گلستان در سال های اخیر با توجه ویژه به توسعه آبزی پروری به یکی از استانهای برتر تولید انواع آبزیان در کشور تبدیل شده و تکمیل طرح های شیلاتی علاوه بر افزایش درآمد اهالی، زمینه ایجاد فرصت های شغلی بیشتر را برای جوانان این استان فراهم کرده است.
بهره‌مندی از حدود ۱۳۰ کیلومتر نوار ساحلی و دسترسی به پهنه آبی خلیج گرگان و دریای خزر فرصت مناسب توجه و استفاده از ظرفیت‌های حوزه آبزی‌پروری و اجرای طرح‌های گوناگون پرورش انواع آبزیان است که اجرای طرح‌های متنوعی مانند پرورش ماهی در قفس و پِن، ایجاد مزارع پرورش میگو و استخرهای پرورش ماهی خاویار طی سال‌های اخیر در گلستان مورد توجه قرار گرفته و توسعه آن با شتاب در حال انجام است.
شتاب بخشیدن به توسعه همه جانبه قشر کم برخوردار ساحل نشین از جمله اثرات اجرای این طرح ها است که در نتیجه آن گلستان به یکی از مراکز مهم تولید انواع آبزیان به ویژه گونه های ماهی مانند قزل آلا ،میگو، سفید ، آزاد ،فیل ماهی ، کفال و خاویاری تبدیل شده است.
کاهش فشار صید و برداشت از منابع آبزی دریا، کمک به حفظ و مدیریت ذخایر دریای خزر و افزایش اشتغال و کمک به توسعه همگون و سازگار با محیط زیست از جمله دستاوردهای اجرای طرح گوناگون پرورش انواع آبزیان در گلستان است.
پرورش میگو
گلستان در سال های اخیر با توجه ویژه به توسعه آبزی پروری به یکی از استانهای برتر تولید میگو در کشور تبدیل شده و تلاش کرده با فراهم آوردن همه مقدمات لازم برای تکمیل چرخه تولید، علاوه بر خودکفایی در این زمینه ، میزان برداشت این آبزی را در استان تا حد امکان افزایش دهد.
مدیرکل شیلات گلستان گفت که با اهتمام بخش‌های اجرایی کشور از سال ۹۲ تا ۹۹ حلقه‌های زنجیره تولید و عرضه میگو در استان تکمیل و وابستگی این استان شمالی در صنعت میگو به سایر استان‌ها نیز برطرف شد.
سیدجواد قدس علوی اظهار داشت: در راستای تکمیل این زنجیره، مراکز فرآوری میگو و بسته‌بندی آبزیان، طی سال‌های فعالیت دولت تدبیر و امید، از ۲ مرکز در سال ۹۲، به هشت مرکز در سال ۹۹ افزایش یافت ضمن اینکه ظرفیت نگهداری این مراکز نیز در مدت یاد شده از ۷۵۰ تن به هفت هزار و ۸۰۰ تن رسید.
وی با اشاره به مولدسازی میگو در گلستان یادآور شد که برای نخستین بار در سال ۱۳۹۶ و به منظور توسعه پایدار این صنعت، مولدسازی میگو در مرکز فناوری نوین گمیشان آغاز به‌کار کرد که از آن زمان تاکنون میگوهای مولدسازی شده این مرکز علاوه بر رفع نیاز استان، جهت بهره‌برداری به استانهای جنوبی کشور نیز ارسال می‌شود.
مدیرکل شیلات گلستان، احداث نخستین مرکز تکثیر بچه میگو توسط بخش خصوصی با اعتبار بالغ بر ۵۰ میلیارد ریال و ظرفیت تولید ۱۰۰ میلیون قطعه بچه میگو درسال ۹۸ به صورت آزمایشی در ضلع غربی مجتمع میگوی گمیشان را از دیگر اقدامات صورت گرفته برای تکمیل زنجیره تولید و ایجاد ارزش افزوده میگو و عدم وابستگی به خارج از استان اعلام کرد.
قدس علوی ادامه داد که صادرات میگوی پرورشی و ارزآوری این محصول در استان نیز از یک میلیون و ۷۵۰ هزار دلار در سال ۹۲، به افزون بر ۱۲ میلیون دلار در سال ۹۷ افزایش یافت.
قدس علوی گفت: در سال ۹۸ به دلیل بروز بیماری ویروسی لکه سفید و تلفات سنگین و در سال ۹۹ به دلیل اجرای عملیات پیشگیرانه و رعایت شیوه نامه‌های بهداشتی در مزارع، محصول تولیدی مجتمع میگوی گمیشان کاهش یافت و صادرات صورت نگرفت.
