به گزارش ایرنا، این روزها عرق گیری از شکوفه های معطر گل محمدی و عرضه داخلی و خارجی آن جهت مصرف در طب سنتی و تولید لوازم آرایشی و بهداشتی به ویژه صنعت عطر سازی آغاز شده و استفاده پر رمز و راز آن در فرآوری نقل ارومیه کلید خورده است.
بسیاری از محصولات درختی آذربایجان غربی به دلیل نبود صنایع تبدیلی و بازاریابی به درآمدزایی مناسب نمی رسد اما اسانس، عرق، شربت و نقل گل محمدی را می توان یک نمونه منحصربفرد با ارزش افزوده بالا از فرآوری محصولات کشاورزی به شمار آورد که بدون واسطه به دست مشتریان می رسد.
یکی دیگر از مهمترین مزیت های گل محمدی، به ویژه در این روزهای خشکسالی، کم توقع و کم آب بر بودن این محصول کشاورزی است به طوری که میزان نیاز آبی آن بسیار کمتر از دیگر محصولات بوده و درآمد آن نیز در برخی موارد به ویژه در صورت فرآوری بسیار بیشتر برآورد می شود.
معطر کردن خلال بادام با گل محمدی رمز تولید نقل اصیل در ارومیه محسوب می شود و به گفته نقل پزان این شهر خلال بادام به منظور معطر شدن نقل باید سه روز در گلاب غوطه ور شود.
وقتی صحبت از تشخیص نقل مرغوب به میان می آید، حسین آقا یکی از نقل پزان باسابقه ارومیه می‌گوید: برخی از تولیدکنندگان در سایر مناطق کشور نقل را از اسانس یا گلاب تهیه می کنند اما نقل پزان ارومیه ای از خود شکوفه های گل محمدی به صورت خلاقانه برای پختن این سوغات بهره می برند.
به گفته وی هر کیلوگرم نقل مرغوب گل محمدی در ارومیه به قیمت ۴۰۰ هزار ریال عرضه می شود تا کام مردم کشور با طعم آن عطراگین و شیرین شود.
کشت، داشت و برداشت گل محمدی هزینه و زحمت اندکی برای کشاورزان دارد و همکاری خانواده ها در برداشت آن نیز به نوعی به کسب یک درآمد مطلوب کمک می کند.
علاوه بر عرضه این محصول به صورت گل تر در بازار به ازای هرکیلوگرم ۲۰۰ تا ۳۰۰ هزار ریال، بسیاری از کدبانوهای ارومیه ای در شهر و روستا اقدام به عرق گیری از این شکوفه های معطر کرده و کسب و کار خانگی برای خود دست و پا می کنند.
هرچند این روزها شیوع ویروس کرونا موجب اختلال بیشتر فعالیت‌های اقتصادی و فرهنگی در نقاط مختلف کشور شده و مشکلات گوناگونی را ایجاد کرده که اثر این شرایط بر صنعت عرقیات گیاهی به ویژه در منطقه خوی به عنوان شهر گل محمدی در آذربایجان غربی و ارومیه دوچندان بوده، ولی این کسب و کار تعطیل پذیر نیست و عطر دیگ های گلاب همچنان دلنوازانه برجان مردم می نشیند.
پیشینه فعالیت‌های مرتبط با پرورش گل، گلابگیری و تولید سایر عرقیات گیاهی که با کمترین سرمایه و نیاز آبی بهترین بازدهی را دارند، در منطقه آذربایجان غربی هر چند معلوم و مشهود نیست ولی سابقه ای دیرینه دارد و هر سال از اوایل اردیبهشت تا نیمه خرداد گلستان‌های ارومیه و خوی به گل محمدی مزین می‌شود که بهانه ای معطر است تا اندکی میهمان کشاورزان فعال در این زمینه شود.
یکی از کشاورزان روستای کوهستانی زیوه ارومیه که حدود پنج سال پیش مزرعه گل محمدی را با کاشت ۶۰ اصله نهال گل محمدی در زمینی به مساحت ۴۰۰ متر مربع ایجاد کرده، در گفت و گو با خبرنگار ایرنا گفت: درخت گل محمدی در همان سال اول به مرحله گل دهی می‌رسد.
عبدالله سلیمی افزود: در ۲ سال اول، گلهای چیده شده را در بازار می‌فروختم و بعد از آن ترجیح دادم به جای عرضه گلها در بازار، با راه‌اندازی گلابگیری در منزل به تولید گلاب نیز اشتغال داشته باشم.
