شرایط فرزندخواندگی چیست؟

متقاضیان ابتدا باید اطلاعاتی مانند اطلاعات خانوار و  نشانی (آدرس) و نظایر آن را از طریق سامانه ملی فرزندخواندگی به آدرس http://adoption.behzisti.net بارگذاری کنند.

همه افراد متقاضی سرپرستی کودکان چه در داخل کشور و چه در خارج می توانند از طریق این سامانه، همه فرآیندها را از مرحله ثبت نام تا پایان به صورت الکترونیکی دنبال کنند.

همه متقاضیان باید توجه داشته باشند که ورود و ثبت نام در سامانه فرزندپذیری، درخواست اولیه بوده و هیچ‌گونه حقی را برای متقاضیان به وجود نخواهد آورد.

وظیفه اصلی سازمان بهزیستی، تصمیم‌گیری در مورد انتخاب بهترین والدین از بین متقاضیان سرپرستی و تأمین حداکثر منافع برای کودکان و نوجوانان بی‌سرپرست و بدسرپرست است.

سازمان بهزیستی براساس مدارک شناسایی، تحصیلی، شغلی و مالی، پاسخ استعلام سازمان پزشکی قانونی و اداره تشخیص هویت، نظریه مشاوران و تطابق آنها با قوانین و مقررات جاری، راجع به صلاحیت متقاضیان اظهارنظر می‌کند. بنابراین تکمیل هرگونه برگه (فرم) و ارائه اطلاعات به سازمان بهزیستی به منظور کسب اطلاعات اولیه از متقاضیان است و این امر هیچگونه تعهدی برای سازمان بهزیستی به وجود نمی‌آورد و ممکن است در هر مرحله صلاحیت متقاضیان مورد تایید نهایی قرار نگیرد.

به گزارش سازمان بهزیستی کشور، ممکن است صلاحیت متقاضیان بعد از معرفی به مراجع ذیصلاح قانونی از جمله پزشکی قانونی، اداره تشخیص هویت و مشاوران مورد تایید قرار نگیرد. اعتراض به این امر توسط متقاضیان مورد قبول سازمان بهزیستی نیست.

همچنین لازم است که خانواده متقاضیان از جمله پدر، مادر، خواهر و برادر متقاضی از تصمیم برای سرپرستی کودک یا نوجوان مطلع باشند. زیرا مخفی‌کاری در این زمینه مشکلات بعدی را برای آنان به همراه خواهد آورد. علاوه برآن دریافت خدمات مشاوره فرزندپذیری و حقوقی برابر ضوابط و مقررات سازمان بهزیستی الزامی است.

به موجب هماهنگی‌های بین‌بخشی سازمان بهزیستی، دادگاه خانواده، سازمان پزشکی قانونی و اداره تشخیص هویت، فرآیند سرپرستی، طولانی و زمان‌بر است. بنابراین متقاضیان باید همواره صبور باشند.

اما یکی از نکات مورد توجه این است که بیش از ۷۵ درصد متقاضیان، کودک شیرخوار یا کودکی حداکثر تا ۲ سال می‌خواهند. بنابراین حتی اگر متقاضیان شرایط سرپرستی از نوزاد را داشته باشند، ممکن است لازم باشد بیشتر منتظر بمانند. نکته جالب دیگر این است که بیش از ۷۰ درصد متقاضیان نیز خواهان نوزاد دختر هستند. بنابراین حتی اگر متقاضیان شرایط سرپرستی از نوزاد را داشته باشند، ممکن است لازم باشد انتظار بیشتری را متحمل شوند.

باید توجه داشت که تشکیل پرونده و مدت انتظار متقاضیان به معنای تحویل کودک یا نوجوان به متقاضیان نیست. بسیاری از متقاضیان، کودک بدون سرپرست را می‌پذیرند. این درحالی است که ۸۵ درصد کودکان تحت مراقبت سازمان بهزیستی بدسرپرست هستند. به آن معنا که آنها دارای پدر و مادر هستند. ضمن آنکه جهت واگذاری سرپرستی این گروه از کودکان به متقاضیان، مرجع قضایی باید نسبت به صلاحیت یا عدم صلاحیت والدین کودکان مذکور نیز اظهارنظر کند.

برخی کودکان تحت مراقبت سازمان بهزیستی دارای بیماری‌های جسمی و روحی یا دارای معلولیت هستند. چنانچه متقاضیان اصرار بر پذیرش کودک دارای سلامت کامل باشند، ممکن است امکان پاسخ مثبت به درخواست متقاضیان توسط بهزیستی وجود نداشته باشد.

تملیک بخشی از اموال به نفع کودک یکی از مسائلی  است که به نظر برخی متقاضیان غیرمنصفانه می‌آید اما باید توجه داشت که کودک یا کودکان تحت سرپرستی حتی درصورت تمایل سرپرستان، از ارث محروم هستند. به همین منظور و جهت تأمین منافع مادی کودک تحت سرپرستی، متقاضیان باید به دستور دادگاه بخشی از اموال یا حقوق خود را به نفع کودکان یا نوجوانان تحت سرپرستی خود تملیک یا تعهد به تملیک کنند.

