به گزارش ایرنا، راه آهن از مهمترین زیرساخت‌های ارتباطی حوزه حمل و نقل مسافر و بار است که ایجاد و توسعه آنها به اعتقاد کارشناسان نقش بسیار موثری در توسعه اقتصادی و اجتماعی یک منطقه و کشور ایفا خواهد کرد با این حال اهالی گلستان بویژه نواحی شرقی آن با وجود داشتن شاخص‌ها و ظرفیت‌های اقتصادی، اجتماعی ، کشاورزی و جمعیتی اما از این نعمت زیرساختی محروم هستند.
دلائل اجرایی نشدن این ۲ پروژه ریلی و به اصطلاح بسته بودن بَخت آنها همواره یکی از سوال‌ها و مطالبات همیشگی مردمان نواحی شرق گلستان و حتی استان‌های خراسان شمالی و سمنان از مسوولان امر از گذشته تاکنون بوده است و آنها همیشه در مراسم ملی و مذهبی بویژه ایام تبلیغات انتخابات که بعضا باحضور مقامات کشوری برگزار می‌شود، سوال می‌کنند که بَخت این پروژه‌ها کی باز خواهد شد؟
کلنگ زنی و پیگیری برای اجرایی شدن پروژه‌های ریلی گلستان و مشخص کردن ردیف بودجه برای آن، کم کاری دولت قبل، تحریم‌ها، مشکلات مالی دولت‌ها و نبود فایناس خارجی از جمله وعده مسوولان رده های مختلف دولت گذشته در سال‌های قبل برای اجرایی شدن ۲ خط ریلی گرگان - گنبد - بجنورد - مشهد و اینچه برون - گنبد - آزادشهر و شاهرود بوده است.
با این حال با روی کار آمدن دولت جهادی و انقلابی سیزدهم اهالی و کارشناسان ذیربط این دیار امیدوارند که بَخت احداث این ۲ خط ریلی که اولی قدمتی ۴۰ و دومی ۲۰ ساله دارد باز شود و آحاد مختلف مردم این خطه از ایران اسلامی از مزایای احداث این زیرساخت مهم شریانی بهره ببرند.
راه آهن گرگان - گنبدکاووس - بجنورد - مشهد
پروژه ملی راه‌آهن گرگان - گنبدکاووس - بجنورد - مشهد در حافظه تاریخی مردم گلستان بویژه نواحی شرقی آن سابقه طولانی دارد و با وجود چندین بار کلنگ زنی شروع ساخت آن در دوره‌های گوناگون اما به دلایل مختلف از جمله کمبود اعتبار و تامین نشدن فایناس خارجی هنوز در نقطه صفر باقی مانده است.
اجرایی شدن این پروژه ملی و مسیر ریلی نه تنها مطالبه مردم گلستان بلکه خواسته اهالی استان‌های خراسان شمالی و رضوی است و به اعتقاد کارشناسان از زیرساخت‌های مهم ارتباطی و توسعه برای سه استان بالاخص گلستان و خراسان شمالی خواهد بود و نقش مهمی در بهبود و رونق اقتصادی و اشتغالزایی منطقه، حمل و نقل ایمن و سریع مسافر و بار و نیز ترانزیت کالا خواهد داشت.
این پروژه یک خطه ۲۷ ایستگاه و حدود ۵۷۰ کیلومتر طول دارد و ابتدای مسیر آن از خروجی ایستگاه گرگان شروع شده و با عبور از شهرهای سرخنکلاته، فاضل‌آباد، علی‌آباد، خان ببین و دلند، رامیان و آزادشهر، گنبدکاووس، گالیکش، کلاله، پیش کمر، گرماب، تنگه، آشخانه، شیرین دره، دونگال، بجنورد، به یگان، شیروان، فاروج، قوچان و اخلمد به گلبهار مشهد ختم می‌شود.
