به گزارش ایرنا، قاره آفریقا یک سال سخت همراه با بحرانهای متعددی را پشت سر گذراند؛ مناطق مختلف این قاره همچنان با چالشهای عمدهای از جمله درگیریهای داخلی و تروریسم دست و پنجه نرم میکنند. به رغم روند همهساله درگیریهای مسلحانه و نقض حقوق بشر بویژه در منطقه ساحل آفریقا، همهگیری کرونا به عنوان بحرانی مضاعف بر بحرانهای همیشگی در قاره سیاه و پیامدهای ناشی از آن، این قاره را وارد مرحله تازهای از دشواریها کرد.
کرونا در آفریقا؛ آفریقای جنوبی در صدر و صحرای غربی با کمترین آسیب
از زمان شیوع کرونا در آفریقا تاکنون، افزون بر چهار میلیون نفر به کرونا مبتلا شدهاند که آفریقای جنوبی با بیش از یک میلیون و ۵۲۶ هزار نفر مورد ابتلا، بیشترین آمار را دارد.
پس از آفریقای جنوبی، مغرب، تونس، مصر، اتیوپی و نیجریه بیشترین میزان مبتلایان به کرونا را به خود اختصاص دادهاند.
کرونا در آفریقا تاکنون جان ۱۰۷ هزار نفر را گرفته است که ۵۱ هزار نفر از این مجموع به آفریقای جنوبی مربوط میشود.
اگر چه مصر در رده چهارم جدول میزان مبتلایان به کرونا در آفریقا قرار دارد اما میزان فوتیهای ناشی از کرونا در این کشور ۱۱ هزار نفر است؛ این کشور پس از آفریقای جنوبی بیشترین فوتی را دارد.
تاکنون ۳ میلیون و ۶۱۴ هزار نفر در قاره آفریقا از کرونا بهبود یافتهاند.
در قاره آفریقا، صحرای غربی با ۱۰ مورد ابتلا تنها یک نفر فوتی ناشی از کرونا دارد.
قاره آفریقا پس از شیوع گونه جهش یافته دیگری از ویروس کرونا وارد مرحله سختی شد به گونهای که موارد ابتلا به این همهگیری در سراسر این قاره بویژه آفریقای جنوبی به طرز چشمگیری افزایش یافت.
با توجه به این امر، تامین نشدن به موقع واکسن کرونا میتواند صدمات جبران ناپذیری نه تنها در قاره آفریقا که سراسر جهان ایجاد کند؛ بر اساس گزارشی که بلومبرگ منتشر کرده است کارشناسان هشدار دادهاند که بیتوجهی به آفریقا و کمک نکردن به آن برای واکسینه کردن جمعیت خود، میتواند این قاره را به کانون شیوع ویروس و تولید گونههای جهشیافته آن تبدیل کند.
اگر چه آفریقا پس از نقاط بسیاری از جهان درگیر این همهگیری شد و فرصت کافی برای آمادگی جهت مقابله با آن را داشت اما تامین نشدن نیاز این قاره به واکسن کرونا بویژه پس از افزایش موارد ابتلا و مرگ و میر به دنبال شیوع گونه جدیدی از ویروس، پیامدهای سختی برای آفریقاییها در پی داشت.
عبور از مرز ۴ میلیون نفر برای مبتلایان و فوت بیش از یکصد هزار نفر برای قارهای که در دورههای مختلف تاریخی همواره کانون بحرانهای بسیار بوده حتی از حیث شیوع بیماریهای مختلف در آن شاید بحرانی دور از انتظار نباشد اما نگرانیهای ناشی از شیوع افسارگسیخته ویروس کرونا و تامین نشدن بموقع واکسن به یکی از نگرانیهای جدی کشورهای آفریقایی تبدیل شده است.
مرگی که به کرونا نسبت داده شد
جان مگوفلی، رئیس جمهوری تانزانیا چهارشنبه ۲۷ اسفند در سن ۶۱ سالگی درگذشت. سامیا سولهو حسن، معاون رییس جمهوری تانزانیا ،که حالا جانشین او شده است در سخنرانی در تلویزیون دولتی این کشور گفت که رئیس جمهوری روز چهارشنبه بر اثر عوارض قلبی در بیمارستانی در دارالسلام درگذشت.
