برتری نعمت رسالت نبوی از دیدگاه علامه جوادی آملی

به گزارش خبرنگار معارف ایرنا یکی از آیاتی که مفسران در زمینه بعثت پیامبر اکرم (ص) مطرح می کنند آیه ۱۶۴ سوره آل عمران است که می فرماید «به یقین خدا بر مؤمنان منت نهاد که پیامبری از خودشان در میان آنان برانگیخت تا آیات خود را بر ایشان بخواند و پاکشان گرداند و کتاب و حکمت به آنان بیاموزد در حالی که پیش از آن در گمراهی آشکاری بودند»

آیت الله جوادی آملی در تفسیر این آیه در جلد ۱۶ تفسیر تسنیم نوشت: هر بعثتی، وزین و هر کتاب آسمانی سنگین است اما تعبیر «من» و «منت» که از ویژگی نعمت حکایت می کند درباره اعزام پیامبران دیگر به کار نرفته و منتی را که در رسالت پیامبر خاتم (ص) بر مومنان ذکر کرده برای بعثت سایر انبیاء مطرح نفرموده است.

وی درباره برتری نعمت رسالت نبوی نوشت: نبوّت، نعمتی خاص و منّت خدای سبحان است که درجات آن به مقام و منزلت پیامبران وابسته است و با توجه به برتری پیامبر اکرم (‏ص) نسبت به دیگر پیامبران الهی، منّت آن حضرت برتر، سنگین‏تر و باعظمت‏تر است و آن حضرت منت مطلق و نعمت عظمای الهی است و شاید از همین روست که خداوند هیچ پیامبری را مانند آن حضرت تکریم نکرده است.

این مفسر قرآن کریم افزود: نمونه ‏ای از این تکریم آن است که در خطاب‏ های الهی به رسول اکرم (‏ص) آمده و بدون آنکه نام آن حضرت را ببرد، القاب خاص به کار رفته و احترامی ویژه، اعمال شده است. مانند «یا ایها النبی» و «یا ایها الرسول» و به مؤمنان نیز سفارش می ‏فرماید که ایشان را مانند یکدیگر صدا نزنند، در حالی که انبیای دیگر را با اسم خاص آن‏ها خطاب کرده است.

وی یکی دیگر از برتری های نعمت رسالت را سیطره و اشراف قرآن کریم بر سایر کتاب های آسمانی دانست و افزود: وحی تشریعی برای همیشه بعد از نزول قرآن منقطع شده است. (نهج البلاغه، خطبه ۲۳۵.)

این مرجع تقلید ادامه داد: خداوند منّتی را که در رسالت پیامبر خاتم (‏ص) بر مؤمنان ذکر کرده، برای بعثت سایر انبیا (ع) مطرح نفرموده است. خدای سبحان درباره حضرت موسی و هارون (ع) فرمود «و لقد مننا علی موسی و هرون» (ما بر موسی و هارون منت نهادیم) این منت می ‏تواند نعمت بسیار ارزشمند ولایت، نبوت، رسالت و مانند آن باشد البته هر بعثتی وزین و هر کتاب آسمانی سنگین است امّا بحث در این است که تعبیر «منّ» و «مِنّت» که از ویژگی نعمت حکایت می‏ کند درباره اعزام پیامبران دیگر به کار نرفته، هرچند درباره خود آنان به «مَنّ» تعبیر شده است.

 جوادی آملی در تفسیر همین آیه به آثار رسالت اشاره و تاکید کرد: به راستی، بعثت رسول اکرم (‏ص) در روزگار گمراهی، پدیده‏ ای نوظهور بوده است؛ به ‏گونه ‏ای که تازگی آن هرگز به کهنگی نمی‏ گراید. این بعثت، برکات فراوانی همراه آورد که به چهار فایده بزرگ آن اشاره می ‏شود. نخستین اقدام عملی پیامبر اعظم (‏ص) تلاوت آیات الهی بوده است. ایشان نیز برای هدایت مردم قرآن را بر آنان تلاوت می‏ کرد و پیروان خود را نیز به قرائت قرآن به اندازه ممکن دستور می‏ داد.

جوادی آملی افزود: قرآن کریم کلام خدا و معجزه پیامبر(ص) است و تلاوت آن مانند قرائت دیگر کتاب ‏ها نیست که اگر تلاوت کننده معنایش را ندانست، بی‏ فایده باشد، بلکه الفاظ آن نیز نوری است که با تلاوت آن‏ها بر قلب می‏ تابد و چه بسا حتی بر اثر تلاوت دیگران، انسان متعظ و هدایت شود.

وی ادامه داد: هدف اصلی از تلاوت و تعلیم، تزکیه و تهذیب است. در آیه مورد بحث خدای سبحان تزکیه را بعد از تلاوت و پیش از تعلیم مطرح می ‏فرماید. پیامبر اکرم (‏ص) با «تعلیم»، مردم را از خرافه پرستی و پوچگرایی می ‏رهاند و با «تزکیه» آنان را از رذایل اخلاقی و انحطاط اعتقادی پاک می‏ کند، چنان‏که با برخی از احکام فقهی و حقوقی زمینه طهارت و نزاهت جان را فراهم می ‏آورد. در آیه ۱۰۳ سوره توبه می فرماید «آلودگان به تعلّق مالی و مادی با پرداخت صدقات و انفاق‏ های واجب پاک می ‏شوند» و این طهارت با رهنمود و دستور پیامبر(ص) به دست می‏ آید.

صاحب تفسیر تسنیم  سومین اثر رسالت و بعثت پیامبر را تعلیم کتاب برشمرد و افزود: نخستین معلّم و مفسّر قرآن کریم وجود مبارک رسول خدا (ص) است که فراخور فهم مردم، برای برخی از آن‏ها ظواهر آیات و برای بعضی باطن و عمق آن‏ها را تفسیر و تبیین می ‏فرماید. چون با هر کسی به اندازه عقل او با وی سخن می ‏فرمود. (کافی جلد یک صفحه ۲۳)

وی از تعلیم حکمت به عنوان چهارمین اثر بعثت یاد کرد و نوشت: احکام الهی قرآن، مطلق، عامّ، جامع و کلّی هستند و شرح و توضیح و بیان شرایط، موانع، جزئیّات و کیفیّات آن‏ها حکمت به شمار می ‏رود که این‏ها در ظاهر قرآن نیست و پیامبر (ص) با وحی قدسی آن‏ها را برای مردم بیان می ‏فرماید. در حقیقت، کتاب و حکمت همان قرآن و سنّت معصومان، یعنی اهل بیت عصمت و طهارت(ع) هستند.