وعده هایی که در گذشته عملی نشد
گفته می‌شود ظرفیت جابجایی سالانه این خط ریلی که مسوولان ارشد دولت و مجلس شورای اسلامی در ادوار گذشته وعده ساخت آن را داده و حتی کلنگ شروع عملیات اجرایی آن را بر زمین زدند، ۲ تا چهار میلیون مسافر و حمل تقریبی ۲ میلیون تن بار است ضمن اینکه اجرای این پروژه آخرین بار در جریان سفر رییس جمهوری وقت و هیات دولت در آذرماه سال ۹۳ مورد تصویب قرار گرفت.
با این حال اجرا نشدن این مصوبه سبب شد تا ساخت آن به‌عنوان یک مطالبه عمومی همچنان مورد پیگیری مقامات استانی و نمایندگان قرار گیرد که حاصل آن موافقت هیات وزیران در آذر سال ۹۷ مبنی بر اختصاص ۱۵ درصد سهم کارفرما برای پروژه راه آهن گرگان - گنبد - بجنورد - مشهد از محل صندوق توسعه ملی و ۸۵ درصد فاینانس بود.
در ادامه این روند و در جریان سفر ۹ اسفند ۹۹ معاون اول رییس جمهوری و وزیر راه و شهرسازی دولت قبل به گلستان، خبر احداث راه آهن گرگان - مشهد ظرف پنج سال با کمک بازار سرمایه داده شد اما باز هم خبری از اجرایی شدن این پروژه زیرساختی نیست.
کاهش بار ترافیکی و تصادفات
در همین پیوند نماینده مردم گنبدکاووس در مجلس شورای اسلامی به خبرنگار ایرنا گفت که اجرای این پروژه علاوه بر تکمیل زیرساخت‌های ریلی که نقش مهمی در توسعه اقتصادی منطقه دارد، از منظر اجتماعی و جابجایی ایمن مسافر اهمیت ویژه‌ای خواهد داشت.
امانقلیچ شادمهر افزود: گلستان از استان‌های پرترافیک شمال کشور است و با توجه به مناسب نبودن وضعیت جاده‌های ارتباطی آن هرساله شاهد حوادث رانندگی زیادی هستیم که اجرای خط ریلی گرگان - گنبدکاووس - بجنورد - مشهد علاوه بر کاستن از بار ترافیکی محورهای ارتباطی استان، در کاهش آمار سوانح رانندگی و خسارات جانی و مادی آن نیز موثر خواهد بود.
همچنین نماینده مردم چهار شهرستان مینودشت، گالیکش، کلاله و مراوه‌تپه در مجلس شورای اسلامی در باره اهمیت این پروژه به ایرنا گفت: برای اجرای این خط ریلی مجمع نمایندگان گلستان چندین نشست با مسوولان راه آهن جمهوری اسلامی و وزارت راه و شهرسازی، اقتصاد و دارایی، بانک مرکزی، آستان قدس رضوی و سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی برای پیدا کردن راهکار تامین منابع مالی احداث این پروژه برگزار کردند.
رضا آریانپور افزود: مطابق برآوردهای انجام شده براساس فهرست بهای سال ۹۹، هزینه اجرایی پروژه راه آهن گرگان - گنبد - بجنورد - مشهد ۳۵۰ هزار میلیارد ریال است که با توجه به مشکلات و تنگناهای مالی دولت، باید از ظرفیت بخش خصوصی و بازار سرمایه در اجرای پروژه استفاده کرد.
رونق اقتصادی و اشتغالزایی برای منطقه
وی با تاکید بر ضرورت اجرای این پروژه ملی در دولت انقلابی و جهادی آیت الله سیدابراهیم رییسی اضافه کرد: نمایندگان مردم سه استان گلستان، خراسان شمالی و رضوی خواستار ساخت راه آهن گرگان - گنبدکاووس - بجنورد - مشهد هستند و در این راه به دولت کمک خواهند کرد.
به گفته آریانپور، با اجرایی شدن این پروژه ریلی و اتصال آن به کریدور راه آهن شمال - جنوب، ترانزیت کالا از کشورهای آسیای میانه به گلستان و خراسان شمالی رونق بیشتری گرفته و زمینه ساز توسعه و رونق اقتصادی هرچه بیشتر این ۲ استان و ایجاد اشتغال برای هزاران جویای کار منطقه خواهد شد.
