گامی برای هموارسازی مسیر تبادلات نمایشگاهی ایران و عراق در پساکرونا

بیست‌ و دومین دوره نمایشگاه بین‌المللی کتاب بغداد با شعار «کتاب میهن» با حضور ۲۲۸ انتشارات از ۱۴ کشور از جمله ایران، لبنان، مصر، سوریه، سودان و ... با رعایت شیوه‌نامه‌های بهداشتی از ۲۰ خرداد آغاز به کار کرد و فردا (یکشنبه ۲۹ خرداد)با کار خود پایان خواهد داد.

برگزاری نمایشگاهی فیزیکی در عرصه فرهنگ بویژه در همسایگی ایران بارقه های امید را برای کتاب این مهجور جهانی دوران کرونا زنده کرد. نمایشگاه های مجازی داخلی و خارجی تا حدودی از به حاشیه رفتن نشر و کتاب پیشگیری کردند و حتی در برخی موارد ایده های ترویجی موثرتری در این دوران به سبک های گذشته نمایشگاهی افزودند.

اما نمایشگاه فیزیکی عراق شاید جرقه پساکرونایی برای فرهنگ باشد، این نمایشگاه چهار سالن مجزا با عنوان «فرهیختگان کشور عراق» را به ناشران اختصاص داد و در سالن‌های جانبی نیز میزبان رویدادهای فرهنگی از قبیل برگزاری سمینارهای فرهنگی و هنری، جشن امضای کتاب، شب شعر، میزگرد و سمینارهایی با عناوین مختلف با حضور شخصیت‌های فرهنگی، هنری و سیاسی محلی و خارجی و برگزاری نمایشگاه‌های مختلف هنری بود.

عمده کتاب‌های این نمایشگاه را آثار مکتوب ادبی، هنری، دینی و تاریخی شکل داده و حضور جوانان قابل توجه بود. در این نمایشگاه با همکاری غرفه‌های رایزنی فرهنگی ایران در بغداد، خانه کتاب و ادبیات ایران و مؤسسه ابرار معاصران، غرفه ملی جمهوری اسلامی ایران در سالن چهار نمایشگاه بین‌المللی کتاب بغداد افتتاح شد.

غرفه ملی جمهوری اسلامی ایران در مساحت ۷۵ مترمربع با حدود هزار و ۲۰۰ عنوان کتاب در قالب ۱۳ هزار جلد با موضوعات مذهبی، فرهنگی، هنری، شعر و ادبیات، سیاسی، ایران شناسی و ... به زبان‌های فارسی و عربی پذیرای بازدیدکنندگان عراقی بود.

گسترش مناسبات در پساکرونا

اما فراتر از عرضه کتاب در این نمایشگاه، دیدارها و رایزنی های نمایندگان ایران با روسای این دوره از نمایشگاه برای گسترش مناسبات فرهنگی بین دو کشور و لزوم حضور ناشران طرفین در نمایشگاه‌های کتاب مختلف ایران و عراق در دوران پساکرونا بود.

از جمله دیدار حجت‌الاسلام‌والمسلمین محمد اسدی موحد مدیرعامل موسسه انتشارات بین‌المللی الهدی و دبیر کمیته هماهنگی و پشتیبانی نمایشگاه‌های کتاب خارجی با دکتر عبدالوهاب الراضی رئیس اتحادیه ناشران عراق و رئیس بیست‌ودومین نمایشگاه بین‌المللی کتاب بغداد بود که در این دیدار اسدی موحد به ظرفیت‌های نشر بین دو کشور اشاره کرد و گفت: ما آمادگی داریم که در بحث صنعت نشر، خدمات نشر، ترجمه کتاب‌های دو سویه از عربی به فارسی و بالعکس با ناشران عراقی و با اعضای اتحاد ناشران این کشور همکاری ویژه داشته باشیم و بتوانیم در این راستا کمک کنیم و همچنین بتوانیم در بخش فروش کپی رایت با یکدیگر تبادل داشته باشیم.

وی گفت: ما باید ورای بحث کتاب و نشر در بحث تبادلات فرهنگی با عراق همکاری کنیم و نه‌تنها فقط در حوزه نشر فیزیکی بلکه در بحث کتاب‌های دیجیتال، صوتی و ترجمه نیز فعالیت‌های مشترکی انجام دهیم.

حسین‌علی سبزه نماینده موسسه خانه کتاب و ادبیات ایران در این رویداد نیز به ضرورت حضور ناشران ایران و عراق در نمایشگاه‌های دو کشور اشاره کرد و یادآورشد: با توجه به ظرفیت‌های نشر ایران و عراق حضور حداکثری ناشران و فعالان حوزه نشر موجب می‌شود هرچه بهتر نشر دو کشور معرفی شود و نمایشگاه‌های کتاب این فرصت را تسهیل می‌کنند.

وی افزود: تفاهم‌نامه مشترک خانه کتاب و ادبیات ایران و اتحادیه ناشران عراق، فرصت و ظرفیت خوبی را در اختیار ناشران ایرانی و عراقی قرار می‌دهد تا تعاملات فرهنگی بیشتری صورت گیرد و انتظار داریم هر دو طرف در دوران پساکرونا تلاش کنند تا ناشران در نمایشگاه‌های فیزیکی بین‌المللی دو کشور حضور حداکثری داشته باشند.

