مهار پوکی استخوان با تشخیص به موقع

به گزارش خبرنگار بهداشت و سلامت ایرنا، اکنون ۶۲ درصد از زنان و ۲۴ درصد از مردان ایرانی بالای ۶۰ سال به استئوپروز (پوکی استخوان) مبتلا  بوده و براساس یافته های اخیر،  سالمندان استان بوشهر، یک سوم از زنان و مردان بالای ۶۰ سال کشور به استئوسارکوپنی یا تحلیل هم زمان عضله و استخوان مبتلا هستند.

تخمین زده می‌شود که پوکی استخوان یک دهم زنان ۶۰ ساله، یک پنجم زنان ۷۰ ساله، دو پنجم زنان ۸۰ ساله و دو سوم زنان ۹۰ ساله را در سراسر جهان گرفتار می‌کند و گرچه ژن‌ها تعیین‌کننده قدرت اسکلتی افراد هستند اما سبک زندگی مانند رژیم غذایی و ورزش برای پیشگیری از پوکی استخوان ضروری است.

قدرت استخوان های بدن ما را دو عامل اصلی تراکم استخوان و کیفیت استخوان تعیین می کند،  پوکی استخوان یک بیماری عمومی استخوان است که با توده استخوانی پایین و تخریب زیرساخت بافت استخوانی و متعاقبا افزایش شکنندگی و مستعد شدن به شکستگی همراه است. تشخیص  پوکی استخوان با استفاده از سنجش تراکم استخوانی صورت می گیرد.

شکستی مهمترین عارضه پوکی استخوان

برخی از پزشکان بر این باورند، شکستگی مهم ترین عارضه پوکی استخوان در سنین بالا است. شکستگی ناشی از پوکی استخوان با صدمات ناچیز مانند افتادن از حالت ایستاده نیز رخ می دهند. شکستگی مهره ای می تواند بدون افتادن یا آسیب خاص، حتی طی فعالیت های معمول روزانه رخ دهد. شکستگی های مرتبط با پوکی استخوان اغلب منجر به درد، ناتوانی و کاهش کیفیت زندگی می شوند. شکستگی لگن از جدی ترین عواقب پوکی استخوان است که در موارد زیادی منجر به از دست رفتن استقلال فرد و سال های مفید زندگی می شود.

به گفته آنان، تشخیص به موقع پوکی استخوان از اهمیت بسزایی برخوردار است. تشخیص به موقع به ویژه اگر در صورت صلاحدید پزشک با درمان و پیگیری دستورات درمانی همراه باشد می تواند موجب کاهش احتمال شکستگی، کاهش هزینه های اقتصادی خانواده و سیستم بهداشتی، کاهش احتمال وابستگی و از بین رفتن استقلال فرد و همچنین کاهش مرگ و میر در افراد در معرض خطر شود. انجام معاینه بالینی و گرفتن شرح حال و بررسی عوامل خطر ابتلا به پوکی استخوان در تمامی خانم های ۵۰ بالای سال و مردان بالای ۷۰ سال توصیه می شود.

بسیاری از عواملی که منجر به بروز پوکی استخوان می شود قابل اصلاح است. می توان با اصلاح سبک زندگی از بروز پوکی استخوان پیشگیری نمود و یا در صورت ابتلا، عوارض آن از جمله شکستگی را کنترل نمود. تغییرات شیوه زندگی می تواند یکپارچگی و تعادل اسکلتی عضلانی را بهبود بخشد.

اقداماتی مانند داشتن تغذیه مناسب و  انجام مداوم ورزش به حفظ قدرت استخوانی و جلوگیری از شکستگی های آینده می انجامد. در صورت تجویز پزشک مصرف مکمل های کلسیم و ویتامین دی می تواند به بهبود وضعیت استخوان ها کمک کند. همچنین برای کاهش خطر ابتلا به پوکی استخوان و از بین بردن خطرات بالقوه مواجهه با شکستگی لازم است از مصرف سیگار پرهیز کرد و  این سبک زندگی "استخوان سالم"  نه فقط در افراد مبتلا به کاهش توده استخوانی و  بیماران مبتلا به پوکی استخوان بلکه برای همه، مهم است.

