رونق تئاتر خیابانی در نگارستان اقوام ایران نیازمند حمایت و همکاری

به گزارش ایرنا، تئاتر خیابانی یکی از مردمی‌ترین و پر مخاطب‌ترین شاخه هنرهای نمایشی شناخته می‌شود که قدمت آن به قرن‌ها پیش باز می‌گردد از همان زمان که نخستین نمایش‌ها در میان گروه‌های مردمی شکل گرفت و نه نامی از تئاتر را با خود داشت و نه نامی از سالن و تجهیزات یک نمایش به میان آمده بود، از این روش به عنوان یک راه ارتباطی برای بیان حرف‌ها استفاده می‌شد.

به اعتقاد کارشناسان حوزه فرهنگ و هنر، رسالت تئاتر خیابانی به نمایش در آوردن داستان‌های برگرفته از خیال و واقعیت برای ایجاد شور و نشاط در جامعه است و بازیگران آن با زبان هنر موضوعاتی برخواسته از متن جامعه را به شکل قابل فهم برای همه اقشار مردم به نمایش می‌گذارند.

این نوع از تئاتر از وجوه مستند و اجتماعی برخوردار است و درباره مسائل روز مردم اظهارنظر می‌کند و یا مردم را نسبت به‌ مسائل بیشتر آگاه می‌سازد و مردم بدون خریدن بلیط می‌توانند با تماشای نمایش هنرمندان با هر موضوع شادی و یا غم انگیز به حس خوب سرزندگی دست‌یابد.

مردم ایران به واسطه سابقه دیرینه در برگزاری نمایش "تعزیه، نقالی، پرده خوانی و اجرای روحوضی" که سبکی نزدیک به تئاتر خیابانی دارند در مقایسه با خیلی از کشورهای دنیا در رابطه با این هنر که با کمترین امکانات و با بالاترین سرعت پیام‌های موردنظر در موضوعات مختلف را به تماشاگران منتقل می‌کند، ناآشنا نیستند و هر نمایش خیابانی با استقبال بسیار خوب مردم مواجه می‌شود.

گلستان به دلیل سکونت اقوام مختلف و گستردگی فرهنگ‌های شفاهی اقوام (آیین‌ها، مناسک‌ها، شادمانه‌ها، مجالس سوگ، افسانه‌ها و مضامین بومی) سابقه طولانی در هنر نمایش از جمله تئاتر خیابانی دارد اما به گفته هنرمندان استان، با وجود حضور گروه‌های تئاتر خیابانی گلستان در جشنواره‌های ملی اما نبود حمایت کافی از آنان در کنار شرایط کرونایی ۲ سال اخیر باعث کم رونقی آن شده است علاوه بر اینکه ایجاد پیوستگی در اجرای این نوع از نمایش در فضای پارک‌ها و محلات می‌تواند باعث افزایش شادی در جامعه می‌شود.

حمایت مالی مهمترین خواسته هنرمندان تئاتر خیابانی

هنرمندان حوزه تئاتر خیابانی گلستان که به واسطه شرایط کرونایی فعالیتشان تعطیل و یا بسیار کم‌رنگ شده برای رونق دوباره این هنر چشم انتظار کمک مسوولان دستگاه‌های متولی امور فرهنگی هستند چراکه تامین هزینه‌های لازم برای اجرای این نوع از نمایش آن هم در دل مردم به صورت رایگان نیازمند حمایت مالی است.

سعید کاظمیان یکی از هنرمندان تئاتر در گلستان، کمبود اعتبار برای حمایت از هنرمندان تئاتر را بزرگترین مشکل فعالان این عرصه برشمرد و گفت: تاثیرگذاری یک جریان فرهنگی نیاز به تداوم و پیوستگی اجرای آن دارد و رسیدن به این مهم با همکاری مالی تمام نهادهای فرهنگی جامعه امکان پذیر است.

