واکاوی تاریخ شفاهی روابط‌ عمومی در تربت‌حیدریه

در خصوص تاریخ روابط عمومی نوین در شهرستان تربت‌حیدریه اطلاعات جامع، موثق و مکتوبی در دست نیست و هر چه هست واگویه‌ است و تاریخ شفاهی.
اما به اعتبار اظهارات رییس شورای هماهنگی روابط عمومی‌های این خطه، بهتر است مبنای عمر روابط عمومی نوین در ساختار اداری تربت‌حیدریه را سال ۱۳۸۲ بدانیم که با نام یک نفر به نام "جعفر رضوانی" در هم تنیده شده‌ است.
در همین ارتباط رییس شورای هماهنگی روابط عمومی‌های تربت حیدریه به خبرنگار ایرنا گفت: این شورا در سال ۱۳۸۲ به پیشنهاد آقای جعفر رضوانی رییس وقت روابط عمومی فرمانداری پایه‌گذاری و پس از فراخوان و برگزاری انتخابات رسمی، اعضای هیات رییسه مشخص و فعالیت خود را به عنوان نخستین شورای روابط عمومی در استان خراسان بزرگ آغاز کرد.
علی نیرویی افزود: با تشکیل کارگروه‌های تخصصی با مشارکت اعضای شورا، اقدامات ارزنده‌ای در قالب کارگروه‌های تخصصی صورت پذیرفت و بعد از ارتقای شغلی رضوانی و معرفی حمیدرضا عیدی به عنوان رییس روابط عمومی فرمانداری، مسوولیت امور شورا با هماهنگی هیات رییسه و موافقت فرماندار وقت به وی واگذار شد اما این تشکل کماکان به صورت شورایی به فعالیت خود ادامه داد.
وی ادامه داد: در سال‌های بعد و به دلیل قبول مسوولیت عیدی در واحدی دیگر، به پیشنهاد هیات رییسه و تایید فرماندار وقت (احمدعلی موهبتی) مسوولیت شورا به اینجانب واگذار شد و مطابق برنامه تدوین شده هیات رییسه، ضمن برگزاری چند همایش و نشست مشترک و نیز برپایی دوره‌های آموزشی، فعالیت شورا با اتکا به توان مدیران روابط عمومی‌های دستگاه‌های اجرایی این خطه با موفقیت انجام شد.
رییس شورای روابط عمومی‌های تربت‌حیدریه گفت: متاسفانه شیوع ویروس کرونا ظرف ۲ سال اخیر، برگزاری نشست‌ها و دوره‌های آموزشی را کم رنگ کرد اما با آغاز به کار حسین شرافتی‌راد به عنوان فرماندار جدید تربت‌حیدریه و تاکید و توجه خاص ایشان به حوزه روابط‌ عمومی، امسال، شاهد تشکیل نخستین نشست شورای هماهنگی روابط‌عمومی به میزبانی شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی منطقه تربت‌حیدریه بودیم.
نیرویی افزود: با توجه به در پیش بودن انتخابات شوراهای اسلامی شهر و روستا و نامزد شدن تعدادی از همکاران حوزه روابط‌عمومی در این انتخابات، برنامه انتخابات جدید اعضای هیات رییسه شورای هماهنگی به بعد از برپایی این انتخابات موکول شد.
وی ادامه داد: بر این اساس هیات رییسه به هیچ عنوان در پی حذف افراد صاحب نظر در بدنه روابط عمومی نیست زیرا معتقد است تجارب ارزشمند و خدمات ماندگار ایشان در حکم سرمایه‌های انسانی ماناست و لذا همچنان در جلسات شورا از آنها دعوت به عمل می‌آورد.
رییس شورای روابط عمومی‌های تربت‌حیدریه در خصوص اقدامات این شورا گفت: برگزاری دوره‌های آموزشی روابط عمومی، برپایی اردوهای فرهنگی، برگزاری نشست مشترک با خبرنگاران با هدف ایجاد تعامل بیشتر و با رویکرد آموزش محوری، برگزاری نشست‌های خبری ادارات با حضور اعضای هیات رییسه، تشکیل گروه فعال شورای روابط عمومی در فضای مجازی، تشکیل اتاق فکر روابط‌عمومی در فضای مجازی، تشکیل کمیته‌های مختلف تبلیغات و اطلاع‌رسانی، آموزش، ارتباط با رسانه، مطالعات اجتماعی، رفاهی و پشتیبانی، هماهنگی با همکاران روابط‌عمومی ادارات، برقراری ارتباط موثر ادارات با هدف رفع موانع و تسریع در خدمت‌رسانی مطلوب به مردم و به خصوص ذی‌نفعان سازمان‌ها از جمله این اقدامات است

