افغانستان یکی از همسایه‌های شرقی ایران است که پیوندهای تاریخی، اسطوره‌ای، فرهنگی و زبانی عمیقی با جامعه ایران دارد. این کشور در دهه‌های گذشته، دوره‌ای طولانی و سخت از نابسامانی و بی‌ثباتی را تجربه کرده است، این بار اشغال این کشور توسط طالبان موجب آشوب شده است. در چنین شرایطی همسایگان افغانستان به ویژه ایران باید به دنبال راهکاری برای حل بحران افغانستان باشند زیرا حفظ امنیت و ثبات، آن هم در شرایطی که طالبان در حال قدرت گیری مجدد در افغانستان است، هزینه‌های زیادی را به دنبال خواهد داشت. بررسی روزنامه‌ها، تارنماها و خبرگزاری‌های داخلی نشان می‌دهد که رسانه‌های داخلی به بررسی حمله طالبان به افغانستان پرداخته اند.
رسانه اعتدالی
راهکاری برای حل بحران افغانستان
روزنامه همشهری یادداشتی را به قلم بهرام امیراحمدیان استاد دانشگاه و تحلیلگر مسایل اوراسیا منتشر کرد و نوشت: طالبان یک جنبش نظامی بوده که در ادامه مسیر حیات خود، وجهه سیاسی هم پیدا کرده است. طی سال‌های اخیر، هر زمان بحث مذاکرات صلح افغانستان پیش آمده، یکی از محورهای اصلی این بوده که طالبان باید برای سهیم شدن در قدرت، سلاح خود را زمین بگذارد، حزب سیاسی تشکیل دهد و از طریق روند سیاسی با شرکت در انتخابات، وارد قدرت شود. در چارچوب این ایده، این مردم هستند که طالبان را انتخاب می‌کنند. اما مسئله این است که در قاموس طالبان، مردم نقشی ندارند. طالبان خود را یک جنبش اسلامی معرفی می‌کند که به‌دنبال تشکیل امارت اسلامی در افغانستان است. در اسلام قاعده نفی ضرر یکی از قواعد مشهور فقی است که می‌گوید: «لاضرر و لاضرار». این قاعده برگرفته از حدیثی از پیامبر(ص) است و ضرر رساندن به دیگری را ممنوع می‌کند. آنچه طالبان انجام می‌دهد جز ضرر رساندن به هم‌نوع و هم‌کیش خود نیست. آنهایی که در جریان حملات طالبان کشته می‌شوند، مسلمانان هستند. آنچه این گروه به نام اسلام انجام می‌دهد، هیچ نسبتی با آموزه‌های اسلامی ندارد.
رسانه‌های اصلاح‌طلب
طالبان از نظر فکری با داعش تفاوتی ندارد
روزنامه آرمان ملی به گفت وگو با سیدجلال ساداتیان سفیر پیشین ایران در بریتانیا پرداخت و نوشت: طالبان با توجه به پیشروی‌هایی که داشته است بعید به نظر می‌رسد راضی به مشارکت در قدرت باشد و امروز سیاستی تمامیت خواهانه در پیش گرفته است. طالبان حاکمیت مطلق می‌خواهد و قصد دارد حکومت اسلامی مدنظر خود را اجرا کند. همین امر مذاکرات در تهران را با ابهام رو به رو می‌کند. چه اتفاقی می‌خواهد در تهران بیفتد زمانی که طالبان تمامیت خواه است و دولت مرکزی نیز بر اجرای قانون اساسی تاکید دارد. یک گروه فرهنگی نیز از افغانستان به ایران آمده است که حضور آنها در این نشست نیز جای سوال دارد. هیات‌هایی که به تهران آمده اند از طیف‌های مختلف هستند و هم در میان آنها از طالبان دیده می‌شود و هم از پارلمان افغانستان و هم از حزب جمهوریت نمایندگانی وارد ایران شده اند. به نظر می‌رسد در این میان یک توافق نانوشته شکل گرفته است که دولت مرکزی افغانستان نماینده آمریکاست. این گمانه‌زنی در حالی مطرح است که زمانی که اشرف غنی و عبدالله عبدالله به آمریکا رفتند، با جواب سرد آمریکایی‌ها در قبال درخواست کمکشان مواجه شدند. خیلی برخورد سردی با مقامات افغانستان شد و این ظن که آنها با آمریکا رابطه خاصی دارند نمی‌توان با نگاهی دقیق‌تر به تعاملات این دو دولت، به واقعیت نزدیک دانست. آمریکا هزینه‌های زیادی از ۲۰ سال پیش تاکنون در افغانستان کرده است و به نحوی دیگر نمی‌خواهد این مسیر را طی کند.