از هر ۲ زن بالای ۵۰ سال دچار شکستگی ناشی از پوکی استخوان می شوند

محمد باقر لاریجانی رییس پژوهشگاه علوم غدد و متابولیسم دانشگاه علوم پزشکی تهران با بیان این که آمارهای جهانی نشان می دهد از هر ۲ زن و چهار مرد بالای ۵۰ سال یک نفر دچار شکستگی ناشی از پوکی استخوان می شود، خاطرنشان کرد: ۵۰ درصد از افرادی که یک بار دچار شکستگی می شوند در معرض شکستگی دوباره قرار دارند.

وی اظهار داشت: پوکی استخوان(استئوپروز) ارتباط مستقیمی با افزایش سن، مصرف سیگار، سابقه شکستگی ها و بیماری های کبدی و کلیوی دارد. همچنین ایمن ساختن محیط خانه برای جلوگیری از افتادن سالمندان و عوارض پس از آن از اهمیت بالایی برخوردار است.

لاریجانی افزود: بی تحرکـی و نداشــتن فعالیــت باعــث تـسریع در کــاهش تـوده استخوانی می شود. همچنین ویتامین دی برای جذب کلسیم لازم است و اجازه می دهد تا کلسیم مواد غذایی از روده ها، وارد جریان خون شود و از آنجا به استخوان ها برسد. یکی از منابع طبیعی ویتامین دی تماس مستقیم با نور خورشید است.

فوق تخصص بیماری های غدد درون ریز و متابولیسم ادامه داد: لازم است افراد در مورد نشانه های این بیماری هشیار باشند و در صورتی که تجربه شکستگی پس از ۵۰ سالگی داشته یا سابقه شکستگی استخوان و لگن در خانوده داشته باشند یا دچار کاهش قد شده باشند و همچنین خانم هایی که زودتر از ۴۰ سالگی یائسه شده باشند باید با مراجعه به پزشک بررسی کنند که آیا در معرض خطرپوکی استخوان قرار دارند یا خیر؟

لاریجانی همچنین به اقدامات انجام شده در مرکز تحقیقات استئوپروز پژوهشگاه علوم غدد و متابولیسم دانشگاه علوم پزشکی تهران اشاره کرد و افزود: این مرکز به عنوان عضو فعال انجمن بین المللی پوکی استخوان، تنها مرکز همکار سازمان جهانی بهداشت در منطقه امرو (دفتر منطقه مدیترانه شرقی سازمان جهانی بهداشت) در حوزه بیماری پوکی استخوان است و اقدامات متنوعی را در حوزه های ظرفیت سازی، پیشگیری و مدیریت و درمان در این زمینه انجام داده است.

وی قطعی ترین روش در تشخیص پـوکی اســـتخوان را انـــدازه گیــری تــراکم استخوان (BMD)  خواند و افزود: با تشخیص اولیه پـوکی اسـتخوان مـی تـوان آن را متوقـف یـا از پیـشرفت آن جلوگیری کرد و از شکستگی و عواقب سنگین ناشی از آن پیشگیری کرد.

رییس پژوهشگاه علوم غدد و متابولیسم دانشگاه علوم پزشکی تهران نقش رسانه ها را در افزایش سواد عمومی مردم در خصوص ابعاد مختلف پیشگیری و مدیریت این بیماری پررنگ خواند و افزود: امیدواریم ابعاد مختلف این بیماری بر مردم روشن تر شود.

آنچه مسلم است جمعیت کشور رو به سالمندی بوده و بیماری‌هایی که در این دوران بیشتر بروز پیدا می‌کنند، اهمیت بیشتری دارد.

۱۳۵۲