به گزارش خبرنگار کتاب ایرنا، تمدن با خط شروع شده و یکی از مولفه‌های تولید و حفظ فرهنگ است. ایرانیان سهم جدی، اثربخش و انکارناپذیری در تولید و توسعه دانش‌ها و به‌کارگیری هنری این خط داشتند. از طرفی خط در هنر معماری و نقاشی مورد استفاده قرار می‌گیرد، همچنین خط دارای ارزش‌های فرهنگی برای مردمی است که با آن زبان سخن می‌گویند. این در حالی است که استفاده بیش از اندازه از گوشی‌های هوشمند و تبلت موجب کم‌رنگ شدن نقش خط در زندگی انسان‌ها شده است.
روزگاری است که کودکان ناگزیر به استفاده از گوشی هوشمند، تبلت و ابزار مانند آن هستند؛ در نتیجه نمی‌توان استفاده از این ابزار را ممنوع کرد. بلکه باید تا جایی که امکان دارد نحوه درست استفاده از این ابزار به کودکان آموزش داده شود. اما نوشتن برای کودکان و نوجوانان دشوار شده است و همچنین دست‌نوشته‌های آن‌ها به دلیل رعایت نگردن اصول نگارش ناخوانا و گاه نادرست است.
استفاده از قلم و نوشتن، خط فارسی را در ذهن کودکان زنده نگه می‌دارد
محمود برآبادی نویسنده حوزه کودک و نوجوان در گفت‌وگو با خبرنگار کتاب ایرنا، با اشاره به امکان کپی و دانلود در وسایل الکترونیک مانند گوشی‌های هوشمند و تبلت، گفت: در نتیجه افراد کمتر نیاز به تایپ پیدا می‌کنند، همچنین کمتر از قلم استفاده می‌شود. این در حالی است که استفاده از گوشی هوشمند و تبلت باید به مواقع ضروری محدود شود.
به گفته برآبادی کودکان و نوجوانان گروهی هستند که برای اقدامات گوناگون از گوشی هوشمند استفاده می‌کنند، ممکن است این استفاده برای شرکت در کلاس درسی یا تماشای ویدئوهای آموزشی باشد. همچنین این فضای گسترده تاثیرهای متعدد و مخربی بر سلامت کودکان دارد. در این شرایط می‌توان برای استفاده از قلم، برنامه‌ریزی شود، چراکه استفاده از قلم و نوشتن، خط فارسی را در ذهن کودکان زنده نگه می‌دارد.
این پژوهشگر با تاکید بر تفاوت میان خط نستعلیق و نسخ با فونتی که با آن تایپ انجام می‌شود، ادامه داد: شکل خط نستعلیق و نسخ که در مدارس به کودکان تعلیم می‌دهند با خط تایپی که در روزنامه وسائل ارتباط جمعی مورد استفاده قرار می‌گیرد، متفاوت است، البته ضرورت دارد تا کودکان خط تحریر فارسی را فراموش نکنند. این در حالی است که تعداد قابل توجهی از کودکان حروف فارسی را به درستی نمی‌شناسند و محل اتصال حروف فارسی با جایی را که باید نقطه‌ها روی حروف قرار بگیرد به درستی نمی‌دانند این موارد باعث می‌شود خط آن‌ها خیلی خوانا نباشد.
کودکان محروم علاقه بیشتری به استفاده از گوشی هوشمند و تبلت دارند
بسیاری از کودکان به خصوص نسل زد (متولدین ۱۹۹۵ تا ۲۰۱۰) و نسل آلفا (متولدین ۲۰۱۰ تا ۲۰۲۵) عادت کردند، با استفاده از وسائل الکترونیک و صرف انرژی کمتر زندگی کنند. به همین دلیل بسیاری از ضرورت‌های زندگی را با استفاده از تلفن همراه، انجام می‌دهند. با استفاده از تلفن همراه، کارهای بانکی خود را انجام می‌دهند یا غذا سفارش داده و برای سفر بلیت رزرو می‌کنند. جالب اینجا است که یک گوشی هوشمند می‌تواند روند انجام تعداد زیادی از کارها را ساده کند.
