احتمال تشخیص اوتیسم در پسران چهار برابر دختران است

در ۱۸ دسامبر ۲۰۰۷، مجمع عمومی سازمان ملل متحد قطعنامه ای را تصویب و ۲ آوریل هر سال را روز جهانی آگاهی از اوتیسم نامگذاری کرد.

در این قطعنامه نگرانی عمیقی از شیوع و میزان بالای اوتیسم در کودکان در دنیا و چالش های ناشی از آن وجود دارد. این سازمان از همه کشورها، اُرگان های سازمان ملل، سازمان های بین المللی و گروه های غیردولتی خواسته است تا برای آگاهی از بیماری اوتیسم گام بردارند و بر لزوم کمک به بهبود کیفیت زندگی مبتلایان به اوتیسم تأکید کنند تا آنها نیز بتوانند زندگی عادی و معنی داری را به عنوان بخش جدایی ناپذیرِ جامعه داشته باشند.  

سازمان ملل از سال ۲۰۱۲ هر ساله شعاری برای روز جهانی آگاهی از اوتیسم در نظر می گیرید، در سال ۲۰۲۰، شعارِ «گذار از کودکی به زندگی بزرگسالی (The Transition to Adulthood)» و در سال ۲۰۲۱، شعار «چالش ها و فرصت ها در جهانِ پساکرونا (Challenges and Opportunities in a Post-Pandemic World)» انتخاب شده است.

به گزارش انجمن علمی روان‌شناسی تربیتی ایران، دکتر فریبرز درتاج اظهار داشت: اختلال طیف اوتیسم (ASD) به طیف وسیعی از بیماری ها که با درجاتی از اختلال در رفتار اجتماعی، ارتباطات و زبان و طیف محدودی از علایق و فعالیت ها که به صورت تکراری انجام می شوند، اطلاق می شود.

عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی افزود: افراد مبتلا به ASD غالباً سایر بیماری های همزمان از جمله صرع، افسردگی، اضطراب و اختلال بیش فعالی با کمبود توجه (ADHD) را نیز نشان می دهند. همچنین سطح عملکرد مغزی در افراد مبتلا به ASD (از خفیف تا شدید) بسیار متغیر است.

وی ادامه داد: در رابطه با همه گیری (ASD) تخمین زده شده که در سراسر جهان از هر ۱۶۰ کودک، یک نفر مبتلا به ASD باشد. این برآورد نشان دهنده یک رقم متوسط ‌است و شیوع گزارش شده در مطالعات مختلف به طور قابل توجهی متفاوت می باشد.

درتاج ادامه داد: براساس مطالعات اپیدمیولوژیک طی ۵۰ سال گذشته نیز، به نظر می رسد شیوع ASD در سطح جهانی در حال افزایش است، که این افزایش آشکار را می توان با دلایلی از جمله افزایش آگاهی، گسترش معیارهای تشخیصی، ابزارهای تشخیصی معتبرتر و گزارش دهی بهتر، توجیه کرد.

وی بیان داشت: در سالِ ۲۰۲۰ مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری ها در آمریکا (CDC)  گزارش داد، تقریباً از هر ۵۴ کودک ۱ نفر مبتلا به اختلال طیف اوتیسم  است. از هر ۳۴ پسر ۱ نفر و از هر ۱۴۴ دختر ۱ نفر با اوتیسم شناخته شده است.

عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی افرود: ۳۱ درصد از کودکان مبتلا به ASD  دارای ناتوانی ذهنی، ۲۵ درصد در محدوده مرزی و ۴۴ درصد دارای نمره ضریب هوشی در دامنه متوسط ‌به بالاتر از حد متوسط ‌هستند.

هنوز اوتیسم در بیشتر کودکان پس از ۴ سالگی تشخیص داده می شود، در حالیکه اوتیسم را می توان با اطمینان از اوایل ۲ سالگی تشخیص داد.

وی افزود: شواهد علمی موجود نشان می دهد که ژنتیک در اکثر قریب به اتفاق موارد درگیر است و کودکانی که از والدین با سنین بالا متولد می شوند بیشتر در معرض خطر ابتلا به اوتیسم هستند. والدینی که فرزندی مبتلا به ASD دارند، ۲ تا ۱۸ درصد احتمال داشتن فرزند دوم مبتلا به اوتیسم را دارند.

درتاج گفت: مداخله در دوران کودکی برای ارتقاء رشد مطلوب و رفاه افراد مبتلا به ASD مهم است. نظارت بر رشد کودک به عنوان بخشی از مراقبت های بهداشتی معمول مادر و کودک توصیه می شود. مهم است که، پس از شناسایی، به کودکان مبتلا به ASD و خانواده های آنها متناسب با نیازهای فردی؛ اطلاعات، خدمات، ارجاعات و پشتیبانی عملی مربوطه ارائه شود.

