۲۰۲۰؛ سالی پرمخاطره برای آفریقا

سال ۲۰۲۰ که با همه‌گیری کرونا سراسر جهان از جمله قاره سیاه را متاثر از خود کرد، ضمن این که شاهد انتخابات مکرر برای ریاست جمهوری در کشورهای مختلف این قاره بویژه انتخاباتی پرتنش در گینه بود، سایه‌ سنگین قتل عام وحشیانه گروه‌ تروریستی بوکوحرام در نیجر و نیجریه و نیز حملات مرگبار در غرب اتیوپی و درگیری ارتش این کشور با نیروهای ایالت تیگرای را شاهد بود.

انتخاب مجدد رئیس جمهوری توگو و تداوم قدرت خانوادگی

یکی از رویدادهای مهم سال ۲۰۲۰ در آفریقا، انتخاب مجدد «توگو فوره ناسینگبه - Faure Gnassingbé» به عنوان رئیس جمهوری توگو بود.

ناسینگبه که در انتخابات ماه آوریل ۲۰۱۵ با کسب ۵۸.۷۷ آرا به عنوان رئیس جمهوری توگو انتخاب شده بود، بار دیگر و در انتخابات سال ۲۰۲۰، قدرت را برای چهارمین بار در این کشور به دست گرفت.

ناسینگبه از سال ۲۰۰۵ و به دنبال درگذشت پدرش «گناسینگبی ایادیما - Gnassingbé Eyadéma» که ۳۸ سال قدرت را در توگو در دست داشت، تاکنون رئیس جمهوری این کشور است. طول دوره قدرت در خانواده او از نیم قرن هم فراتر رفته است.

حدود ۲۹ درصد از شهروندان کشور ۷ میلیون نفری توگو، مسیحی و ۲۰ درصد مسلمان بوده و باقی به ادیان بومی آفریقا پایبندند.

توگو پیش از جنگ جهانی اول مستعمره آلمان بود و پس از این جنگ به دو پاره شد و تحت قیمومیت انگلیس و فرانسه درآمد. بخش انگلیسی بعدها ضمیمه غنا شد و بخش فرانسوی در سال ۱۹۶۰ اعلام استقلال کرد که اکنون به عنوان جمهوری توگو شناخته می شود.
 

دستگیری مرد شماره یک نسل‌کشی رواندا در فرانسه

دیگر رویداد برجسته آفریقا در سال میلادی جاری، دستگیری «فِلیسیَن کابوگاFélicien Kabuga- » متهم به تامین مالی نسل کشی در روانداست؛ ۲۷ اردیبهشت ۹۹/ ۱۶ می ۲۰۲۰، فرانسه از دستگیری مرد شماره یک تحت تعقیب در آفریقا که متهم به نسل‌کشی قوم «توتسی» در روانداست، خبر داد.

دادستانی عمومی پاریس اعلام کرد که این تاجر ۸۴ ساله رواندایی که ۲۵ سال تحت پیگرد دیوان بین المللی دادگستری بود، صبح ۱۶ می در منطقه «او دو سِن Hauts-de-Seine » در ساختمان محل زندگی‌اش با همکاری یک مکانیک و همدستی فرزندان او دستگیر شد. کابوگا قرار است پس از طی مراحل قانونی در دادگاه تجدیدنظر، به دادگاه‌های بین المللی جنایی در لاهه تحویل  تا در آنجا به جرایم علیه بشریت محکوم شود.



کابوگا که یک تاجر ثروتمند است، در سال ۱۹۹۴میلادی با کمک‌های مالی به نیروهای نظامی بومی «هوتو- Hutu » باعث رقم خوردن یک نسل کشی باورنکردنی و وحشتناک شد.

او که در آن زمان صاحب یک ایستگاه رادیویی بود در برنامه‌هایش از افراطیون هوتو حمایت می‌کرد و باعث برانگیختن خشم هوتوها و حمله آنها به جمعیت توتسی رواندا شد.

کابوگا برای نیروهای نظامی بومی، اسلحه، یونیفورم و وسیله حمل و نقل فراهم کرد تا هوتوها با قتل عام توتسی‌های رواندا هر چه بیشتر به اهداف خود برسند. برای دستگیری این قاتل آفریقایی ۵ میلیون دلار جایزه نقدی تعیین شده بود.

