عضویت در شانگهای؛ پیروزی دیپلماتیک ایران

سازمان همکاری های امنیتی-اقتصادی شانگهای، یک پیمان فراگیر با جغرافیای بسیار وسیعی است که در زمینه های مختلف امنیتی، سیاسی، اقتصادی و مالی و نظامی برای اعضای دایم خود تعهداتی را ایجاد می کند که مهمترین آن تضمین دفاع قطعی در برابر دشمن است. ایران نیز پس از ۱۶ سال عضو ناظر این سازمان، بلاخره به عضویت دایم درآمد.  در این میان بررسی تارنماها و خبرگزاری‌های داخلی نشان می‌دهد که رسانه‌های داخلی به بررسی جنبه های مختلف این اتفاق مهم پرداخته اند.

رسانه‌های اصولگرا

ورود ایران به بزرگترین بازار شرق

روزنامه جوان در گزارشی می نویسد: جمهوری اسلامی ایران بالاخره پس از ۱۶ سال به عضویت دائم سازمان همکاری شانگهای درآمد. سازمان همکاری شانگهای سازمانی میان‌دولتی است که برای همکاری‌های چندجانبه امنیتی، اقتصادی و فرهنگی در سال ۲۰۰۱ از سوی رهبران چین، روسیه، قزاقستان، قرقیزستان، تاجیکستان و ازبکستان پایه‌گذاری شد. پذیرش چهار کشور مغولستان، ایران، هند و پاکستان در سال ۲۰۰۵ به عنوان اعضای ناظر از جمله اقدامات مهم این سازمان بود. چهار سال پیش هند و پاکستان هر دو به عضویت دائم این سازمان درآمدند. سال ۲۰۰۹ ایران تقاضای عضویت دائم در این سازمان داده بود که در اجلاس رأی نیاورد. وزارت خارجه تاجیکستان که کشورش میزبان این اجلاس است دو روز پیش اعلام کرده بود که روند پذیرش جمهوری اسلامی ایران در سازمان همکاری شانگهای (SCO) در پایان این نشست آغاز می‌شود. دیروز، اما این اتفاق تاریخی رقم خورد تا جمهوری اسلامی ایران به عضویت بزرگ‌ترین باشگاه اقتصادی جهان در شرق درآید. سازمان همکاری شانگهای با توجه به حضور دو عضو دائم شورای امنیت سازمان ملل، نیمی از جمعیت جهان، حضور سه کشور گروه بریکس، حجم اقتصادی ۲۳ هزار میلیارد دلاری و تجارت داخلی بیش از ۳۰۰ میلیارد دلاری، از ظرفیت بالایی برای مبادلات اقتصادی ایران با این سازمان برخوردار است.

شانگهای بازیگر جوان پساآمریکا

روزنامه جوان در یادداشتی به قلم محمد جوان اخوان می آورد: با عضویت رسمی ایران در سازمان شانگهای تحولات بین‌المللی وارد مرحله جدیدی شد. در حالی که در طول سه دهه گذشته امریکایی‌ها تلاش گسترده‌ای را برای حاکم کردن نظام سلسله‌مراتبی یکجانبه‌گرایانه بر دنیا دنبال کردند، قدرت‌های نوظهور و غیر غربی در مقابل این پروژه ایستادند و همکاری‌هایی را جهت توقف آن به کار بستند که نمونه بارز آن را در قالب سازمان شانگهای می‌توان مشاهده کرد. سازمان شانگهای هرچند در قالب برخی همکاری‌های امنیتی شکل گرفت، اما قلمرو کارکردی آن به تدریج به همکاری‌های اقتصادی نیز تسری یافت و این سازمان نقشی ویژه در تحولات و مناسبات بین‌المللی پیدا کرد. مطالعه روند تحولات سه دهه گذشته به خوبی نشان می‌دهد که شرایط نسبت به دهه ۹۰ قرن گذشته به طور کلی تغییر کرده و دیگر امریکایی‌ها نمی‌توانند با شعار «نظم نوین جهانی» خود را کدخدای بلامنازع جهان بدانند. اکنون یکجانبه‌گرایی تا حد زیادی جای خود را به چندجانبه‌گرایی داده و شکست‌های پی‌درپی امریکا در منطقه غرب آسیا – که نمونه بارز آن را در همین ماه اخیر در افغانستان شاهد بودیم- شکست کلان‌پروژه‌های نظام سلطه را آشکار کرده است. جمهوری اسلامی ایران به عنوان یک قدرت منطقه‌ای و بازیگر جهانی معترض به نظام سلطه در طول چهار دهه گذشته از هر حرکت منطقه‌ای و بین‌المللی نافی سلطه حمایت کرده و اینک پیوستن کشورمان به سازمان شانگهای به عنوان یکی از نمادهای اصلی همکاری قدرت‌های غیرغربی نویدبخش دوران پساامریکا در مناسبات جهانی است.