تغییر موضع برخی فعالان سیاسی و رسانه‌ای اصولگرا درباره طالبان
روزنامه همدلی در گزارشی به بررسی وضعیت افغانستان پرداخت و نوشت: طالبان اگرچه چندین دهه است که در خانه همسایه ما بیتوته کرده است، اما در همین چند دهه به یکی از مسایل مهم ما ایرانیان نیز بدل شده است. این گروه تکفیری تروریستی در اوج حملات به شهرهای مهم افغانستان در مزارشریف دیپلمات‌های کنسولگری ایران و یک خبرنگار را به شهادت رساندند تا یکی از خونین‌ترین برخوردهایش به ما را نشان دهد. در این دو دهه نیز در کنار حملاتی که به مردم بی‌دفاع افغانستان می‌کرد به هزاره‌ها و شیعیان نزدیک به کشور ما نیز بارها دست تطاول گشود که آخرین آن انفجار در مدرسه سیدالشهدا و قتل عام دختران نوجوان شیعه بود. با این همه در دوسال گذشته تحولی در این رابطه پدید آمد و آن حضور سران این گروه در تهران و مذاکرات با دستگاه خارجه ایران برای رسیدن به راه حلی صلح‌آمیز برای اوضاع افغانستان بود.
تحولات افغانستان و منافع ملی ما
روزنامه شرق یادداشتی به قلم احسان هوشمند منتشر کرد و نوشت: تحولات افغانستان بازتاب گسترده‌ای در ایران داشته و تسلط طالب‌های افغانستان بر بسیاری از شهرستان‌های این کشور و نیز دو دروازه مرزی با ایران موجب بروز نگرانی‌هایی در کشور از جمله در فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی شده است. انتشار اخبار و تصاویری از پیشروی‌های طالبان بی‌آنکه پیش از آن درباره افغانستان اطلاعات درخور و شایسته‌ای به جامعه ایرانی منتقل شود، موجب بروز این نگرانی‌ها شده است. افغانستان یکی از همسایه‌های شرقی ایران است که پیوندهای تاریخی، اسطوره‌ای، فرهنگی و زبانی عمیقی با جامعه ایران دارد. این کشور در دهه‌های گذشته، دوره‌ای طولانی و سخت از نابسامانی و بی‌ثباتی را تجربه کرده است. اشغال افغانستان از سوی نیروهای ارتش سرخ شوروی سابق، تلاش آمریکا و متحدان عرب آمریکا برای یاری‌رساندن به مجاهدین افغانستانی که در حال مبارزه با اشغالگران شوروی بودند و هم‌زمان کمک ایران به مجاهدین افغانستانی درحالی‌که هم‌زمان کشورمان درگیر جنگ هشت‌ساله با عراق بود، خروج نیروهای شوروی از افغانستان و تسلط مجاهدین بر افغانستان و آغاز دور تازه‌ای از اختلافات و جنگ فرسایشی میان نیروهای رقیب در افغانستان شد و از ۱۹۹۲ تا ۱۹۹۶ افغانستان به دلیلی جنگ میان گروه‌های رقیب مجاهدین سابق صحنه کشاکش و خون‌ریزی بود. جنگ نیروهای رقیب موجب شد تا طالبان بتواند بر کابل مسلط شود.
تسلط طالبان طوفان مهاجرت به ایران را رقم می زند
روزنامه آرمان ملی به گفت وگو با قاسم محبعلی مدیرکل پیشین خاورمیانه وزارت امور خارجه پرداخت و نوشت: طالبان به هیچ وجه اهل گفت و گو نیست و اگر در دوحه یا تهران حاضر می‌شود و در جلسات بلندمدت و طولانی دیپلماتیک شرکت می‌کند به این علت است که قصد دارد تا اهداف تمامیت خواهانه خود را با سرعت بیشتری پیش ببرد. مذاکره به معنای داد و ستد است اما طالبان و سایر گروه‌های تندرو در افغانستان صرفا به دنبال منافع حداکثری در مذاکره هستند و حاضر به اعطای امتیاز نیستند. طالبان گفت و گو را ابزاری می‌داند تا به واسطه آن جنگ را بهتر پیش ببرد. جنگ سالاری در میان طالبان و سایر گروه‌های تندرو افغانستان یک امر طبیعی است و از این مسیر زندگی خود را می گذرانند. این گروه‌ها از سوی کشورهای فرامنطقه‌ای تغذیه می‌شوند تا جنگ را با اتکا به این خلق و خوی ادامه دهند و با ایجاد بی‌ثباتی منافع برخی را تامین کنند.
