تحقق طرح تبدیل اراضی شیبدار گلستان به باغ‌های مثمر نیازمند تدبیری ویژه

به گزارش ایرنا، طرح تبدیل اراضی کم بازده و شیبدار گلستان به باغ های مثمر با هدف حفظ منابع آب و خاک، جلوگیری از بروز سیلاب‌های فصلی و خسارات مالی، جانی و روحی آن، ایجاد درآمد و اشتغال پایدار برای جوامع محلی و افزایش تولیدات باغی و خودکفایی در آن از سال ۸۲ در این استان شمالی آغاز شد و به گفته متولیان امر از مجموع ۱۱۰ هزار هکتار اراضی مستعد این طرح در استان تا کنون ۲۷ هزار و ۵۰۰ هکتار آن به باغ مثمر تبدیل شده است.

ضرب آهنگ کُند عملیات اجرایی این طرح در ۱۸ سال گذشته که به‌ طور میانگین سالی حدود هزار و ۶۰۰ هکتار بوده و ادامه این روند تا تبدیل ۸۲ هزار و ۵۰۰ هکتار باقی مانده آن به ۵۰ سال زمان نیاز دارد که به اعتقاد کارشناسان، زمان بسیار طولانی است و مسوولان باید راهکاری مناسب برای کوتاه کردن این مسیر بیابند.

این طرح مهم بخش کشاورزی گلستان به اعتقاد کارشناسان امر با تلاش جهادی دولت سیزدهم به پایان می رسد تا بتوان روی توسعه را برای این بخش اقتصادی استان فراهم کرد و همچنین بهره برداران نیز از عرصه های کشاورزی بهره برداری علمی کنند.

شتاب بخشی به عملیات اجرایی این طرح ملی و مزایای ذکر شده برای آن در بخش‌های مختلف از ایجاد درآمد و اشتغال پایدار برای جوامع محلی گرفته تا ایجاد پوشش مناسب گیاهی به منظور حفظ خاک و جلوگیری فرسایش آن، جلوگیری از بروز سیلاب های فصلی و خسارات آن که در سال‌های اخیر به سبب تغییرات اقلیمی و آب هوایی جهان و کشورمان با کمترین بارش رگباری و نقطه‌ای شاهد جاری شدن سیلاب و خسارات ناشی از آن هستیم، امری ضروری و انکار ناپذیر است.

نکته‌ای که استاندار گلستان ۲۵ آذر پارسال در مراسم متمرکز شروع عملیات اجرایی طرح توسعه باغ های در اراضی شیبدار این استان به آن اشاره و سرعت بخشی به این طرح را مورد تاکید قرار داد و گفت که تبدیل اراضی شیبدار به باغ های مثمر از فرصت‌های مناسب برای توسعه گلستان است.

حفظ خاک، ایجاد درآمد، اشتغال پایدار و خودکفایی 

هادی حق شناس با "یک تیر و چند نشان" دانستن طرح تبدیل اراضی شیبدار به باغ های مثمر در گلستان، تصریح کرد که حفظ خاک، جلوگیری از بروز سیل و خسارات آن، ایجاد درآمد و اشتغال پایدار و نیز خودکفایی در تولید از جمله مزایای اجرای این طرح است.

وی اضافه کرد: شرایط اقلیمی و آب و هوایی گلستان که به تنهایی هفت اقلیم از ۱۳ اقلیم آب و هوایی جهان را در خود جای داده و خاکی مستعد برای زراعت و باغبانی دارد، سبب شده تا هم اکنون در این استان ۹۵ محصول تولید شود که در ۱۶ محصول آن شامل "سویا، خاویار، دانه روغنی کلزا، گندم، چغندرقند، گوشت مرغ، جو، آفتابگردان، پنبه، توتون، پیله‌تر ابریشم، برنج، هلو، آلو، خرمالو و زیتون"، گلستان جایگاه تک رقمی در کشور دارد.

حق شناس با تاکید بر ضرورت استفاده بهینه از تنوع اقلیمی گلستان برای توسعه بخش کشاورزی بویژه طرح تبدیل اراضی شیبدار به باغ های مثمر تصریح کرد: این استان ۱۱۰ هزار هکتار اراضی شیبدار مستعد کاشت درختان مثمر دارد که تا کنون فقط در ۲۷ هزار هکتار آن درخت کشت شده که این روند کُند و قابل قبول نیست.

گلستان در زمان حاضر حدود ۴۰ هزار هکتار باغ مثمر با تولید سالانه ۳۵۰ هزار تن انواع میوه دارد که با تبدیل اراضی شیبدار مناطق جنوبی این استان که شرایط آب و هوایی و بارش کافی برای رشد و نمو درختان مثمر را دارد، می‌تواند حجم تولیدات باغی خود را تا سه برابر رقم فعلی افزایش دهد و از مزایای آن بیشترین بهره را ببرد.

