آمریکای لاتین در مسیر سازگاری با محیط زیست

به گزارش ایرنا، کشورهای اصطلاحا سبز که به محیط زیست خود اهمیت بسیاری قائل بوده و در این راستا با سیاست‌گذاری‌های کلان اقدامات موثری انجام داده‌اند، راهکارهای مبتکرانه و اثربخشی برای حفظ محیط زیست بکار بسته اند. این موضوع در آمریکای لاتین با توجه به شرایط اقتصادی این منطقه که اغلب سرزمین‌های آن را در زمره کشورهای کمترتوسعه یافته قرار می دهد کار را کمی دشوارتر می نماید.

با این همه اقدامات ویژه ای برای حفاظت از محیط زیست در برخی کشورهای منطقه حائز اهمیت است. بخصوص رویکرد سال های اخیر برخی از این کشورها در زمینه استفاده از انرژی های تجدیدپذیر نه تنها تاثیر چشمگیری در کاهش آلایندگی و حفاظت از محیط زیست داشته، بلکه در صرفه جویی انرژی های فسیلی (نفت، گاز، بنزین و ...) و بهبود اقتصادی منطقه نیز موثر بوده است.

نشریه لارپوبلیکای پرو در گزارشی با اشاره به اقدامات دولت‌های منطقه در راستای حمایت و حفاظت از محیط زیست نوشت: 

ناوگان حمل و نقل برقی

شیلی از سال ۲۰۱۸ استفاده از ناوگان حمل و نقل برقی را در دستور کار خود قرار داده است. شیلی برای حمل و نقل گزینه های خاصی در برنامه دارد که از اسکیت بوردهای کوچک گرفته تا خودروها و تاکسی های برقی پایتخت و کامیون های معدنی را شامل می شود. شیلی در طرح خود که مبدأ کاربرد آن آمریکای لاتین بوده و سپس در دیگر کشورها هم گسترش یافته، بیش از ۱۰۰ اتوبوس برقی را برای شروع طرح اختصاص داد.

هدف بزرگترین کشور تولیدکننده مس برای ده برابر کردن میزان وسایل حمل و نقل برقی در گردش تا سال ۲۰۲۲ بلندپروازانه است.   «سوزان خیمنز» وزیر انرژی شیلی همچنین به رویترز گفت: هدف ما برای چشم انداز سال ۲۰۵۰ این است که ۴۰ درصد خودروهای شخصی و ۱۰۰ درصد وسایل نقلیه عمومی برقی شوند.

با این روند، شیلی پس از چین بیشترین تعداد ناوگان حمل و نقل برقی را دارا خواهد شد. سایر دولت های منطقه همچون بوگوتا، لیما یا مکزیکوسیتی نیز این برنامه ها را آغاز کرده اند. اسکیت بوردها، دوچرخه و موتورهای برقی اکوندوسه نیز در خیابان های پایتخت مکزیک چندبرابر شده اند اما هنوز تمام شهر را پوشش نداده اند.

البته چالش هزینه های بالای این نوع خودروهای برقی آن هم در کشوری با یکی از بزرگترین شکاف های درآمدی و زیرساخت های ضعیف برای تامین آنها مسئله ای است که دولت این کشور را در زمره کشورهایی قرار می دهد که به عنوان راهکار برای تامین منابع الکتریکی و آبی موردنیاز خود به استفاده از انرژی های تجدیدپذیر روی آورده اند.

در سال های اخیر، آمریکای لاتین با بهره گیری از انرژی های باد، خورشیدی، زمین گرمایی و سوخت های زیستی پیشرفت های بزرگی کرده است و قدم های گسترده ای در این راستا برداشته است؛ به طوری که می توان انتظار به وجود آمدن یک انقلاب انرژی را داشت که منطقه را تغییر داده و فرصت های تجاری زیادی به همراه داشته باشد.

انرژی های تجدیدپذیر در آمریکای لاتین

آمریکای جنوبی با داشتن یکی از قویترین نرخهای رشد ظرفیت انرژی تجدیدپذیر در سالهای آینده، در حال ظهور به عنوان یک منبع قدرتمند انرژی پاک است.