مدیرکل راه‌آهن شمال شرق ۲ (گلستان) با اشاره به اقدامات انجام شده توسط این اداره کل در طول یک سال اخیر به ایرنا، گفت که توسعه راه آهن باید یکی از اولویت‌های استان باشد زیرا در پدافند غیرعامل و ایجاد اشتغال مؤثر است.
محسن اعتماد با بیان اینکه اتصال گرگان به مشهد مهم‌تر از پروژه گرگان به شاهرود است، افزود: نقشه‌های اجرایی این طرح آماده و محاسبات آن انجام شده است.
راه آهن اینچه برون - گنبدکاووس - آزادشهر - شاهرود
طرح راه‌آهن اینچه برون - گنبدکاووس - آزادشهر - شاهرود و اتصال آن به کریدور ریلی شمال - جنوب به اعتقاد کارشناسان اقتصادی مهمترین حلقه مفقوده در ایجاد زیرساخت‌های توسعه‌ای گلستان بویژه نواحی شرقی آن است که احداث آن نقش موثری در توسعه اقتصادی و صادرات غیرنفتی این استان به کشورهای شرق و مرکز آسیا خواهد داشت.
مطالعه و اجرای طرح راه آهن اینچه برون - گنبد - آزادشهر (خوش ییلاق) - شاهرود که حدود ۲ دهه قدمت دارد با وجود مزایای اقتصادی و توسعه‌ای قابل توجه آن و پیگیری‌های مسوولان گلستان هنوز اجرا نشده که به نظر می‌رسد احداث آن تحولی بزرگ در توسعه اقتصادی این استان کمتر توسعه یافته ایجاد کند.
ایجاد حمل و نقل ریلی در حوزه بار و مسافر به اعتقاد کارشناسان از مهمترین زیرساخت‌های توسعه است که علاوه بر مزیت‌های اقتصادی و اشتغالزایی، در صورت داشتن موقعیت جغرافیایی و مرزی به توسعه روابط اقتصادی با کشورهای همسایه و همچنین ترانزیت، صادرات و واردات به دیگر کشورها از طریق خطوط ریلی، کمک زیادی می‌کند.
استان گلستان از شمال ۴۳۸ کیلومتر مرز خشکی و ۹۰ کیلومتر مرز آبی با کشور ترکمنستان دارد و از جنوب نیز به استان سمنان، از شرق به استان خراسان شمالی و از غرب به مازندران و دریای خزر محدود می‌شود.
گمرک اینچه‌برون واقع در نوار شمالی شهرستان گنبدکاووس که حدود سه دهه قدمت دارد و از آن به عنوان دروازه ورود به کشورهای آسیای میانه یاد می‌شود، تنها محل تردد زمینی استان گلستان به ترکمنستان است که در آذر ۹۳ یک خط ریلی از این مرز به مقصد ترکمنستان و در ادامه قزاقستان به بهره‌برداری رسید.
با این حال خط ریلی اینچه برون - گرگان که جنبه بین المللی هم دارد با وجود انتقاد برخی کارشناسان به دلیل نامناسب بودن مسیر در اواخر دولت دهم اجرایی شد اما هنوز نتوانسته انتظارات را برآورده کند.
کارشناسان معتقدند اگر خط ریلی اینچه برون - گنبدکاووس - آزادشهر - شاهرود که چند سال قبل مورد تایید وزارت راه و شهرسازی و مدیران راه آهن جمهوری اسلامی قرار گرفته اجرا می‌شد، می‌توانست تاثیر بیشتری در توسعه گلستان بگذارد و گره کمبود زیرساخت‌های توسعه‌ای این استان را باز کند.
