احداث سد گلورد؛ راه سیراب شدن شرق مازندران

به گزارش ایرنا ، سد گلورد در شهرستان نکا در شرق مازندران واقع است ، منطقه ای که از یک سو همواره اراضی کشاورزی آن با کمبود آب مواجه بود و از سوی دیگر جاری شدن سیلاب های متعدد در فصول پربارش جان و مال مردمان را به خطر می انداخت. درک این موضوع اگر چه چندان مشکل به نظر نمی رسد ، ولی بیشتر از سه دهه زمان برد تا اراده ای برای رفع این مشکل به صورت اساسی شکل بگیرد و تکمیل سد با تزریق بودجه آن هم در سخت ترین شرایط تحریمی و کمبود درآمدهای نفتی به سرانجام برسد.

مطالعه اولیه و مکان یابی ساخت سد گلورد به سال های ۱۳۴۸ و ۱۳۵۰ برمی گردد ، دوره ای که طرح جامع سدسازی مناطق شمال کشور شامل استان های مازندران و گیلان مطرح بود. در همان زمان نقاطی در منطقه نکا برای ساخت سد در نظر گرفته شد ولی موضوع در حد حرف باقی ماند. پس از پیروزی انقلاب اسلامی طرح مطالعاتی ساخت سد گلورد در سال ۱۳۶۹ شروع شد و در سال ۱۳۷۹ نیز تایید نهایی را دریافت کرد . 

عملیات ساخت این سد مخزنی در ۴۰ کیلومتری جاده زرندین –گلورد به همراه تاسیسات در سال ۱۳۸۸ بر روی رودخانه نکا رود به عنوان یکی از رودخانه های سیلابی مازندران آغاز شد تا علاوه بر تامین آب کشاورزی بیش از ۲۵ هزار هکتار اراضی کشاورزی دشت نکا و بهشهر و تامین آب شرب ۳۶ میلیون متر مکعبی شهرهای پایین دست نکا ، بهشهر و گلوگاه ، از سیلاب هایی که هر چند سال یک بار در این مناطق رخ می داد ، جلوگیری کند.

این سد پنجمین سد با رویه بتنی کشور به شمار می رود که حجم تنظیم شده سالانه آبدهی آن ۱۰۷ میلیون متر مکعب و حجم کل مخزن آن هم ۱۱۵ میلیون متر مکعب است.

مساحت حوزه آبریز این سد به وسعت یکهزار و ۴۸۰ کیلومتر است که ۲۵ هزار هکتار اراضی کشاورزی دشت نکا و بهشهر از آب آن مشروب می شود و همچنین تامین ۳۶ میلیون متر مکعب نیاز آب شهرهای پایین دست نکا، بهشهر و گلوگاه هم از این سد مورد نظر است .

با توجه به ضرورت ایجاد این سد گلورد برای رهایی اراضی کشاورزی کم آب شرق مازندران ، اما طی سال های اجرای آن به دلیل کمبود اعتبار و عدم تخصیص منابع مالی سرعت اجرای آن به کندی پیش می رفت ؛ موضوعی که در هشت سال اخیر جبران شد و روند ساخت سد سرعت گرفت و بنا به اظهار نظر مدیر عامل شرکت آب منطقه ای مازندران به عنوان متولی اجرای این سد ، بخش اعظمی از اعتبارات و اقدامات برای تکمیل پروژه در این دولت انجام شد تا اینکه این پروژه مهم نیمه تمام حوزه آب در سال ۱۳۹۶ به مرحله آبگیری رسید .

هشت سال تلاش 

مدیر عامل شرکت آب منطقه ای استان مازندران در این باره به خبرنگار ایرنا گفت : پیش از انقلاب طرح جامع سدسازی مناطق شمال کشور مطرح شد که نقاطی در استان های فعلی مازندران ، گلستان و گیلان برای ساخت سد در نظر گرفته شد که از آن جمله مناطقی در شهرستان نکا  بود .

محمدابراهیم یخکشی افزود : پس از انقلاب برای اجرایی کردن پروژه های سد سازی به منظور ذخیره سازی منابع آبی منطقه طرح مطالعات سد گلورد در نکا آغاز و پس از پایان مطالعات ، تایید نهایی برای احداث صادر شد.

وی ادامه داد : ساخت این سد از اواخر دهه ۸۰ آغاز شد و بخشی از کارها نیز در این زمینه انجام گرفت ، اما می توان عنوان کرد بخش اعظمی از کارهای انجام شده و اعتبارات در دولت تدبیر و امید صرف اجرای این پروژه شد .

در آیین آبگیری سد گلورد که در سال ۱۳۹۶ انجام شد ، یخکشی که در آن زمان نیز مدیر عامل آب منطقه ای مازندران بود از تخصیص بیشترین اعتبار و صرف بیشترین اقدامات برای بهره برداری از این سد خبر داده بود و میزان هزینه برای اجرای آن را ۲ هزار و ۳۰۰ میلیارد ریالی ارزی عنوان کرد .