تصمیم‌های مبهم امریکا در افغانستان
روزنامه اعتماد در گزارشی نوشت: تنها اقدام شفاف بایدن خارج کردن امریکایی‌ها از افغانستان بود اما هنوز تصمیمات دیگری باید اتخاذ شوند. طالبان همچنان به سمت شهرهای بزرگ افغانستان پیش می‌رود و انتقادات از دولت جو بایدن به دلیل عقب‌نشینی عجولانه از افغانستان بالا گرفته است. در چنین شرایطی است که دولت بایدن تنها چند هفته فرصت دارد تا چند تصمیم مهم درباره افغانستان اتخاذ کند. برخی از این تصمیمات عبارتند از چگونگی خارج کردن هزاران مترجم افغان و خانواده‌های‌شان که با نیروهای امریکایی همکاری می‌کردند. سیاست مدنظر دولت بایدن در خصوص استفاده از هواپیماهای بدون سرنشین و تعیین سرنوشت هزاران پیمانکار امریکایی که در بخش‌های مختلف در افغانستان مشغول به کار هستند. بخشی از این پیمانکاران وظیفه خدمات‌رسانی و تعمیر و نگهداری تجهیزات نظامی ارتش افغانستان را که برای نبرد با طالبان نیاز دارد، انجام می‌دهند. به گزارش سی‌ان‌ان، اتخاذ تصمیم در خصوص موارد بالا از جمله عوامل اساسی شکل‌دهنده نوع رابطه امریکا با دولت افغانستان و تعیین سرنوشت این کشور در آینده خواهد بود. جو بایدن، رییس‌جمهوری امریکا هفته گذشته در کنفرانس مطبوعاتی‌اش با خبرنگاران علاقه‌ای نداشت به این سوالات پاسخ دهد. اما بعد از جلسه با تیم مشاور امنیت ملی‌اش در روز پنجشنبه، از تصمیم خود برای پایان دادن به جنگ امریکا در افغانستان دفاع کرد و متعهد شد که مترجمان افغان که با نیروهای امریکایی همکاری می‌کردند را به همراه خانواده‌های‌شان از افغانستان خارج خواهد کرد.
تبعات احتمالی سقوط افغانستان
روزنامه ابتکار در گزارشی به بررسی تبعات احتمالی سقوط افغانستان پرداخت و نوشت: دجومارت اوتوربایف نخست وزیر اسبق قرقیزستان (۲۰۱۵-۲۰۱۴)، در گزارشی برای پایگاه خبری پراجکت سیندیکیت، به تبعات اوج‌گیری قابل توجه قدرت طالبان در افغانستان برای منطقه آسیای مرکزی و خاورمیانه پرداخته و به طور خاص پیشروی‌های اخیر طالبان در افغانستان را موجدِ ایجاد لرزش‌هایی در منطقه دانسته که تکانه‌های آن در اقصی نقاط منطقه آسیای مرکزی و خاورمیانه، به خوبی قابل حس است. دجومارت اوتوربایف در این رابطه می‌نویسد: «در روز دوم جولای سال جاری میلادی، ارتش آمریکا، کنترل پایگاه هوایی بگرام را به ارتش و دولت افغانستان واگذار کرد. در شرایط فعلی، نیروهای آمریکایی و متحدان آنها در پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو)، در حال ترک افغانستان هستند و به نظر می‌رسد که خیلی زودتر از ضرب الاجل تعیین شده (۱۱ سپتامبر سال جاری میلادی) جهت خروج کلیه نیروهای خارجی از افغانستان، این کشور را ترک خواهند کرد. براساس یافته‌های جدید یک اثر پژوهشی که توسط محققان دانشگاه براون انجام شده، حضور آمریکا به مدت بیش از دو دهه در افغانستان، مبلغی بالغ بر ۲.۳ تریلیون دلار هزینه برای آن به دنبال داشته است. در شرایط کنونی همسایگان افغانستان نظیر پاکستان، ایران، چین، هند و دیگر کشورهای آسیای مرکزی، در حال ارزیابی این نکته هستند که حفظ امنیت و ثبات، آن هم در شرایطی که طالبان در حال قدرت گیری مجدد در افغانستان است، تا چه میزان برای آنها هزینه به دنبال خواهد داشت و آنها باید چه بهایی را در این مسیر بپردازند.