رییس اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی گرگان در چند مرحله گفت و گو با خبرنگار ایرنا، بر ضرورت تسریع در احداث و بهره‌برداری از راه‌آهن اینچه‌برون - گنبدکاووس - شاهرود به‌عنوان یک ظرفیت مناسب برای رونق صادرات و جابه‌جایی کالا از گلستان تاکید کرد و گفت که بهره‌برداری از این خط ریلی سبب کاهش مسیر صادراتی گمرک اینچه برون به جنوب کشور و در نتیجه افزایش جابجایی کالا و صادرات محصولات گلستان خواهد شد.
علی محمد چوپانی، به اقتصادی و به صرفه بودن اجرای طرح راه آهن اینچه برون - گنبدکاووس - آزادشهر - شاهرود اشاره کرد و افزود: با اجرایی شدن این طرح ۱۸۶ کیلومتری در مرحله اول حداقل ۵۰۰ کیلومتر مسیر اتصال به کریدور شمال - جنوب (بافق - بندرعباس) و در گام دوم اتصال راه آهن شاهرود به این کریدور را ۵۰۰ کیلومتر دیگر کوتاهتر می‌شود.
وی اضافه کرد: اجرایی شدن این خط ریلی همچنین استان‌های مازندران و گلستان را به خراسان رضوی و مشهد مقدس متصل می‌کند و آرزوی دیرینه مردم این ۲ استان برای استفاده از خط ریلی برای رفتن به مشهد مقدس را برآورده خواهد کرد.
چوپانی با اشاره به تصمیم مسوولان راه آهن جمهوری اسلامی برای برقی کردن راه آهن "اینچه برون، گرگان - ساری - گدوک - گرمسار" با اعتبار فایناس یک میلیارد و ۲۰۰ میلیون یورویی و مشارکت یک شرکت روسی گفته بود که به عنوان نماینده بخش خصوصی استان گلستان مخالف اجرای این طرح به سبب نداشتن توجیه اقتصادی و حیف شدن بیت المال هستم.
وی ادامه داد: برقی کردن این خط ریلی که باید همراه با اصلاح بخشی از مسیر و ارتفاع تونل‌های گردنه گدوک باشد علاوه بر اینکه هزینه زیادی را به کشور تحمیل می‌کند، فایده و توجیه اقتصادی لازم را ندارد زیرا ظرفیت حمل بار از این مسیر را حداکثر یک و نیم میلیون تن افزایش می‌دهد و علاوه بر آن رسیدن به جنوب را ۵۰۰ کیلومتر دورتر می‌کند.
تولید ثروت برای استان و کشور به ارمغان دارد
رییس اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی گرگان با انتقاد از اجرای خط آهن بین المللی ترکمنستان - قزاقستان از مسیر اینچه برون به گرگان و اتصال آن به ساری، گدوگ و گرمسار برای اتصال به راه آهن جنوب گفت: متاسفانه مسوولان و کارشناسان راه آهن پرهزینه‌ترین و غیر اقتصادی ترین مسیر را انتخاب و اجرا کردند.
چوپانی با بیان اینکه پیشنهاد اجرایی کردن این خط ریلی به جای برقی کردن مسیر راه آهن اینچه برون - گرمسار سال ۹۹ به وزیر راه و شهرسازی داده و در کمیسیون مربوطه بررسی شد، تاکید کرد: اگر طرح راه آهن اینچه برون - گنبد - آزادشهر - شاهرود که یک دهم هزینه برقی کردن راه آهن اینچه برون - گرمسار هزینه دارد، اجرایی شود، تولید ثروت برای کشور و گلستان به ارمغان خواهد آمد و از این طریق می‌توان سالانه ۱۰ تا ۲۰ میلیون تن بار بویژه غلات را از کشورهای آسیای میانه به کشورهای حاشیه خلیج فارس یا دیگر کشورهای هدف ترانزیت کرد.
