰ طرح خُرد در ۴۸۴روستا برنامه‌ریزی و اجرا می‌شود و این در حالی است که برای پیشرفت این کارها، ۳۴مجری و تسهیلگر که از خود مردم روستا و بومی آن مناطق هستند آموزش‌های لازم را دیده و فرآیند شناسایی را آغاز کرده‌اند.

وی گفت: یک هزار و ۸۰۰طرح از سه هزار و ۶۰۰طرح در دستور کار، به کولبران استان کردستان تعلق دارد.

وی با بیان اینکه بنیاد برکت در کشور پرچم اشتغالزایی را بالا نگه داشته است افزود: در حوزه طرح‌های خرد، کارگاه‌ها و شرکت‌های خرد و متوسط ، حمایت‌های مهمی انجام گرفته و در طول ۱۳ سال عمر بنیاد، ۹۰ هزار طرح خرد خانگی راه اندازی و از ۷۴۲ کارگاه و شرکت حمایت شده است.

جوهری مرحله بعدی کمک به اشتغال پایدار به ویژه در استان‌های مرزی از جمله کرمانشاه، آذربایجان غربی و کردستان را اجرای طرح رویداد کاک برکت اعلام کرد و افزود: این رویداد از ابتدای امسال شروع شده و جلساتی با مسوولان استانی و فعالان اقتصادی و دیگر دست اندرکاران برگزار شده است.

وی با بیان این که به منظور حمایت‌های پویا از ایده‌هایی که به منظور ساماندهی کولبران در قالب این رویداد انجام می‌گیرد، مرکز نوآوری و پیشرفت منطقه‌ای در دانشگاه کردستان راه‌اندازی خواهد شد گفت: علاوه بر این، طرح‌های کارگاهی با مشارکت های مدنی و طرح‌های بنگاهی با مشارکت در سهام از سوی بنیاد برکت حمایت می‌شوند.

گام به گام تا حذف کولبری

مرز، امنیت خود را از مرزدار و مرزبان دارد و اگر معیشت مرزنشین تامین نباشد، شاید مرزداری کمی کمرنگ شود.

کولبری شغل نیست و تنها یک راه برای گذران معیشت است که اگرچه به فرموده رهبر معظم انقلاب، کولبران قاچاقچی نیستند ولی کارشان در شان مرزداران غیور نیست و همین باعث شد تا بنیاد برکت به فکر توانمندسازی آنان بیفتد.

معاون توسعه اشتغال زایی اجتماع محور بنیاد برکت نیز یکی از رویکردهای مهم بنیاد را توانمند سازی جامعه هدف اعلام کرد و گفت: به همین منظور در استان‌های مرزی، اجرای طرح‌های خود اجتماع محور در حوزه مشاغل خانگی انجام گرفت که در مرحله نخست به شناسایی چالش‌ها و ظرفیت‌ها اقدام کردیم.

مرتضی نیازی از مهمترین چالش ها را در مناطق مرزی را کولبری اعلام و اظهار داشت: در طول سه سال از آغاز مساله شناسی درباره این پدیده به اجرای طرح جامعی رسیدیم و طرح راه در دستور کار قرار گرفت که در قالب آن به اجرای سه هزار طرح برای ایجاد مشاغل پایدار کولبران سه استان مرزی دست یافتیم که یک هزار و ۸۰۰ طرح آن به کردستان اختصاص دارد.

وی شناسایی دقیق مسائل حوزه کولبری را نیازمند مشارکت محل جوامع محلی است و افزود: طرح کاک برکت تمامی این مسائل را در خود جای داده است.

نیازی تاکید کرد: در ادامه فعالیت اقتصادی خود به منظور ساماندهی کولبران درصدد هستیم تا رویداد کاک برکت را به یک رویه تبدیل کنیم و این هم با راه اندازی مرکز نوآوری و پیشرفت منطقه در دانشگاه کردستان میسر خواهد شد.

وی اضافه کرد: در حوزه اشتغال زایی از سال ۹۷ فعالیت خود را در کردستان آغاز کردیم که تاکنون چهارهزار و ۵۰۰ طرح اشتغال زایی با ۵۰۰ میلیارد تومان سرمایه گذاری در استان انجام شده است و در حال حاضر در ۴۰۰ روستای استان حضور داریم.

خوابی راحت

مقام معظم رهبری در یکی از سخنرانی‌هایشان با اشاره به لزوم تفکیک فعالیت کولبری از قاچاق بر بهبود معیشت مرزنشینان و مخصوصا کولبران تاکید کردند و حالا برکت می‌خواهد تا برکت را به سفره کولبران برگرداند.

این ساماندهی از حمایت از کارگاه‌های کوچک در مناطق مرزی کردستان شروع شده و قرار است تا گام به گام خواب راحت را به چشم کولبران برگرداند.