شانگهای؛ گاهِ شأن ایران

روزنامه رسالت در گزارشی نوشت: بیش از چهل و دو درصد جمعیت جهان، ساکن کشورهای عضو شانگهای هستند و اعضای آن نزدیک به ۲۵درصد تولید ناخالص دنیا را در اختیار دارند. از طرفی سازمان همکاری شانگهای از جمله سازمان‌هایی است که حوزه تمدنی آنگلوساکسونی به آن راه ندارد. عضویت ایران در این پیمان می‌تواند منافع متعدد اقتصادی، سیاسی و امنیتی قابل توجهی را برای کشورمان در پی داشته باشد. جمهوری اسلامی ایران از طریق این عضویت دائم در این سازمان می‌تواند دسترسی مطلوبی را به آسیای مرکزی پیدا کند. علاوه بر آن، کشورمان می‌تواند با قدرت‌های اقتصادی این بلوک، از جمله چین و هند، همکاری‌های مناسبی در عرصه اقتصادی داشته باشد. نقشه راه ۲۵ ساله با چین، دلیل دیگری برای امیدوار بودن به آینده روابط اقتصادی تهران و پکن است. همچنین ایران به دنبال روابط خود با کشورهایی مانند روسیه است، هرچند که توافق نسبتا بلندمدتی بین تهران و مسکو برای همکاری طرفین به دنبال به روز رسانی و تدوین سندی جدید برای همکاری‌های بلندمدت است. همچنین عضویت ایران در سازمان همکاری شانگهای می‌تواند موجب ایجاد توازنی در روابط خارجی تهران شود. از طرفی ایران می‌تواند سیگنالی را برای کشورهای غربی ارسال کند که در سایه بی‌عملی آنها می‌تواند گزینه‌های جای گزینه مناسبی را برای خود بیابد. این عضویت حتی می‌تواند جایگاه ایران در مذاکرات وین را تقویت کرده و آن را در موضع اقتدار بالاتری قرار دهد. همچنین عضویت ایران در این سازمان منافعی را برای اعضای دیگر دارد، ایران می‌تواند دسترسی آن‌ها به غرب آسیا باشد. از طرفی ایران می‌تواند در پروژه کمربند جاده-چین یکی از شرکای مهم پکن باشد. بنابراین عضویت ایران در سازمان همکاری شانگهای آغاز مسیری است که افق‌های گسترده ای را پیشروی دارد.

شانگهای گامی در جهت شکست هژمون غرب است

روزنامه رسالت در گفت وگو با جعفر قناد باشی، کارشناس مسایل بین‌الملل می نویسد: اجلاس شانگهای یک پیمان اقتصادی و سیاسی و درنهایت مسئله نظامی است. این پیمان می‌تواند دایره‌های همکاری کشورهای آسیا را قوام ببخشد و گسترش دهد؛ از همین جهت بسیار پیمان مهمی است. ما سال‌ها به‌عنوان ناظر در اجلاس شانگهای حضور داشتیم اما از این به بعد به عضو اصلی تبدیل شدیم. این مجموعه بسیار پرجمعیت و پرقدرت است و اجتماعی قوی در برابر غرب به حساب می‌آید. یکی از مجموعه‌هایی که سبب شد مسئله جهان چندقطبی مطرح شود و جایگاه ابرقدرت تک‌قطبی آمریکا زیر سؤال برود همین اجلاس شانگهای بوده است. هیچ سابقه نظامی در هیچ کجای دنیا ندارد و کشورهای عضو آن با یکدیگر همکاری‌های گسترده داشتند که موجب ترقی آن‌ها در برابر و در مقایسه با دنیای غرب شد. لذا ما نیز باید نگاه به شرق را تقویت کنیم.