پشت‌پرده توافق پنهانی آمریکا با طالبان در دوحه
خبرگزاری ایسنا به گفت وگو با عماد آبشناس کارشناس مسایل بین الملل پرداخت و آورد: مساله امنیت افغانستان از امنیت ایران جدا نیست چیزی نیست که ایران نسبت به آن بی تفاوت باشد. مشخص نیست آمریکایی ها در گفت‌وگوهای خود با طالبان در دوحه چه توافقاتی انجام دادند و با تسلیحاتی که در اختیار طالبان قرار داده شد موجبات چینین شرایطی را فراهم آوردند که به سرعت بخش های بزرگی از افغانستان را در دست گرفتند. این جریان ما را به یاد ماجرای خروج آمریکا از عراق و قدرت گرفتن داعش می اندازد، این‌هایی که زیر پرچم طالبان می جنگند همگی طالبان نیستند، بخشی از آن ها داعش، القاعده و بخشی نیز طالبان افغانستان هستند. طالبان افغانستان تلاش می کند تا رابطه‌شان را با کشورهای همجوار حفظ کند؛ حتی دیدیم که به تهران آمدند و با مقامات دولتی افغانستان نیز سر یک میز برای مذاکره نشستند، که خوشبختانه مذاکرات موفقیت آمیزی هم بود که تهران به راه انداخت. اگر احیانا نقشه آمریکا مانند زمان ۲۰۰۷ باشد که از عراق خارج شد و عراق را به آشوب کشید، کشورهای همسایه یعنی ایران، چین، روسیه، تاجیکستان و ازبکستان نیر تحولات افغانستان متاثر خواهند شد زیرا دمکرات ها چنین عادت‌هایی دارند و سیاست‌شان بر مبنای این است که مناطقی را که نمی‌توانند مدیریت کنند به آشوب می کشند.
طالبان با پول آمریکا ولایات را تصرف می‌کند
خبرگزاری ایلنا به گفت وگو با محمدحسن جعفری دبیرکل حزب رفاه ملی افغانستان پرداخت و آورد: آنچه طی روزهای گذشته از تحولات افغانستان مخابره شد این است که همچنان دخالت کشورهای خارجی در این کشور مشهود است؛ به گونه‌ای که در پیشروی‌های طالبان می‌بینیم که این جریان بدون شلیک حتی یک گلوله، بسیاری از شهرهای افغانستان را به تصرف خود در می‌آورد. این موضوع نشان می‌دهد که ایالات متحده آمریکا و شرکای آن در افغانستان میزان زیادی پول در اختیار طالبان قرار دادند و آنها با استفاده از این بودجه، نیروهای امنیتی افغانستان را می‌خرند و در نهایت شهرهای کشور را به تصرف خود در می‌آورند؛ چراکه حتی در برخی از شهرها تعداد عناصر طالبان به ۱۰ نفر هم نمی‌رسد و به راحتی می‌بینیم که شهرها به آنها تحویل داده می‌شود. از سوی دیگر پاکستان به عنوان هدایت کننده این جریان در حال سر و شکل دادن جدید به طالبان است. اسلام‌آباد بدون تردید سناریوی تزریق وحشت از طریق طالبان را در ولایاتی مانند قندوز، دایکندی و سایر شهرهای افغانستان را دنبال می‌کند و به همین دلیل است که می‌بینیم طالبان در حال پیشروی در بسیاری از ولایت افغانستان است. به یاد داریم که در دهه ۹۰ میلادی این جریان اساساً با شعار صلح و یکپارچه کردن افغانستان روی کار آمد ولی پس از آن تاکنون شاهد جنایات این جریان در افغانستان هستیم. از نظر من، طالبان میانه‌رو وجود ندارد و تمام این جریان را یک تشکیلات تندرو و تمامیت خواه میدانم. در مقابل، متاسفانه دولت افغانستان هم با فشار آمریکا در اثنای مذاکرات دوحه حدود پنج هزار نفر از زندانیان طالبان را آزاد کرد و اگر فشار احزاب سیاسی افغانستان به کابل نبود، حدود ۷ هزار نفر دیگر هم آزاد می‌شدند و این وضعیت می‌توانست یک فاجعه امنیتی و اجتماعی به بار بیاورد که تا حدود جلوی آن گرفته شد.
