چندی پیش برنامه‌های محمدمهدی اسماعیلی برای اداره وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی دولت سیزدهم منتشر شد که در این برنامه ۸۳ صفحه‌ای، وضع موجود در حوزه‌هایی همچون هنرهای نمایشی، موسیقی، سینما، کتاب، مطبوعات و فرهنگ عمومی توصیف و راهبردها و راهکارهایی ارائه شده است.
درست است که اسماعیلی برنامه‌های خود را اعلام کرده و بالطبع نیازسنجی هایی نیز در عرصه فرهنگ داشته است اما نخبگان و کارشناسان بویژه در استان ها نیز مطالباتی از اسماعیلی دارند و امیدوارند این وزیر جوان به خواسته های آنان جامه عمل بپوشاند.
مطالبات نخبگان استانی در این چند روز مصاحبه خبرنگاران ایرنا با آنان متعدد است اما با تحلیلی که از اظهارات آنان انجام شده است به نظر می رسد برخی درخواست ها بیشتر از بقیه به چشم می خورد که نشان از اهمیت زیاد و وجود دغدغه برای آنها است.
مثلا در اظهارات کارشناسان و نخبگان استانی ، بیشتر از همه، درخواست اصلاح وضعیت نابسامان خبرنگاران و ارتقای کیفیت رسانه ها ، ارتقای بودجه ، توجه به وضعیت هنرمندان به ویژه وضعیت معیشتی آنان ، توجه به زیر مجموعه های وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و همچنین جلوگیری از موازی کاری های دستگاه ها در امور فرهنگی را مشاهده می‌شود.
البته درخواست های دیگر کارشناسان و نخبگان استانی از جمله اهالی فرهنگ و هنر هم در اخبار ایرنا درج و منتشر شده است. مثلا عملیاتی شدن ایده های رهبر معظم انقلاب، شناسایی افراد دلسوز، جلوگیری از باندهایی همچون مافیای چاپ ، پوشش تمام سلیقه های فرهنگی و هنری و خروج از انفعال و رکود و بلاتکلیفی درحوزه وزارت ارشاد از جمله مطالباتی است که طی چند روز گذشته از طرف این هموطنان عنوان شده است.
ایجاد کسب و کارهای جدید و خلاقانه ، راه اندازی مراکز خلاقیت ، نوآوری و ایده پردازی در عرصه فرهنگ ، توجه به مفاخر استان ها و پررنگ کردن توانمندی های استانی ، اصلاح رویه های ناموفق قبلی ، مقابله با جنگ نرم ، جریان سازی فرهنگی ، توسعه زبان فارسی ، گسترش دایره مردمی در فعالیت های خبرگزاری جمهوری اسلامی و ترمیم زیر ساخت های فرهنگی و توجه به کارکردهای شورای فرهنگ عمومی از دیگر مطالبات است.
ساماندهی مشکلات خبرنگاران
همان طور که در بالا بدان اشاره شد ساماندهی مشکلات خبرنگاران و نیز ارتقای سطح کیفی تولیدات رسانه های داخلی یکی از مهم ترین مطالبات نخبگان استانی از وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی است.
غلامرضا ضابط پور، عضو هیات علمی گروه معارف دانشگاه صنعتی نوشیروانی بابل ، حجت‌الاسلام سید سلمان ذاکر،رییس مجمع نمایندگان آذربایجان غربی در مجلس شورای اسلامی ،عباس محمدیان،رییس سازمان بسیج رسانه خراسان رضوی و سید محمد قلمکاریان، عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور اصفهان از جمله کسانی هستند که ساماندهی امور خبرنگاران و ارتقای کیفیت تولید محتوی در رسانه ها را به عنوان مطالبه مهم از وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی خواستارند.
قلمکاریان ، عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور اصفهان، رسانه ها را دارای جایگاه والا و ارزشمندی در جامعه می داند و از این رو بر این موضوع تاکید دارد که لازم است به وضعیت معیشتی، رفاهی وخدماتی آنها توجه ویژه شود.
حجت‌الاسلام سید سلمان ذاکر هم که رییس مجمع نمایندگان آذربایجان غربی در مجلس شورای اسلامی است بیمه خبرنگاران را مورد تاکید قرار می دهد و از اسماعیلی می خواهد تا برای حل آن تلاش کند.
ضابط پور نیز همین نظر را دارد و می گوید: امروزه مشکلات اهالی رسانه و مسائلی که پیرامون این موضوع در جامعه وجود دارد برکسی پوشیده نیست و وزیر آینده ارشاد به عنوان متولی بررسی و رفع این مشکلات باید برای گره گشایی دغدغه های این قشر زحمتکش در صورت رای اعتماد نمایندگان مردم در مجلس شورای اسلامی بکوشد.
جلوگیری از افراد فاقد سواد رسانه ای به حرفه خبرنگاری
ضابط پور به نکته ای قابل تامل اشاره می کند و آن ورود افراد فاقد سواد رسانه ای به حرفه خبرنگاری است و به همین علت یکی از اقدامات فوری محمدمهدی اسماعیلی را بعد از رای اعتماد نمایندگان مردم در مجلس شورای اسلامی، ساماندهی خبرنگاران بیان و تاکید می کند: به این حرفه به صورت تخصصی نگاه شود و از ورود افرادی که سواد رسانه ای ندارند به این حوزه جلوگیری شود.