وی یادآور شد که پرورش میگو از دهه ۷۰ در ده‌ها هزار هکتار اراضی شور، کم بازده و غیرقابل کشت مناطق ساحلی و مرزی شمال گلستان آغاز شد و از ۳۰۴ تن تولید و اشتغال ۲۵۱ نفر در سال ۹۲ به ۲ هزار و ۵۸۵ تن تولید میگو با اشتغال‌زایی هزار و ۴۰۵ نفر در سال ۹۷ رسید.
قدس علوی اضافه کرد: با رفع کامل مشکل بیماری لکه سفید میگو انتظار می‌رود امسال روند صعودی تولید و ایجاد فرصت‌های شغلی از طریق مزارع میگو استان گلستان بار دیگر آغاز شود.
به گفته وی، میزان سرمایه‌گذاری بخش خصوصی در صنعت میگو گلستان از ۵۲ میلیارد ریال درسال ۹۲ اکنون به افزون بر ۸۲۵ میلیارد ریال، تعداد مزارع پرورش این آبزی از ۱۱ به ۶۰ مزرعه و سطح مفید مزارع نیز از ۱۶۶ هکتار به ۹۳۷ هکتار افزایش یافته است.
مدیرکل شیلات گلستان به راه اندازی فاز دوم مجتمع پرورش میگو گمیشان نیز اشاره کرد و افزود: فاز دوم این مجتمع به مساحت ۶ هزار هکتار با هدف تولید ۲۲ هزار تن میگو در قالب ۲۲۲ مزرعه طراحی شده که در حال واگذاری به بخش خصوصی است.
تلاش برای احیای فسیل زنده خزری
خاویار که به دلیل امتیازات فراوان تغذیه‌ای به مروارید سیاه معروف است، برند اختصاصی گلستان به شمار رفته و انواع گوناگونی مانند خاویار طلایی، سرخ و سیاه دارد.
مشکل کاهش ذخیره ماهیان خاویاری دریای خزر ناشی از صید بی رویه سالیان گذشته که تداوم حیات این آبزی ارزشمند و در معرض انقراض را با تردید مواجه کرده بود طی سال های اخیر و با اجرای طرح‌های متعدد احیا و پرورش در استخرها برطرف شده است.
در سال های گذشته صید قاچاق، آلودگی دریای خزر، کم آب شدن رودخانه ها و احداث سد بر روی رودخانه ها که محل اصلی تخم ریزی این ماهیان به شمار می‌رفت باعث کاهش شدید جمعیت این گونه ها و صادرات خاویار شده بود.
با افزایش این مشکلات، شیلات گلستان به فکر احیای خاویار افتاد و با ایجاد مزارع منفرد و تولید انبوه در مجتمع بزرگ پرورش ماهیان خاویاری استان، توسعه این آبزی ارزشمند را در دستور کار خود قرار داد.
مدیر امور ماهیان خاویاری گلستان گفت: کشورهای مشترک المنافع در سال‌های نخست پس از استقلال از شوروی، به سبب ارزش اقتصادی خاویار اقدام به برداشت بی رویه ماهیان خاویاری کردند که در نتیجه آن آسیب جدی به جمعیت این گونه در خزر وارد شد و جمعیت ماهیان خاویاری در دریای خزر رو به زوال رفت.
سیدمصطفی عقیلی نژاد اظهار داشت: در سال های اخیر بیشترین تلاش برای حفظ ذخایر ماهیان خاویاری در خزر از سوی ایران انجام شد که این تلاش ها به خصوص در هشت سال گذشته به ایجاد مزارع متعدد پرورش در مناطق گوناگون گلستان منجر گردید.
مدیرکل شیلات گلستان نیز گفت: شرایط سرزمینی، اقلیمی و ویژگی های حوزه هیدرولوژیکی گلستان فضای مناسبی برای تکثیر و پرورش ماهیان خاویاری در مزارع پرورشی است.
سیدجواد قدس‌علوی اظهار داشت: مجتمع ۵۰۰ هکتاری پرورش ماهیان خاویاری گمیشان به عنوان بزرگترین مجتمع دنیا در حال ساخت است که امیدواریم با بهره برداری از آن شرایط مساعدی برای توسعه و پرورش ماهیان خاویاری در استان فراهم شود.
در حال حاضر پنج مزرعه منفرد پرورش ماهیان خاویاری در کردکوی، بندرگز، آق‌قلا و علی آبادکتول در حال بهره‌برداری است.
