اندیشکده استرالیایی: آیا افغانستان ویتنام دوم آمریکا یا بدترخواهد بود؟

به گزارش ایرنا به نقل از موسسه سیاست راهبردی استرالیا ASPI، جو بایدن رئیس جمهوری آمریکا در یک کنفرانس خبری در روز هشتم ژوییه این اظهار نظر را رد کرد که هرگونه تشابهی بین خروج آمریکا از افغانستان و عقب نشینی تحقیرکننده از ویتنام در سال ۱۹۷۵ وجود دارد.

او اظهار کرد که ارتش افغانستان تجهیزات و آموزشی خوبی برای مقاومت دربرابر طالبان دارد و آمادگی آنها نسبت به نیروهای "سایگون" در برابر ویتنامی های شمالی و ویت کنگ ها در نیم قرن پیش بسیار بهتر است.

بایدن گفت بسیار بعید است که طالبان کل کشور را تصرف نماید و خاطرنشان کرد که آمریکا برای ملت-سازی به افغانستان نرفت بلکه هدف جلوگیری از تبدیل افغانستان به پایگاهی برای حمله به آمریکا بود.

بایدن و مقامات دولت او به دولت افغانستان اطمینان داده اند که از راه دور از آنها حمایت خواهند کرد که احتمالا به معنی حمایت با نیروی هوایی و پهپاد است. از سوی دیگر دستگاه های اطلاعاتی آمریکا ارزیابی کرده اند که دولت افغانستان ممکن است ظرف مدت ۶ ماه از خروج نیروهای آمریکایی سرنگون بشود. این مساله با توجه به پیروزی های نظامی اخیر طالبان معتبر و محتمل به نظر می رسد.

بنا بر برآوردهای معتبر، طالبان بیش از نیمی از مناطق کشور را کنترل می کند و برخی از گروه های قومی شبه نظامیان خود را برای تقویت ظرفیت نیروهای دولتی برای مقاومت در برابر طالبان تشکیل داده اند.

با این حال آنها موفق نشده اند روند کنترل طالبان بر بخش های زیادی از کشور را متوقف سازند. تسلط طالبان بر بخش زیادی از استان هرات و کنترل بر چند گذرگاه مرزی، تهران را مجبور کرده که مذاکره با طالبان را شروع نماید.

محمد جواد ظریف وزیر خارجه ایران در اولین هفته ماه ژوئیه با هیاتی از طالبان دیدار کرد و از این گروه خواست با دولت کابل به راه حلی از طریق مذاکره برسد تا از پیامدهای نامطلوب برای افغانستان جلوگیری شود.

طالبان که تا کنون قادر به تصرف مناطق اصلی شهری نبوده است راهبرد تسخیر نواحی پیرامونی را در پیش گرفته است تا ارتباط شهرهای تحت کنترل دولت را قطع کرده و در نهایت آنها را به تسلیم وادار سازد.

"تمیم عاصی" کارشناس مقیم کابل می گوید که طالبان در نگاه حداکثری خواستار پیروزی کامل نظامی است و در نگاه حداقلی هم زمانی که درک کند پیروزی کامل نظامی در دسترس نیست از خشونت برای کسب امتیاز در میز مذاکره استفاده می کند.

طالبان فشار نظامی را افزایش داده و امیدوار به پیروزی است. هرچند ممکن است به سهم مهمی در یک دولت ائتلافی هم رضایت بدهد تا سنگ بنای تاسیس امارت اسلامی افغانستان را بگذارد.

دولت جو بایدن از مسیر دولت ترامپ پیروی کرده و راهبرد خروج را به نتیجه رسانده است. این ممکن است تکرار دقیق تحقیر آمریکا در ویتنام نباشد اما بعید است که نتیجه نهایی خیلی متفاوت باشد.

آمریکا این اشتباه مرگبار را مرتکب شد که کارزار ضد تروریستی خود را در سال های ۰۲ ۲۰ ۲۰۰۱ به یک کارزار ضد شورشگری تبدیل کرد و وارد یک جنگ داخلی غیر قابل پیروزی شد. تقویت حکومت های ناکارآمدی  مانند حکومت افغانستان بطور طبیعی منجر به واکنش های شدید می شود همانطور که تجربه های ویتنام جنوبی و افغانستان این مساله را ثابت می کند.

متحدان و همچنین رقیبان آمریکا، اقدام این کشور در رها کردن افغانستان را صرفنظر از لفاظی های مقامات آمریکایی به عنوان شکستی شبیه به شکست آمریکا در ویتنام ارزیابی می کنند. تنها تفاوت این است که در حالی که در ویتنام یک ساختار قدرت جایگزین برای جانشینی دولت تحت حمایت آمریکا وجود داشت اما در افغانستان اینگونه نیست .

طالبان یک مدعی مهم قدرت است اما با توجه به ماهیت پر اختلاف جامعه افغانستان، کنترل طالبان بر کل کشور مورد منازعه جناح های منطقه ای و گروه های مختلف قومی خواهد بود و این بدان معنا است که افغانستان ممکن است مانند زمان خروج نیروهای شوروی در دهه ۱۹۹۰ وارد دوره ای از هرج و مرج بشود و فضایی برای فعالیت گروه های تروریستی ایجاد شود. در چنین شرایطی امکان رقابت قدرت های منطقه ای در افغانستان هم وجود دارد که این مساله وضعیت این کشور را وخیم تر خواهد کرد. در اینجا مساله ای که مطرح است بسیار بیشتر از صرف اعتبار آمریکا و بی آبرو شدن آمریکا است.