مدیر عامل شرکت آب منطقه ای مازندران این بار نیز با تاکید بر همین نکته که در سال های فعالیت دولت یازدهم و دوازدهم بیشترین اعتبار و اقدامات برای به ثمر رسیدن این سد انجام شد ، ادامه داد : به طوری که تا قبل از سال ۱۳۹۲ و روی کار آمدن دولت یازدهم بخش کمتری از ساخت این سد انجام شده بود . 

وی گفت : دولت تدبیر و امید با درک اهمیت این پروژه و ضرورت تکمیل آن برای سیراب کردن اراضی کشاورزی و همچنین جلوگیری از سیلاب های متعدد در منطقه ، این پروژه را جزو پروژه های اولویت دار حوزه نیرو قرار داد و به همین منظور در تخصیص اعتبار نیز این مساله توانست کمک کند ، به طوری که طی این سال ها با وجود تحریم ها علیه کشور و مشکلات مالی دولت در این زمینه ، اما اعتبارات خوبی در این بخش اختصاص داده شد تا این سد به سرانجام رسید و در سال ۱۳۹۶ در آیینی آبگیری آن آغاز گردید. 

وی در توضیح بخشی از هزینه های میلیاردی دولت برای ساخت و تکمیل این سد ، توضیح داد : ساخت سد تنها با آبگیری آن به اتمام نمی رسد و پس از آن اقدامات دیگری هم باقی است که دولت برای آن اعتبار صرف می کند. به طور مثال دولت طی ۲ سال اخیر ۱۲۰ میلیارد تومان اعتبار از محل حوادث برای اجرای بخش هایی از روند اجرای این سد اختصاص داد .

مدیر عامل شرکت آب منطقه ای مازندران افزود : این میزان اعتبار برای ساخت راه روستاهای بالادست سد و فراهم کردن دیگر امکانات صرف می شود و با این اعتبار بزرگترین پل شمال کشور به طول ۲۰۰ متر و ارتفاع ۸۰ متر در زیر مخزن سد و برای تردد اهالی ۶۰ روستای بالادست سد در دست ساخته است .

وی توضیح داد : برای ایجاد راه دسترسی اهالی این روستاهای بالادست و جلوگیری از تخریب جنگل ، دولت حاضر شد این میزان اعتبار را تخصیص بدهد تا  پل زیر مخزن سد احداث شود ، چرا که در صورت ایجاد مسیر دسترسی از بالای مخزن سد ، نیاز به تخریب عرصه های جنگلی بود ، اما دولت با تخصیص اعتبار بیشتر برای ساخت پل روی مخزن از این تخریب زیست محیطی جلوگیری کرده است .

به گفته مدیر عامل شرکت آب منطقه ای مازندران ، در حال حاضر در ۲۰ هزار هکتار از اراضی کشاورزی پایین دست سد کانال های اصلی و فرعی برای هدایت آب اجرا شده است که از این طریق آب اندازی در این میزان زمین از طریق آب سد گلورد محقق شده است . 

وی همچنین به دیگر اقدامات در حال پیگیری در این سد به ایجاد نیروگاه برق - آبی با ظرفیت پنج مگاواتی اشاره و تصریح کرد :  این نیروگاه که به عنوان نیروگاه در مقیاس کوچک به شمار می رود به مرحله فراخوان جذب سرمایه گذار رسیده است تا این چرخه نیز پیگیری و به مرحله اجرا درآید .

کمک به احیای محیط‌زیست 

ساخت سد گلورد علاوه بر اینکه کمک کرد تا مشکلات کم آبی اراضی کشاورزی مناطق شرق مازندران برطرف شود ، رهاورد دیگری هم داشت و آن حفاظت از محیط زیست و نجات تالاب میانکاله بوده است ، به طوری که اواخر سال گذشته معاون آب منطقه ای مازندران از رهاسازی یک هزار و ۳۰۰ لیتر آب در هر ثانیه از سد گلورد برای تامین بخشی از کسری آب تالاب میانکاله خبر داده و گفته بود که این اقدام براساس تصمیم ستاد مدیریت بحران مازندران انجام شد . 

حیدر داوودیان افزود : آب رهاسازی شده از سد گلورد از طریق سد انحرافی نکارود به طول ۴۰ کیلومتر کانال اصلی و ۱۰ کیلومتر زهکش از منطقه "التپه" پس از طی مسیر ۵۰ کیلومتری وارد تالاب شد تا باعث کاهش تلفات پرندگان بر اثر بوتولیسم شود.

معاون طرح و توسعه آب منطقه ای مازندران با اشاره به اقدامات این شرکت برای بهبود شرایط زیست محیطی تالاب میانکاله در طی سال‌های گذشته، گفت : ۲ طرح زهکش بسیار مهم التپه و "شهیدآباد " در شرق استان با ظرفیت ۱۵متر مکعب با هدف جلوگیری از ماندابی و خسارات سیل به اراضی کشاورزی منطقه احداث شد که با عملیاتی شدن این طرح، آب پس از هر بارندگی به تالاب میانکاله هدایت می‌شود.