قدس علوی به چگونگی تامین بچه ماهی مجتمع پرورش ماهیان خاویاری گمیشان اشاره کرد و گفت: در حال حاضر مرکز بازسازی و حفاظت از ذخایر ژنتیکی ماهیان خاویاری شهید مرجانی زیر نظر شیلات گلستان علاوه بر بازسازی ذخایر، مسوولیت تامین بچه ماهیان خاویاری برای استفاده در مزارع منفرد را به عهده دارد.
مرکز ۱۵۰ هکتاری بازسازی ماهیان خاویاری شهید مرجانی اشاره تاثیر بسیاری در زمینه حفظ گونه های ارزشمند ماهیان خاویاری دارد و از ظرفیت فراوانی برای تکثیر و رهاسازی این آبزی برخوردار است.
وی به افتتاح بخشی از مجتمع پرورش ماهیان خاویاری گمیشان در آینده نزدیک خبر داد و گفت: این مجتمع با هدف تولید چهار هزار تن گوشت و ۳۰۰ تن خاویار در مساحت ۵۰۰ هکتار با ایجاد ۲ هزار و ۴۰۰ فرصت شغلی مستقیم و غیر مستقیم در قالب ۲۲۰ مزرعه با هزینه ۳۳ هزار میلیارد ریالی در حال احداث است که در مرحله اول عملیات ساخت چهار مزرعه بصورت آزمایشی با ظرفیت هر مزرعه ۲۰ تن تولید گوشت و ۱.۵ تن خاویار و اعتبار بالغ بر ۶۰۰ میلیارد ریالی بخش خصوصی ساخته و مورد استفاده قرار خواهد گرفت.
به گفته مدیرکل شیلات گلستان، حجم تولید ماهیان خاویاری در مزارع منفرد از چهار تن تولید و اشتغال سه نفر درسال ۹۲ به ۵۰ تن تولید و اشتغال ۳۳ نفر در سال گذشته رسید.
طرح پرورش ماهی در دریا ( قفس و پن)
طرح پرورش ماهی در دریا طی ۲ دهه اخیر به عنوان یکی از ظرفیت‌های بکر توسعه آبزی پروری در کشور مورد توجه و بررسی قرار گرفت و اجرای آن پس از اتمام مطالعات امکان سنجی و مکان یابی مناسب در محدوده پهنه آبی دریای خزر در گلستان آغاز شد.
پیش از سال ۹۲ تولید ماهی در دریا صفر بود اما با اجرای طرح های متعدد پرورش ماهی در قفس و پن برای اولین بار در کشور، سال گذشته افزون بر ۱۵۰ تن ماهی با اشتغال ۱۵ نفر در گلستان تولید شد.
علاوه بر مباحث تولید، استفاده از این فرصت در حوزه گردشگری آبی نیز بسیار ثمر بخش است و فراهم کردن زیر ساخت های لازم برای حضور گردشگران در مراکز احداث پن و قفس در دریا، علاوه بر خرید مستقیم انواع ماهی تولید شده در قبل دریا، موجب رونق مشاغلی همچون مسافربری و گردشگری دریایی خواهد شد.
مدیر کل شیلات گلستان با مطلوب ارزیابی کردن تعداد متقاضیان اجرای طرح پرورش ماهی در قفس گفت: در حال حاضر قفس های متعددی در سواحل شهرستان گمیشان در حال نصب قطعات است که توسعه این طرح علاوه بر ایجاد مشاغل همگن با طبیعت، آمار صیادان غیرمجاز منطقه را کاهش داده و توسعه آن موجب بهسازی مجدد ذخایر آبزیان خزر می شود.
قدس علوی ادامه داد : طرح های پرورش و تولید انواع ماهی مانند قزل آلا، سفید، آزاد، فیل‌ماهی ، کفال و خاویاری در قفس با وجود هزینه های بالای اولیه می تواند فرصت مناسبی برای بهبود فضای کسب و کار و شکوفایی اقتصادی استان باشد.
وی ادامه داد: محدودیت منابع آبی و برخورداری از پیش نیاز مهمی مانند دریای خزر، ضرورت پرورش ماهی در قفس را به عنوان یکی از راهکارهای توسعه آبزی پروری در گلستان افزایش داده است.
به گفته وی سال قبل ۵۸ قفس برای پرورش ماهی به دریا انداخته شده بود که امسال پیش بینی می شود این رقم به ۱۰۰ قفس افزایش یابد.
پرورش ماهی در پن یک روش جدید آبزی پروری است که در آن محیط‌های آبی با ابزارهایی نظیر تیرک‌های چوبی و توری محصور شده و در آن پرورش آبزیان انجام می شود.