دادگاه بین المللی جنایی رواندا اعلام کرده که کابوگا متهم به نسل کشی و قتل عام ۸۰۰ هزار رواندایی در مدت یکصد روز، در سال ۱۹۹۴ است.

مرگ نخست وزیر ساحل عاج و انتخاب مجدد عبدالرحمن اواتار

مرگ «آمادو گون کولیبالی - Amadou Gon Coulibaly » نخست وزیر ساحل عاج به علت بیماری و انتخاب مجدد «آلاسان درامان واتارا (الحسن عبدالرحمن اواتار) - Alassane Dramane Ouattara Ouattara » به عنوان رئیس جمهوری این کشور رویدادهای مهم دیگری در قاره آفریقا در سال ۲۰۲۰ است.

کولیبالی ۶۱ ساله نامزد حزب حاکم در انتخابات ریاست‌ جمهوری (اکتبر/ مهر و آبان ۹۹) ساحل عاج که از بیماری قلبی رنج می‌برد و برای درمان مدتی در فرانسه اقامت داشت،  ۱۸ تیر/ ۸ ژوئیه درگذشت.

همچنین با انتخاب مجدد «آلاسان درامان واتارا» به عنوان رئیس جمهوری ساحل عاج رویداد تاریخی دیگری در سال ۲۰۲۰ برای آفریقا رقم خورد. اواتار پس از «لوران باگبو - Laurent Koudou Gbagbo» که همسرش با فساد و ولخرجی‌هایش باعث برکناری او و اتهام باگبو در دادگاه کیفری بین‌المللی شد، قدرت را در این کشور به دست گرفته بود.

بروندی؛ مرگ رئیس جمهوری سابق و پیروزی ژنرال بازنشسته در انتخابات ریاست جمهوری

«پیر انکورونزیزا  - Pierre Nkurunziza » رئیس جمهوری سابق بروندی درگذشت و «اواریسته دایی‌شیمیه - Evariste Ndayishimiye» ژنرال بازنشسته در انتخابات ریاست جمهوری ۲۰ می این کشور برنده شد.

انکورونزیزا که سه دوره ۵ ساله رئیس جمهوری بروندی بود، هشتم ژوئن ۲۰۲۰ / ۱۹ خرداد و در حالی که قرار بود چند روز پس از آن قدرت را به حریف واگذار کند، بر اثر سکته قلبی درگذشت.



او که در ژوئیه ۲۰۱۵ برای بار سوم به ریاست جمهوری بروندی برگزیده شد، از اوت ۲۰۰۵ تا ۲۰۲۰ قدرت را در این کشور در دست داشت.

پس از درگذشت انکورونزیزا، دایی‌شیمیه نظامی بازنشسته اهل بروندی به ریاست جمهوری رسید. دایی شیمیه که از ۲۰۱۶ دبیرکلی حزب «شورای ملی دفاع از دموکراسی» را بر عهده داشته و از ۲۰۰۶ تا ۲۰۰۷ در سمت وزیر کشور و امنیت عمومی خدمت کرده بود، با کسب ۷۱ درصد آرا به قدرت رسید.

مرگ رهبر القاعده در مغرب اسلامی و یک رهبر نظامی آن در ساحل

مرگ «عبدالمالک دروکدال - Abdelmalek Droukdel » رهبر گروه تروریستی القاعده در «سرزمین مغرب اسلامی» و کشته شدن «باآگ موسی - Bah ag Moussa » در عملیات نظامی در شمال شرقی مالی تقویم رویدادهای ۲۰۲۰ آفریقا را پرمخاطره کرد.
مغرب اسلامی به مجموعه ای از سرزمین‌های فتح شده به دست مسلمانان در ساحل غربی اقیانوس اطلس می‌گویند.