طبق قانون اساسی تانزانیا ، خانم حسن ظرف ۲۴ ساعت به عنوان رئیس جمهوری جدید سوگند یاد کرده و باید بقیه دوره پنج ساله مگوفولی را که سال گذشته آغاز کرد ، به عنوان رئیس جمهوری این کشور خدمت کند.
بیش از دو هفته بود که جان مگوفولی در مجامع عمومی دیده نشده بود و شایعاتی در مورد سلامتی او بر سر زبانها بود.
سیاستمداران مخالف گفته بودند که او به کرونا مبتلا شده است ، اما این گفته تایید نشد.
رئیس جمهوری تانزانیا به دستکم گرفتن کووید-۱۹ و عدم انجام اقداماتی در این زمینه متهم شده بود.
او برای مقابله با ویروس خواستار دعا و بخار درمانی با گیاهان شده بود.
سامیا سولهو حسن، معاون رئیس جمهوری هنگام اعلام خبر درگذشت رئیس جمهوری تانزانیا گفت: "با کمال تأسف و تأثر به شما اطلاع میدهم امروز ... ما رهبر شجاع خود ، رئیس جمهوری تانزانیا ، جان پمب مگوفولی را از دست دادیم."
او گفت: ۱۴ روز عزای ملی خواهد بود و پرچمها به حالت نیمه افراشته در خواهند آمد.
مگوفولی آخرین بار در ۲۷ فوریه در ملاءعام دیده شد اما نخست وزیر تانزانیا مصرانه گفت که رئیس جمهوری "سالم است و سخت کار میکند".
او شایعات مربوط به سلامتی رئیس جمهور را ناشی از "نفرت پراکندن " تانزانیاییهای مقیم خارج دانست.
اما تندو لیسو رهبر مخالفان به بی بی سی گفت که منابعاش به او گفتهاند، مگفولی به دلیل ابتلا به کرونا در بیمارستان تحت معالجه است.
ساحل آفریقا دوباره کانون بحران شد
اقدامهای تروریستی و فعالیت گروههای مسلح و شبهنظامیان در قاره آفریقا اتفاق تازهای نیست اما در یک سال گذشته بویژه منطقه ساحل شاهد تعدد این حملات و کشتار بسیاری از غیرنظامیان آفریقایی بود . بر اساس اعلام شورای پناهندگان نروژ (NRC) آفریقا دوباره به کانون بحرانهایی تبدیل شده که به بیشترین صورت مورد بیتوجهی قرار میگیرد.
به نوشته دویچهوله، از ۱۰ کشوری که در رده بندی سالانه کشورهای درگیر بحرانهای فراموش شده شورای پناهندگان نروژ قرار دارند، ۹ کشور در قاره آفریقا و بیشتر آنها در منطقه ساحل قرار دارند. بورکینا فاسو و نیجر دو کشور این منطقه، برای نخستین بار وارد فهرست این شورا شدهاند.
کشته شدن ۲۰ نفر و زخمی شدن ۵۰۰ نفر دیگر بر اثر انفجار زنجیرهای ۱۷ اسفند ماه در پایگاه نظامی شهر باتا در گینه استوایی، یکی از حوادث تلخ یک سال گذشته قاره آفریقا بود.در سالی که گذشت منطقه ساحل بحرانهای عمدهای را پشت سر گذراند؛ البته وضعیت امنیتی این منطقه از سالها پیش رو به وخامت گذاشته است. مالی، نیجر و بورکینا فاسو هر هفته شاهد حملات مکرر گروههای اسلامگرا بودند. درگیری مسلحانه میان گروههای افراطی حامی القاعده و داعش هم وضعیت را بدتر کرده است.
آدمربایی مکرر در نیجریه
ربوده شدن پی در پی دانشآموزان در نیجریه را میتوان از جمله حوادث مهم در فهرست حوادث یک سال گذشته قاره آفریقا دانست؛ در طول یک سال گذشته چندین بار مراکز آموزشی و روستاهای نیجریه هدف حمله گروههای مسلح تروریستی بویژه بوکوحرام قرار گرفت که در جریان آن افراد مسلح صدها دانشآموز بویژه دختران را ربودند.
