شیوع بیماری کرونا، ابعاد زندگی اجتماعی و حتی فردی انسان ها را با تغییرات زیادی مواجه کرد؛ تغییراتی که برای برخی از آنها نه آمادگی داشتیم و نه آموزش دیده بودیم. یکی از این وجوه، آموزش عمومی بود که در مهمترین بستر آن یعنی حضور در مدرسه و سپری کردن بخشی از روز کنار معلم و گروه همسالان دچار تحولی دور از ذهن شد. مدارس تعطیل شد و آموزش از راه دور در بستر اینترنت در دستورکار قرار گرفت. این مساله به ویژه در کشورهایی چون ایران که کودکان و نوجوانان تجربه چندانی در دریافت آموزش های آنلاین نداشتند، مخاطرات بیشتری را به دنبال خواهد داشت.
استفاده حفاظت نشده از اینترنت و آسیب‌های ناشی از آن
استفاده از اینترنت و فضای دیجیتال برای دانش‌آموزان در شرایطی به یکباره اجباری شد که ما کودکان خود را برای ورود به این فضا ایمن نکرده بودیم. فضای اینترنت خود دنیایی است که به رغم مجازی بودنش، می تواند روح و روان کودک و نوجوانی را که در فضای خانه نشسته مورد آسیب جدی قرار دهد. بسیاری از والدین شاغلی که مجبور شدند برای محروم نماندن کودکشان از آموزش آنلاین برایش گوشی هوشمند یا تبلت تهیه کنند و او را در خانه تنها بگذارند و برایش اینترنت فراهم کنند، آموزشی ندیدند که چگونه کودکشان را در برابر مخاطرات ورود به دنیای دیجیتال مصون کنند.
اعتیاد به اینترنت و حضور بیش از اندازه در فضای دیجیتال، یکی از تبعات ماندنِ کودکان و نوجوانان در خانه است؛ آسیبی که با گسترش آموزش مجازی و عبور ناگزیر فرایند تحصیل از فضای سایبری بیشتر به چشم می‌آید. بر اساس آمار موجود، ۱۹ میلیون کاربر اینترنت در کشور زیر ۱۸ سال سن دارند. برای بسیاری از آنان پرسه زدن نامحدود در شبکه‌های اجتماعی می‌تواند بسیار خطرناک باشد.
بنا بر گزارش دیدبان حقوق بشر در آوریل ۲۰۲۰، اکثر کشورها محافظت از داده های آموزشی مرتبط با کودکان را از طریق تنظیم مقررات انجام نداده‌اند تا مانع از دسترسی شکارچیان آنلاین از اطلاعاتی مانند نام کودکان، آدرس منزل، اطلاعات رفتاری و ... شوند.
بر اساس این گزارش، کودکان ممکن است در معرض استثمار جنسی و آراستن قرار گیرند، زیرا شکارچیان آنلاین از شیوع جهانی کووید-۱۹ که باعث شده کودکان زیادی احساس تنهایی و گوشه‌گیری کنند، سوء استفاده می‌کنند.
حضور در فضای مدرسه و بهره‌گیری از آموزش‌هایی که از سوی معلمان، مشاوران و مسوولان مدرسه به والدین و دانش‌آموزان داده می‌شود، می‌تواند سنگینی بار مهارت‌آموزی در مدیریت مخاطرات دیجیتال را برای خانواده ها کاهش دهد.
پیامدهایی مخرب کاربرد گوشی‌های هوشمند
گوشی های هوشمند به عنوان ابزارهایی کوچک و پر از رنگ و صدا و جذابیت، مدت ها است به ابزاری برای شکار نگاه تیزبین و توجه کودکان و حتی خردسالان تبدیل شده است. دور نگاه داشتن خردسالان از این ابزارها و مدیریت استفاده کودکان از این گوشی ها، خود مهارت و آموزشی روانشناسانه را از سوی والدین و مراقبان می‌طلبد. والدینی که در مورد استفاده کودکانشان از تبلت و گوشی‌های هوشمند به منظور بازی و سرگرمی نگرانی‌هایی جدی داشتند، با غیرحضوری شدن آموزش، مجبور شدند به استفاده بیشتر فرزندانشان از ابزار های دیجیتال تن بدهند.
کاهش سطح توجه و بالتبع بروز اختلالات در تمرکز و یادگیری یکی از پیامد های استفاده افراطی از گوشی‌های هوشمند است. اعتیاد به گوشی‌های هوشمند، همچنین بر مهارت‌های اجتماعی کودک تاثیرات نامطلوبی می‌گذارد. دانش‌آموزانی که با محرومیت از بودن در جمع همسالان و ارتباط و تعامل با آنها، افت معنادار در سطح مهارت‌های اجتماعی را تجربه می‌کنند، با حضور بیش از اندازه در فضای مجازی، بیش از پیش محیط‌گریز می‌شوند و در لاک خود فرو می‌روند. کاهش ساعات درس‌آموزی و در برابر، افزایش زمان فراغت دانش‌آموزان آنان را به حوصله سررفتگی مفرطی رسانده که بسیاری از خانواده ها مهارت و حتی امکانی برای مدیریتش ندارند.
در این میان، توسل به فضای مجازی برای کشتن کسالت، دانش‌آموزان را بیش از گذشته کم تحرک و در نتیجه از نظر جسمانی کم‌توان تر از گذشته کرده است. کودکان برای رشد بهتر عضلاتشان به فعالیت‌های جسمانی مانند دویدن، پیاده‌روی و پریدن نیاز دارند. کودکانی که با گوشی‌های هوشمند سرگرم شده‌اند، از بازی های فعال محروم شده‌اند. محرومیت از حضور در فضای مدرسه و تحرک جسمانی در همان زنگ تفریح‌های کوتاه و زنگ‌های ورزش، امروز بسیاری از کودکان را با مشکل چاقی مواجه کرده است.
پایان‌بخشی به این اعتیاد و کم تحرکی که امروز بخش زیادی از جامعه دانش‌آموزی کشور را مبتلا کرده، در گروی بازگشایی ایمن و حفاظت‌شده مدارس است. بسته بودن مدارس از ترس سلامت جان، هم سلامت جسم و هم سلامت روان دانش‌آموزانمان را به خطر انداخته است. امروز بیش از ۹۲ درصد معلمان واکسینه شده‌اند. تا پایان شهریور، ۱۰۰ درصد معلمان واکسن خواهند زد. تدابیری هم برای واکسیناسیون خانواده‌ها و نوجوانان اندیشیده شده است.
به این ترتیب می‌توان با نظم دقیق و برنامه‌ریزی‌شده‌ای تحت رعایت کامل دستورالعمل‌های بهداشتی، در اولین روزهای بازگشایی مدارس، آموزش تلفیقی از مجازی و حضوری دانش‌آموزان را در دستور کار عملی کارشناسانه قرار داد.
نظر شما