فریدون مجلسی، پیش از آن که به عنوان ادیب و مترجم شناخته شود؛ تاریخ نگار و سیاستمدار کهنه‌کار شناخته می‌شود اما این شخصیت مهم تاریخ معاصر ایران، تا کنون بیش از ۵۰ اثر تالیف و ترجمه در کارنامه خود دارد. مجلسی درباره وضعیت کتاب و کاغذ، با اشاره به سابقه کاری بیش از ۴۰ ساله در حوزه فرهنگ، با خبرنگار فرهنگی ایرنا سخن گفت.
وی با اشاره به آغاز کار خود گفت: کار خودم را با ترجمه آغاز کردم، وقتی در سال ۱۳۵۹ از وزارت امور خارجه بیرون آمدم و در بخش خصوصی فعالیت کردم، از نظر تامین زندگی و امکانات، وضعیت بهتری داشتم اما مایل نبودم از جنبه‌های فرهنگی کارم کاسته شود، این بود که با ترجمه، کارم را آغاز کردم.
۵۰ کتاب مختلف را از نویسندگان گوناگون، در زمینه‌های ادبیات تاریخی و سیاسی و گاهی در ادبیات صرف، ترجمه و ۱۱ کتاب نیز تالیف کردم که حدود ۶ کتاب در حوزه ادبیات داستانی است و باقی آنها همه تاریخی هستند، ۵ اثر دیگر هم مجموعه مقالاتی از خود من است که در موضوعات گوناگون در جاهای مختلف منتشر شده‌اند.
مجلسی با اشاره تغییرات در حوزه چاپ کتاب، اظهار داشت: در حوزه تیراژ کتاب‌ها، نکاتی برای من جالب است. در دهه ۶۰ وقتی ترجمه را شروع کردم، به عنوان کسی که کتاب نخست خود را منتشر می‌کند در تیراژهای ۲ هزار و ۳ هزار نسخه منتشر شد، در حالی که جمعیت کشور، نصف جمعیت امروزی بود. اما اخیرا و آخرین کتابی که ترجمه کردم، کتاب مفصل فروپاشی است که حدود ۷۰۰ صفحه است و در ۵۰۰ نسخه منتشر شده است.
وی اضافه کرد: با این که کتاب آخر من، موضوعی جدید، مهم و زیست محیطی و درباره مساله‌ای است که ما را تهدید می‌کند و این اثر به کاری آکادمیک تبدیل شده است. در دو سال به چاپ پنجم رسید و اما با این حال تیراژ آن ۵۵۰ نسخه بود، البته این کتاب حجم زیاد و قیمت تقریبا بالایی دارد و تخصصی است. کتاب دیگر با ترجمه من نظریه‌های جباریت از افلاتون تا آرنت نیز با وجود تخصصی و پرحجم بودن، به چاپ چهارم رسیده است اما با این حال باید در گرفت که استقبال از کتاب‌های رمان بیشتر بوده اما تیراژ آنها نیز کم است.
قیمت کتاب افزایش طبیعی داشته است
این نویسنده و مترجم بیان کرد: زمانی قیمت کتاب کمتر بود و ما کتاب‌های دانشگاهی را رایگان دریافت می‌کردیم، البته قیمت کتاب نسبت به درآمد در آن دوره نیز، قابل توجه به شمار می‌رفت و علت آن هم هزینه‌های تولید کاغذ در سراسر جهان بود. اکنون هم علت افزایش قیمت کتاب در ایران، قیمت کاغذ است که بسیار بالا رفته و گرنه روش جدید چاپ، تقریبا فیلم و زینک را از دایره هزینه‌ها خارج می‌کند.
این سیاستمدار کهنه‌کار، نحوه جدید چاپ را ویژگی نشر در روزگار کنونی دانست و افزود: کتابی که در اروپا ۲۰ یورو قیمت دارد، به پول ما ۶۰۰ هزار تومان می‌شود اما همان کتاب در ایران حدود ۱۰۰ هزار تومان به فروش می‌رسد. باید در نظر بگیریم درآمد و قدرت خرید ما کم است. باید دولت و اقتصاد به حالت طبیعی، مستقل و متعارف برگردد، یعنی کشوری که هزینه‌های دیگری در سراسر جهان می‌پردازد، هزینه تولید کتاب برایش گران‌تر خواهد بود. سطح درآمد مردم، قربانی مشکلاتی می‌شود که باید دولت‌مردان برای آن فکری کنند. تورم‌های نامانوس، از مشکلاتی است که در صد سال اخیر در ایران وجود نداشته است.