 دروکدال در سال ۲۰۰۶ میلادی ضمن اعلام وفاداری به القاعده، نام گروه تحت رهبری خود که مشغول فعالیت تروریستی در الجزایر بود را از «جماعت سلفی برای دعوت و مبارزه» به القاعده در کشورهای مغرب اسلامی تغییر داد و در سال ۲۰۱۳ نیز عناصر آن را برای انجام عملیات علیه نیروهای آفریقایی، به شمال مالی فرستاد در حالی که در همان سال نیز از سوی نهاد قضایی الجزایر و به صورت غیابی، به اعدام محکوم شد.
دروکدال از ۲۰سال گذشته یکی از رهبران اصلی گروه تروریستی القاعده بود. رهبر القاعده در مغرب اسلامی در سوم ژوئن / ۱۴ خرداد توسط ارتش فرانسه کشته شد. او فرماندهی همه گروه‌های القاعده در شمال آفریقا و نوار ساحلی را بر عهده داشت.



چند ماه بعد، فرانسه در روز ۱۳ اکتبر / ۲۲ مهر، اعلام کرد که در جریان یک عملیات «باآگ موسی» رهبر نظامی شاخه القاعده در شمال شرقی مالی کشته شد؛ وزیر دفاع فرانسه در اطلاعیه‌ای اعلام کرد: باآگ موسی نماد تاریخی در جنبش تندرو در منطقه ساحل و مسوول حملات متعددی علیه نیروهای نظامی مالی و بین‌المللی بوده است. «فلورانس پارلی» کشته شدن موسی را پیروزی بزرگ در جنگ علیه آنچه او «تروریست» دانست، نامید.

موسی که در فهرست تروریسم آمریکا قرار داشت، در عملیاتی که نیروهای زمینی و بالگردهای فرانسوی صورت گرفت، کشته شد.

او که به نام «باموسی دیارا - Bamoussa Diarra » شناخته می‌شد، پیشتر در ارتش مالی به عنوان افسر مشغول به کار بود و دست راست «إیاد آق غالی - Iyad ag Ghali » رهبر القاعده بوده که حملات متعددی علیه غیرنظامیان و سربازان در مالی و بورکینافاسو داشته است.

استعفای رئیس جمهوری مالی

از دیگر رویدادهای مهم ۲۰۲۰ برای قاره آفریقا استعفای «ابراهیم ابوبکر کیتا ( ابراهیم بوباکار کیتا ) - Ibrahim Boubacar Keïta» رئیس جمهوری مالی و آزادی «سوفی پترونین - Sophie Pétronin » گروگان فرانسوی در بند افراط‌گرایان این کشور است.

کیتا که ششمین رئیس‌جمهور مالی از ۱۹ سپتامبر ۲۰۱۳ تا ۱۹ اوت ۲۰۲۰ بود، پس از آن که در یک کودتای نظامی دستگیر شد از سمت خود استعفا داد.

کیتا دانش‌آموخته دانشگاه سوربون پاریس که در ابتدا برای صندوق توسعه اروپا کار می‌کرد، پیش از ریاست جمهوری، بین سال‌های ۱۹۹۴ تا ۲۰۰۰ نخست وزیر و از سال ۲۰۰۲ تا ۲۰۰۷ رئیس پارلمان مالی بود.

یک ماه پس از استعفای کیتا، «باه نداو - Bah Ndaw» وزیر سابق دفاع به عنوان رئیس جمهوری موقت مالی منصوب شد.

آزادی آخرین گروگان

سوفی پترونین که رسانه‌های فرانسه از او به عنوان آخرین شهروند به گروگان گرفته شده از این کشور در جهان یاد می‌کنند ۱۶ مهر/ هفتم اکتبر از بند اسارت در کشور مالی رها شد.

این زن ۷۵ ساله فرانسوی که در زمینه خدمات بشردوستانه فعالیت می‌کرد دسامبر سال ۲۰۱۶ در مالی توسط گروهی از افراط گرایان فعال در این منطقه ربوده شد. دفتر ریاست جمهوری مالی روز هشتم اکتبر با انتشار بیانیه‌ای از آزادی پترونین پس از ۱۳۸۰ روز اسارت خبر داد.

خبر آزادی این گروگان فرانسوی در حالی منتشر شد که هفته قبل آن بیش از یکصد فرد محکوم و یا مظنون به عضویت در گروه‌های افراط‌گرا در مالی، در چارچوب مذاکراتی برای آزادی آخرین شهروند فرانسوی به گروگان گرفته در جهان، از زندان آزاد شده بودند.