استفاده از انرژی های تجدیدپذیر برای تولید برق و گرما مانند انرژی زمین گرمایی است که جایگاه مهمی در مبارزه با آلودگی اقیانوس‌ها دارد.

این انرژی ها به طور چشمگیری از میزان آلایندگی های کربنی می کاهد و محیطی پاک تر، تمیزتر و امن تر برای زیست موجودات فراهم می کند.

براساس بررسی های انجام شده از سوی شرکت ملی ونزوئلا (Corpoelec) ایالت زولیا علاوه بر آنکه ایالتی نفت خیز است، از پتانسیل بالایی در زمینه بهره برداری از انرژی های تجدیدپذیر برخوردار است. دولت ونزوئلا برای جبران آثار زیانبار بحران انرژی از سال ۲۰۰۹ در مسیر تولید انرژی های نو قدم نهاد.

شرکت تحقیقاتی ریستاد انرژی با توجه به مناقصه هایی که در این منطقه برگزار شده است، انتظار دارد ۴۰ گیگاوات ظرفیت انرژی تجدیدپذیر این منطقه تا سال ۲۰۲۵ به ۱۲۳ گیگاوات رشد کند و بزرگترین افزایش ظرفیت مربوط به کشورهای برزیل، مکزیک، شیلی، کلمبیا و آرژانتین خواهد بود.

همه این پنج کشور مناقصه هایی برای انرژی تجدیدپذیر برگزار کرده و یک پروژه بزرگ ۵۰ گیگاواتی برای برزیل و ۴۰ گیگاواتی برای مکزیک برنامه ریزی شده است. با کاهش قیمتها به پایین ۲۰ دلار به ازای هر مگاوات ساعت و حتی ۱۸ دلار به ازای هر مگاوات ساعت، احتمالا مناقصه ها با وجود تاخیرهای مربوط به شیوع پاندمی ویروس کرونا در اکثر کشورها برگزار خواهد شد. با این همه باید خاطرنشان کرد که آینده مناقصه مکزیک پس از آشفتگی سیاسی اخیر، در هاله ای از ابهام فرو رفته است.

بر اساس گزارش اویل پرایس، در برزیل چندین مجتمع بادی عظیم وجود دارد که شامل ونتوس دو سانتا آنخلا به ظرفیت ۷۱۶ مگاوات متعلق به اِنِل و مجتمع کامپو لارگو به ظرفیت مجموعا حدود ۷۴۰ مگاوات متعلق به انژی است.

از انرژی تجدیدپذیر مورد استفاده، انرژی بادی که انحصارا برای تولید برق مورد استفاده قرار گرفت، سهم ۲۴ درصدی از مصرف انرژیهای تجدیدپذیر در آمریکا داشت. انرژی بادی سال گذشته انرژی آبی را مغلوب کرد و پرمصرف ترین منبع تولید برق تجدیدپذیر شد.

انرژی چوب و ضایعات هم در مصرف انرژی تجدیدپذیر در سال ۲۰۱۹ به میزان ۲۴ درصد سهم داشتند در حالی که سهم نیروی برق آبی ۲۲ درصد بود. سوختهای زیستی هم از مصرف انرژیهای تجدیدپذیر ۲۰ درصد سهم داشتند و سهم انرژی خورشیدی تنها ۹ درصد بود با این حال انرژی خورشیدی بزرگترین رشد را از نظر درصدی در میان انرژیهای تجدیدپذیر داشت.

بخش اسپانیای تارنمای «آمریکاز کواترلی» نیز در گزارشی، نمونه‌های برتر برنامه‌های دولت‌های آمریکای لاتین با رویکرد حفاظت از محیط زیست را آورده است.

موتور سیکلت ها و اسکوترهای برقی در مکزیک

از برنامه های زیست محیطی دولت مکزیک می توان به جایگزینی اسکوترهای برقی به جای خودروها و وسایل حمل و نقلی با سوخت های فسیلی اشاره کرد. از امتیازهای این طرح رفت و آمد آسان تر و برخورداری از هوای پاک تر است.