ربوده شدن ۳۱۷ دانشآموز دختر در منطقه «جانگبه» در شمال غرب نیجریه، ۴۲ نفر در یکی از ایالتهای مرکزی نیجریه از جمله ۱۷ دانشآموز، ربوده شدن بیش از ۳۰۰ دانشآموز دختر در ماه دسامبر، حمله بوکوحرام به مدرسهای با بیش از ۸۰۰ دانش آموز در ایالت «کاتسینا» و ربودن ۳۴۴ نوجوان یک مدرسه شبانه روزی از مهمترین رویدادهای غرب آفریقا به شمار میرود.
سال مرگبار برای اتیوپی
یکی از کشورهای پرحادثه در قاره آفریقا در سال ۹۹ اتیوپی بود؛ این کشور در یک سال گذشته دستخوش تحولات عمدهای از جمله جنگ ارتش این کشور با نیروهای ایالت «تیگرایی» بود. به دنبال اعلام جنگ، «ابی احمد» نخستوزیر اتیوپی به شبه نظامیان تیگرای، این کشور با موجی از ناآرامی مواجه شده و این درگیریها رویداد مهم دیگری را در تاریخ قاره آفریقا در سال ۹۹ رقم زد.
گفته می شود در اثر درگیری های نظامی در منطقه تیگرای هزاران نفر کشته و نزدیک به ۵۰ هزار نفر از ساکنان تیگرای به سودان گریخته و تعداد نامعلومی هم در داخل اتیوپی آواره شدهاند.
انتخابات در ساحل عاج
مردم ساحل عاج در حالی برای انتخابات پارلمانی (مجلس ملی) به پای صندوقهای رای رفتند که برای نخستین بار پس از یک دهه تمامی بازیگران اصلی سیاسی در این انتخابات شرکت داشتند و امید به بازگشت به زندگی مسالمتآمیز در این کشور را بار دیگر زنده کرد.
ساکنان ساحل عاج، برای انتخاب ۲۵۵ نماینده پارلمان در ۲۰۵ حوزه انتخابیه در رایگیری شرکت کردند و بیش از ۷ میلیون نفر برای شرکت در این انتخابات فراخوانده شده بودند.
مردم ساحل عاج پس از یک مبارزات انتخاباتی که بدون حادثه مهمی پشت سر گذاشته شد، به دنبال انتخابات آشفته ریاست جمهوری، به بازگشت کشور به یک همزیستی مسالمت آمیز امیدوارند.
این برای نخستین بار در طول ۱۰ سال گذشته بود که تمامی بازیگران اصلی سیاسی در ساحل عاج در انتخابات پارلمانی شرکت کردند. این انتخابات در شرایطی برگزار شد که مخالفان انتخابات ریاست جمهوری در اکتبر ۲۰۲۰ آن را تحریم کردند و این کشور در پیش و پس از آن انتخابات صحنه خشونت بود.
در نهایت حزب حاکم «اجتماع اوفوتییستها برای دموکراسی و صلح (RHDP)» توانست ۱۳۷ کرسی از مجموع ۲۵۴ کرسی پارلمان ساحل عاج را به دست آورد. با این موفقیت، حزب واتارا ۵۴ درصد از کرسیهای پارلمان ساح عاج را از آن خود کرد.
اختلافهای مرزی میان سودان، اریتره و اتیوپی
پیش از بحران تیگرای، اتیوپی، سودان و مصر مذاکراتی را آغاز کردند که هدف از آن احیای گفت و گوهایی بود که تقریبا از یک دهه پیش در مورد طرح احداث سد بزرگ «رنسانس» در اتپوپی به طور متناوب در جریان بود، اما در عمل به بن بست رسید.
«جوبا» پایتخت سودان جنوبی ۱۶ اسفند میزبان گفت و گوی سه جانبه رهبران این سه کشور بود. این گفت و گوها پس از آن صورت گرفت که «مارک لوکوک» معاون دبیرکل سازمان ملل در امور انسانی به شورای حقوق بشر تاکید کرد: نیروهای اریتره باید اتیوپی را ترک کنند، نباید به آنها اجازه داده شود که به تخریب ادامه دهند.
اختلافهای مرزی ارتیره و ایتوپی در سال ۱۹۹۸ که باعث بروز جنگی خونین بین دو کشور شد ، دو سال ادامه یافت و در جریان آن، دهها هزار نفر کشته شدند. این اختلافها همچنان ادامه دارد.