سلام شانگهای به ایران

روزنامه وطن امروز در گزارشی نوشت: سران ۸ کشور عضو اصلی سازمان، نظر موافق خود را با تبدیل عضویت جمهوری اسلامی ایران از عضو ناظر به عضو اصلی اعلام و اسناد مربوط به آن را امضا کردند. بر این اساس فرآیند فنی تبدیل عضویت ایران به عنوان یکی از اعضای اصلی سازمان آغاز شده و کشورمان از این پس به عنوان عضو اصلی این سازمان مهم منطقه‌ای با کشورهای عضو همکاری و تعامل خواهد داشت. در همین زمینه حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه کشورمان در توئیتی نوشت: با کمال خرسندی اکنون سند عضویت دائم جمهوری اسلامی ایران در سازمان همکاری شانگهای در شهر دوشنبه با حضور رئیس‌جمهور محترم کشورمان به تایید سران رسید. این عضویت راهبردی تاثیر مهمی بر روند همکاری‌های همه‌جانبه ایران در راستای سیاست همسایگی و آسیامحور دارد.

تاثیر جایگاه منطقه‌ای ایران بر اقتدار شانگهای
روزنامه صبح نو در گزارشی می آورد: سازمان همکاری شانگهای که در سال۲۰۰۱ ازسوی رهبران چین، روسیه، قزاقستان، قرقیزستان، تاجیکستان و ازبکستان پایه‌گذاری شده، به‌دنبال تقویت اعتماد متقابل بین کشورهای عضو است و این اهداف را دنبال می‌کند: ارتقای همکاری موثر آن‌ها در سیاست، تجارت، اقتصاد، تحقیقات، فناوری و فرهنگ و همچنین در زمینه آموزش، انرژی، حمل‌ونقل، گردشگری، حفاظت از محیط‌زیست و سایر زمینه‌ها؛ تلاش مشترک برای حفظ و تضمین صلح، امنیت و ثبات در منطقه و حرکت به‌سوی استقرار یک نظم سیاسی و اقتصادی جدید بین‌المللی دموکراتیک، عادلانه و منطقی. سازمان همکاری شانگهای سیاست داخلی خود را براساس اصول اعتماد متقابل، منافع متقابل، برابری، مشورت‌های متقابل، احترام به تنوع فرهنگی و تمایل به توسعه مشترک تعیین کرده و اصول سیاست خارجی آن نیز مطابق با اصول عدم تعهد، عدم هدف قرار دادن هر کشور ثالث است. ایران در سال۲۰۰۵ به همراه هند و پاکستان به عضویت ناظر این سازمان درآمد. هند و پاکستان از سال۲۰۱۷ به عضویت دائم این سازمان درآمدند ولی ایران همچنان در کنار مغولستان، افغانستان و بلاروس به‌عنوان عضو ناظر با این سازمان همکاری می‌کنند. آخرین تلاش رسمی ایران برای ارتقای سطح همکاری خود به عضویت دائم در سازمان همکاری شانگهای(SCO)  در سال۲۰۱۷ و با مخالفت تاجیکستان به‌عنوان یکی از کشورهای موسس این سازمان با شکست مواجه شد؛ البته شاید رویکرد دولت سابق ایران در نگاه به شرق در عدم پذیرش عضویت ایران بی‌تاثیر نبود آن‌هم در سازمانی که دو کشور روسیه و چین نقش محوری و پررنگی در آن دارند. ایران به‌دلیل داشتن منابع غنی انرژی و نفت و گاز طبیعتا یک مهره و وزنه مهم در سازمان همکاری شانگهای خواهد بود و همکاری بیشتر سازمان با ایران و تهران با سازمان همکاری شانگهای و تقویت نقش ایران در راه ابریشم برای همه طرف‌ها سودمند خواهد بود. همچنین طرفین می‌توانند همکاری‌های تجاری، اقتصادی و امنیتی خود را نیز گسترش دهند.