وی با اشاره به اینکه هیچ درمانی شناخته شدهای برای ASD وجود ندارد، افزود: اگرچه مداخلات روانشناختی مبتنی بر شواهد، مانند درمان رفتاری و برنامه های آموزش مهارت برای والدین و سایر مراقبان، می تواند مشکلات ارتباطی و رفتار اجتماعی را کاهش دهد و این امر بر سلامت و کیفیت زندگی فرد تأثیر مثبت بگذارد، اما مراقبت های بهداشتی افراد مبتلا به ASD پیچیده تر است و به طیف وسیعی از خدمات یکپارچه، از جمله ارتقاء بهداشت، مراقبت، خدمات توانبخشی و همکاری با بخش های دیگر مانند آموزش، اشتغال و مراقبت های اجتماعی نیاز دارد.

وی ادامه داد: مراقبت از کودکان با شکل شدید بیماری ممکن است طاقت فرسا باشد، بویژه در صورتی که دسترسی به خدمات و حمایت ناکافی باشد. بنابراین توانمندسازی مراقبان به طور فزایندهای به عنوان یکی از مؤلفه ای مهم مراقبت از کودکان مبتلا به ASD شناخته می شود.

درتاج افزود: از چالش هایِ افراد مبتلا به ASD این است که اغلب مورد تبعیض و نقض حقوق بشر قرار می گیرند، از جمله محرومیت ناعادلانه از مراقبت های بهداشتی، آموزشی و فرصت های تعامل و مشارکت در جامعه خود، این افراد ممکن است به دلیل عواملی مانند عدم تحرک جسمی و تنظیمات غذایی ضعیف در معرض ابتلا به بیماری های مزمن غیرواگیر و بیشتر در معرض خشونت، آسیب و سوء استفاده قرار گیرند. پژوهش ها نشان داده که تقریباً دو سوم کودکان اوتیسم بین سنین ۶ تا ۱۵ سال مورد آزار و اذیت قرار می گیرند.

قطعنامه WHO در مورد اختلالات طیف اوتیسم

در ماه می ۲۰۱۴، شصت و هفتمین مجمع جهانی بهداشت، قطعنامه ای با عنوان «تلاش های همه جانبه و هماهنگ برای مدیریت اختلالات طیف اوتیسم (ASD)» تصویب کرد، که بیش از ۶۰ کشور از آن حمایت کردند.

این قطعنامه WHO را به همکاری با کشورها عضو برای تقویت ظرفیت های ملی برای مقابله با ASD و سایر اختلالات رشد مکلف می کند و تلاش های آنها بر؛ کمک به افزایش تعهد دولت ها و حمایت های بین المللی در مورد اوتیسم، ارائة راهنمایی در مورد ایجاد سیاست ها و برنامه های عملیاتی که ASD را در چارچوب وسیع تری برطرف می کند، کمک به توسعه شواهد در مورد استراتژی های مؤثر و مقیاس هایی برای ارزیابی و درمان ASD و سایر اختلالات رشد و ... متمرکز است.

بر اساس این قطعنامه WHO، با مشورت متخصصان، انجمن والدین و سازمان های جامعه مدنی، برنامه آموزش مهارتهای والدین کودکان مبتلا به ASD را گسترش داده است که درحال حاضر تحت آزمایش میدانی قرار دارد.

در پایان باید تأکید کرد که، دانش جهانی در مورد اوتیسم باید گسترش یابد و اطلاعاتی در مورد اهمیت تشخیص زود هنگام ارائه شود. شیوع اوتیسم در تمام مناطق جهان رو به افزایش است. اوتیسم زنان و مردان را از هر نژاد در همة کشورها تحت تأثیر قرار میدهد، به ویژه تأثیر زیادی روی کودکان دارد و عدم درک آن تأثیر زیادی بر روی این افراد، خانواده ها و جوامع آنها دارد و دقیقاً به همین دلیل افزایش آگاهی از اوتیسم ضروری است.

مداخله زودهنگام بهترین فرصت را برای حمایت از این افراد در طول عمر فراهم می کند. انگ و تبعیض همراه با افراد مبتلا به اختلالات عصبی، از موانع اساسی در تشخیص و درمان است و مسئله ای که باید توسط سیاستگذاران در کشورهای در حال توسعه حل شود.

مداخلات برای افراد مبتلا به ASD و سایر اختلالات رشدی باید با اقدامات گسترده تری همراه باشد تا محیط های جسمی، روانی، اجتماعی آنها در دسترس تر، فراگیرتر و حمایت کننده تر باشد.