میکروپلاستیک‌ها چگونه بدن انسان را آلوده می‌کنند؟

به گزارش روز جمعه ایرنا از روزنامه دیلی میل، زمانی که به عوارض مخرب آلودگی پلاستیکی می اندیشیم، معمولا تصویر لاک پشت هایی به ذهن ما می رسد که در کیسه های پلاستیکی یک بار مصرف یا انبوهی از بطری های پلاستیکی در محل دفن زباله گیر افتاده اند؛ برای اکثر ما این موضوع یک مشکل زیست محیطی محسوب می شود.

اما شواهدی نیز وجود دارد که نشان می دهند زباله های پلاستیکی می توانند یک مشکل سلامتی نیز باشند. مشکل از آنجاست که پلاستیک به ذرات ریز تقسیم می شود که اصطلاحاً میکروپلاستیک گفته می شود که طول آن ۵ میلی متر (به اندازه یک عدس) یا کمتر است.

این ذرات ریز در همه جا وجود دارد: این عناصر از خراب شدن کیسه ها و بطری های پلاستیکی، ساییدگی و پارگی کف کفش هنگام راه رفتن و از لاستیک های  اتومبیل در هنگام رانندگی تولید می شوند.حتی شستوشوی لباس در ماشین لباس شویی نیز صدها هزار الیاف میکروپلاستیکی (از پارچه هایی مانند نایلون ، اکریلیک و پلی استر) تولید می کند.

بعلاوه «الکس مک گوران»، محقق میکروپلاستیک در «رویال هالووی» دانشگاه لندن و موزه تاریخ طبیعی می گوید، استفاده از ماسک های صورت نیز میزان مواجهه انسان ها  را با ذرات پلاستیکی افزایش می دهد. استفاده از ماسک های یکبار مصرف صورت، موجب پخش شدن فیبرهای میکروپلاستیکی به هوای پیرامون ما می شود اما احتمالا منفعتی که از پوشیدن آنها به دست می آوریم، بیش از معایب بالقوه استنشاق این میکرو الیاف هاست. 

این ذرات ریز در آب، غذا و روی سطوحی که لمس می کنیم نیز وجود دارد. بر اساس مطالعه سال ۲۰۱۸ محققان «کالج کینگ لندن» تصور می شود بدن انسان برخی از میکروپلاستیک هایی را که در درون آن جمع می شوند، پاک می کند  اما تحقیقات جدید نشان می دهد که میکروپلاستیک ها از راه تنفس و یا از طریق روده نیز به خون و اندام های انسان منتقل می شوند. در تئوری، پلاستیک می تواند باعث التهاب آسیب رسان و یا نشت مواد شیمیایی مضر شود.

در یکی از تازه ترین مطالعات، محققان ایتالیایی برای اولین بار موفق به کشف میکروپلاستیک ها در جفت انسان شدند که می تواند بر سلامت و رشد جنین تأثیر گذارد.

این یافته ها که ماه گذشته در ژورنال Environment International منتشر شد، محققان را بر آن داشت که تصور کنند، زنان در حال تولد «نوزادان سایبورگ» - یعنی فرزندی هستند که فقط از سلول های انسانی تشکیل نشده است، بلکه آمیزه ای از مواد زیستی و مواد غیرآلی است.

محققان ایتالیایی می گویند با توجه به نقش اساسی جفت در حمایت از رشد جنین و نقش آن به عنوان میانجی میان جنین با محیط خارج، وجود ذرات پلاستیکی بالقوه آسیب رسان نگرانی عمده ایجاد می کند. به گفته این پژوهشگران از جمله اثرات بالقوه این میکروپلاستیک ها در رشد جنین است. 

الکس مک گوران می گوید: پلاستیک های کوچک در همه جا وجود دارد: ما در مورد ماهی هایی که پلاستیک در بدن آنها وجود دارد مطلع شده ایم و تصور می شود که بیشتر پلاستیک های کوچک مصرفی انسان از طریق غذاهای دریایی حاصل می شود.

وی افزود: انسان  با پلاستیک احاطه شده است. به عنوان مثال؛ در خانه ممکن است بر روی یک فرش مصنوعی راه برویم، پرده هایی را که از جنس پلی استر هستند باز و بسته کنیم و روی صندلی بشینیم که یک الیاف کوسن آن پلاستیکی است -  تمام این فعالیت ها باعث پراکنده شدن الیاف پلاستیکی به هوا شده و در نتیجه باعث می شود که ما این ذرات را استنشاق کنیم.

یک مطالعه در سال ۲۰۱۸ که توسط محققان دانشگاه های «هریوت وات» و «پلیموث» انجام شد، نشان داد که یک فرد انگلیسی به طور متوسط ​سالانه ۶۸ هزار و ۴۱۵ قطعه میکروپلاستیک را از گرد و غبار می بلعد.