اقتصادی تر از زراعت گندم

همچنین مدیر باغبانی سازمان جهادکشاورزی گلستان در جمع خبرنگاران و با بیان اینکه ایجاد باغ های مثمر در اراضی شیبدار، اقتصادی تر از زراعت گندم، جو و دانه روغنی کلزا یا آفتابگردان است، گفته بود این سازمان از افرادی که اراضی شیبدار خود را به باغ تبدیل کنند، حمایت می‌کند.

مهدی لطفی زاده بابیان اینکه طرح ایجاد باغ های مثمر در اراضی شیبدار گلستان تا کنون در ۲۷ هزار و ۵۰۰ هکتار اجرایی شده است، افزوده بود که نهال‌هایی مانند "زیتون، گردو، فندق، انار، پسته، گل محمدی، زرشک، گیلاس، آلبالو، توت و خرمالو" قابلیت کشت در اراضی شیبدار این استان را دارند.

وی، تامین نهال یارانه‌ای و چهار مرحله آبیاری رایگان را از جمله مشوق‌های حمایتی جهادکشاورزی گلستان از افرادی که اراضی شیبدار خود را به باغ تبدیل نمایند، اعلام کرد و گفت که متقاضیان می‌توانند به ادارات یا مراکز جهادکشاورزی محل سکونت خود مراجعه نمایند.

افزایش متوسط عملکرد

مدیر باغبانی جهادکشاورزی گلستان، بیشترین توسعه باغ های اراضی شیبدار استان را در شهرستان‌های کلاله و مراوه‌تپه دانست و گفت: متوسط عملکرد هر هکتار اراضی شیبدار در زراعت گندم، جو و دانه روغنی کلز حدود ۲ تن است در حالی که با تبدیل اراضی به باغ مثمر این عدد به حداقل ۶ تن افزایش خواهد یافت.

در همین پیوند مجری طرح تبدیل اراضی شیبدار به باغات مثمر در سازمان جهادکشاورزی گلستان در گفت و گو با خبرنگار ایرنا اظهار داشت که امسال برای تبدیل ۲ هزار هکتار اراضی شیبدار این استان بویژه در شهرستان‌های "مینودشت، کلاله و مراوه‌تپه" به باغ های مثمر برنامه ریزی و برای عملیات اجرایی آن نیز ۵۹ میلیارد ریال اعتبار پیش بینی و مصوب شده است.

سعید عمادزاده بابیان اینکه عملیات غرس نهال‌های مثمر در اراضی شیبدار گلستان به طور معمول از آذرماه هر سال شروع می‌شود، افزود: اکنون اعتباری در این بخش اختصاص نیافته است اما متقاضیان تبدیل اراضی شیبدار به باغ های مثمر در این استان می‌توانند به مراکز یا مدیریت‌های جهادکشاورزی محل سکونت خود مراجعه و تشکیل پرونده دهند.

ارایه مشوق های حمایتی

وی اضافه کرد: تامین و توزیع نهال گونه‌های مثمر با قیمت یارانه‌ای و چهار مرحله آبیاری رایگان از جمله حمایت‌های تشویقی سازمان جهادکشاورزی از افرادی است که نسبت به تبدیل اراضی شیبدار خود به باغ های مثمر اقدام نمایند.

با وجود پیش بینی مشوق‌های حمایتی از سوی دولت و وزارت جهادکشاورزی برای اجرای طرح تبدیل اراضی شیبدار به باغ های مثمر و نیز مزایای قابل توجه اشاره شده آن اما سوال اساسی این است که علت کُندی اجرای این طرح ملی در گلستان چیست؟ و چرا کشاورزان بیشتر خُرده مالک استان از این طرح استقبال نمی‌کنند؟

پاسخ به این سوال و جواب‌هایی که کارشناسان و مسوولان متولی دادند تامل برانگیز است آنجا که مجری طرح تبدیل اراضی شیبدار سازمان جهادکشاورزی گلستان، دلیل اصلی کم رغبتی افراد و کشاورزان را نوع فرهنگ آنها دانست و گفت که گرایش بیشتر افراد به زراعت است تا باغبانی؟

سعید عمادزاده افزود: افرادی که دارای اراضی شیبدار هستند بیشتر شیوه کشت سنتی داشته و تمایل دارند، زراعت گندم، جو و دانه روغنی کلزا یا آفتابگردان داشته باشند تا همان سال نیز از درآمد آن منتفع شوند و منتظر نمی‌مانند تا به طور مثال با کاشت درخت و پس از چهار یا پنج سال بعد که درختان به باردهی می‌رسند، از درآمد آن بهره ببرند.