عبدالوهاب الراضی نیز ضمن ابراز خرسندی و تشکر از حضور پررنگ جمهوری اسلامی ایران در این دوره از نمایشگاه بین‌المللی کتاب بغداد اظهار کرد: به دلیل شیوع بیماری کووید ۱۹ در جهان با مشکلاتی برای حضور برخی کشورها از جمله ایران مواجه شدیم؛ از این‌رو صدور ویزا برای میهمانان با تاخیر همراه بود که از این بابت بسیار متاسفیم و تلاش می‌کنیم انشاالله در دوره‌های بعدی این مشکلات برطرف شود و طرف‌های ایرانی راحت‌تر بتوانند در نمایشگاه‌ها حضور پیدا کنند.

او با اشاره به ظرفیت‌های نشر بین دو کشور گفت: انتظار داریم ناشران و فعالان حوزه نشر ایران نه‌تنها در نمایشگاه بین‌المللی کتاب بغداد بلکه در سایر نمایشگاه‌های این کشور از جمله بصره، نجف و... هم حضور فعال و حداکثری داشته باشند و متقابلاً شرایط حضور ناشران عراقی نیز در نمایشگاه‌های مختلف کشور ایران فراهم شود.

چشم اندازی برای ترویج زبان فارسی؛ میز گفتگویی در نمایشگاه عراق

اما از دیگر دستاوردهای این نمایشگاه فراهم شدن فرصت و بستر برگزاری ویژه برنامه های فرهنگی از جمله ویژه برنامه ای با تاکید و تعامل برای تولید ویژه‌نامه ادبی برای فارسی‌آموزان و استادان زبان‌فارسی در خارج از کشور بود که در این راستا نیز مدیر انتشارات بین‌المللی الهدی گفت: تولید ویژه‌نامه ادبی و بانک اطلاعات جامع برای فارسی‌آموزان و استادان زبان‌فارسی جزو ضروریات آموزش زبان‌فارسی در خارج از کشور است که می‌تواند تاثیر شگرفی در میزان یادگیری فارسی آموزان داشته باشد.

حجت‌الاسلام والمسلمین محمد اسدی‌موحد افزود: با توجه به اینکه تولید علم در ایران در زمینه‌های مختلف علوم به ویژه علوم انسانی به زبان‌فارسی تولید می‌شود، ترجمه این آثار به زبان‌های دیگر به ویژه زبان عربی نیاز مراکز علمی و جوامع نخبگانی آنها خواهد بود. آموزش زبان‌فارسی نیازمند ساختار جدید و توجه به روش‌های نوین آموزشی است که این امر در مراکز فرهنگی و آموزشی ایران مورد توجه قرار گرفته است. ضرورت دارد استادان زبان‌فارسی در خارج از کشور و فارسی آموزان با این روش‌ها آشنا شوند و این روش‌ها را جایگزین روش‌های سنتی آموزش زبان‌فارسی کنند.

اکبر شیخ بابائی مدیر خانه فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در بغداد در این ویژه برنامه به استقبال و درخواست فراگیران آموزش زبان‌فارسی در عراق جهت حضور گروهی در نمایشگاه بین‌المللی کتاب بغداد اشاره کرد و گفت: مرکز فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در بغداد از سال ۱۳۹۴ شروع به کار کرد و بیشترین فعالیت این مرکز، آموزش زبان‌فارسی در سه سطح؛ مقدماتی، متوسطه و پیشرفته با دو روش آموزشی است که زیر نظر دانشگاه فردوسی مشهد و دانشگاه تهران فعالیت می‌کند.  
وی افزود: با گذشت چندین سال از تشکیل این مرکز، استقبال قابل توجهی برای فراگیری زبان‌فارسی صورت گرفته است؛ به طوری که بیش از ۸۰ درصد از فارغ‌التحصیلان به صورت روان، فارسی صحبت می‌کنند. با توجه به شیوع ویروس کرونا و عدم برگزاری کلاس‌های حضوری، بیش از ۲۰۰ فراگیر در سنین مختلف و در مقاطع مختلف مشغول به تحصیل هستند که اکثر این افراد تصمیم به ادامه تحصیلات تکمیلی در ایران گرفته‌اند.
شیخ بابایی گفت: با توجه به اشتراکات فرهنگی و دینی، فراگیران علاوه بر یادگیری زبان‌فارسی علاقه‌مند به فرهنگ و هنر جمهوری اسلامی ایران هستند و این امر فرصت خوبی برای گسترش تبادلات فرهنگی و زبانی بین دو کشور است.
زینب السلماوی استاد زبان‌فارسی مرکز فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در بغداد نیز به استقبال فراگیران زبان‌فارسی اشاره کرد و گفت: مردم عراق علاقه خاصی به فراگیری زبان‌فارسی دارند که این موضوع از دو جنبه؛ ادامه تحصیل در کشور ایران و وجود مرز مشترک و داشتن اشتراکات فرهنگی، دینی و تجاری قابل بررسی است. با توجه به اینکه شیوع ویروس کرونا باعث شد کلاس‌های حضوری به صورت محدود و حداکثر ۱۵ نفره برگزار شود اما این محدودیت باعث انصراف فراگیران از ادامه تحصیل نشد بلکه استقبال نسبت به آموزش نیز بیشتر شده است.

این نمایشگاه از یاد و نام حاج قاسم نیز خالی نبود و در سالنی ویژه برنامه گرامیداشت شهدای مقاومت: شهید حاج قاسم سلیمانی و شهید ابوالمهدی المهندس را شاهد بود.