وی اظهارداشت:‌ هنرمندان زیادی در عرصه تئاتر خیابانی استان فعالیت دارند که قبل از شیوع کرونا در مراسم و مناسبت‌های مختلف به صحنه می‌آمدند اما بیشتر حضورشان محدود به شرکت در جشنواره‌ها بود اما در ۲ سال اخیر تحت تاثیر شرایط کرونایی فعالیت‌شان بسیار کمرنگ شد.

این هنرمند گنبدی افزود: با توجه به اینکه بلیطی برای اجرای تئاتر خیابانی فروخته نمی‌شود برای هر اجرا نیازمند حمایت دستگاه‌های متولی از جمله اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی گلستان و شهرداری‌ها هستیم.

کاظمیان از شهرداری گنبدکاووس درخواست کرد بخش کوچکی از مبلغ حمایتی خود از تیم والیبال شهرداری را به فعالیت‌های هنری از جمله تئاتر خیابانی به عنوان مردمی‌ترین شکل از هنرهای نمایشی که بیشترین تاثیر را در افزایش نشاط اجتماعی دارد، اختصاص دهد.

وی ادامه داد: در دهه ۸۰ و ۹۰ جشنواره‌های مختلف استانی تئاتر خیابانی در گرگان و گنبدکاووس اجرا می‌شد که نیاز است با تخصیص یک بودجه ثابت توسط دستگاه‌های متولی از جمله شهرداری بتوان این نوع از هنر نمایش را به صورت مدون در قالب جشنواره‌های فراملی در مکان‌های تاریخی استان از جمله برج قابوس برای جذب بیشتر گردشگر و توریسم برگزار کرد.

تئاتر خیابانی نقش مهمی در افزایش نشاط اجتماعی دارد

مسوول دفتر تئاتر خیابانی گلستان در گفت و گو با خبرنگار ایرنا گفت: تئاتر خیابانی با توجه به ماهیت اجتماعی در اجرای نمایش می‌تواند نقش مهمی در افزایش نشاط در جامعه و رفع ناهنجاری‌های اجتماعی ایفا کند.

سیدعلی فخرحسینی با اشاره به برگزاری جشنواره‌های متعدد تئاتر خیابانی در دنیا، افزود: در ایران چندین سال است که تئاتر خیابانی مورد توجه ویژه قرار گرفته و جشنواره‌های متعدد از جمله جشنواره "تئاتر خیابانی مریوان" به شکل بین المللی در کردستان برگزار می‌شود و امسال از پنجم تا دهم آبان پانزدهمین دوره این جشنواره برگزار شد.

وی ادامه داد: هر هنرمندی که در اولین دوره این جشنواره شرکت کرده باشد بعد از گذشت چند سال متوجه تاثیر مثبت آن در فرهنگ مردم مریوان و افزایش شور و نشاط در میان مردم این شهر برای میزبانی از هنرمدان و تماشای تئاترهای خیابانی با موضوعات مختلف قومی، مذهبی و مسائل روز جامعه و غیر خواهد شد.

گلستان ظرفیت برگزاری جشنواره بین المللی تئاتر خیابانی اقوام را دارد

این هنرمند رشته تئاتر اظهارداشت: با توجه به موقعیت گلستان از جمله گنبدکاووس به دلیل کثرت اقوام و وجود برج قابوس پیشنهاد برگزاری جشنواره تئاتر خیابانی اقوام به مرکزیت گنبد به شکل ملی و یا بین المللی به صورت یک برنامه تعریف شده مانند جشنواره مریوان به مسوولان فرهنگی استان داده شد.

فخر حسینی با اشاره به نتایج مثبت برگزاری جشنواره تئاتر خیابانی در سطح ملی و بین المللی در گنبدکاووس، افزود: می‌طلبد اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی گلستان و نمایندگان مردم استان در مجلس شورای اسلامی پیگیری لازم را برای ثبت این جشنواره داشته باشند.