انتخابات پرتش در گینه

انتخاب «آلفا کونده -  Alpha Condé» به عنوان رئیس جمهوری گینه در فضای ملتهب و پرتنش این کشور هم از رویدادهای مهم قاره سیاه در سال ۲۰۲۰ به شمار می‌آید.

انتخابات اکتبر/ مهر ۹۹ که در جریان آن کونده توانست با کسب ۵۸ درصد آرا پیروز آن شود، به عنوان دومین انتخابات دمکراتیک گینه از زمان استقلال از فرانسه در سال ۱۹۵۸ محسوب می شود. نخستین انتخابات دمکراتیک گینه در سال ۲۰۱۰ میان کونده و دیالو نخست وزیر سابقش به دور دوم کشیده و با اختلاف بسیار اندک به نفع کونده تمام شد.

کمیته انتخابات گینه در حالی آلفا کونده را پیروز این انتخابات اعلام کرد که جناح مخالف ضمن ادعای تقلب گسترده و سوء مدیریت در انتخابات خواستار برگزاری مجدد آن شده بود.

رئیس جمهوری ۸۲ ساله گینه  پیش از پیروزی در انتخابات ۲۰۱۰ و ۲۰۱۵ سالها در مخالفت بود.

غیبت طولانی مدت رئیس جمهوری الجزایر به دنبال ابتلا به کووید-۱۹

رئیس جمهوری الجزایر که به دنبال ابتلا به کرونا، داوطلبانه به قرنطینه و برای مداوا به آلمان رفته بود، پس از دو ماه غیبت سه هفته پیش در یک پیام ویدئویی از بهبود حال خود خبر داد.

سوم نوامبر / ۱۳ آبان، دفتر ریاست جمهوری الجزایر، ابتلای «عبدالمجید تبون - Abdelmadjid Tebboune» رئیس جمهور این کشور به کرونا را اعلام کرد و در حالی از بهبودی وضعیت سلامتی او گفت که تقریبا تبون از اوایل اکتبر/ اواسط مهر به این بیماری مبتلا شده بود. تبون در روز ۱۳ دسامبر/۲۳ آذر در ویدئویی که یک روز پس از نخستین سالروز به قدرت رسیدن او در حساب توئییتری‌اش منتشر شد، از رو به بهبودی رفتن حالش خبر داد.

«عبدالمجید تبون» ۷۵ ساله پس از کناره‌گیری «عبدالعزیز بوتفلیقه» در پی اعتراض‌های مردمی، در انتخاباتی که برای نخستین بار در طول تاریخ دوران ریاست جمهوری الجزایر بدون حضور رئیس جمهوری مستقر برگزار شد، قدرت را در این کشور به دست گرفت. او در زمان ریاست جمهوری بوتفلیقه از ماه می ۲۰۱۷ تا پیروزی در انتخابات ۲۰۱۹، نخست وزیری را بر عهده داشت.

درگیری‌ها در اتیوپی

اتیوپی در هفته‌های اخیر دستخوش تحولات عمده‌ای از جمله جنگ ارتش این کشور با نیروهای ایالت «تیگرایی» بود.

به دنبال اعلام جنگ «ابی احمد» نخست‌وزیر اتیوپی به شبه نظامیان تیگرای، این کشور با موجی از ناآرامی مواجه شده است. این درگیری‌ها رویداد مهم دیگری را در تاریخ قاره آفریقا در سال ۲۰۲۰ رقم زد.

«ابی احمد» نخست وزیر اتیوپی در روز چهارم نوامبر/ ۱۴ آبان عملیات نظامی علیه جبهه مردمی آزادیبخش تیگرای واقع در شمال این کشور که او آنها را به تلاش برای ایجاد بی ثباتی در دولت فدرال و حمله به دو پایگاه نظامی اتیوپی در منطقه که مقام‌های تیگرای آن را رد می‌کنند، آغاز کرد.

پس از تقریبا سه هفته درگیری و در روز ۲۸ نوامبر/ ۸ آذر، نخست وزیر اتیوپی اعلام کرد که عملیات نظامی در منطقه آشوب‌زده تیگرای پایان یافته و نیروهای فدرال بر شهر «مقلی» مرکز آن تسلط یافته اند.