ایران عضو پیمان شانگهای شد

روزنامه کیهان در گزارشی می نویسد: آیت‌الله سیدابراهیم رئیسی از روزهای آغاز کار خود، بر نگاه به شرق و چندجانبه‌گرایی و تمرکز بر همسایگان تأکید دارد. مواضع قاطع او در نخستین نشست خبری پس از انتخابات و نطق تحلیف، دوستان و همسایگان ایران را از آغاز دور جدید دیپلماسی آگاه کرد. ‌ترکیب امیرعبداللهیان آشنا با منطقه و همسایگان، علی باقری قاطع در مذاکره و مهدی صفری متخصص در دیپلماسی اقتصادی، اثر خود را در ارسال پیام به آسیا نشان داد و آغوش باز سازمان شانگهای برای عضویت دائم ایران اولین پیامد آن است. دیروز و در پایان بیست و یکمین نشست سران سازمان شانگهای که در دوشنبه پایتخت تاجیکستان برگزار شد، سران ۸ کشور عضو اصلی سازمان، نظر موافق خود را با تبدیل عضویت جمهوری اسلامی ایران از عضو ناظر به عضو اصلی اعلام و اسناد مربوط به آن را امضا کردند. عضویت ایران در پیمان شانگهای از نگاه نگران غرب، نماد تحقق یک کابوس بزرگ است. چند سال بود سیاستمداران غربی درباره انتقال محور قدرت جهانی از غرب به شرق هشدار می‌دادند و اکنون با عضویت ایران در پیمان شانگهای، نقطه عطفی در این روند جا به جایی رخ داده است. فدریکا موگرینی مسئول پیشین سیاست خارجی اتحادیه اروپا پیشتر اذعان کرده بود: «قدرت رهبری آمریکا در حال زوال، و قدرت او در حال کاهش است. من هرگز آمریکا را تا این حد قطبی شده ندیده بودم. آمریکا در درون منسجم نیست. بزرگ‌ترین دموکراسی دنیا بی‌ثبات ‌شده است.»یا اعتراف نیکولا سارکوزی رئیس‌جمهور اسبق فرانسه که تصریح داشت: «محور جهان در حال عبور از غرب، به شرق یعنی آسیاست. ما در گذشته بر جهان تسلط داشتیم، اما حالا به هیچ وجه مسلط نیستیم. روی کارآمدن فردی مانند ‌ترامپ که باور کردنی نبود، نشانه وخامت شرایط غرب بود، نه علت آن.»

عضویت دائم ایران در سازمان شانگهای حلقه محاصره اقتصادی را شکست

خبرگزاری مهر در گفت وگو با احسان ارکانی عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس می آورد: پیمان شانگهای از مهمترین پیمان‌های دنیا است. برای اولین‌بار بعد از انقلاب اسلامی، ایران در یک پیمان منطقه‌ای بزرگ عضو شده است. با توجه به اینکه ایران با فشارهای اقتصادی و تحریم‌ها روبروست، استفاده از ظرفیت‌های گسترده اعضای شانگهای شامل چین، روسیه و کشورهای آسیای میانه موجب شکست حلقه محاصره و تحریم‌های اقتصادی خواهد شد. استفاده از بازار این منطقه و تکنولوژی‌های صنعتی کشورهای عضو بسیار مهم است. علاوه بر این ذخایر نفت و گاز ایران مورد نیاز کشورهای بزرگ عضو این پیمان مانند هند و پاکستان است. آمریکا همواره تلاش می‌کرد ایران که کریدور اصلی شمال به جنوب و شرق به غرب آسیا است را دور بزند و کشورهای دیگری را جایگزین ایران کند اما نتوانست هیچ کشوری را در منطقه جایگزین ایران کند، بنابراین عضویت ایران در این سازمان اتفاق خوب و مبارکی است.