علاوه برآن، سرپرستان موظف هستند با نظر سازمان بهزیستی خود را نزد یکی از شرکت‌های بیمه به نفع کودکان یا نوجوانان تحت سرپرستی خود، بیمه عمر کنند و از سوی دیگر سرپرستان مکلف به نگهداری و تربیت کودک تحت سرپرستی و پرداخت هزینه‌های زندگی وی هستند. ممکن است در کودک سپرده شده به سرپرستان، بیماری‌های ژنتیکی یا معلولیت بروز کند. این امر موجبی برای فسخ حکم سرپرستی نخواهد بود.

برابر قانون، کودکان فاقدسرپرست (رها شده) یا کودکان بدسرپرست به متقاضیان سپرده می‌شود. اما چنانچه پس از سرپرستی، والدین زیستی یافت شوند یا شرایط حضانت کودک خود را به دست آورده و تقاضای سرپرستی از کودک خود را داشته باشند؛ ممکن است به دستور دادگاه صالح، کودک از سرپرستان مسترد شود.

همچنین متقاضیان بعد از تحویل کودک، باید هر گونه تغییر محل اقامت خود را سریع به بهزیستی اعلام کنند در غیراین‌صورت احتمال دارد عواقب حقوقی متوجه آنان بشود. چنانچه بعد از تحویل کودک به هر دلیل وضعیت زندگی متقاضیان مانند علل ازدواج، طلاق، ازدواج مجدد خود یا همسر، طلاق، زندگی مستقل و جدایی از همسر یا فوت همسر تغییر یافت، باید موضوع را در اسرع وقت به اداره بهزیستی اعلام کنند.

متقاضیان باید بدانند که در دوره ۶ ماهه آزمایشی، امکان اخذ یا اصلاح شناسنامه کودک با نام سرپرستان وجود ندارد. بنابراین به دلیل عدم امکان صدور گذرنامه برای کودک در این مرحله، کشورها اجازه ورود کودک به کشورشان را نمی‌دهند. چنانچه مصلحت کودک ایجاب کند، برای رفع این چالش، بهزیستی جهت کاهش دوره سرپرستی آزمایشی و صدور حکم دائم با دادگاه تعامل خواهد کرد. اما در هرصورت تصمیم با دادگاه است. درصورتی که دادگاه مدت آزمایشی را کاهش ندهد، متقاضیان باید در دوره ۶ ماهه آزمایشی در ایران حضور داشته باشند. بنابراین باید آمادگی لازم را در این زمینه داشته باشند.

برای خروج کودک از کشور در دوره سرپرستی آزمایشی، سرپرستان باید تضمین مناسب جهت بازگشت کودک یا نوجوان تا پایان دوره آزمایشی، به دادستان بسپارند. اما اگر سفر برای کودک واجب باشد، سپردن تضمین مذکور الزامی نیست. صدور گذرنامه و خروج کودک یا نوجوان تحت سرپرستی – بعد از صدور حکم سرپرستی - منوط به موافقت سرپرست منحصر یا سرپرستان و دادستان است. دادستان پس از جلب نظر کارشناسی سازمان با رعایت مصلحت، اتخاذ تصمیم می‌کند. عواقب احتمالی هر گونه اظهارات خلاف واقع و صحت مدارک ارائه شده به اداره بهزیستی در تمام مراحل متوجه متقاضیان است.

معاون اجتماعی سازمان بهزیستی کشور درباره فرزندخواندگی به خبرنگار ایرنا گفت: در اوایل شیوع کرونا در کشور روند فرزندخواندگی با تاخیر مواجه شد چون نمی‌توانستیم اجازه دیدار متقاضیان با فرزندان در مراکز را بدهیم اما به تدریج با رعایت پروتکل‌های بهداشتی این امکان، فراهم شد.

حبیب الله مسعودی فرید افزود: در زمان حاضر مشکلی در فرآیند فرزندخواندگی در کشور وجود ندارد و فرزندخواندگی طبق روال مرسوم انجام می شود اما تا آنجا که می شود، روندهای اداری آن غیرحضوری است.

به گفته وی، در حال حاضر ۱۰ هزار فرزند در ۶۸۰ مرکز شبه خانواده و شیرخوارگاه نگهداری می‌شوند.

به گزارش ایرنا، سامانه ملی فرزندخواندگی بهزیستی کشور به آدرس  http://adoption.behzisti.net در اردیبهشت ماه امسال رونمایی شد و بسیاری از مشکلات اداری و دیوانسالاری (بوروکراسی) در فرآیند فرزندخواندگی را رفع کرد زیرا با اجرای این سامانه فرآیند ثبت درخواست، رسیدگی، ارجاع، معرفی کودک و پیگیری های متقاضیان به شکل الکترونیکی انجام می شود.

متقاضیان فرزندخواندگی می توانند با مراجعه به سامانه فرزندخواندگی بهزیستی، درخواست خود را مطرح کنند. زن و شوهر بدون فرزند و زن و شوهر دارای فرزند می توانند متقاضی سرپرستی از کودکان بی سرپرست و بدسرپرست تحت پوشش سازمان بهزیستی کشور باشند اما دختران و زنان بدون شوهر نیز براساس قانون جدید فرزندخواندگی از سال ۹۸ نیز می توانند متقاضی فرزندخواندگی باشند.