وی ادامه داد: در صورت ثبت جشنواره‌ای تئاتر خیابانی اقوام به اسم گنبدکاووس در تقویم کشوری برنامه‌های هنری، هر ساله محفلی با حضور هنرمندان اقوام مختلف ایران زمین به میزبانی استان گلستان برگزار می‌شود که تاثیر بسیار خوبی در توسعه فعالیت‌های فرهنگی در منطقه خواهد گذاشت.

وی گفت: برگزاری تئاتر خیابانی در گلستان بیشتر به شکل مقطعی و مناسبتی است که با شیوع کرونا تعداد آن بسیار محدود شده در صورتی که استان بیش از ۳۰۰ هنرمند با ظرفیت فعالیت در تئاتر خیابانی دارد که نیازمند حمایت مسوولان فرهنگی برای رونق بخشی به اجراهای خود هستند.

لزوم اجرای تئاتر خیابانی در پارک‌ها و محلات 

به اعتقاد کارشناسان، بیشتر شهرهای گلستان از جمله گنبدکاووس با وجود سکونت بیش از ۱۶ قومیت مختلف، ظرفیت بسیار خوبی برای گسترش فعالیت‌های هنری از جمله در بخش تئاتر خیابانی به عنوان مردمی ترین نوع نمایش با موضوع فرهنگ اقوام در قالب اجرای پیوسته در فضای محلات و پارک‌ها دارد که تحقق آن مشروط به اختصاص اعتبار ویژه است. 

مسوول دفتر تئاتر خیابانی گلستان با اشاره به هزینه‌های اجرای تئاتر خیابانی، از متولیان عرصه فرهنگی از جمله اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی، تبلیغات اسلامی و شهرداری‌ها خواست برای افزایش نشاط اجتماعی با الگوگیری از سایر نقاط کشور با رسیدن به یک اجماع شرایط را برای اجرای دنباله‌دار تئاتر خیابانی با موضوعات اجتماعی در پارک‌ها و محلات شهرهای استان به صورت هفتگی فراهم کنند.

فخر حسینی افزود: این ظرفیت در استان گلستان به‌ویژه گنبدکاووس وجود دارد تا با هماهنگی کمیسیون فرهنگی شورای اسلامی شهر نمایش تئاتر خیابانی با توجه به فرهنگ، آداب و رسوم اقوام در محلات، مدارس، دانشگاه و پارک‌ها برگزار شود.

قول شهردار گنبدکاووس برای حمایت از تئاتر خیابانی

شهردار گنبدکاووس در گفت و گو با خبرنگار ایرنا با تاکید بر اهمیت فعالیت‌های هنری در افزایش نشاط در جامعه، گفت: شهرداری از هیچ گونه کمکی برای تامین محل اجرا و کمک‌های مالی به هنرمندان تئاتر خیابانی کوتاهی نخواهد کرد.

سیدعلی اصغر موسوی افزود: شهرداری به مناسبت‌های مختلف مذهبی و ملی برنامه‌های هنری متنوعی را در سطح شهر اجرا می‌کند که با همکاری هنرمندان تئاتر خیابانی این برنامه‌ها با جذابیت بیشتر برگزار خواهد شد.

وی اظهارداشت: با تکمیل مراحل تاسیس سازمان فرهنگی و ورزشی شهرداری گنبدکاووس، برنامه‌های فرهنگی و هنری با نظم بیشتری در سطح شهر اجرا می‌شود.  

نقش مهم تئاتر خیابانی در تلطیف فضای روانی

کارشناس روانشناسی حوزه خانواده و عضو هیات علمی دانشگاه گنبدکاووس به خبرنگار ایرنا گفت: هنرمندان تئاتر خیابانی با کمترین امکانات می‌تواند موضوعات مختلف اجتماعی از جمله گسترش فرهنگ اصیل ایرانی و تحکیم پیوندهای خانوادگی را با زبان نمایش با سرعت بالا به اقشار مختلف جامعه انتقال دهند. 

مژگان میرزا مهمترین رسالت تئاتر را تلطیف فضای روانی و ایجاد شور و نشاط در جامعه دانست و افزود: در شرایط کرونایی ۲ سال اخیر که مردم در مقایسه با گذشته حضور کمتری در فعالیت‌های اجتماعی داشتند، اجرای تئاتر به شکل خیابانی به صورت ساده و روان می‌تواند احساس شادی و نشاط را در میان شهروندان زنده و تقویت کند.