واکاوی آثار عضویت ایران در سازمان همکاری شانگهای

خبرگزاری تسنیم به نقل از شعیب بهمن کارشناس حوزه اقتصاد بین‌الملل نوشت: واقعیت این است که در طول سال‌های گذشته کشورهای غربی به‌رهبری آمریکا تلاش بسیار گسترده‌ای کردند برای اینکه جمهوری اسلامی ایران را با انواع فشارها و تحریم‌های اقتصادی و سیاسی و امنیتی منزوی بکنند و قدرت ایران را به چالش بکشند، حتی ایران را در سطح بین‌المللی به یک بازیگر کاملاً منزوی تبدیل کنند. امروز حضور ایران در سازمان همکاریهای شانگهای، در ترکیب این سازمان به‌عنوان عضو دائمی در وهله اول نشان می‌دهد که تمام این تلاش‌ها شکست خورده است و در وهله دوم دریچه جدیدی باز شده است که این دریچه جدید می‌تواند از رهگذر همکاری‌ها در آینده شرایط نوینی را در فضای بین‌المللی رقم بزند. بنابراین نهادهایی مثل سازمان همکاری شانگهای کنار سازه‌های و نهادهای منطقه‌ای دیگر مثل اتحادیه اقتصادی اورآسیا یا گروه بریکس، مجموعاً در حال شکل دادن به شرایط جدیدی در نظام بین‌المللی است که این شرایط جدید حکایت از این دارد که قدرت از سمت غرب تغییر پیدا می‌کند و دارد به‌سمت شرق و آسیا می‌آید.

اضلاع «مربع قدرت شرق» با پیوستن ایران به سازمان شانگهای کامل شد

خبرگزاری فارس در گفت و گو با سید نظام‌الدین موسوی نماینده مردم تهران در مجلس شورای اسلامی می نویسد: در سازمان شانگهای کشورهای مختلف آسیایی حضور دارند که تاکنون روسیه،  چین و هند مهمترین آنها بوده‌اند و اکنون با پیوستن جمهوری اسلامی ایران به این سازمان، ضلع چهارم «مربع قدرت شرق» نیز کامل شد. ایران هم‌اکنون عضو رسمی یک سازمان همکاری با بازاری حدودا سه میلیارد نفری است که به لحاظ اقتصادی فرصتی کم‌نظیر برای ما به شمار می آید ‌و باید برای بهره گیری از این فرصت، یک نقشه راه و برنامه راهبردی و بلندمدت تدوین کنیم. پیوستن رسمی ایران به سازمان شانگهای به رغم فشارها و تهدیدهای متعدد رژیم ایالات متحده آمریکا، نشان داد که عصر یکجانبه‌گرایی در روابط بین الملل به پایان رسیده و شاهد شکل‌گیری نظم جدیدی در جهان هستیم که مربع قدرت شرق، از بازیگران اصلی و تاثیرگذار آن به شمار می آید.