رسانه‌های اصولگرا
آمریکایی ها رفتند بیایید با هم توافق کنیم
روزنامه خراسان در گزارشی به درخواست دوباره غنی از طالبان پرداخت و نوشت: در حالی که آتش جنگ در افغانستان به اغلب استان‌ها (ولایت ها) و شهرستان‌ها (ولسوالی‌ها) رسیده و به جز چند منطقه، بقیه مناطق این کشور یا به دست طالبان افتاده یا صحنه درگیری میان نیروهای ارتش و طالبان است «اشرف غنی»، که به ولایت خوست رفته بود، از طالبان پرسید که برای چه کسی می‌جنگند؟ آیا می‌خواهند که کشور به دست دیگران بیفتد؟ غنی در این نشست که با حضور بزرگان قوم در ولایت خوست برگزار شده بود، گفت که اگر طالبان افغانستان را دوست دارند، به مردم وعده بدهند که مداخله بیرونی را نمی‌پذیرند و افغانستان را به دست دیگران نمی‌سپارند. غنی خطاب به گروه طالبان افزود: «وعده کنید که آب افغانستان را به دیگران نمی‌فروشید، مداخله بیگانگان را نمی‌پذیرید و افغانستان را از چهارراه اقتصادی به یک راه مبدل نمی‌کنید...». غنی در حالی که طالبان بر گمرکات و گذرگاه های مرزی مسلط شده و در شبانه روز گذشته پنج شهرستان دیگر افغانستان را نیز به کنترل خود درآورده؛ همچنین تصریح کرد که جهان و مردم افغانستان می‌دانند که طالبان از کجا می‌آیند و در کجا زندگی می‌کنند.
فرار از واقعیت، غنی در مسیر ادامه تنش با همسایگان
روزنامه وطن امروز در گزارشی نوشت: محمد اشرف غنی، رئیس‌جمهور افغانستان دیروز با حضور در ولایت خوست در میان جمعی از ساکنان این ولایت سخنرانی کرد. او در این نشست گفت: «به طالبان می‌گوییم شریعت خدا را بپذیرید و بیایید با هم بنشینیم؛ می‌گویند نه موافقتنامه با آمریکا. آمریکایی‌ها رفتند، حال موافقتنامه را از چه کسی می‌خواهید». او در بخش دیگری از سخنان خود از طالبان خواست به مذاکرات صلح بازگردد. دراز کردن دست دوستی و گفت‌وگو از سوی غنی به طرف طالبان در حالی است که غنی تا پیش از سفر به آمریکا در ۲۶ ژوئن با اغماض صحبت از مصالحه و مذاکره با طالبان به میان آورده بود. غنی در این نشست همچنین در سخنانی تأمل‌برانگیز از طالبان خواست اگر «افغانستان را دوست دارند، به مردم وعده بدهند مداخله بیرونی را نمی‌پذیرند و افغانستان را به دست دیگران نمی‌سپارند». وی افزود: «وعده کنید آب افغانستان را به دیگران نمی‌فروشید، مداخله بیگانگان را نمی‌پذیرید، افغانستان را از چهارراه اقتصادی به یک راه مبدل نمی‌کنید...». این حقیقت که طالبان افغانستان اساسا در این سال‌ها مورد حمایت پاکستان بوده، انکارناشدنی است اما نکته جالب توجه در سخنان غنی این است که او با نادیده گرفتن واقعیت موجود در کشورش، کماکان بر این عقیده استوار است که طالبان صرفا ماهیتی خارجی دارد.
طالبان به مرز چین رسید
باشگاه خبرنگاران جوان در گزارشی نوشت: طالبان پس از تصرف یک سوم افغانستان توانست به مرز مشترک با منطقه سین کیانگ چین برسد. طالبان منطقه شمال شرقی واخان بدخشان که حدود ۹۵ کیلومتر مرز مشترک با چین دارد، به تصرف خود درآوردند. این منطقه عمدتاً دارای ارتفاع زیاد و زمین صعب العبور است و از جاده خاکی به مرز متصل نیست. با این حال، مرزهای این استان علاوه بر چین با تاجیکستان نیز مرز مشترک دارد.
نظر شما