کودکان محروم اشتیاق بیشتری به استفاده از این ابزار دارند، زیرا شاهد دسترسی هم‌کلاسی‌هایشان که وضعیت اقتصادی بهتری دارند، به این ابزار هستند
برآبادی با اشاره به اینکه استفاده از گوشی هوشمند و تبلت روند نوشتن را ساده می‌کند، ادامه داد: در زمان استفاده از این ابزار کودکان نیاز ندارد که از ذهن خود استفاده کنند و بیشترین قسمت ذهنی آن‌ها صرف این می‌شود که چگونه از این ابزار استفاده شود. در نتیجه اقدامات آن‌ها ساده‌تر و سریع‌تر انجام می‌شود.
این نویسنده کودک و نوجوان با یادآوری تاثیر استفاده بیش‌از اندازه از ماشین حساب و تاثیر آن بر عملکرد مغز کودک، ادامه داد: در نتیجه استفاده بیش از اندازه از ماشین حساب کودکان نمی‌توانند اعمال اصلی ساده را هم در ذهن خود انجام بدهند و به ماشین حساب مراجعه می‌کنند که در نتیجه آن ذهن کند و تنبل می‌شود، استفاده بیش از اندازه از گوشی هوشمند هم همین تاثیر را بر مغز کودک دارد. البته نمی‌توان ضرورت استفاده از این وسایل و نقاط مثبت آن را نادیده گرفت.
او با اشاره به محرومیت برخی از کودکان از دسترسی به گوشی هوشمند و تبلت و تاثیر آن بر رفتار کودکان ادامه داد: کودکان محروم اشتیاق بیشتری به استفاده از این ابزار دارند، زیرا شاهد دسترسی هم‌کلاسی‌هایشان که وضعیت اقتصادی بهتری دارند، به این ابزار هستند. بنابر این طبیعی است که وقتی این وسایل در اختیار آن‌ها قرار بگیرد استفاده بیش از حد از آن را تا مدتی به همراه داشته باشد. با وجود تمام این موارد استفاده از گوشی هوشمند و تبلت به حالت طبیعی در خواهد آمد. این روند باید با آموزش کودکان در جامعه همراستا باشد.
به گفته او رسانه‌های تاثیرگذار می‌توانند به استفاده درست و معقول از گوشی هوشمند و تبلت کمک کنند.
تایپ فارسی نیاز به مهارت دارد
برآبادی با تاکید بر اینکه تایپ حروف در زبان فارسی از قوانین تبعیت می‌کند، ادامه داد: تایپ فارسی هم نیاز به مهارت دارد. در خط فارسی فاصله‌گذاری خیلی مهم است، اگر فاصله‌ها به درستی رعایت نشوند، احتمال بدخوانده شدن وجود دارد. همچنین استفاده از علائم ویرایشی مانند ویرگول برای بهتر خوانده شدن مهم هستند. این در حالی است که این مسائل به کودکان و نوجوانان آموزش داده نمی‌شود.
در نتیجه عدم آگاهی درباره فاصله‌گذاری و استفاده از علائم نگارشی، ممکن است متونی که توسط کودکان و نوجوان نوشته می‌شود به درستی خوانده نشود
این پژوهشگر با اشاره به خط ناخوانای برخی از کودکان و نوجوانان، توضیح داد: در نتیجه عدم آگاهی درباره فاصله‌گذاری و استفاده از علائم نگارشی، ممکن است متونی که توسط کودکان و نوجوان نوشته می‌شود به درستی خوانده نشود. متاسفانه این افراد برای بهتر خواندن و نوشتن آموزش ندیدند.
به گفته او اینکه فردی در نوشتار و کلام از چه کلماتی استفاده می‌کند به میزان دانش فرد و کاربرد زبان باز می‌گردد. برای مثال وقتی به میدان تره بار می‌روید نیاز به استفاده از کلمات ثقیل نیست اما وقتی به دانشگاه می‌روید یا خبرنگار حوزه علم یا پزشکی هستید، نیاز به استفاده از واژگان خاص دارید.
حفظ خط از نظر فرهنگی و زیبایی‌شناختی دارای اهمیت بالایی است. این در حالی است که در سال‌های اخیر با گسترش استفاده از گوشی هوشمند و تبلت، کودکان و نوجوانان از قلم کمتر برای نوشتن استفاده می‌کنند. ادامه این روند می‌تواند خطر فراموشی خط فارسی را به همراه داشته باشد.
نظر شما