بر خلاف پرورش ماهی در قفس، کف پن بستر منبع آبی است و با ساحل نیز در ارتباط است.
رییس مرکز تحقیقات ذخایر آبزیان آب های داخلی در استان گلستان نیز گفت: اجرای طرح پرورش ماهی در پِن یکی از طرح های دارای قابلیت توسعه در گلستان است که اجرای آن می تواند به افزودن بر فرصت های شغلی استان منجر شود.
عباسعلی آقایی‌مقدم اظهار داشت: گلستان به دلیل قرار گرفتن در منطقه کم عمق دریای خزر، ظرفیت فراوانی برای پرورش ماهی در پِن دارد.
طرح پرورش ماهی با آب چاه کشاورزی
گلستان افزون بر ۲۰ هزار چاه کشاورزی مجاز دارد که بهره مندی از آب آن بهترین ظرفیت برای افزایش تولید انواع آبزی و توسعه این بخش و کمک موثر به صنعت گردشگری و ایجاد اشتغال است.
یکی از طرح های اجرا شده شیلات گلستان طی سال های اخیر، برنامه ریزی برای استفاده حداکثری از این ظرفیت برای تولید نواع ماهی است.
مدیرکل شیلات گلستان گفت: احداث حوضچه های کوچک در مسیر حرکت آب به سمت مزارع و باغ ها، فرصت مناسب تولید انواع آبزی است که می تواند به تولید بیشتر منجر شده و درآمد مضاعفی را نصیب کشاورزان کند.
قدس علوی بیان کرد: در هر ۱۰۰ متر مکعب آب حاصل از فعالیت چاه کشاورزی ۲۰۰ تن ماهی تولید می شود که می تواند در کسب درآمد کشاورزان و توسعه آبزی تاثیرگذار باشد.
مدیرکل شیلات گلستان ادامه داد: پیش بینی از اجرای این طرح تا افق ۱۴۰۴ ایجاد ۲ هزار و ۶۰۰ استخر در کنار چاه های کشاورزی، تولید پنج هزار و ۵۰۰ تن ماهی و ایجاد فرصت اشتغال برای هفت هزار و ۸۰۰ نفر است.
قدس علوی بیان کرد: توسعه اشتغال، افزایش مصرف ماهی در میان خانواده های روستایی مجری طرح و بالا رفتن سرانه تولید از جمله دستاوردهای اجرای این طرح خواهد بود.
وی افزود: هزینه اندک راه اندازی طرح پرورش ماهی فرصت مناسبی است تا کشاورز در کنار مصرف آب چاه برای آبیاری مزرعه خود و کمک به افزایش تولید، از درآمد پایدار دیگری هم بهره مند شود.
مدیرکل شیلات گلستان ادامه داد: پرورش ماهی با استفاده از آب چاه کشاورزی در گلستان از سال ۹۶ با ایجاد ۲۰۸ استخر آغاز شد و با تولید ۴۶۴ تن ماهی و ایجاد ۷۵۰ فرصت شغلی مستقیم و غیر مستقیم تا سال ۹۸ به بهره برداری رسید.
افزایش تولید ماهیان گرمابی از ۱۷ هزار و ۶۰۰ تن به ۱۸ هزار تن، تولید ماهیان سردابی از ۵۲۳ تن به ۹۵۰ تن، تکثیر ماهیان تزیینی از ۲ میلیون و ۸۷۳ هزار به ۳ میلیون و ۲۰۰ هزار قطعه و تکثیر ماهیان استخوانی و خاویاری برای رهاسازی در دریا از ۳۸ میلیون به ۸۰ میلیون قطعه از دیگر اقدامات شیلات گلستان طی هشت سال گذشته بود.
علاوه بر آن تکثیر و تولید زالو در گلستان برای اولین بار از سال ۹۶ با تولید ۱۰۰ هزار قطعه آغاز شد و در سال جاری میزان تولید به ۱۵۰ هزار قطعه رسید.
حدود ۱۳۰ کیلومتر از ساحل دریای خزر در گلستان قرار دارد که ساکنان حاشیه آن از جمله گمیشان و بندرترکمن به حرفه صیادی اشتغال دارند و از این طریق تامین معاش می کنند.
استان گلستان علاوه بر این در پرورش ماهیان خاویاری، میگو و سایر ماهیان بومی و دریایی از جمله کپور فعال است که برنامه ریزی برای توسعه پرورش به شیوه پِن و قفس می تواند زمینه ساز جذب سرمایه گذاری بیشتر و استفاده از ظرفیت های دریای خزر برای پرورش بیشتر انواع آبزیان شود.
نظر شما