نیرویی افزود: از جمله مشکلات و موانع شورای روابط‌ عمومی تربت حیدریه عبارت است از فقدان وجود ساختار سازمانی روابط‌ عمومی در اکثر ادارات با توجه به استقرار مدیران روابط‌عمومی در ادارات کل، جا به جایی افراد معرفی شده به عنوان رییس روابط‌عمومی بدون توجه به کسب تجارب در دوره‌های آموزشی شورا و بدون اطلاع و هماهنگی با شورای روابط‌عمومی، انتصاب مسوول روابط‌عمومی با حفظ سمت قبلی و جا به جایی شرح وظایف در اکثر ادارات.
وی ادامه داد: امسال و برای نخستین بار اعضای شورا دست به ابتکار جدیدی زدند و شعاری محوری که همان "روابط عمومی، مسوولیت اجتماعی" است را مبنای عملکردشان قرار دادند.

مدیر روابط‌عمومی چند شغله بی‌مزد و منت

رییس انجمن خبرنگاران تربت‌حیدریه در خصوص تاریخچه روابط عمومی به خبرنگار ایرنا گفت: نه تنها هیچ رد و نشانی از روابط عمومی در نظام اداری عهد پهلوی این خطه در ذهن ندارم بلکه حتی با قاطعیت می‌توانم بگویم عمر روابط عمومی در این شهرستان به حدود ۲۰ سال یا کمی بیشتر یا کمتر می‌رسد.   
اصغر غضنفری افزود: این ادعا بدان خاطر است که در بیشتر  ادارات این شهرستان پست مشخصی به عنوان روابط عمومی وجود نداشت و رییس دفتر مدیرکل یا مسوول کارگزینی، امور مربوط به روابط‌عمومی را نیز انجام می‌داد.
وی ادامه داد: من که خود کارمند دادگستری و در عین حال گزارشگر روزنامه خراسان بودم، به یاد دارم زمانی مرحوم "آصف زرمهری" که رییس دفتر مدیر دادگستری بود هماهنگی‌های لازم برای مصاحبه با مدیر دادگستری را انجام می‌داد.
گزارشگر سابق روزنامه خراسان گفت: این رویه بدان معنا است که در آن سال‌های نخست استقرار نظام جمهوری اسلامی، روابط‌عمومی یک شغل در حاشیه و بی‌مزد و منت محسوب می‌شد.

صاحب امتیاز و مدیر مسوول هفته‌نامه نوید خراسان نیز به خبرنگار ایرنا گفت: اگر بخواهم  چند نفر دانه درشت روابط‌عمومی در این شهرستان را نام ببرم، باید از جعفر رضوانی، مرتضی شبان مدیر روابط عمومی شهرداری، علی نیرویی مسوول روابط عمومی شرکت پخش فراورده‌های نفتی و غلامرضا میری مدیر روابط عمومی دانشگاه علوم پزشکی یاد کنم.  
محمدرضا سالار مقدم افزود: البته حافظه من خیلی افراد دیگر را از یاد برده است که به معنی بی‌توجهی به این بزرگواران نیست ولی به اعتقاد من پرچمدار و نفر نخست همه مدیران روابط‌عمومی این خطه، جعفر رضوانی است که اکنون در سمت معاونت فرماندار شهرستان زاوه مشغول خدمت است.