رسانه‌های اعتدالگرا

ایران عضو جدید شانگهای شد

روزنامه ایران در گزارشی می نویسد: روز گذشته ۲۶ شهریورماه سرانجام بعد از سال‌ها تلاش دیپلماتیک، ایران در پایان بیست‌ویکمین نشست سران «سازمان همکاری‌های شانگهای» به‌عنوان عضو دائم این سازمان همکاری‌های اقتصادی پذیرفته شد و رهبران ۸ کشور عضو اصلی، نظر موافق خود را با تبدیل عضویت ایران از عضو ناظر به عضو اصلی اعلام کردند تا از این پس ایران به‌عنوان عضو اصلی شانگهای با سایر کشورهای عضو همکاری و تعامل داشته باشد. این اتفاق در حالی روی داد که حضورآیت الله سید ابراهیم رئیسی، رئیس جمهوری در تاجیکستان به‌عنوان میزبان این اجلاس، نخستین سفر خارجی او به شمار می‌آمد. نشستی که با پذیرش درخواست عضویت دائم ایران همراه شد و سبب شد نخستین عضویت کشورمان در یک سازمان منطقه‌ای پس از چندین دهه رقم بخورد. حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه کشورمان که همراه رئیس جمهوری کشورمان به تاجیکستان سفر کرده است در توئیتی ضمن اعلام این خبر افزوده که این عضویت راهبردی تأثیر مهمی بر روند همکاری‌های همه جانبه ایران در راستای سیاست همسایگی و آسیامحور دارد. در اجلاس اخیر سران سازمان همکاری شانگهای که از روز پنجشنبه آغاز شد، علاوه بر رئیس جمهوری تاجیکستان به‌عنوان کشور میزبان، سران قرقیزستان، قزاقستان، بلاروس، پاکستان، ترکمنستان و ازبکستان نیز حضور یافتند و رؤسای جمهوری روسیه، چین، هند و مغولستان نیز به‌صورت مجازی در این نشست شرکت کردند.

عضویت دائم در شانگهای؛ آغاز یک مسیر

روزنامه ایران در یادداشتی به قلم بهرام امیراحمدیان کارشناس مسایل منطقه اوراسیا نوشت: عضویت در سازمان پیمان منطقه‌ای شانگهای اتفاق مثبتی است که جمهوری اسلامی ایران سال‌ها منتظر وقوع آن بود. در دولت‌های قبل کوشش‌های زیادی برای تغییر عضویت ناظر به دائم ایران در این سازمان صورت گرفت و اکنون این تلاش‌ها در ابتدای راه دولت سیزدهم به‌ثمر نشسته‌اند. این اتفاق قبل از هر چیز نشان می‌دهد که اعضا و خصوصاً قدرت‌های عضو پیمان شانگهای به این نتیجه رسیده‌اند که ایران دارای شرایطی است که می‌تواند در مناسبات با دیگر اعضا به بهبود اوضاع و پیشرفت امور در این سازمان کمک کند و بقیه اعضا از عضویت ایران منتفع شوند. این اتفاق موقعیتی جدید در حوزه‌های اقتصادی و سیاسی برای ایران فراهم می‌کند و می‌تواند ما را در شرایطی کاملاً متفاوت به لحاظ درجات اهمیت بین‌المللی قرار دهد. کشورهای عضو این پیمان به لحاظ ارتباط با آب‌های جنوب دارای مشکلاتی هستند. خصوصاً اینکه دو عضو مهم این سازمان یعنی هند و پاکستان دارای خصومتی دیرینه با یکدیگر هستند که کار را برای یک همکاری جهت اتصال به آب‌های جنوب سخت می‌کند. همچنین از طرفی دیگر نیز بین چین و هندوستان روابطی تنظیم شده و قابل اتکا وجود ندارد. صرف عضویت دائم ایران در این پیمان به معنای بهبود اوضاع نیست و این عضویت را باید تازه ابتدای یک مسیر دانست. برای بهره‌برداری از چنین ظرفیت بزرگی کشور ما نیاز دارد تا در حوزه‌هایی چون ساختار اداری، قوانین جاری خصوصاً در حوزه سرمایه گذاری، کسب و کار و تجارت، نظام بانکی و نظایر دیگر این مسائل اصلاحات جدی صورت بدهد.