همچنین به نوشته مجله Environmental Science & Technology در سال ۲۰۱۹، ۵۲ هزار قطعه دیگر از این ذرات پلاستیکی سالانه توسط رژیم غذایی به بدن انسان راه می یابند. 

اما عواقب تجمع این ذرات پلاستیکی در بدن ما چیست؟

محققان مرکز پزشکی دانشگاه «اوترخت» در مطالعه ای که در سال ۲۰۱۹ انجام شد، نحوه برخورد سلول های ایمنی انسان را با میکروپلاستیک ها بررسی کردند. آنها سلول ها را با میکروپلاستیک در یک ظرف پتری قرار دادند و متوجه شدند که سلول های ایمنی بدن ما در نتیجه فرو بردن ذرات پلاستیک می میرند.

این مرگ سلولی می تواند با بروز التهاب بالقوه مضر مرتبط باشد. در همین حال ، این نگرانی وجود دارد که برخی از میکروپلاستیک ها به اندازه کافی کوچک هستند و می توانند  وارد جریان خون و اندام های ما شوند.

محققان در سال ۲۰۱۸ در جریان مطالعه ای نمونه مدفوع هشت نفر را از اروپا، ژاپن و روسیه تجزیه و تحلیل کردند و متوجه شدند که پلاستیک ها از جمله پلی پروپیلن (که معمولاً در لباس و بسته بندی مواد غذایی استفاده می شود) و پلی اتیلن ترفتالات (پلی استر مورد استفاده در لباس و بسته بندی مواد غذایی) در نمونه های مدفوع آنها وجود دارد که این موضوع نشان می دهد میکروپلاستیک ها می تواند از دستگاه گوارش انسان عبور کند.

محققان می گویند: پلاستیک در روده می تواند بر واکنش سیستم ایمنی دستگاه گوارش تأثیر بگذارد یا به انتقال مواد شیمیایی و عوامل بیماری زا کمک کند. آنها افزودند این موضوع ممکن است برای «بیماران مبتلا به بیماری های دستگاه گوارش» پیامدهایی داشته باشد.

در مطالعه دیگری که در سال ۲۰۱۸ بر روی حیوانات انجام و در مجله Environment Science & Technology، منتشر شد، «ریچارد تامپسون»، زیست شناس دریایی از دانشگاه «پلیموث» ، که برای اولین بار اصطلاح میکرو پلاستیک را در سال ۲۰۰۴ ابداع کرد، نشان داد که قطعات پلاستیکی از روده به سیستم گردش خون منتقل می شود.

وی اظهار داشت: در حالی که در «گوش ماهی» نشان داده ایم که قطعات کوچک پلاستیک می توانند از روده به سیستم گردش خون منتقل شوند، احتمالاً این موضوع در مورد انسان نیز رخ دهد.

در مطالعه اخیر محققان ایتالیایی، ۱۲ قطعه پلاستیک در چهار جفت کشف شد. سه قطعه از این مواد پلاستیکی به عنوان پلی پروپیلن شناخته شده اند، در حالی که به نظر می رسد قطعات دیگر ذرات پلاستیکی حاصل از «پوشش های ساخته شده توسط بشر، رنگ ها، چسب ها، گچ ها و مواد آرایشی» باشند. این زنان بارداری سالمی داشتند اما محققان خاطر نشان کردند که با توجه به نقش حیاتی جفت ، وجود ذرات پلاستیک در آن بسیار نگران کننده است.

این اولین بار نیست که کارشناسان انگلیسی بر سر تأثیر میکروپلاستیک نگرانی می کنند. در گزارش سال ۲۰۱۹ «انجمن سلطنتی لندن برای پیشرفت دانش طبیعی» مطالعات دهه گذشته  مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت و سه روش احتمالی را که میکروپلاستیک می توانند بر سلامت حیوانات و در نتیجه انسان ها تأثیر بگذارند، تعیین کرد.

اولین آسیب این ذرات در روده است. نگرانی هایی وجود دارد که میکروپلاستیک ها می توانند میکروبیوم، جامعه میکروب ها را که به انسان در هضم غذا و تنظیم سیستم ایمنی بدن کمک می کنند، مختل کنند. میکروپلاستیک همچنین می تواند به سلول های روده آسیب برساند و «احتمالاً خطر ابتلا به سرطان را افزایش دهند».

دومین آسیب، ناشی از مواد شیمیایی است که برای ساخت پلاستیک استفاده می شود. به عنوان مثال، «بیس فنول A» که در لایه های پلاستیکی قوطی های حلبی وجود دارد، می تواند با هورمون ها تداخل ایجاد کنند و با ابتلا به بیماری های از جمله کاهش قدرت باروری، مشکلات رشد مغز و استخوان و سرطان ارتباط داشته باشند. 

و سرانجام، محققان انجمن سلطنتی انگلیس نگرانی هایی را مطرح کردند مبنی بر اینکه میکروپلاستیک ها احتمالا مواد شیمیایی سمی دیگری را نیز به بدن حمل می کنند.