تاکنون نتوانسته ایم خبرنگار تخصصی در هر حوزه تربیت کنیم
تاکید بر ورود خبرنگاران تخصصی به عرصه رسانه فقط کافی نیست ، سطح کیفی محتوای تولیدی رسانه ها هم مهم است که در این خصوص اظهارات محمدیان، رییس سازمان بسیج رسانه خراسان رضوی را داریم که درباره کیفی سازی اخبار چنین اظهار می دارد: کیفی سازی جامعه خبری یک اولویت برای این حوزه به شمار می رود، تاکنون نتوانسته ایم خبرنگار تخصصی در هر حوزه تربیت کنیم و این ضعف بزرگ جامعه رسانه ای کشور است.
این کارشناس رسانه ، نخستین اقدام وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی برای کیفی سازی فعالیت رسانه ای را تفکیک صندوق هنر از صندوق رسانه می داند و می افزاید: جامعه رسانه است که هنر را معرفی می کند اما از ظرفیتهای به حق و قانونی خود در این صندوق محروم مانده است.
ارتباط رسانه و مخاطب ترمیم شود
با ورود افراد متخصص در حرفه خبرنگاری است که می توان محتوای خوب به مخاطب ارایه داد اما متاسفانه همین محتوای خوب را مشاهده می کنیم که این روزها کمتر از رسانه ها منعکس می شود و از این رو مخاطبان جذب هر چیزی به جز رسانه های رسمی می شوند.
اتفاقا ضابط پور ارتباط رسانه و مخاطب در کشور را ارتباطی مخدوش ارزیابی می کند و از اسماعیلی به عنوان وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی می خواهد که این رابطه مخدوش را ترمیم کند و اینکه آقای اسماعیلی این را توجه داشته باشد که در کنار وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، شورای عالی فضای مجازی هم در تقویت ارتباط مخاطب و رسانه، نقش غیرقابل انکاری دارد که باید با ارائه و اجرای برنامه های کاربردی تمام سیاستگذاران حوزه فرهنگ و هنر را برای پیشبرد امور با خود همراه کند.
ضابط پور از یکسو گرایش شماری از خبرنگاران به کمیت گرایی به جای کیفیت گرایی را نیزیکی از عوامل اختلال در رابطه رسانه و مخاطب داخلی می داند و اینکه افول جایگاه رسانه ای خبرگزاری ها و نشریات معتبر در افزایش روزافزون شایعه پراکنی و انتشار خبرهای دروغ در فضای مجازی نقش دارد ، پس وزیر آینده فرهنگ و ارشاد اسلامی باید برای رفع این معضل حمایت های جدی از رسانه های مادر و تاثیرگذار کشور داشته باشد.
تقویت همکاری های بین المللی در بخش رسانه
اما تمام ماجرای رسانه و خبر ، فقط موارد بالا نیست چرا که از نظر این کارشناس ، ارتباط رسانه ای ایران با کشورهای منطقه و جهان چندان خوب نیست و همانطور که در برنامه های وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی وجود دارد ، ایران باید به سمت تقویت همکاری های بین المللی در بخش رسانه حرکت کند.
محمدیان، ،رییس سازمان بسیج رسانه خراسان رضوی هم چنین نظری را دارد و می گوید: آینده دیپلماسی ما با پیوند رسانه و دیپلماسی گره خورده است و شکل گیری آینده دیپلماسی نظام ، برگرفته از شبکه های اجتماعی و جامعه جدید جهانی است. نمی توان دیپلماسی عمومی داشت که در آن به حوزه رسانه و مسائل بین الملل توجه نشده باشد و این از نقاط مثبت دیدگاه های وزیر جدید فرهنگ و ارشاد اسلامی است.
ضرورت ارتقای جایگاه ایرنا در سطح ملی و بین المللی
خبرگزاری جمهوری اسلامی(ایرنا) ، خبرگزاری رسمی کشور و به گفته رهبر معظم انقلاب دست بزن نظام است؛ ضمن اینکه ایرنا ، تنها خبرگزاری یا رسانه ایران است که در سازمان ملل دارای میز ویژه است. ویژگی ای که دیگر خبرگزاری های کشور فاقد آن هستند و این ، یکی از وجوه برتری ایرنا نسبت به سایر رسانه های داخلی است. حال ببینیم آیا از میان نخبگان استانی کسی درباره این زیر مجموعه مهم وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ، اظهار نظری کرده است یا خیر؟
اتفاقا رضا اسماعیلی، پژوهشگر فرهنگی اهل اصفهان و معاون سابق فرهنگی دانشگاه آزاد اسلامی این شهر از اهمیت رسانه در دنیای امروز می گوید و اینکه مجموعه ایرنا به عنوان یکی از زیر مجموعه‌های مهم وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی می‌تواند در برنامه وزیر جدید نقش برجسته‌ای داشته باشد.