به همین منظور برنامه ای تحت عنوان اکوندوسه(Econduce)   برای به اشتراک‌گذاری اسکوترهای برقی در مکزیکو سیتی طراحی شده است. در این برنامه که با هدف کاهش ترافیک و آلودگی در یکی از پر ازدحام ترین شهرهای آمریکای لاتین انجام می‌شود، شهروندان می‌توانند با ثبت‌نام، عضویت ماهانه داشته باشند یا با هر بار استفاده از این اسکوترها هزینه آن را پرداخت کنند.  

Econduce  از ۵۰ اسکوتری که در ابتدای راه‌اندازی در سال ۲۰۱۵ میلادی داشت، هم‌اکنون به حدود ۶۰۰ دستگاه اسکوتر رسیده است.

هزینه استفاده از این اسکوترهای برقی ماهانه ۱۰ دلار هزینه به اضافه ۷۵ سنت برای ۳۰ دقیقه اول زمان سوار شدن بوده و در صورت عدم عضویت ۱.۵۰ دلار برای ۳۰ دقیقه اول هزینه‌بر است.

تبدیل سقف ها، دیوارها و پیاده روها به باغ های شهری

کلمبیا نیز با تبدیل سقف‌ها، دیوارها و پیاده‌روها به باغ‌های شهری، گامی نو برای حفاظت محیط زیست و ایجاد محیط سالم تر و پاک تر برداشته است. شرکت گرونکل(Groncol)  پیشگام در طراحی و ساخت سقف‌های بزرگ و باغ‌های عمودی است. این پروژه‌ها به تنظیم درجه حرارت ساختمان، کاهش هزینه‌های برق، بهبود کیفیت هوا و کاهش صداهای خارجی کمک می‌کنند.  

این شرکت مسئولیت برخی از بزرگ‌ترین پروژه‌های زیرساخت‌های سبز در آمریکای لاتین، از جمله یک باغ عمودی را با استفاده از فناوری یک شرکت اسپانیایی که کل نمای هتل B۳ در "بوگوتا" را پوشش می‌دهد بر عهده دارد.

 این طرح که در سال ۲۰۰۹ میلادی آغاز شد، ‌ در بیش از ۲۵۰ پروژه در کل کلمبیا به اجرا درآمده است. هزینه باغ‌های عمودی تقریباً بین ۳۷ تا ۹۳ دلار برای هر فوت مربع و سقف‌های سبز نیز بین ۷ تا ۲۸ دلار برای هر فوت مربع است.

ایجاد مسیر دوچرخه سواری

کلمبیا همچنین با ایجاد مسیرهای دوچرخه سواری موسوم به کینتو سنتناریو (Quinto centenario) که در ابتدا به طول بیش از ۲۵ کیلومتر بود، نقاط مختلف شهر را به یکدیگر متصل می کند. کلمبیا برای سال ۲۰۲۰، افزایش طول این مسیر را تا ۱۲۰ کیلومتر با هدف دسترسی حداقل ۱۰ درصد از شهروندان به مسیرهای موردنظر را در برنامه خود داشت.

دفع زباله‌های صنعتی بدون آسیب رساندن به محیط زیست

در شیلی شرکت اکو لوخیکا (Eco-lógica) در طرحی جمع آوری زباله های مشتریان و دفع آنها را ترویج می کند. این طرح کمک می کند تا مشتریان، استانداردهای سختگیرانه «زباله صفر» را که به عنوان هنجارهای داخلی در شرکت‌های چندملیتیِ فعال در شیلی پذیرفته شده، برآورده سازند.

اکو لوخیکا هم سودآور بوده و هم از لحاظ زیست محیطی آگاهی‌بخش است.  ۱۰۰ درصد از زباله‌هایی که این شرکت جمع‌آوری می‌کند مورد استفاده مجدد، بازیافت و کمپوست قرار می‌گیرد یا به عنوان سوخت‌های جایگزین مورد استفاده قرار می‌گیرند.   

Eco-lógica در سال ۲۰۰۲ میلادی تأسیس شد و با تنها یک کامیون که خانه به خانه زباله‌های بازیافتی را جمع‌آوری می‌کرد، آغاز به کار کرد و اکنون به شرکتی تبدیل شده که ۲۰۰ کارمند در آن ماهیانه بیش از  ۱۰ هزار تُن زباله جابه‌جا می‌کنند.  