الجزایر بر مدار ناآرامی؛ تغییرات جزئی در کابینه و اعتراضهای مردمی
الجزایر که از هفتههای پایانی سال 99 صحنه تظاهرات مردمی علیه سیاستهای دولت حاکم و لزوم برکناری مقامات دولت سابق بود با وجود برخی اصلاحات ظاهری رییس جمهوری همچنان بر مدار تنش و ناآرامی قرار دارد.
«عبدالمجید تبون» رییس جمهوری الجزایر شامگاه ۳۰ بهمن/ ۱۹ فوریه دستور انحلال پارلمان و برگزاری انتخابات زود هنگام پارلمانی در این کشور را داد. او در یک سخنرانی که به صورت مستقیم از رسانه های الجزایر پخش شد، گفت: تصمیم به انحلال پارلمان گرفته و به سمت انتخاباتی که عاری از فساد باشد و درهای آن به روی جوانان باز شود قدم بر می داریم. او وعده داد که حداکثر تا ۴۸ ساعت آینده تغییر در کابینه دولت انجام خواهد شد؛ تبون گفت که این تغییر شامل بخش هایی می شود که در آنها عملکردها ضعیف بوده است.
با وجود این اظهارات، تبون در آستانه دومین سالگرد آغاز اعتراضهای مردمی بدون تغییر در وزارت خانههای مهم و کلیدی دست به اصلاحات جزئی در دولت زد.
«عبدالمجید تبون» ۷۵ ساله پس از کنارهگیری «عبدالعزیز بوتفلیقه» در پی اعتراضهای مردمی، در انتخاباتی که برای نخستین بار در طول تاریخ دوران ریاست جمهوری الجزایر بدون حضور رئیس جمهوری مستقر برگزار شد، قدرت را در این کشور به دست گرفت. او در زمان ریاست جمهوری بوتفلیقه از ماه می ۲۰۱۷ تا پیروزی در انتخابات ۲۰۱۹، نخست وزیری را برعهده داشت.
از آن زمان تاکنون الجزایر شاهد برخی ناآرامیها در پی اعتراضهای مردمی به سیاستهای دولت و ناکارآمدی برخی ارکان دولت این کشور بود.
مردم الجزایر در دومین سالگرد خیزش مردمی این کشور دست به تظاهرات گسترده زدند. پس از تظاهرات گسترده در این چارچوب دهها دانشجوی معترض اقدام به تجمع کردند. تظاهرکنندگان در چندین شهر الجزایر اقدام به تظاهرات کردند.
آوارگی میلیونها کنگویی
سازمان ملل متحد در پی اعلام نگرانی صندوق کودکان ملل متحد مبنی بر تهدید جان سه میلیون کودک کنگویی از سوی گروههای شبهنظامی در این کشور اعلام کرد که درگیریها و خشونت، میلیونها نفر از مردم کنگو را آواره کرده است.
جمهوری دمکراتیک کنگو دومین کشور پهناور آفریقایی است که از شمال با سودان جنوبی و آفریقای مرکزی، از شرق با اوگاندا، رواندا، بروندی و تانزانیا، از جنوب با آنگولا و زامبیا و از غرب با جمهوری کنگو همسایه است. در شرق کنگو شبه نظامیان متعددی و از جمله گروه تروریستی «بوکوحرام» و گروههای وابسته به «داعش» فعالیت دارند که برای تسلط بر منابع طبیعی غنی این منطقه در نبرد هستند.
در این منطقه، حملات مسلحانه با سلاحهای سنگین مردم این منطقه را مجبور به فرار کرده است. بر اساس آمار سازمان ملل، هم اکنون ۵.۲ میلیون آواره در کنگو وجود دارد که بیشترین آمار آوارگان در بین کشورهای آفریقایی است.
در تازهترین حوادث، ۱۱ نفر در حمله به دو پایگاه نظامی در شهر «لوبومباشی» دومین شهر مهم جمهوری دمکراتیک کنگو کشته شدند. پایگاههای نظامی «کیمبیبی» و «کیباتی» توسط شبه نظامیان جداییطلب «باکاتا کاتانجا» هدف حمله قرار گرفتند.