به گفته اسماعیلی، قدمت ۸۶ ساله خبرگزاری جمهوری اسلامی و فعالیت بیش از هشت دهه آن به عنوان خبرگزاری رسمی کشور ایجاب می‌کند که وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی با نگاه راهبردی، جایگاه این نهاد را که در سطح جهان نیز مطرح است، ارتقاء بخشد به طوری که خبرگزاری از اعتبار بیشتری در سطح بین المللی و ملی برخوردار شود.
وی می افزاید: بر همین اساس تولید گزارش های خبری معتبر، صادقانه و جذاب می‌تواند سیاست راهبردی وزیر جدید در خبرگزاری جمهوری اسلامی باشد.
اسماعیلی با بیان اینکه ایرنا حلقه اتصال مردم و نخبگان با دولت، مجلس و قوه قضاییه محسوب می‌شود، اظهار می دارد: تولید گزارش‌های مساله محور با مشارکت نخبگان دانشگاهی، حوزوی و صاحب نظران و همچنین تهیه گزارش‌های مردم محور با مشارکت اقشار اجتماعی که در نهاد رسانه دارای تریبونی نیستند، می‌تواند عمق و سطح خبرگزاری رسمی کشور را دستخوش تحول قرار دهد.
این پژوهشگر فرهنگی خاطرنشان می کند که دایره موضوعی خبرگزاری جمهوری اسلامی علاوه بر ابعاد رسمی دارای شعاعی با گستردگی اقشار مردمی است که تمایل دارند خبرگزاری بازتاب و انعکاسی از مسائل و مشکلات آنها باشد.
وی با بیان اینکه خبرگزاری جمهوری اسلامی باید بازنمای واقعی دولت، تحول و خدمات آن باشد، می افزاید: این امر نیازمند بازیابی اعتماد و توجه به اصل «حرفه ای گری» در خبرگزاری است که می‌تواند مورد توجه اسماعیلی وزیر جدید و جوانِ دولت مردمی واقع شود.
این فعال فرهنگی، راه تحقق این اهداف را توجه جدی به سرمایه های انسانی مجموعه خبر و اطلاع رسانی می داند و می گوید: ساماندهی و تقویت امنیت شغلی و امور رفاهی خبرنگاران و رشد و تعالی آنان زمینه ساز تعالی سازمانی خبرگزاری جمهوری اسلامی است.
دادن بورسیه به اصحاب نخبه مطبوعات و رسانه
همانطور که پیش تر بدان اشاره کردیم به قول ضابط پور به این حرفه (حرفه خبرنگاری) باید به صورت تخصصی نگاه شود و از ورود افرادی که سواد رسانه ای ندارند به این حوزه جلوگیری شود. به نظر می رسد برای نیل به این مقصود ، قلمکاریان ، عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور اصفهان ، ایده ای دارد .
قلمکاریان یکی از راهکارهای ارتقای سطح کیفی رسانه ها را درا ین می داند که وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در حوزه مطبوعات و رسانه ها باید برای آموزش و ارتقای علمی این بخش قدم بردارد و بورسیه و تسهیلات تخصصی به اصحاب نخبه مطبوعات ورسانه ارائه دهد .در این میان توجه به مطبوعات و رسانه‌های محلی در شهرستان‌ها نیز با هدف عدالت فرهنگی ضروری است.
قوانین، تاکنون به ضرر خبرنگاران و به نفع مسئولان بوده است
خبرنگار برای اینکه با خیال راحت اخبار با کیفیت بالا و در عین حال جذاب برای مخاطب را تهیه کند به حمایت و احساس امنیت نیاز دارد تا بعد از انتشار خبر دچار مشکلات قانونی و شکایت های احتمالی نشود. عباس محمدیان، رییس سازمان بسیج رسانه خراسان رضوی دراین میان این برداشت را از برنامه های رسانه ای وزیر جدید فرهنگ و ارشاد اسلامی دارد که این برنامه هاجامعه خبرنگاران را نسبت به رسیدن به حق و حقوقشان امیدوار می‌کند.
ازنظر محمدیان، تاکنون اغلب قوانین به ضرر خبرنگاران و بیشتر به نفع مسوولان بوده است، هیچ قانونی نیست که به خبرنگار اجازه دهد از یک مسوول به سبب عدم پاسخگویی شکایت کند اما مسوول این اختیار را دارد که از خبرنگار شکایت نماید.
رییس سازمان بسیج رسانه خراسان رضوی خاطرنشان می کند: طی ۴۰ سال گذشته قانون مطبوعات به روزرسانی نشده است. لذا نیازمند حضور میدانی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در این حوزه و تصویب سازمان نظام صنفی خبرنگاران و قانون مطبوعات هستیم.
وی می افزاید: ایجاد سازمان نظام صنفی خبرنگاران و تصویب قانون مطبوعات آرزوی جامعه رسانه ای کشور است که در این راستا نخستین و تاثیرگذارترین حرکت، اصلاح قانون مطبوعات است تا قانون حمایت کننده همه جانبه از رسانه در کشور شکل گیرد.