مجلسی ادامه داد: وقتی دلار ۴ برابر می‌شود، قیمت کتاب هم ۴ برابر خواهد شد. کتاب ۱۰ هزار تومانی را ۴ برابر کنید ۴ هزار تومان می شود و هر چیز دیگری هم ۴ برابر می‌شود و در نتیجه توان خرید مردم کمتر شده است، با این که قیمت کتاب طبیعی است، گران‌قیمت به نظر می‌آید.
کم شدن قدرت خرید مردم، دلیل کاهش فروش کتاب
وی با اشاره به تاریخچه چاپ و نشر گفت: سابقا وقتی می‌خواستید کتابی را چاپ کنید، تعداد بیشتر آن، هزینه کمتری داشت و چاپخانه هم برای دستگاهش بهتر بود که نسخه‌های بیشتری منتشر کند، اما چاپ دیجیتال امروز حسنی دارد و این که شما هر تعداد کتابی را که می‌خواهید به روش دیجیتال، چاپ می‌کنید و وقتی به پایان رسید، چهارصد نسخه دیگر منتشر می‌کنید. یعنی سرمایه را با انباشتن کتاب‌ها و خرید کاغذ زیاد، راکد نگه نمی‌دارید و ضایع نمی‌کنید. این نکته را می‌توان مثبت دید، به شرطی که این روند تکرار شود.
مجلسی با یادآوری یک رویداد تلویزیونی، اظهار داشت: چند وقت پیش مقاله‌ای نوشتم که بگویم بیچاره نویسندگان. چون فوتبالیستی گفته بود آنها که کتاب می نویسند و ترجمه می‌کنند، بی‌کارند که می‌نشینند کتاب می‌نویسند. این عبارت برخورنده بود و من در آن مقاله نوشتم که وقتی من را نویسنده و مترجم معرفی می‌کنند، دیگران می‌پرسند پس شغل شما چیست؟ متوجه می‌شوم آنها می‌دانند این کار زندگی را تامین نمی‌کند، در حالی که در بسیاری کشورهای جهان، نام‌های مشهور و مهم در حوزه نویسندگی، همه از راه نوشتن ثروتمند و حتی میلیونر شده‌اند.
توسعه اقتصادی و رفع موانع که موجب بالا رفتن درآمد مردم شود، بر اقتصاد فرهنگی هم تاثیر می‌گذارد و نوع انتشار و خرید کتاب را نیز تغییر می‌دهد. مشکلات اقتصادی، باعث دل‌زدگی مردم از آینده خود می‌شود، به همین دلیل سراغ کتاب نمی‌روند. مهاجرت بین جوانان و تحصیل کردگان برای دریافت امکانات بهتر رایج شده است که یکی از دلایل آن همین دل‌سردی اجتماعی است، چون از توجه به مسائل فرهنگی، کتاب، تئاتر، موسیقی وغیره می‌کاهد و مردم را به مسائل سطحی‌تری سوق می‌دهد.
به گزارش ایرنا، فریدون مجلسی از جمله نویسندگان و مترجمانی است که از درس خواندن در دانشکده حقوق در کنار نام‌های دیگری چون محمدعلی اسلامی ندوشن، محمدعلی سپانلو و جواد مجابی و... به سمت ادبیات کشیده شد.
او که زمانی دیپلمات بود، پیش از ورود به ادبیات، تحت‌تاثیر نویسنده‌های مهمی چون؛ مصطفی رحیمی، جعفر مدرس صادقی، فتانه سیدجوادی، محمدابراهیم باستانی‌پاریزی، محمدعلی اسلامی ندوشن، هوشنگ مرادی کرمانی و ایرج پزشکزاد بود.
مجلسی متولد ۱۳۲۳ در تهران است. تاکنون بیش از پنجاه کتاب در حوزه‌های تاریخی، سیاسی، و ادبیات داستانی ترجمه کرده که مهم‌ترینشان آثاری است از: رابرت گریوز نویسنده بزرگ انگلیسی، گور ویدال، هاوارد فاوست و فیلیپ راث هر سه از نویسندگان شاخص آمریکا و البته نیکلای گوگول نویسنده برجسته روس. مجلسی جز ترجمه، رمان‌نویس نیز هست. ترجمه بسیار رمان‌های مهم تاریخی او را به نوشتن رمان‌های تاریخی ایرانی کشاند که حاصلش پنج رمان تاریخی چون شاپور اورمزد، چاترانگا [شطرنج]، ساعت طلا، زرینه و اسیر افتخار، بوده است.
نظر شما