مشتری‌ها به ازای هر کیلوگرم زباله بین ۳ تا ۴ سنت هزینه پرداخت می‌کنند؛ این تقریبا همان مبلغی است که شرکت برای دفع زباله‌ها در محل دفن زباله هزینه می‌کند.

از فضای خیابان‌های خود استفاده کنید (Ocupa tu Calle):

کشورهای لیما و پرو با طرح Ocupa tu Calle  (از خیابان خود استفاده کن)

در بستری آنلاین از شهروندان خود خواست تا فضاهای عمومی مورد غفلت یا متروکه را ثبت کنند و راه‌های کم هزینه‌ای را برای بهبود آن‌ها پیشنهاد دهند.  برای مثال تبدیل پارکینگ‌های خالی به فضای سبز کوچک یا بازسازی پارک‌هایی که متروکه شده‌اند، می‌تواند ایده‌هایی از این دست باشد. این طرح که در سال ۲۰۱۴ میلادی راه‌اندازی شد در اولین گام خود پارکینگ یک فروشگاه که بدون استفاده مانده بود را تغییر کاربری داد و در سال نخست خود ۶۰ هزار بازدیدکننده به خود جلب کرد.

هزینه‌ پروژه‌های مختلف Ocupa tu Calle متفاوت است اما این برنامه از اوت سال ۲۰۱۸ میلادی مبلغ ۲۶۲ هزار و ۳۷۱ دلار جمع‌آوری کرده است.

مشاوره کارشناسان آب و هوایی بدون مرز  به افراد برای داشتن خانه‌هایی با مصرف کم انرژی 

در آرژانتین، اروگوئه و شیلی کارشناسان آب و هوایی بدون مرز با دولت محلی و شرکای بخش خصوصی و جامعه مدنی همکاری می‌کنند تا به خانواده‌های کم درآمد کمک کند که خانه‌های خود را در زمستان‌ها گرم‌تر، در تابستان‌ها سردتر و در طول سال امن‌تر و ایمن‌تر کنند. این کار با عایق کردن درها و پنجره‌ها،  نصب مجرای تهویه، تغییر لامپ‌ها و آموزش ساکنان در استفاده از انرژی هوشمند صورت می‌گیرد.  این برنامه هم‌چنین به شهروندان مسائل آب و هوایی را آموزش داده و باعث ایجاد مشاغل سبز در جوامع می‌شود.

این پروژه در سال ۲۰۱۴ میلادی و با الگوگیری از برنامه رسیدگی به مسائل آب و هوایی ایالات متحده آغاز به کار کرد.  

هزینه این طرح حدود ۱۵۰۰ دلار برای هر خانه برآورد شده است؛ اما همین اقدام باعث کاهش بسیاری از هزینه‌های انرژی در هر خانه می‌شود.

اقدامات عمومی دولت ها

همچنین، از مهم ترین اقدامات برای پایداری محیط زیست می توان به انعقاد پیمان های مشترک میان کشورهای منطقه به منظور حفاظت از اکوسیستم منطقه و جنگل های آمازون اشاره کرد. این اقدام موجب نظارت جدی تر بر منابع طبیعی این منطقه از سوی کشورهای اطراف خواهد شد.

همچنین دولت ها می توانند با اتخاذ سیاست های بهداشتی ارزان تر و دسترسی آسان به مراقبت های بهداشتی، شهروندان را برای رعایت قوانین بهداشتی و حفظ سبک زندگی سالم تشویق کنند.

ابلاغ و اجرای دستورالعمل های سختگیرانه برای حفاظت از منابع طبیعی جنگلی، کوه ها، مراتع و به طور کلی اماکن گردشگری نیز عامل بسیار مهمی برای مراقبت از منابع طبیعی جهانی است.

از دیگر نمونه های اقدامات موثر برای حفاظت از محیط زیست تمیز نگه داشتن آب‌ها و اعمال قوانین بهداشتی برای ماهیگیری است که از اولویت‌های حفاظت از محیط زیست به حساب می‌آیند.

حفاظت و پاکیزگی منابع طبیعی یکی از اولویت های سازگاری با محیط زیست است که بسیاری از فعالیت های روزمره زندگی انسان ها را شامل می شود. از جمله تمیز نگه داشتن آب ها و اعمال قوانین بهداشتی برای ماهیگیری است که خود تاثیر بسیاری برای کاهش آلودگی های محیط زیست دارد.