توجه به حوزه های زیرساختی فعالیت های رسانه ای
مطالبه درباره حوزه رسانه، زیاد و ازحوصله این نوشتار خارج است اما اگر بخواهیم بحث رسانه را در اینجا ببندیم و به مطالبات دیگر نخبگان استانی بپردازیم، بد نیست به اظهارات محمدیان، رییس سازمان بسیج رسانه خراسان رضوی اشاره کنیم.
وی با تایید نظر وزیر جدید فرهنگ و ارشاد اسلامی در خصوص سرمایه گذاری و توجه به حوزه های زیرساختی فعالیتهای رسانه ای می گوید: چالشها در حوزه زیرساخت های رسانه ای بسیار است و می توان با تجمیع زیرساختهای شبکه های اجتماعی و اجتناب از موازی کاری در این خصوص، مخاطب را در بستر فضای مجازی ایرانی حفظ کرد اما این مهم در صورتی محقق می شود که دستگاه های دولتی سهم خواهی نکنند و برخورد سلیقه ای با افرادی که این بستر را دارند، انجام نشود.
خانه نشینی برخی هنرمندان و وضعیت معیشتی نامطلوب آنان
اگر حوزه رسانه و اهالی آن یک پای ثابت و مهم مطالبات از وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی باشد یک پای دیگر مطالبات هم می تواند به هنرمندان بازگردد که وضعیت آنان در شرایط حال حاضر ،تعریف چندانی ندارد .
حامد حجتی ،مدیرکل کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان قم در این خصوص می گوید: هنرمندان مظلومترین گروه در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی هستند و جز برخی حمایت های ناچیز هیچ گونه حمایتی از این افراد وجود ندارد در صورتی اگر اقتصاد هنرمندان تامین شود بخش مهمی از مشکلات فرهنگ عمومی کشور نیز بهبود می یابد.
ذاکر،رییس مجمع نمایندگان آذربایجان غربی در مجلس شورای اسلامی هم خطاب به اسماعیلی تاکید دارد که وی با توجه به قواعد سیاسی امام راحل، فرهنگ ایثار و شهادت، کرامت انسانی و توجه واقعی به هنرمندان گام‌های جدی برای رشد و تعالی حوزه فرهنگ بردارند.
خلیل شفیعی، هنرمند و شاعر آیینی کشور نیز اظهارمی دارد: متأسفانه در طول سالهای گذشته برخی از متولیان فرهنگی هیچ‌گونه ارزشی برای پیشبرد امور فرهنگی و هنری قائل نشده اند و تمام هنرمندان و پیشکسوتان عرصه هنر و در عین حال دلسوز و خواهان خدمت به نظام خانه نشین شده اند؛ در حال حاضر بسیاری از هنرمندان عطای وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی را به لقایش بخشیده اند.
شفیعی می افزاید: اغلب هنرمندان پرآوازه کشور که آثارشان در سراسر جهان مورد استقبال قرار می‌گیرد، در شرایط کنونی وضعیت معیشتی اسفناکی دارند. در واقع کمترین حمایتی از اهالی فرهنگ و هنرمندانی که متعهد به ارزش‌های اسلامی و انسانی هستند، صورت نمی گیرد.
اولین اقدام وزارت ارشاد رفع مشکلات معیشی هنرمندان است
درست است که در این نوشتار نظرات و درخواست های نخبگان استانی مطرح می شود اما شاید اظهارات اسماعیلی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در خصوص وضعیت معیشتی هنرمندان خالی از لطف نباشد که در مجلس شورای اسلامی گفته است:مشکلات معیشتی بخش بزرگی از اصحاب فرهنگ و هنر را درگیر کرده است، دولت در اولین اقدامات به رفع مشکلات هنرمندان اقدام خواهد کرد.
او افزوده است: فقدان نظارت، گرانی افسارگسیخته باعث کاهش قدرت خرید مردم شده و به همین دلیل اولین چیزهایی که از سبد خرید حذف شده محصولات فرهنگی بوده است که برای آن چاره‌اندیشی کرده‌ایم.توزیع غیر قانونی محصولات فرهنگی هنری و رعایت نشدن حق ناشر و نویسنده از مشکلات جدی حوزه نشر است که باید برای آن تدبیر کنیم.
قطع شدن دست مافیای چاپ و نشر
حال که سخن از ناشر و نویسنده شد بد نیست به دنیای چاپ و نشر نیز نگاهی بیاندازیم . اصلا یکی از حوزه های مورد توجه وزارتخانه فرهنگ و ارشاد اسلامی ،توجه به حوزه نشر و کتاب است اما مساله این است که این حوزه با مشکلاتی مواجه است که یکی از این مشکلات به قول حجتی ، مدیرکل کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان قم، وجود مافیای چاپ و نشر است.
او در این خصوص می گوید: ناشران و مولفان واقعی به دلیل وجود مافیا در این بخش با انبوهی از گرفتاری ها روبه رو هستند. از سویی دیگر نگاه مردم به مولفه کتاب طی ۲ دهه اخیر تفاوت کرده و این بخش می تواند جای خود را در سبد اقتصادی خانوارها باز کند بشرطی که دست مافیای چاپ و نشر از حوزه تولید کتاب قطع شود.