یکی دیگر از حوادث کنگو، کشته شدن سفیر ایتالیا در این کشور بود؛ لوکا آتانازیو سفیر ایتالیا در کنگو در پی حمله به کاروان سازمان ملل در شرق کنگو کشته شد.
«صندوق کودکان ملل متحد» (یونیسف) هم اعلام کرد که گروههای شبه نظامی در کشور آفریقایی کنگو ، سه میلیون کودک آواره در این کشور را تهدید میکنند. روزنامه دولتی «لا ناسیون» بنین، به نقل از مقامات صندوق کودکان سازمان ملل متحد اعلام کرد که شبه نظامیان فعال در جمهوری دمکراتیک کنگو بیش از سه میلیون کودک را که پیشتر در این کشور به دلیل جنگهای داخلی آواره شده بودند، تهدید میکنند.
تهدید دوباره ابولا در آفریقا
ابولا که از زمان شیوع در سال ۲۰۱۳ تا ۵ سال پیش در غرب آفریقا جان ۱۱ هزار و ۳۰۰ نفر را گرفت امروز و بار دیگر در کانون اصلی این ویروس قربانی میگیرد. مقامات بهداشتی آفریقا میگویند موارد جدید ابتلا و فوتیهای ناشی از آن احتمالا نشانه یک همهگیری است.
کنگو دو سال پیش از ریشهکن شدن ابولا در این کشور خبر داده بود؛ ابولا در نواحی شرقی کنگو شیوع داشت و آمار مرگ و میر ناشی از آن در کنگو ۲۲۰۰ نفر اعلام شده بود.
جمهوری دموکراتیک کنگو اوایل تیر امسال رسما پایان اپیدمی ابولا را اعلام کرده بود.
اما در اواخر سالی که گذشت اعلام شد که در جنوب شرقی گینه، هشت مورد ابتلا به ابولا ثبت شده که در سه مورد به مرگ انجامیده و پنج نفر بعدی قرنطینه شدهاند. در همین حال منابع بیمارستانی گزارش دادند که تعداد فوتیهای ناشی از ابتلا به ابولا در گینه رو به افزایش است.
به گفته مقامات بهداشتی گینه، موارد تایید شده ابتلا به ابولا ، نشانه یک اپیدمی است.
ادامه اختلاف بر سر آبگیری سد رنسانس
مناسبات سودان و اتیوپی در مورد موضوعهای مورد اختلاف از جمله سد النهضه مدت هاست دچار تنش شده است.
تنشها میان سودان و اتیوپی از زمان آغاز درگیریها در منطقه «تیگرای» در شمال اتیوپی در اوایل ماه نوامبر و ورود بیش از ۵۰ هزار پناهجو از منطقه تیگرای به شرق سودان تشدید شد.
وزارت خارجه سودان هشدار داده که اقدام ارتش اتیوپی در ورود به اراضی متعلق به خاک آن کشور، آشکارا نقض حاکمیت سودان و تمامیت ارضی این کشور است و میتواند پیامدهای خطرناکی برای امنیت و ثبات در منطقه به دنبال داشته باشد.
منطقه در ماههای اخیر شاهد درگیریهای مسلحانه میان نیروهای سودانی و اتیوپیایی بوده که هر دو طرف همدیگر را به تشدید تنشها و خشونت متهم میکنند. در ماه ژانویه دو کشور در خارطوم / پایتخت سودان/ با یکدیگر گفت و گو کردند. اتیوپی در آن زمان اعلام کرد که تا پیش از خروج نیروهای سودان از مناطق مورد اختلاف هیچ گونه مذاکراتی با سودان نخواهد داشت.
یک منطقه حاصل خیز کشاورزی در منطقه الفشقه در مرز سودان و اتیوپی تاکنون شاهد چندین درگیری میان نیروهای این کشورها بوده که این اختلافها به افزایش تنشها میان خارطوم و آدیس آبابا بر سر ساخت یک سد عظیم برقآبی در اتیوپی در شاخه اصلی رودخانه نیل منجر میشود. از آنجایی که تامین آب شیرین برای دو کشور به جریان رودخانه نیل وابسته است، سودان خواهان پایبندی اتیوپی به قوانین بهرهبرداری از مخزن این سد برای حفاظت از منابع آبی است.