همچنین با طراحی برنامه های آموزشی مفید در رسانه های جمعی و مدارس می توان گام مهمی درجهت آگاهی بخشی و فرهنگ سازی حفاظت و حمایت از محیط زیست برداشت.

با این همه، نگرشی گذرا بر وضعیت محیط زیست جهان در دو دهه گذشته نشان می‌دهد که به‌رغم سیاست‌گذاری‌های اخیر در زمینه محیط زیست نه تنها اثرات مخرب انسانی در این حوزه کاهش نیافته بلکه مسائل حاد و دشواری مانند آلودگی شدید جو، نازک شدن لایه ازون، بروز پدیده گلخانه‌ای و گرم شدن کره زمین و پیامدهای متعدد ناشی از این پدیده‌ها نیز مطرح شده است.

آثار خسارت بار مداخلات بشری در محیط زیست

دستکاری بشر در طبیعت و بهره برداری های بی رویه باعث بروز مشکلات بسیاری برای انسان ها و دیگر موجودات شده است که از آن جمله می توان به این موارد اشاره کرد:

پیدایش بیماری های ناشناخته از عوامل مداخله انسانها در محیط زیست

 هر از گاهی به دلیل دخالت های روزافزون انسان در محیط زیست بیماری‌های جدیدی در محیط زیست بروز می‌نماید. استفاده از سموم و کودهای شیمیایی، آلودگی‌های هوا و استفاده خوراکی از جانوران و گیاهان وحشی می تواند سبب بروز بیماریهای ناشناخته شود. دستکارهای ژنتیکی و جهش ژنیتکی نیز یکی دیگر از این مشکلات است. بیماریهای جدید مانند کرونا می تواند معضلات زیادی برای انسان و محیط زیست ایجاد نماید که برای پیشگیری از این گونه مشکلات بایستی تا جای ممکن دخالت ها را در محیط زیست کاهش داد.

تغییر اقلیم

یکی دیگر از خسارت های عظیم بشر به محیط زیست، تغییر اقلیم است. پدیده ای که باز هم انسان متهم ردیف اول آن است و به نظر دانشمندان این پدیده‌ یکی از ۱۰ عامل اصلی است که می تواند حیات انسان را در معرض خطر قرار دهد به طوری که در سال های اخیر تغییرات آب و هوایی و گرمایش جهانی صدمات جبران‌ناپذیری را به برخی کشورها وارد کرده است.

گذشته از بررسی پیامدهای تغییرات آب و هوایی، شیوه‌ی واکنش کشورها به تاثیرات تغییر اقلیم گاهی مهم‌تر از خود تاثیرات تغییر اقلیم است. برای مثال در سال ۲۰۱۰، بعد از این که یک خشکسالی حدود یک پنجم مزارع گندم روسیه را خراب کرد، دولت روسیه صادرات گندم را ممنوع کرد. این اقدام در کنار کاهش تولید گندم در آرژانتین و استرالیا، که آن هم تحت تاثیر خشکسالی اتفاق افتاد، موجب افزایش جهانی قیمت گندم شد. این افزایش قیمت، به بی‌ثباتی برخی از کشورهای از قبل آسیب‌پذیر و شکننده کمک کرد.

همچنان که ترس از تغییرات اقلیمی افزایش می‌یابد، حکومت‌ها بیشتر به انجام اقدامات یکجانبه‌ای مثل مهندسی زمین، که بسیار بی‌ثبات‌کننده‌ است، وسوسه می‌شوند. چنان که نمونه بارز آن را در خروج آمریکا در دوره ریاست جمهوری دونالد ترامپ شاهد بودیم.

این مسائل و بسیاری از ناملایمات ناشی از بی تدبیری های انسان در مواجهه با طبیعت، جامعه جهانی را به اندیشه اتخاذ تدابیر و اقدامات لازم در راستای حمایت و حفاظت از محیط زیست واداشته است. در این مسیر دولت ها برنامه های بسیاری را به عنوان راهکار رهایی از مشکلات زیست محیطی در دستور کار خود قرار داده اند.