وی ادامه داد: هر روز در زمان گل چینی به همراه اعضای خانواده از ساعت هفت تا ۹ صبح گلها را چیده و بعد از آن در منزل، گلابگیری را شروع می‌کنیم.
این کشاورز، کم آب خواه بودن گل محمدی و صرفه اقتصادی آن را یادآور شد و اظهار امیدواری کرد که بتواند با حمایت مسوولان، سطح زیر کشت گل محمدی را افزایش داده و در کنار آن نیز یک کارگاه گلابگیری دارای تجهیزات کافی ایجاد و رونق بیشتری به کار خود دهد.
گل دهی دیرهنگام گل محمدی زمینه سرمازدگی آن را کم می کند
یک کشاورز اهل روستای فیرورق خوی که شهر گل محمدی آذربایجان غربی و منطقه ای کوهستانی است، می گوید: از زمان کودکی تاکنون به گرفتن عرقیجات و از جمله گلاب گیری مشغول هستم و تا قبل از داشتن مزرعه گل با خریدن گل از روستاهای بالادست کار گلابگیری را انجام می‌دادم.
محمد صالحی با اشاره به اینکه کار چیدن گلها را با پرداختن مزد به کارگران انجام می‌دهد، افزود: در سال گذشته روزانه ۲۶ کیلوگرم گل برداشت می‌کردم اما امسال به دلیل شرایط جوی و گرمای زودهنگام میزان برداشت گل کاهش یافت.
وی با مقرون به صرفه عنوان کردن کار گلابگیری یادآور شد: داشتن مزرعه گل در کنار گلابگیری، اقتصادی و مقرون به صرفه تر است.
او اضافه کرد: توانستم هر سال گلاب‌های گرفته شده از گلهای مزرعه خود را به صورت کامل و بی واسطه در بازار عرضه کنم.
افزایش ۱۵ درصدی کشت گل محمدی در شهرستان خوی
مدیر جهاد کشاورزی خوی از افزایش ۱۵ درصدی سطح زیر کشت گل محمدی در این شهرستان طی سال جاری خبر داد و گفت: برداشت گل محمدی از گلستان‌های این شهرستان که به عنوان قطب تولید این محصول در آذربایجان‌غربی به شمار می رود، آغازشده است.
علی اصغر امینی گفت: در بیش از ۱۵۵ هکتار از باغات منطقه، گل محمدی کشت شده که نسبت به سال گذشته ۲۰ هکتار، افزایش نشان می دهد.
وی افزود: با ارائه برنامه ها و خدمات ترویجی و توزیع نهال های یارانه دار گل محمدی به ارزش ۳۰۰ میلیون ریال پیش بینی می شود امسال با برداشت ۴.۵ تن در هر هکتار در مجموع ۶۱۰ تن محصول گل تر محمدی از گلستان‌های خوی برداشت شود.
وی گونه های گل محمدی کشت شده در خوی را از نوع رقم های خاردار ریز کوتاه و بزرگ و توده های محلی عنوان کرد واضافه کرد: گل محمدی خوی از نظر کیفیت قابل رقابت با دیگر مناطق کشور نیست.
توزیع ۲۰ هزار اصله نهال یارانه دار گل محمدی در سطح آذربایجان غربی
رییس سازمان جهاد کشاورزی آذربایجان غربی با اشاره به توزیع ۲۰ هزار اصله نهال یارانه دار گل محمدی از محل طرح ستاد احیای دریاچه ارومیه گفت:۳۶۱ هکتار از اراضی استان زیر کشت گل محمدی قرار دارد که ۱۴۸ هکتار از باغات بارور و مابقی به صورت نهال است.
کرامتی با بیان اینکه میزان تولید گل تر از اراضی زیر کشت این محصول در استان بیش از ۵۱۰ تن است ادامه داد: در مقایسه با سال قبل پنج درصد تولید گل افزایش داشته است.
ویبا اشاره به حمایت جهاد کشاورزی از کشت این گیاه دارویی معتقد است: رویکرد سازمان در جهت افزایش سطح زیر کشت و تولید محصول و حفظ منابع طبیعی با حمایت از توسعه این محصول رویکرد مطلوبی خواهد بود.