افزایش درآمد 

وی بابیان اینکه این افراد به درآمد کم اما سالانه زراعت خود قانع‌اند، اضافه کرد: برای تشویق و ترغیب بیشتر افراد جهت تبدیل اراضی شیبدار به باغ های مثمر که حداقل سه برابر بیشتر نسبت به زراعت برای آنها درآمد دارد باید نسبت به انجام بیشتر فعالیت‌های آموزشی، ترویجی و فرهنگ‌سازی توسط کارشناسان جهادکشاورزی و رسانه‌های ارتباط جمعی اقدام شود.

عمادزاده تصریح کرد: برنامه سازمان جهادکشاورزی گلستان برای پنج سال آینده رساندن سطح باغ های مثمر در اراضی شیبدار استان از رقم فعلی به ۷۰ هزار هکتار است که نیاز به تخصیص اعتبارات ویژه، انجام فعالیت‌های آموزشی و ترویجی و همراهی کشاورزان و صاحبان اراضی شیبدار دارد.

کارشناسان معتقدند که برای بهره‌مندی از مزایای قابل توجه تبدیل اراضی شیبدار به باغ های مثمر در گلستان از جمله مباحث اقتصادی آن مانند افزایش چند برابری درآمد و اشتغال و نیز توسعه گردشگری کشاورزی آن، باید به اجرای این طرح ملی با انجام فعالیت‌های فرهنگی، اعمال سیاست‌های تشویقی و کمک‌های بلاعوض بیشتر شتاب داد.

رضا مجیدی دانشجوی دوره دکتری رشته کشاورزی از استان گلستان گفت : کشاورزی دانش محور در یکصد سال اخیر وارد ایران شده اما تاکنون آن طور باید نتوانسته ایم از دانش روز برای توسعه این بخش اقتصادی بهره وافر ببریم.

وی معتقد است توسعه بخش کشاورزی ایران در همه ابعاد نیاز به تهیه نقشه راه علمی دارد تا بر اساس آن گامهای تدریجی توسعه را برداشت.

مجیدی یادآور شد: برنامه ریزان امر باید در همه استان‌ها ظرفیت‌های مختلف بخش کشاورزی را شناسایی و براساس اقلیم آن منطقه طرح تدوین کنند تا درآمد این بخش بیش از گذشته افزایش یابد.

وی طولانی شدن طرح ملی تبدیل اراضی شیبدار به باغ های مثمر را صلاح بخش کشاورزی استان گلستان ندانست و گفت : این طرح ها باید هر چه  زودتر اجرایی شود تا بتوانیم گامهای توسعه برداشته شود.

به گفته وی دولت مردمی سیزدهم به طور قطع برای رفع مشکلات بخش های مختلف کشور از جمله کشاورزی اقدام های مثبتی خواهد برداشت و برآیند رفتارهای کاری آن در روزهای ابتدای فعالیت مبین این است که طرح ملی تبدیل اراضی شیبدار گلستان به باغ های مثمر پس از هیجده سال با تلاش جهادی مسوولان امر به اتمام می رسد.

گردشگری کشاورزی از جمله ظرفیت‌های فراموش شده صنعت گردشگری ایران است که توسعه آن نیازمند شناسایی و تهیه و تدوین طرح و فراهم کردن زیرساخت های این بخش اقتصادی است. 

توسعه این نوع جدید از گردشگری در گلستان که از ظرفیت‌هایی نظیر اقلیم‌های گوناگون، تنوع محصولات کشاورزی و اقامتگاه‌های بوم‌گردی متنوع برخوردار است می‌تواند زمینه اشتغال‌زایی و رونق اقتصادی به‌ویژه در روستاها را فراهم سازد.

گلستان ۱.۹ میلیون نفر جمعیت و افزون بر ۲۰ هزار کیلومتر مربع وسعت دارد که اقتصاد اصلی ساکنان آن بر پایه کشاورزی و دامپروری استوار است.

این  استان مرزی با داشتن ۵۶۰ هزار هکتار اراضی زراعی، حدود ۴۰ هزار هکتار اراضی باغی، چهار میلیون واحد دامی، ۸۶۰ هزار هکتار مرتع، ۴۵۲ هزار هکتار جنگل و دسترسی به ۱۱۰ کیلومتر ساحل دریای خزر، سالانه حدود ۵.۵ میلیون تن انواع محصول و تولیدات زراعی، باغی و دامی را توسط افزون بر ۲۲۰ هزار بهره‌بردار که حدود ۱۵۰ هزار نفر آنها درحوزه زراعت و باغبانی فعالیت دارند، به ارزش تقریبی ۲۵۰  تا ۳۰۰ هزار میلیارد ریال تولید و روانه بازار مصرف داخلی و خارجی می‌کند.