خبرنگار هفته نامه نوید خراسان نیز به خبرنگار ایرنا گفت: وقتی می‌خواهیم از مدیر یا مسوول روابط‌عمومی در تربت حیدریه به مفهوم واقعی یاد کنیم، شایسته است نام جعفر رضوانی را قاب گرفته و سپس از مدیران روابط‌عمومی علوم پزشکی، شهرداری و شرکت نفت هم یاد کنیم.
حسن نیک‌نام افزود: البته دیگر بزرگواران نیز عزیز و محترم هستند اما چهره های شاخص همین افرادند و البته احمد شجاعی هم که اکنون مدیرروابط عمومی شرکت آبفای خراسان رضوی است نیز زمانی از مدیران برتر روابط‌عموی این خطه بود.

پای صحبت‌های مرد نخست روابط‌عمومی تربت‌حیدریه

معاون فرماندار شهرستان زاوه و پایه‌گذار شورای هماهنگی روابط عمومی‌های تربت‌حیدریه هم به خبرنگار ایرنا گفت: از سال ۱۳۸۱ به عنوان مسوول روابط عمومی فرمانداری تربت‌حیدریه منصوب شده و در همان دوران جای یک شورای روابط‌عمومی را در این خطه خالی احساس کردم.
جعفر رضوانی افزود: تا آن زمان خیلی از دستگاه‌های اجرایی این خطه فاقد پست ثابت روابط‌عمومی بودند و به همین دلیل با همکاری برخی مدیران روابط‌عمومی در سال ۱۳۸۲ شورای هماهنگی روابط‌عمومیهای دستگاه اجرایی تربت‌حیدریه را پایه‌گذاری کردیم.
وی ادامه داد: هدف ما از تاسیس این تشکل جدید، تعریف پست سازمانی روابط عمومی در ادارات بود و حتی در یکی از جلسه‌های شورای اداری وقت، به طور مفصل درباره کارکرد و نقش و اهمیت روابط‌عمومی برای مدیران صحبت کردم.
پایه‌گذار شورای هماهنگی روابط عمومی‌های تربت‌حیدریه گفت با همفکری دوستان در شورای هماهنگی روابط‌عمومی‌های تربت‌حیدریه چند ویژگی فنی و اداری برای مدیران روابط‌عمومی تعریف و به دستگاه‌های اداری ابلاغ کردیم.
رضوانی افزود: با حمایت مدیران کم‌کم پست روابط‌عمومی ایجاد یا حداقل مدیران روابط عمومی از آن هنگام بر اساس شاخصه‌های تعیین شده منصوب شدند.
وی اضافه کرد: قدم بعدی تقویت بنیه علمی دوستان روابط‌ عمومی بود که برای آنها دوره‌های آموزشی یا سفرهای علمی تعریف و اجرا کردیم و در پایان هر فصل سال، یک نشست تخصصی برگزار می‌کردیم.
مدیر اسبق روابط عمومی فرمانداری تربت‌حیدریه گفت: روز ۲۷ اردیبهشت روز گرامی‌داشت روابط‌عمومی، خانواده این عزیزان را به دورهمی‌های کاری دعوت کردیم تا ضمن خسته نباشید آنها را با سختی کار همسرانشان بیشتر آشنا و نسبت به شغلشان حساس‌تر کنیم.
رضوانی افزود: ایجاد شورای هماهنگی روابط عمومی باعث شد مدیران روابط عمومی نسبت به جایگاه خود بیشتر آشنا شده و با اعتماد به نفس بیشتری کار کنند و حتی اگر مدیر دستگاهی قصد تغییر مدیر روابط‌عمومی خود را داشت باید حتما دلیل آن را برای ما به صورت مکتوب اعلام می‌کرد.
وی ادامه داد: این بدان خاطر بود که برای مدیران روابط‌عمومی دوره‌های آموزشی تخصصی نظیر تبلیغات و روابط‌عمومی، اینترنت، آموزش زبان انگلیسی، تصویربرداری و همچنین نشست‌های تخصصی با اصحاب رسانه و مدیران دستگاه‌های اجرایی برگزار کرده بودیم و در یک کلام دوست نداشتیم این سرمایه‌های انسانی ارزشمند را به راحتی از دست بدهیم.
مدیر اسبق روابط عمومی فرمانداری تربت‌حیدریه گفت: اگر فراموش نکرده‌ باشم اعضای هیات رییسه نخستین جلسه شورای هماهنگی روابط عمومی‌های تربت‌حیدریه در سال ۱۳۸۲ را غلامرضا میری مسوول روابط عمومی دانشگاه علوم پزشکی، علی نیرویی مسوول روابط عمومی شرکت ملی پخش فراورده‌های نفتی، مرتضی شبان مسوول روابط عمومی شهرداری، ملیحه علی‌پور مسوول روابط عمومی اداره ورزش و جوانان، محمد رضا ارجمند مسوول روابط عمومی بیمارستان تامین اجتماعی، محمدرضا پورجعفر مسوول روابط عمومی زندان، جابر حجتی مسوول روابط عمومی دانشگاه دولتی، امیرحسینی مسوول روابط عمومی آموزش و پرورش، احمد شجاعی مسوول روابط عمومی آبفای شهری و رحمت الله یوسفی مسوول روابط عمومی مخابرات تشکیل می دادند.
رضوانی افزود: موفقیت‌هایی که بعدها برای برخی مدیران روابط عمومی این شهرستان رخ داد از درون همین تشکیلات جدید بود زیرا خشت بنای اولیه درست گذاشته شده‌ بود. 