تقویت بودجه فرهنگی
و اما اگر وزیر جدید فرهنگ و ارشاد اسلامی بخواهد مشکلات ازجمله مشکلات حوزه فرهنگ و هنر را در کنار مدیریت خوب و شایسته سالاری رفع کند به بودجه و اعتبارات مناسب و نیز توزیع عادلانه هم نیاز دارد و این مهم ازخواسته های اصلی نخبگان استان ها به شمار می آید.
خلیل شفیعی هنرمند و شاعر آیینی کشور در این خصوص یاد آور می شود که برخلاف آمارهایی که از سوی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در رابطه با فعالیتها و برنامه‌های حمایتی این وزارتخانه در حوزه انتشار کتاب و حمایت از مؤلفان ارائه می شود، می توانم قاطعانه بگویم که این وزارتخانه در حال حاضر توانایی حمایت از یک مؤلف به معنای واقعی را ندارد و زمانی که نویسندگان نیاز به حمایت دارند و برای منتشر کردن کتاب خود به مسئولین مراجعه می کنند با عدم حمایت و توجه مسئولین روبه‌رو می‌شوند.
از نظر شفیعی به همین علت است برای اینکه شاهد خروجی قابل قبولی از حوزه فرهنگ و هنر باشیم، نیاز است که برای پیشبرد اهداف و برنامه‌های وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، بودجه‌های قابل توجهی به این وزارتخانه تزریق شود؛ این وزارتخانه باید بودجه های فرهنگی را ساماندهی کند .
اندر اهمیت بودجه این را بس که رضا اسماعیلی پژوهشگر فرهنگی در اصفهان، تقویت بودجه فرهنگی و تنظیم رابطه منطقی بین منابع مالی و پاسخگویی فرهنگی را از جمله مهمترین موانع پیش روی وزیر جدید فرهنگ و ارشاد اسلامی می داند و می افزاید: این وزارتخانه با سهم پایین در بودجه عمومی کشور، باید پاسخگوی کمیت و کیفیت فعالیت های فرهنگی باشد که در آن مسوولیتی ندارد.
محسن نصری، عضو هیات علمی و استاد علوم سیاسی دانشگاه اصفهان نیز اظهار امیدواری می کند با حضور محمد مهدی اسماعیلی توجه ویژه‌ای به عدالت فرهنگی و توزیع عادلانه بودجه در استانها و شهرها خواهد شد.
بهزاد رحیمی ، نماینده مردم شهرهای سقز و بانه در مجلس شورای اسلامی نیز از کمبود بودجه گله مند است و این نظر را دارد که زیر مجموعه های وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در حاشیه قرار گرفته اند و با کمبود اعتبارات و بودجه برای اجرای برنامه‌های فرهنگی و هنری مواجه هستند.
به گفته رحیمی حمایت از هنرمندان بیشتر جنبه شعاری و مناسبتی دارد و از هنرمندان استفاده های ابزاری شده است. ادارات فرهنگی در شهرستان عملا در حاشیه قرار گرفته اند و هنرمندان در هنگام برگزاری جشنواره ها و سمینارها با چالش مواجه می شوند.
ساماندهی حوزه های زیر مجموعه وزارت ارشاد
گفتیم که رحیمی نماینده سقز و بانه در مجلس شورای اسلامی معتقد است؛ زیر مجموعه های وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در حاشیه قرار گرفته اند که در این میان حسینعلی شهریاری ، رییس کمیسیون بهداشت و درمان و نماینده مردم زاهدان در مجلس شورای اسلامی نیز همین نظر را دارد و به ساماندهی زیر مجموعه های وزارت ارشاد تاکید می کند.
او می گوید: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی حوزه های مختلف فرهنگی، هنری، رسانه، حج و زیارت، اوقاف و امور خیریه، کتابخانه های عمومی و سایر حوزه های مرتبط را زیر مجموعه دارد که هر یک نیاز به ساماندهی و توسعه و پیشرفت دارند و وزیر جدید در این زمینه نقش مهمی خواهد داشت.
سیدجلیل میرمحمدی ، نماینده تفت و میبد در مجلس شورای اسلامی به عنوان مثال در این خصوص به سازمان اوقاف و امور خیریه اشاره می کند و این درخواست را از وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی دولت سیزدهم دارد که ورود جدی به حوزه وقف داشته باشد؛ چرا که اوقاف واقعاً مظلوم واقع شده و هزاران میلیارد تومان از موقوفه‌های کشور بلاتکلیف رها شده که در این زمینه دکتر اسماعیلی قول مساعد داده است.
ناگفته نماند که ازنظر اسماعیلی، پژوهشگر فرهنگی اهل اصفهان، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی با در اختیار داشتن سازمان‌هایی از جمله خبرگزاری جمهوری اسلامی، اوقاف و مدارک فرهنگی انقلاب اسلامی می‌تواند حلقه اتصال بارش فرهنگی در عرصه ملی و بین الملل باشد.