سالانه بیش از ۸۰۰ هزار لیتر گلاب از گل محمدی در مناطق مختلف استان از جمله شهرستانهای ارومیه، مهاباد، خوی و پیرانشهر استحصال می شود که این موضوع در سخنان کرامتی مشهود است و می تواند راهکاری برای معیشت جایگزین روستا نشینان حاشیه دریاچه ارومیه باشد که دغدغه نان و آب و محیط زیست دارند.
وی با بیان اینکه زمان برداشت گل محمدی از اواخر اردیبهشت ماه شروع و تا اواخر خرداد ماه ادامه دارد، بیان کرد: ارقام گل محمدی موجود استان رقم‌های مخصوص گلاب به منظور گلاب کشی و رقم مربایی جهت تهیه مربا و مارمالاد است.
خوی و ارومیه دارای بزرگترین مزارع گل محمدی
رییس سازمان جهاد کشاورزی استان با بیان اینکه متوسط عملکرد برگ گل محمدی در هر هکتار ۳.۶ تن است، اضافه کرد: ارقام مورد استفاده برای کشت این محصول در سطح استان اغلب گل محمدی خوی بوده و از ارقام محلی کاشان نیز به صورت محدود برای کشت استفاده می شود که بیشترین سطح زیر کشت مربوط به شهرستان های خوی و ارومیه است.
طبق اظهارات کرامتی از ۸۰ درصد محصولات برای عرقگیری، و مابقی به صورت گلبرگ خشک برای تهیه گل قند، مربا و سایر مصارف خوراکی، مصرف تازه خوری و حدود پنج درصد به صورت غنچه خشک به منظور صادرات استفاده می شود.
وی بر این باور است که در راستای حمایت از کشت گیاهان کم آب بر، برای توسعه سطح زیر کشت از طریق واگذاری اراضی ملی در خارج از حوضه ابریز دریاچه ارومیه، توزیع نهال یارانه دار گل محمدی در بین متقاضیان و راهنمایی فنی جهت بهبود تولید و پرداخت تسهیلات از محل کمک‌های فنی و اعتباری و صندوق توسعه محصولات باغی مورد توجه و در اولویت است.
تجاری سازی گل محمدی ضرورتی اجتناب ناپذیر
معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی آذربایجان غربی با بیان اینکه گل محمدی با دارا بودن مزایای بسیار در تهیه محصولات بهداشتی و داروسازی، گیاهی با اهمیت برای کشور است که نیازمند تجاری سازی است معتقد است: باید سهم این محصول در صادرات نیز افزایش یابد.
جعفر وحدت ویژگی های این محصول را کم توقع بودن در نیاز آبی و سازگاری در اراضی و مراتع فقیر و تخریب شده می داند و می گوید: گل محمدی قادر است خود را با شرایط نامساعد وفق داده و از تخریب اراضی ملی جلوگیری کند.
طبق گفته های وی گل محمدی پس از باز شدن دوام کمی روی شاخه دارد و در صورت تأخیر طی ۲۴ ساعت رنگ آن به سفیدی گراییده و می‌ریزد و تأخیر زمان برداشت افت شدید کیفیت گلاب و اسانس استحصال شده را در پی دارد.
براساس اظهارات وی و سایر کارشناسان برداشت در صبح زود و قبل از طلوع آفتاب و هوای خنک بامدادی شروع و تا قبل از گرم شدن هوا بایستی انجام و به مراکز خرید یا کارخانجات عرق گیری انتقال یابد؛ زیرا با گرم شدن هوا گلهای چیده شده پژمرده و فعالیت‌های تخمیری در گلها که اغلب روی هم انبار و فشرده می‌شوند افزایش می‌یابد.
به گزارش ایرنا مثل های شیرین درباره گل و گلاب در فرهنگ ایرانی فراوان است که «هر گل که ما چیدیم شما گلاب خواهید کشید» یکی از آنهاست؛ بدون شک تغییر شرایط اقلیمی بسیاری از کشاورزان را به اصلاح الگوی کشت و گاه تغییر شغل مجبور خواهد کرد.
حال ۲ گزینه پیش رو قرار دارد؛ گزینه ای که در صورت فعالیت حرفه ای در بخش کشاورزی علاوه بر صیانت از محیط زیست، ارزش افزوده مناسب دارد و دیگری تداوم کاشت محصولات پرآب بر، آن هم با شیوه های سنتی آبیاری که هم زندگی و هم مایه حیات را به باد می دهد.
نظر شما