استان گلستان به سبب ویژگی های جغرافیای و بهره مندی از زیستگاه های مختلف، حیات وحش غنی دارد که طی سال های گذشته به دلایلی از جمله شکار غیرمجاز و کم‌آبی این منابع ارزشمند محدود شده اما حفاظت از آن‌ها نیازمند تلاش و برنامه ریزی مستمر است.
محیط زیست و تنوع زیستی گلستان میراث ارزشمندی است که بشر آن را از نسل‌های قبل به امانت گرفته و باید به نسل‌های بعد بسپارد اما در این میان زیاده‌خواهی برخی بومیان مجاور زیستگاه های استان و برخی خوشگذران ها این میراث را به مخاطره انداخته است.
بر اساس قانون اساسی، حفاظت از طبیعت و محیط‌های پیرامونی آن برعهده سازمان حفاظت محیط زیست قرار داده شده و در این راه محیط بانان به عنوان پیش قراولان این امر در حال خدمت هستند اما تعداد کم نیرو در بخش اجرایی سازمان محیط زیست و کمبود شدید محیط بانان سبب شده دست اندرکاران حوزه محیط زیست گلستان، راهی دیگر برای پاسداشت اندوخته های زیستی کشور ترسیم کنند.
اکنون رسیدگی به عرصه های زیستی گلستان به سختی انجام می شود و هر محیط‌بان مسوولیت حراست از ۱۸ هزار هکتار عرصه زیستی و جنگلی را بر عهده دارد در حالی که میانگین جهانی این رقم هر ۱۲ هزار هکتار برای یک محیط‌بان است.
این مسائل سبب شده تا بر اساس یک رویکرد سازمانی جلب مشارکت های مردمی برای حفاظت از محیط زیست با اقبال بیشتری مواجه شود تا دانش و رفاه نسبی برای حاشیه نشینان و ذی نفعان زیستگاه های استان تحقق یافته و مردم با درک ضرورت حفظ محیط زیست، همراهی با این سازمان را در دستور کار خود قرار دهند.
توسعه شهرنشینی، گسترش زمین‌های کشاورزی، قطع بی‌رویه درختان و نابودی جنگل‌ها به بهانه جاده‌کشی، احداث سدهای متعدد با توجیه تامین آب شرب و به دنبال آن خشک شدن تالاب‌ها و رودخانه‌ها، انقراض گونه‌های گیاهی و جانوری، بروز پدیده‌های جدید مانند گرد و غبار و وقوع توفان‌های مختلف دریایی و خشکی پیامد زندگی شهرنشینی و زیاده‌خواهی انسان از طبیعت است که برای کاهش خسارت های ناشی از مباحث چاره ای به جز همراهی مردم در پاسداشت از محیط زیست وجود ندارد.
در همین راستا عیسی کلانتری معاون رییس جمهوری و رییس سازمان محیط زیست دیروز دوشنبه با حضور در پارک ملی گلستان علاوه بر تاکید بر ضرورت استفاده بیشتر از ظرفیت نیروهای مردمی در حفظ محیط زیست، برخی اقدامات دولت در افزایش توان فنی و تجهیزاتی این سازمان را تشریح کرد.
عیسی کلانتری افزود: محیط زیست باتوجه به محدودیت‌های منابع مالی که سهم فعلی آن ۲ هزارم بودجه کل کشور است و نیز کمبود محیط‌بان به تنهایی قادر به حفاظت از این عرصه‌ها و منابع ژنتیکی آن نیست.
کلانتری یادآور شد: سازمان محیط زیست در گذشته مرتکب اشتباه شد و فکر می‌کرد با چهار تا پنج هزار محیط‌بان می‌تواند از عرصه‌های طبیعی حفاظت شده کشور صیانت کند در حالی که واقعا محیط زیست را بدون مردم نمی‌توان حفظ کرد.
رییس سازمان حفاظت محیط زیست بابیان اینکه صرف نام گذاری منطقه حفاظت شده، کافی نیست و باید امکانات فراهم شود، ادامه داد: سازمان محیط زیست ۲ وظیفه دارد که یک بخش کوچک آن اجرایی و یک بخش نسبتا بزرگ آن نیز نگهداری و حفاظت و نظارت، پایش و ضابط قضایی است.
وی گفت: حفظ و حفاظت از ۱۹ میلیون هکتار مناطق حفاظت شده کشور با وجود چهار هزار محیط بان کار سختی است و باید مردم ورود جدی تری در این رابطه داشته باشند.
رییس سازمان حفاظت محیط زیست با اشاره به نگاه دولتی به حفاظت از محیط زیست از رده‌های بالا تا محیط بانان، افزود: باید این نگاه انحصاری شکسته شود و تصمیم سازی و تصمیم گیری در رابطه با حفظ محیط زیست به مردم سپرده شود و این سازمان به عنوان مجری بر اجرای تصمیمات اتخاذ شده نظارت کند.
هرچند تجهیز نیروها به سلاح و مهمات مصوب سازمانی، همکاری محیط بانان در کشف گونه های جدید جانوری، برخورداری محیط بانان از دستورالعمل خدمتی مصوب، ترفیع جایگاه اجتماعی محیط بانان در بین آحاد مردم، افزایش ارتباط محیط بانان با جوامع محلی نقش بسزایی در بهبود حفاظت از زیستمندان دارد اما تشویق مردم به حفاظت خودجوش از مناطق حفاظت شده و جلب مشارکت مردمی برای کمک به امر حفاظت از طریق همیاران محیط زیست از دیگر اقداماتی است که باید در سازمان محیط زیست انجام شود.
پارک ملی گلستان بزرگ ترین و قدیمی ترین پارک ملی کشور با مساحت ۹۱ هزار و ۸۹۵ هکتار در شهرستان گالیکش در شرق استان گلستان و غرب استان خراسان شمالی واقع است که در سال ۱۳۵۴ به عنوان ذخیرگاه زیست‌کره در زمره ۵۰ ذخیرگاه بیوسفری جهان در لیست یونسکو ثبت شد.
بخش ناچیزی از پارک ملی گلستان در حوزه سرزمینی استان سمنان قرار دارد.
این پارک دارای سه نوع آب و هوای متفاوت خشک، نیمه خشک و نیمه مرطوب است که همین ویژگی باعث شده این پارک دارای پوشش گیاهی متنوع از استپ خشک تا جنگل انبوه باشد.
گونه‌های جانوری این پارک شامل آهو، پلنگ، تشی، خرس قهوه ایی، خرگوش، حشره خورها، راسو، روباه، روباه ترکمنی، رودک، سمور جنگلی، سیه گوش، شوکا، شنگ، قوچ و میش، کل و بز، گراز، گربه پالاس، گرگ، مرال، سمندر، قورباغه جنگلی، وزغ سبز، لاک پشت چهار چنگالی، مارمولک بی پا، مار آبی، مار قیطانی، گرزه مار و افعی قفقازی است.
گلستان در سال ۱۳۵۴ نخستین پارک ملی ایران شد که در فهرست میراث جهانی یونسکو به عنوان یکی از ۵۰ ذخیره‌گاه زیست محیطی کره زمین به ثبت رسیده است.
نظر شما