وی با تاکید بر تاثیرگذاری بالای زبان هنر بر روح و روان افراد، گفت: با توجه به اینکه هنرمندان تئاتر قادرند با زبان هنر هر پیامی را به شکل قابل فهم و درک به اقشار جامعه انتقال دهند، می‌توان از این فرصت برای معرفی آداب و رسوم و فرهنگ کهن اقوام مختلف ساکن در استان گلستان استفاده کرد.

این روانشناس تصریح کرد: همچنین نمایش داستان‌هایی با موضوع معرفی آسیب‌های اجتماعی حاکم و راه‌های مقابله با آن به زبان و گویش اقوام مختلف نقش مهمی در جذب بیشتر افراد به هنر تئاتر خیابانی و کمک به کمتر شدن گرایش مردم به سمت این نوع از آسیب‌ها دارد. 

مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی گلستان در گفت و گو با خبرنگار ایرنا افزود: این استان به دلیل سکونت اقوام مختلف و گستردگی فرهنگ‌های شفاهی اقوام دارای سابقه طولانی در تئاتر است و هنرمندان و گروه‌های تئاتر خیابانی استان در جشنواره‌های ملی حضور مستمر داشتند و به طور عموم موفق به کسب مقام‌های مختلف شدند.

عادله کشمیری، مرحوم عطالله صفرپور، مرحوم سید حمزه حسینی، علیرضا پورمحمد، عباس محمدی، سیدعلی فخرحسینی، اسفندیار قرنجیک، رشید نصیری، حمید میرزایی و مرحوم افتخاری را از جمله هنرمندان شاخص تئاتر خیابانی گلستان برشمرد و بیان کرد:‌ این اداره کل  در راستای وظایف سازمانی و همچون گذشته برای برگزاری و اجراهای تئاتر خیابانی در استان، اعزام گروه‌های نمایشی و برگزاری جشنواره و کارگاه‌های تخصصی حمایت‌های مادی و معنوی را انجام داده است.

وی ادامه داد: به عنوان مثال می‌توان به برگزاری جشنواره تئاتر خیابانی سردار دل‌ها در سال گذشته اشاره کرد که با وجود محدودیت‌های کرونا برگزار شد و همچنین مهر امسال همزمان با هفته دفاع مقدس هنرمندان این رشته ۱۲ اجرا در استان داشتند و در طول سال اجراهای متعددی با موضوع آسیب‌های اجتماعی، نشاط و جوانان در سطح شهرستان‌های استان اجرا می‌شود.

کشمیری همچنین در خصوص درخواست تعدادی از هنرمندان گنبدی برای برگزاری جشنواره بین المللی تئاتر خیابانی اقوام به مرکزیت این شهرستان، گفت: نظر به اینکه بیش از ۱۰ سال است که شهرستان مریوان به عنوان پایتخت نمایش‌های خیابانی کشور در بین هنرمندان شناخته شده و هر ساله جشنواره مذکور تئاتر خیابانی در کردستان برگزار می‌شود، چنانچه طرحی مدون از سوی هنرمندان و انجمن نمایش ارائه گردد این اداره کل آمادگی طرح و دفاع در وزارتخانه را دارد.

گلستان با ۱.۹ میلیون نفر جمعیت به‌دلیل تنوع اقلیمی و تکثر جمعیتی مرکب از اقوام، مذاهب و نژادهای مختلف به نگارستان ایران معروف است از همین روی دبیرخانه دائمی جشنواره اقوام ایرانی در مرکز این استان شهر گرگان مستقر و فعالیت دارد که به گفته صاحب‌نظران می‌توان مشابه این موضوع را در قالب جشنواره تئاتر خیابانی اقوام در سطح ملی و یا بین المللی به مرکزیت گنبدکاووس تداعی کرد.