هوای خرس سیاه بلوچی را داشته باشیم

خرس با آن جثه بزرگ همیشه مظهر مهربانی بوده، حیوانی آرام و سر به زیر که گویی کاری به کار کسی ندارد و به اصطلاح سرش در لاک خودش است، اما زمانی که احساس خطر کند به ویژه وقتی که در حال بزرگ کردن توله هایش است، به خطرناک ترین حیوان تبدیل می شود.

در دنیا هشت گونه خرس از جمله خرس قطبی، گریزلی، کودیاک و پاندا وجود دارد که از این میان دو گونه خرس قهوه ای و خرس سیاه آسیایی در ایران زندگی می کند که خرس سیاه آسیایی از نظر اهمیت حفاظت در کشور ما پس از یوزپلنگ و در رتبه دوم قرار دارد.

خرس سیاه آسیایی یکی از گونه‌های آسیب‌پذیر در جهان است که زیرگونه بلوچی است، پراکندگی آن محدود به پاکستان و جنوب شرقی ایران در سه استان هرمزگان، کرمان و سیستان و بلوچستان است و زیرگونه‌ای به شدت در معرض خطر انقراض است. مشخصه این حیوان وجود نوار سفید رنگ به شکل هفت روی سینه است.

غذای این خرس گیاه داز، خرما، زیتون، میوه، مواد گیاهی، حشرات، زباله و لاشه است و گاهی اوقات حتی به شکار جانوران نیز می‌پردازد. در برخی مناطق در فصل زمستان در غارها و شکاف صخره‌ها می‌خوابد، اواخر بهار جفتگیری می کند و توله ها در زمستان به دنیا می آیند که معمولا بین ۱ تا ۳ توله است، توله‌ها حدود ۲ سال همراه مادر بوده و ماده‌ها در سن ۳ سالگی قادر به زادآوری هستند.

خرس بلوچی بیشتر در مناطق جنگلی، به ویژه در نواحی تپه ماهوری و کوهستانی زندگی می کند و در استان‌های کرمان، هرمزگان و سیستان و بلوچستان با تراکم بسیار پایین حضور دارند. 

خرس سیاه آسیایی براساس قوانین سازمان حفاظت محیط زیست در زمره گونه‌های در خطر انقراض است، تخریب و جزیره‌ای شدن زیستگاه ها، شکار و زنده گیری توله‌ها مهمترین عوامل ازبین رفتن این حیوان در ایران به شمار می‌رود، همچنین به دلیل خشکسالی و کاهش مواد غذایی در زیستگاه‌ها به سمت مزارع می‌آیند و در مواجه با روستاییان احتمال تلف شدن آن‌ها بالا می‌رود. 

این نوع خرس از جمله حیوانات منزوی و شبگرد است و به همین خاطر می‌توان علت رنگ سیاه این نوع خرس را فهمید، خرس بلوچی عاشق خرما و کندوهای عسل و در کل میوه‌های شیرین بوده و در نتیجه در شب هنگام به مزارع محلی رفته و آسیب می‌رساند. خرما ۸۵ درصد رژیم غذایی این حیوان را تشکیل می‌دهد و پس از آن درختان میوه در درجه دوم قرار دارد.

با آنکه خرس سیاه آسیایی از آرام‌ترین گونه‌های خرس در میان پستانداران است، اما این گونه نسبت به انسان بسیار پرخاشگر است؛ در نتیجه بهتر است که هیچ گاه نزدیک این حیوان نشوید. برخلاف تصورات عمومی که همه فکر می‌کنند همه خرس ها، خواب زمستانی دارند، این نوع خرس در زمستان نمی‌خوابد و ۲۵ سال نیز عمر می‌کند.

برخی سازمان های مردم نهاد با کمک سازمان حفاظت محیط زیست در استان‌های کرمان و سیستان و بلوچستان به بررسی زیست‌شناسی و بوم‌شناسی خرس سیاه آسیایی پرداخته‌اند. در این تحقیقات، اطلاعات بیولوژیکی و برخورد این حیوان با جوامع محلی مورد بررسی قرار گرفته است ، نتیجه این شد که در میان تمامی عوامل تهدیدکننده حیات این حیوان زیبا، مهم‌ترین عامل، تعارض موجود میان نیازهای خرس سیاه بلوچی با خواسته‌های انسان است.

شواهد نشان می دهد که برخی شکارچیان با هدف طب سنتی این حیوان را شکار می کنند و به کشورهای دیگر می فرستند، در نتیجه سازمان حفاظت محیط زیست برای جلوگیری از شکار خرس سیاه آسیایی و حفاظت از آن، جریمه شکاری معادل ۵۰ میلیون تومان را برای آن تعیین کرده است، اما باید دید که این جریمه ها بازدارنده هستند و حیات این گونه ارزشمند حفظ می شود.

۹۰۱۴