رسانه‌های اصلاح‌طلب

پیمان شانگهای، بایدها و نبایدها

روزنامه اعتماد در یادداشتی به قلم فیاض زاهد می نویسد: ایران سرانجام به عضویت دایمی پیمان شانگهای درآمد. این اقدام موفقیتی استراتژیک برای ایران و پیمان مذکور است. این سازمان در ابتدا برای پرهیز از رقابت‌های درونی شوروی و چین برنامه‌ریزی شده بود. اما به تدریج منافع و اولویت‌های ژئوپلیتیک، زمینه حضور برخی از کشورهای آسیای میانه را هم فراهم آورد. اعضای موسس آن از پنج کشور روسیه، چین، قزاقستان، قرقیزستان و تاجیکستان تشکیل می‌شد. اما به تدریج زمینه‌های حضور پاکستان و ایران به عنوان اعضای ناظر و سپس هندوستان هم فراهم شد. این امر نشانه تحول مهمی در این منطقه از جهان بود. اشتراکات سیاسی و امنیتی در اولویت این سازمان بودند. هرچند تعارضات درونی همچنان حل نشده باقی مانده‌اند. ایران و جناب رییسی باید با هوشیاری متوجه این حقیقت باشد که نباید به کارت بازی دیگران تبدیل شود، ما نیز می‌توانیم از این کارت‌ها بهره ببریم. در پایان تاکید بر این امر حیاتی است که این سازمان در عین مزیت، جمع نقیضین هم هست. لذا نمی‌توان همه تخم‌مرغ‌ها را در آن سبد گذاشت.

‌تداوم استراتژی نگاه به ‌شرق‌

روزنامه شرق در گزارشی می آورد: پس از یک دهه و نیم، سازمان همکاری‌های شانگهای با عضویت دائم ایران موافقت کرد. در پی اولین سفر خارجی سیدابراهیم رئیسی در جایگاه ریاست‌جمهوری، اعضای سازمان همکاری‌های شانگهای با تأیید همه اعضا با تغییر عضویت ایران از عضو ناظر به عضو دائم موافقت کردند. عضویت دائم در این سازمان از اوایل قرن جاری میلادی خواست ایران بود اما سرانجام این دولت رئیسی است که توانست کسب تأییدیه اعضای این سازمان را در اولین هفته‌های کاری‌اش به کارنامه خود اضافه کند. البته اعضای سازمان همکاری‌های شانگهای با عضویت ایران موافقت کردند اما این موافقت به معنای آغاز روند عضویت دائم ایران در سازمان شانگهای است. درواقع در همین نشست، سند آغاز این روند نیز به امضا درآمد. هند و پاکستان که هفتمین و هشتمین عضو دائم این سازمان شدند، در سال ۲۰۱۵ تأییدیه اعضا برای عضویت دائم را گرفتند ولی روند عضویت آنها بعد از کسب این موافقت تا سال ۲۰۱۷ به طول انجامید.

ایران در پیمان ابریشمی

روزنامه آرمان ملی در گزارشی نوشت: روز گذشته وزیر امور خارجه در توییتر اعلام کرد با عضویت کامل ایران در سازمان همکاری شانگهای موافقت شده است. او این عضویت را «راهبردی» و در راستای سیاست‌های نگاه به آسیا دانست. این نشست در بیستمین سال تشکیل سازمان روز گذشته در شهر دوشنبه، پایتخت تاجیکستان، با حضور سران ۱۲ کشور عضو و ناظر برگزار شد. این بار روسیه از عضویت دائم ایران در شانگهای حمایت کرد و اعلام کرد حامی مشارکت تمام عیار ایران در این سازمان است. ایران نیز همکاری ایران و روسیه در جنگ سوریه را الگویی موفق برای سایر شراکت‌های منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای دانست. با موافقت دیگر اعضا، ایران عضو نهم این پیمان شد. روسیه پیشتر اعلام کرده بود که ایران می‌تواند در صورت رفع تحریم‌های سازمان ملل متحد عضو اصلی این سازمان شود. از سال ۲۰۱۵ کشورهای ترکیه، نپال، سریلانکا، کامبوج، آذربایجان و ارمنستان خواستار عضویت در این سازمان هستند.