حوزه فرهنگ به یک فرد عملگرا نیاز دارد
وقتی همه متغیرها و امکانات را برای رفع مشکلات داشته باشیم به متغیر دیگری نیز نیاز داریم که آن عملگرایی خود مدیر است که در این ارتباط ببینیم حامد حجتی ، مدیرکل کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان در قم از وزیر فرهنگ و ارشاد دولت سیزدهم چه توقعی دارد .
او معتقد است : اگر چه ما در حوزه نظریه پردازی هنر و فرهنگ با عقب ماندگی روبه رو هستیم و برای برخی از مباحث فرهنگی و هنری پاسخ درخوری نداریم اما با این وجود نیاز به یک مدیر عملگرا برای حل بخشی از مشکلات تلنبار شده اهالی این حوزه و ترمیم زیر ساخت های فرهنگی ، بیشتر احساس می شود.
حجتی این را هم مورد تاکید قرار می دهد که عملگرایی در این حوزه تعریف خاص خود را دارد و وزیر جدید فرهنگ و ارشاد اسلامی باید دارای تجربه لازم و میدانی در برخورد با هنرمندان و صاحبان ذوق و اندیشه باشد.
پوشش تمام سلیقه های جامعه هنری و فرهنگی
حجتی از تجربه میدانی وزیر در برخورد با هنرمندان می گوید و از سویی دیگر حسین برزگر ، جامعه شناس و استاد دانشگاه پیام نور مازندران این تاکید را دارد که نگاه‌ها به جامعه فرهنگ و هنر کشور در دولت باید متعادل و متوازن باشد و امیدواریم رویکرد محمد مهدی اسماعیلی، تمام سلیقه‌های جامعه هنری و فرهنگی کشور را پوشش دهد.
این جامعه شناس، فرهنگ و هنر ایران را تلفیقی از فرهنگ اسلامی، باستانی و مدرن می داند که وزیر جدید فرهنگ و ارشاد اسلامی به صورت متوازن برای ارتقای جایگاه آن، باید بکوشد چرا که نمی‌توان برای فرهنگ و هنر ایران اسلامی تنها به یک شاخص توجه داشت و محور بررسی عملکرد فرهنگ دوستان و هنرمندان، منشور میثاق ملی ایران یعنی قانون اساسی است.
به گفته برزگر، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی دولت سیزدهم، وزیر تمام هنرمندان و فرهنگ دوستان است و باید سرمایه‌های فرهنگی و هنری کشور که دهه‌های گذشته در چارچوب قانون در کشور فعالیت داشتند، حفظ شوند.
تعادل و توازن نگاه ها به جامعه فرهنگی و هنری
این استاد دانشگاه پیام نور مازندران همچنین تاکید می کند که نگاه ها به جامعه فرهنگی و هنری کشور در دولت سیزدهم متعادل و متوازن باشد و نباید نگاه شک آلود و بسته در این عرصه داشته باشیم و وزیر جدید فرهنگ و ارشاد اسلامی براساس واقعیت های روز و با تکیه بر خواستگاه دینی، اسلامی و ایرانی در صورت دریافت رای اعتماد نمایندگان مجلس شورای اسلامی به اهالی فرهنگ و هنر کشور خدمت کند.
وزیر ارشاد باید دارای قدرت ایده پردازی باشد
حجتی در کنار تاکیدش به ضرورت عملگرا بودن وزیر ارشاد از حوزه نظریه پردازی هم غافل نشده است و از این رو اظهار می دارد: وزیر جدید فرهنگ و ارشاد اسلامی در حوزه نظریه پردازی و زیرساختی باید دارای قدرت ایده و نظریه پردازی قابل تعمیم باشد اما دولت ها نوعا به این ویژگی، کم توجه هستند و از کنار آن عبور می کنند.
حجتی با اشاره به برخی از مشکلات ریشه ای حوزه فرهنگ در کشور می گوید: شورای فرهنگ عمومی برغم داشتن ساختار رسمی در وزارتخانه متبوع اما کارکرد مورد نظر خود را طی سالهای قبل از دست داده و به یک شورای فرمایشی تبدیل شده است و بخش مهمی از مشکلات فرهنگی عریان جامعه از فرتوت بودن و ضعف نهاد شورای فرهنگ عمومی کشور برخواسته است.
ازنظر این مقام مسئول فرهنگی، شورای فرهنگ عمومی کشور از تحولات اجتماعی جا مانده است و در صورتی که در دوره جدید با نگاه جدیدی به این شورا توجه شود، می شود امید داشت که بخشی از مشکلات فرهنگی کشور در قالب آن به سمت مطلوبیت حرکت کند.
نیاز متولیان فرهنگ و هنر به اتاق فکر و وزیری مستقل
پیرو تاکیدات به ایده و نظریه پردازی حجتی، شفیعی، شاعر آیینی کشور و اهل شیراز هم نیاز متولیان فرهنگ و هنر به شناسایی افراد دلسوز، متخصص و متعهد در استانها و شهرستان‌های مختلف کشور را خاطرنشان می کند و هم اینکه اتاق‌های فکر واقعی برای تبیین اولویت‌ها و برنامه ریزی‌های منسجم تشکیل شود.