در پی مخالفت اتیوپی با میانجیگری چهارجانبه برای ادامه مذاکرات متوقف شده پیرامون پرونده سد النهضه، سازمان ملل اعلام کرد که با طرف های ذیربط در این پرونده به منظور دستیابی به راه حلی رایزنی خواهد کرد؛ سودان طرح میانجیگری چهارجانبه را پیشنهاد کرده و بر آن پافشاری می کند اما اتیوپی اعلام کرده در این پرونده تنها نظارت اتحادیه آفریقا را می پذیرد.
در این ارتباط عبدالفتاح السیسی رئیس جمهوری مصر هم با مهم و اساسی خواندن مساله سد النهضه برای طرف اتیوپیایی گفته هدف ما رسیدن به توافقی است که همگان از آن سود میبرند و ما بدون ادعا و بدون دشمنی صحبت میکنیم.
او که در جمع افسران نیروهای مسلح مصر سخنرانی میکرد روابط با خارطوم را تاریخی و محکم خوانده و گفته سودان مرحله مهمی را پشت سر میگذارد و لازم است از این کشور حمایت شود. السیسی گفته قاهره خواهان امنیت و ثبات سودان و توسعه روابطمان و ارتقای آن است.
این در حالی است که به تازگی، یک منبع نظامی ارتش سودان، دولت اتیوپی را به تسلیح یک گروه شورشی برای اشغال شهر «الکرمک» واقع در جنوب شرقی سودان متهم کرده است.
در این پیوند و در آخرین تحولات میان دو کشور، وزیر کشاورزی و آبیاری سودان گفته اگر مذاکرات در خصوص سد رنسانس به نتیجه نرسد، این کشور با تمام روشهای قانونی از امنیت ملی خود دفاع خواهد کرد.
سایر رویدادهای سال ۹۹ در آفریقا
سال ۹۹ برای قاره آفریقا را شاید بتوان سالی پرمخاطره و متمایز از دیگر سالهای پیش از آن دانست؛ انتخاب مجدد «توگو فوره ناسینگبه - Faure Gnassingbé» به عنوان رئیس جمهوری توگو، دستگیری «فِلیسیَن کابوگاFélicien Kabuga- » مرد شماره یک نسلکشی رواندا در فرانسه، مرگ «آمادو گون کولیبالی - Amadou Gon Coulibaly » نخست وزیر ساحل عاج به علت بیماری و انتخاب مجدد «آلاسان درامان واتارا (الحسن عبدالرحمن اواتار) - Alassane Dramane Ouattara Ouattara » به عنوان رئیس جمهوری این کشور، مرگ «پیر انکورونزیزا - Pierre Nkurunziza » رئیس جمهوری سابق بروندی و پیروزی «اواریسته داییشیمیه - Evariste Ndayishimiye» ژنرال بازنشسته در انتخابات ریاست جمهوری ۲۰ می این کشور، مرگ «عبدالمالک دروکدال - Abdelmalek Droukdel » رهبر گروه تروریستی القاعده در «سرزمین مغرب اسلامی» و کشته شدن «باآگ موسی - Bah ag Moussa » در عملیات نظامی در شمال شرقی مالی، استعفای «ابراهیم ابوبکر کیتا ( ابراهیم بوباکار کیتا ) - Ibrahim Boubacar Keïta» رئیس جمهوری مالی و آزادی «سوفی پترونین - Sophie Pétronin » گروگان فرانسوی در بند افراطگرایان این کشور، انتخاب «آلفا کونده - Alpha Condé» به عنوان رئیس جمهوری گینه در فضای ملتهب و پرتنش این کشور، غیبت طولانی مدت «عبدالمجید تبون - Abdelmadjid Tebboune» رئیس جمهوری الجزایر به دنبال ابتلا به کووید-۱۹، درگیریها در اتیوپی ، حملات بوکوحرام در نیجریه و تنش در سنگال در پی بازداشت «عثمان سونکو - Ousmane Sonko» رقیب جوان «مکی سال - Macky Sall» رئیس جمهوری این کشور که در انتخابات سال ۲۰۱۹ از دستیابی به قدرت ناکام ماند و دولت را با چالشهای جدی مواجه کرده از عمده حوادث و بحرانهایی بود که قاره آفریقا در یک سال گذشته پشت سر گذراند.
نظر شما