او اضافه کرد: امروز با افتخار و خرسندی شاهد هستیم محمدرضا ارجمند مدیر وقت روابط عمومی بیمارستان تامین اجتماعی تربت حیدریه در پست ریاست بیمارستان خواف مشغول خدمت است، احمد شجاعی مدیر وقت روابط‌عمومی آبفای شهری تربت حیدریه مدیر روابط‌عمومی آبفای خراسان رضوی است و جواد بلندی مدیر وقت روابط‌عمومی شرکت ملی پخش فراورده‌های نفتی منطقه تربت‌حیدریه به عنوان مدیر این شرکت مشغول خدمت است.

اصطلاح روابط عمومی به مفهوم کنونی نخستین بار به سال ۱۸۹۷ در سالنامه یک موسسه راه‌آهن آمریکایی  مطرح و فعالیت آن به شکل کنونی از زمانی آغاز شد که موسسه‌های اقتصادی و دولت‌ها افکار عمومی را در سرنوشت خود موثر دانسته و دریافتند فقط از طریق روابط‌عمومی است که می توان اذهان عمومی را مجذوب کرد،در سال ۱۹۶۴ میلادی نیز، نشریه فاینانشنال تایمز از روابط عمومی به عنوان صنعتی بزرگ نام برد.

مروری بر تاریخ روابط عمومی در ایران
شیوه نوین روابط عمومی در ایران با ملی شدن صنعت نفت همزمان است و سپس وزارتخانه‌ها و سازمان‌های زیادی به منظور نشر اخبار، ارایه عملکرد انجام شده، ارتباط مردمی و ایجاد ارتباط با رسانه‌های همگانی، نیاز خود را در این زمینه احساس و روابط عمومی را به شکل نخستین آن آغاز کردند.
نخستین روابط عمومی در ایران به طور رسمی در مرداد ماه سال ۱۳۳۲ خورشیدی در شرکت نفت ایران آغاز به کار کرد و نخستین گردانندگان آن مرحوم حمید نطقی استاد علوم ارتباطات و پایه‌گذار روابط عمومی در ایران و شاعر و نویسنده معاصر مرحوم ابوالقاسم حالت بودند که بعدها استاد ابوالفضل مرعشی نیز به این جمع پیوست.
در بسیاری سازمان ها و ادارات ایران، تا سال ۱۳۳۲ اداره‌هایی به نام تبلیغات و انتشارات و یا انتشارات و اطلاعات فعالیت می‌کردند که از این تاریخ به بعد نام آنها به روابط عمومی تغییر کرد.

مرکز شهرستان ۲۲۵ هزار نفری تربت‌حیدریه در ۱۵۰ کیلومتری جنوب غربی مشهد قرار دارد.