او تصریح می کند : وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی بایستی استقلال داشته باشد و از ورود باندها و نفوذی ها به عرصه قدرت جلوگیری کند. متولیان فرهنگ و هنر کشور نباید اجازه بدهند که برخی از مسئولین بتوانند بدون آشنایی با مشکلاتی که در عرصه فرهنگ و هنر وجود دارد، نظرات خود را به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی تحمیل کنند.
قلمکاریان، سرپرست سابق دانشگاه علمی کاربردی فرهنگ و هنر اصفهان هم در راستای شناسایی افراد متعهد ، متخصص و دلسوز این نکته را اضافه می کند که وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی باید برای مدیریت خدمات و تولیدات، سامانه و فضای تربیتی مطلوبی را شکل دهد و افراد تربیت شده، متخصص و متعهد را برای مسئولیت های مختلف برگزیند.
به گفته وی، هیات اندیشه ورز متشکل از اصحاب فرهنگ، هنر ورسانه، فرهیختگان، اساتید، صاحب نظران، مسوولان و مدیران فرهنگی وکارآفرینان هنری ایجاد شود و در همه بخش های فرهنگ و ارشاد اسلامی نقش آفرینی داشته باشد.
این فعال فرهنگی اصفهان می گوید: باید طوری برنامه ریزی شود که در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با توسعه محصولات فرهنگی و هنری کسب و کارهای جدید و خلاقانه ایجاد شود.
وی با بیان اینکه در آینده کارآفرینی و مشاغل جدید با تاکید بر حوزه فرهنگ، هنر و رسانه خواهد بود، اظهار می دارد: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، به مرکز خلاقیت، نوآوری و شکوفایی نیاز دارد تا سطح تولیدات و محصولات فرهنگی و هنری ارتقا یابد و کسب و کارهای نوین ایجاد شود.
ضرورت اصلاح برخی قوانین و آیین نامه در وزارت ارشاد
راستش را بخواهید ایران همچون سایر کشورهای دنیا دچار تغییرات اجتماعی، بروز و ظهور فضای مجازی و زیرساختهای دیجیتال و توسعه شبکه‌های اجتماعی شده است که این مهم بر همگان معلوم و مبرهن است و طبیعی است که بستر فرهنگ و هنر هم دیگر آن فرهنگ و هنری نیست که ما در گذشته می شناختیم .
حجت‌الاسلام و المسلمین محمد قطبی، مدیر مرکز ملی نوآوری و خلاقیت اشراق وابسته به دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم در همین راستا و با اشاره به تغییرات یاد شده ، بستر فعلی فرهنگ و هنر را با گذشته متفاوت بیان کرده است که به تدابیر و سیاست‌های جدید و در عین حال اثر بخش نیاز دارد .
برای همین است که قطبی تاکید کرده است: اصلاح برخی قوانین و آیین نامه‌ها در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ضروری است زیرا بسیاری از آنها مربوط به گذشته بوده و با شرایط فعلی همخوانی ندارد.
ورود وزارت ارشاد به سیاست گذاری های کلان فرهنگی و خروج از انفعال
مساله دیگری که وجود دارد این است که آیا عرصه فرهنگ ، فقط به وزارت ارشاد مربوط است و اگر نیست این وزارتخانه باید چه کند؟ محمدعلی روزبهانی،رییس حوزه هنری قم این انتظار را از وزیر فرهنگ و ارشاد دولت سیزدهم دارد که در دوره جدید عرصه اثرگذاری فرهنگی را برای تمام کنشگران دولتی و غیردولتی فراهم کند.
به اعتقاد روزبهانی عرصه فرهنگ صرفا میدان کنشگری وزارت فرهنگ ارشاد اسلامی نیست؛ در دوره جدید بهتر است عرصه فرهنگ برای کنشگری همه فعالان این حوزه مانند کنشگران دولتی، بخش خصوصی، نیمه دولتی، صداوسیما، سازمان تبلیغات اسلامی، حوزه علمیه و جبهه متکثر انقلاب اسلامی در سراسر کشور فراهم شود. همچنین امید می رود که فعالیت های این وزارتخانه از حالت رفع تکلیفی و فعالیت های روزمره اداری خارج شود و به مرحله سیاست گذاری های عمیق و کلان فرهنگی ارتقاء یابد.
پرویز اوسطی، نماینده مردم قروه و دهگلان در مجلس شورای اسلامی نیزمعتقد است که محمد مهدی اسماعیلی به عنوان گزینه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی توان ریل‌گذاری انقلابی را در حوزه مهم فرهنگ و هنر دارد و می‌تواند رویه‌های ناموفق قبلی را بهبود دهد.
از نظر اوسطی ، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی جدید می تواند رویه های ناموفق قبلی را اصلاح و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی را از حال انفعال و رکود خارج کند.
اتفاقا این نماینده مجلس شورای اسلامی ماموریت اصلی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی را مقابله با جنگ نرم بر می شمرد و می گوید: این مهم متاسفانه در سالهای گذشته با غفلت مواجه بوده است و اغلب وزرا نتوانسته اند کارنامه موفقی از خود به جای بگذارند.