دولت ابی احمد در صدد سرکوب شورش یک گروه نژادی قدرتمند است که قبل از به قدرت رسیدن وی در سال ۲۰۱۸ طی چند دهه گذشته دولت مرکزی را به تصرف خود درآورده بود.

گفته می شود در اثر درگیری های نظامی در منطقه تیگرای هزاران نفر کشته و تقریباً ۴۴ هزار نفر نیز به کشور همسایه خود سودان پناهنده شده اند.

جامعه جهانی از زمان آغاز درگیری بر سر «جنایات جنگی» احتمالی در اتیوپی ابراز نگرانی و برای تحت فشار قرار دادن ابی احمد برنده جایزه صلح نوبل در سال ۲۰۱۹ برای پادرمیانی تلاش کرده بود که موفقیت آمیز نبود.

سازمان ملل نیز خواستار دسترسی سریع به این منطقه که بیش از ۵ میلیون نفر جمعیت دارد و ۶۰۰ هزار نفر از ساکنان آن پیش از درگیری‌ها نیازمند این کمک‌ها بود، شد.

سازمان ملل متحد ۱۲ آذر/ ۲ دسامبر از امضای توافق نامه ای با دولت اتیوپی برای اجازه دسترسی بلامانع و ارسال کمک های اولیه بشردوستانه به منطقه تحت محاصره تیگرای یا حداقل مناطق تحت کنترل دولت فدرال خبر داد که نخستین محموله از این کمک‌ها در روز ۱۲ دسامبر/ ۲۲ آذر همراه با دارو تجهیزات پزشکی برای درمان بیش از ۴۰۰ زخمی و نیز اقلام دارویی برای مبتلایان به بیماری‌های شایع و مزمن وارد اتیوپی شد.

گفته می‌شود به دنبال درگیری‌ها، نزدیک به ۵۰ هزار نفر از ساکنان تیگرای به سودان گریخته و تعداد نامعلومی هم در داخل اتیوپی آواره شده‌اند.

همچنین افراد مسلح چهارشنبه گذشته با حمله به منطقه بولین در ایالت «گومز» در غرب اتیوپی، در حالی که اهالی این منطقه در خواب بودند، خانه آنها را به آتش کشیدند.

کمیسیون حقوق بشر اتیوپی (EHRC) روز شنبه گذشته اعلام کرد که تعداد کشته‌های این حمله به ۲۰۷ نفر رسیده است.

حملات بوکوحرام و بیمارستان و کلیسایی که به آتش کشیده شد

تروریست‌های بوکوحرام، در حمله‌ای در شمال شرقی نیجریه، ضمن به آتش کشیدن یک بیمارستان و یک کلیسا، کشیش را ربودند و ۱۱ نفر دیگر را هم به قتل رساندند.


آنها پنجشنبه شب به یک روستا که ساکنان آن عمدتا مسیحی هستند، حمله کردند. پیشتر نیز تروریست‌های وابسته به داعش در نیجریه در دو عملیات ۵ نظامی را کشتند و ۳۵ غیرنظامی را ربودند.

دانش‌آموزانی که ربوده شدند

پیشتر، گروه تروریستی « بوکوحرام» بعد از کشته شدن ۱۱۰ نفر در شمال شرق نیجریه صدها دانش‌آموز مدرسه‌ای در شمال غرب این کشور را ربود.

مقام های محلی در نیجریه پنجشنبه سه هفته پیش اعلام کردند که این دانش آموزان که تعدادشان ۳۴۴ نفر بود آزاد شدند.

سال ۲۰۱۴ نیز گروه تروریستی بوکوحرام با حمله به مدرسه ای در شهرک شیبوک واقع در شمال شرق نیجریه بیش از ۲۷۰ دانش آموز دختر را ربودند. این اقدام گروه تروریستی بوکوحرام موجی از خشم جهانی را برانگیخت.

از ۱۰ سال گذشته تاکنون تروریست‌های بوکوحرام ۳۶ هزار نفر را در حملات خود در شمال شرقی نیجریه قتل عام کرده‌اند.

با وقایع و رویدادهای پرمخاطره‌ای که آفریقا در سال ۲۰۲۰ پشت سر گذاشت تکرار رویدادهای این چنینی در این قاره عظیم در سال آتی میلادی دور از انتظار نیست.