شانگهای در مسیری دور از غرب

روزنامه آرمان ملی در یادداشتی به قلم محسن پاک‌آیین تحلیلگر مسایل بین‌الملل می نویسد: ایران به عنوان کشوری با جایگاه مناسب منطقه‌ای و ژئوپلیتیکی در دو حوزه امنیتی و اقتصادی می‌تواند از ظرفیت‌های عضویت در سازمان همکاری شانگهای استفاده کند. در رابطه با موضوع امنیت به طور طبیعی ایران به عنوان یک کشور تاثیرگذار در تصمیمات امنیتی منطقه می‌تواند در کنار باقی کشورها مخصوصا کشورهای بزرگی چون چین و روسیه که عضو دائم شورای امنیت سازمان ملل متحد نیز هستند، برای تامین امنیت منطقه به خصوص مبارزه با تروریسم، قاچاق مواد مخدر و قاچاق انسان همکاری‌های لازم را انجام دهد و موفقیت‌های مدنظر را کسب کنند. در حوزه اقتصادی، ایران در حوزه‌های انرژی، تجارت و ترانزیت بیشترین ظرفیت را دارد و از سوی دیگر کشورهای بزرگ شانگهای مثل چین و هند وارد کننده نفت ایران هستند و در عین حال ایران نیازمند است که از کشورهایی مثل چین واردات تکنولوژی داشته باشد، لذا این حوزه‌ها زمینه‌های دیگری را برای همکاری فراهم می‌آورند. همچنین نیازهای کشورهای طالب نفت، به دلیل سرعت در صنعتی شدن، در حال افزایش است و آنها نیازمند خرید نفت ایران هستند که این امر نیز فرصتی دیگر برای ایران است.

تقویت نگاه به شرق

روزنامه آفتاب یزد در گفت وگو با یوسف مولایی و محسن جلیلوند می آورد: این نخستین مرحله از عضویت دائمی و قطعی ایران در سازمان شانگهای است و هنوز باید با تک تک اعضا طی جلساتی دو جانبه رای مثبت آن‌ها اخذ و ملاحظات این کشورها تامین شود. شرط لازم پیوستن بود که یک مرحله از آن انجام شد اما شرط کافی موافقت تک تک اعضا است که شاید سه یا چهار سال زمان ببرد! اول از خودمان بپرسیم سازمان شانگهای تا قبل از ایران چه قدم‌های مثبتی برای دیگر اعضای خود برداشته است بعد برویم سراغ این موضوع که ببینیم پیوستن و نپیوستنِ ایران چه نفع و ضرری دارد!؟ ایران در تعاملات بین‌المللی وقتی وارد سازمان و پیمانی می‌شود لابد می‌داند ممکن است قطع نامه‌هایی تصویب و صادر شود که اساساً با منافع و سیاست‌های جمهوری اسلامی ایران در تضاد کامل باشد آن وقت می‌خواهیم چکار کنیم؟

عضویت در سازمان‌های تاثیرگذار، روی کاهش تحریم‌ها موثر است

خبرگزاری ایلنا در گفت وگو با فداحسین مالکی این عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی در مجلس شورای اسلامی می آورد: چند سالی هست که ما عضو ناظر اجلاس شانگهای هستیم، این اجلاس یک موقعیت ممتاز تجاری، اقتصادی و حتی سیاسی در بین کشورها است. البته شکل‌گیری سازمان مهمی همچون شانگهای در واقع هدف‌دار است تا کشورهای خارج از سیطره آمریکا بتوانند موضوعات و مشکلات منطقه خودشان را از نظر جغرافیایی و اقتصادی پیگیری کنند. از سوی دیگر موقعیت ممتازی که کشورهای عضو شانگهای دارند یک موقعیت بسیار حائز اهمیت است و باید گفت شاید یکی از سازمان‌های مهم و فعال در طول سال‌های گذشته همین شانگهای باشد. به نظر من عضویت جمهوری اسلامی ایران با توجه به موقعیت ممتازی که این سازمان برای کشورهای عضو دارد، می‌تواند برای اقتصاد کشور بسیار تاثیرگذار باشد. ما هر چقدر در سازمان‌های تاثیرگذار عضو و ناظر باشیم، قطعاً روی کاهش تحریم‌ها و یا بی‌اثر کردن آنها تاثیرگذار است.