تشکیل دبیر خانه فرهنگی دولت
هادی بیگی نژاد که نماینده مردم ملایر در مجلس شورای اسلامی است در خصوص اهمیت فرهنگ، پیشنهاد می دهد که وزیر جدید فرهنگ و ارشاد اسلامی دبیرخانه فرهنگی دولت را تشکیل دهد و به صورت جدی با استفاده از توان دولت آن را فعال کند. ضمن اینکه با توجه به نزدیکی اسماعیلی به رئیس جمهوری، به نظر می‌رسد امکان انجام این کار با مدیریت وی وجود دارد.
وی این نکته را یاد آور می شود که عدم اجماع اعضای کابینه در امور فرهنگی کشور به عنوان یک کمبود طی سالهای گذشته در این حوزه به شمار می آید؛ ضمن اینکه سطی سالهای گذشته حتی دستگاه‌های فرهنگی هم با هم هماهنگ نبودند چه برسد به وزارتخانه‌های مختلف که از نقاط ضعف است.
ماجرای مشکل دستگاه های فرهنگی فقط به ناهماهنگی وقت و بی وقت آنان باز نمی گردد بلکه یک وقت هایی هم در پرتو این ناهماهنگی ها شاهد موازی کاری هایی در عرصه فرهنگ توسط این دستگاه ها هستیم که اتفاقا درا ین خصوص سید جلیل میر محمدی ، نماینده تفت و میبد در مجلس شورای اسلامی این نظر را دارد : حرکت نهادهای فرهنگی بر اساس مأموریت‌های تعیین شده و پرهیز از موازی کاری می‌تواند زمینه به سرانجام رسیدن برنامه‌های وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی شود.
عملیاتی شدن ایده های رهبر معظم انقلاب
عملیاتی شدن ایده های رهبر انقلاب بر اساس تاکید شفیعی شاعر آیینی کشور و اهل شیراز نکته ای است که مورد تاکید این شاعر قرار دارد چرا که او می گوید: ممکن است افراد بسیاری با سوابق و رزومه خوب برای به دست گرفتن سکان وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی اعلام آمادگی کنند اما از نظر بنده کسی که می خواهد این مسئولیت را به عهده بگیرد باید افزون بر اینکه با تفکرات و ایده‌های رهبر معظم انقلاب در عرصه فرهنگ و هنر آشنا باشد، برای اجرای این نگرش‌ها و ایده‌ها نیز کمر همت ببندد.
ازطرفی دیگر حجتی مدیر کل کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان قم هم توجه ویژه به هنر انقلاب اسلامی را بیان می کند . ضمنا طی سالهای گذشته مباحثی مانند ایجاد بازارچه های عرضه محصولات، تولید محتوا و حمایت از محصولات هنری به دست فراموشی سپرده شده است که در این حوزه های غیرسینمایی با آسیب و خسارت بیشتری به خصوص در شرایط کرونایی روبه رو شده اند.
حجتی با اشاره به اینکه ما معتقدیم انقلاب اسلامی می تواند به عنوان یک ناجی در عصر حاضر ایفای نقش نماید، تاکید می کند: به هنر انقلاب اسلامی در فرهنگ و ارشاد باید توجه ویژه ای شود در سالهای گذشته بخاطر شرایط سیاسی و فرهنگی حاکم بر کشور، هنر انقلاب اسلامی چندپاره شده و گروه های هنری مختلف تشکیل شده که بخاطر عدم وجود تعریف واحد ضربات زیادی خورده و نظریه پردازان در حوزه هنر انقلاب اسلامی نتوانستند به سوالات هنرمندان پاسخ قانع کننده ای بدهند و این مساله سبب نوعی از قشری گری شده است.
دیگر آنکه توسعه زبان فارسی ، جریان سازی فرهنگی و صدور موازین و آرمان های فرهنگی و انقلابی از دیگر مطالبات نخبگان استانی از وزیر فرهنگ و ارشاد دولت سیزدهم است.
اسماعیلی چه کسی است؟
محمد مهدی اسماعیلی متولد ۱۳۵۴ در کبودرآهنگ و از طلاب دانش‌آموخته مدرسه عالی شهید مطهری و دارای مدرک دکترای علوم سیاسی از پژوهشگاه علوم‌انسانی و مطالعات فرهنگی است.
عضو هیات علمی و مدیر گروه جامعه‌شناسی سیاسی موسسه مطالعات و تحقیقات اجتماعی دانشگاه تهران، مدیرکل ارزیابی برنامه‌های تولیدی سیما و مؤسس قرارگاه رسانه سازمان صدا وسیما، معاون فرهنگی و اجتماعی مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست‌جمهوری و معاون سیاسی، امنیتی، فرهنگی و اجتماعی استاندار اصفهان بخشی از سوابق اوست.
همچنین عضویت در کارگروه تحول فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، رئیس دفتر تحقیقات اجتماعی آستان قدس رضوی، مشاور فرهنگی و اجتماعی رئیس قوه قضاییه و معاون پژوهشی مرکز اسناد انقلاب اسلامی بخشی دیگر از سوابق اجرایی اسماعیلی به شمار می آید.
نظر شما