وی کوتاه شدن افزون بر هزار کیلومتر مسیر کریدور شمال - جنوب از مسیر اینچه برون - گنبدکاووس - آزادشهر به شاهرود، نصف شدن هزینه ترانسفر کالا به جنوب، کاهش زمان به یک سوم، پرهیز از هزینه‌های اضافی برای خرید لوکوموتیو و صرفه جویی ارزی یک میلیارد و ۷۰۰ میلیون یورویی برای کشور را از دیگر مزایای اجرای خط ریلی اینچه برون - گنبدکاووس - آزادشهر - شاهرود دانست و از آمادگی بخش خصوصی گلستان برای مشارکت در اجرایی کردن این خط ریلی خبر داد..
به گفته چوپانی، صرفه جویی یک میلیارد و ۷۰۰ میلیون یورویی از ۲ بخش حذف هزینه یک میلیارد و ۲۰۰ یورویی برقی کردن راه آهن اینچه برون - گرمسار و دیگری حذف هزینه ۵۰۰ میلیون یورویی اجرا شدن راه آهن مسافرتی گرگان - مشهد حاصل می‌شود.
کاهش هزینه ترانزیت و رونق صادرات
در همین پیوند مدیرکل گمرکات استان گلستان در گفت و گو با خبرنگار ایرنا، اظهارداشت که اجرای خط آهن اینچه برون - گنبدکاووس - آزادشهر - شاهرود دارای مزایای بسیاری از جمله کوتاهتر شدن مسیر رسیدن به راه آهن شمال - جنوب، کاهش هزینه‌های ترانزیت و حمل بار و عبور آسان واگن‌های کشورهای آسیای میانه و چین از خطوط ریلی ایران است.
سیدابراهیم حسینی افزود: با اجرای این مسیر علاوه بر برخورداری برخی شهرهای منطقه از خط راه آهن، امکان صادرات از این شهرها به کشورهای آسیای میانه از طریق مرز اینچه برون میسر می‌شود.
وی اضافه کرد: خط فعلی راه آهن اینچه برون - گرمسار به دلیل برخی مشکلات فنی، طولانی بودن مسیر و کوهستانی بودن و ارتفاع کم تونل‌های آن، امکان عبور واگن‌های تاج دار کشور ترکمنستان، قزاقستان و چین را ندارد.
غلامعلی کوهساری نماینده مردم رامیان و آزادشهر در مجلس شورای اسلامی اواخر سال گذشته گفته بود که کمیسیون عمران مجلس به درخواست نمایندگان مردم گلستان، ردیف بودجه برای احداث راه‌آهن اینچه برون - گنبدکاووس - آزادشهر - شاهرود در قالب لایحه بودجه ۱۴۰۰ کل کشور اختصاص داده است.
کمبود اعتبار
مدیرکل راه و شهرسازی گلستان در همین ارتباط در گفت و گو با ایرنا ضمن تایید سخنان کارشناسان درباره اهمیت و مزایای اجرای این ۲ خط ریلی، گفت که هر ۲ پروژه در وزارت‌خانه متبوعش مصوب شده و مشکلی برای اجرا ندارند.
حسین محبوبی افزود: مهمترین مشکل بر سر راه این ۲ پروژه ریلی بویژه راه آهن گرگان - گنبد - بجنورد - مشهد مباحث اعتباری آن است که دولت برای تامین ۱۵ درصد سهم خود به سبب مشکلات و تنگناهای مالی قادر به تامین آن نیست ضمن اینکه سهم ۸۵ درصد منابع فایناس این پروژه که قرار بود توسط شرکت‌های چینی تامین شود، به سبب تحریم‌ها اکنون مقدور نیست.
وی درخصوص راه آهن اینچه برون - گنبد - آزادشهر - شاهرود گفت: بخش خصوصی گلستان آمادگی دارد مسیر اینچه برون تا آزادشهر را که مسیر هموار و دشت است اجرا نماید اما ادامه مسیر تا شاهرود که کوهستانی بوده و هزینه اجرا را چند برابر می‌کند، نیاز به اعتبارات ملی دارد که فعلا به سبب شرایط مالی دولت امکان پذیر نیست.
افزون بر نیمی از جمعیت ۱.۹ میلیون نفری گلستان در نواحی شرقی آن سکونت دارند.
نظر شما