بازی بایدن با مهره نفت در آستانه مذاکرات وین

ایالات متحده به تحریم و فشار اقتصادی اعتیاد پیدا کرده‌است؛ دولت «جو بایدن» هم اگرچه مدعی است که رویکرد تحریمی و فشار «دونالد ترامپ» را کنار گذاشته‌است اما در عمل اقدامی را برای کاهش فشار علیه ایران انجام نمی‌دهد. در واقع دولت وی نیز در راستای راهبرد همیشگی کاخ سفید که از هیچ گزینه‌ای برای فشار بر تهران دریغ نکرده‌است، گام برمی‌دارد. رئیس‌جمهوری آمریکا به‌تازگی در آستانه دو رویداد مهم بار دیگر از تشدید فشار بر تهران با تحریم نفتی سخن گفته‌است.

آمریکا به تحریم و فشار اقتصادی اعتیاد پیدا کرده‌است؛ دولت «جو بایدن» هم اگرچه مدعی است که رویکرد تحریمی و فشار «دونالد ترامپ» را کنار گذاشته‌است اما در عمل اقدامی را برای کاهش فشار علیه ایران انجام نمی‌دهد.
 

بایدن چند روز قبل از دیدار با رئیس جمهوری چین و دوهفته قبل از آغاز مذاکرات هسته‌ای در وین، بار دیگر از تحریم نفتی ایران سخن گفت. وی در یادداشتی برای سه وزارتخانه امورخارجه، خزانه‌داری و انرژی آمریکا مدعی شد که عرضه نفت از طرف کشورهای دیگر به بازار انرژی به اندازه کافی است و به همین دلیل دیگر کشورها می‌توانند خرید نفت از ایران را کاهش دهند.

گفته شده‌است گزارش فوق بر مبنای آمار ارائه شده سازمان اطلاعات انرژی به کنگره، بررسی شرایط اقتصاد جهانی و مازاد ذخایر استراتژیک نفت استخراج شده‌است.

این یادداشت به آن دلیل منتشر شده که کاخ سفید موظف است هر ۶ ماه بازار جهانی نفت را از نظر میزان عرضه بررسی کند و سپس در مورد تداوم تحریم‌های نفتی ایران که از سال ۲۰۱۲ و در دوره ریاست جمهوری «باراک اوباما» برقرار شد، تصمیم بگیرد.

در ادوار گذشته ذخایر نفتی ایران نقطه اتکای مهمی برای اقتصاد کشور بوده‌ است اما همزمان به عرصه‌ای برای فشار بر تهران تبدیل و باعث تمرکز دشمنان ایران بر حوزه انرژی شده‌است. تحریم‌هایی که از دوره اوباما برقرار و در زمان ترامپ تشدید شد و این تحریم ها بیش از همه صنعت نفت و درآمدهای حاصل از فروش نفت خام ایران را که مهمترین منبع تامین ارز ایران بودند، هدف قرار دادند.
در ادوار گذشته ذخایر نفتی ایران نقطه اتکای مهمی برای اقتصاد کشور بوده‌ است اما همزمان به عرصه‌ای برای فشار بر تهران تبدیل و باعث تمرکز دشمنان ایران بر حوزه انرژی شده‌است.

ادعای غیرواقعی بایدن و عدم تعادل بازارهای جهانی نفت در آستانه زمستان

در ارزیابی ادعای جو بایدن در زمینه میزان عرضه و تقاضا در بازار جهانی انرژی به ویژه نفت خام درمی‌یابیم که وی می گوید در شرایط کنونی میزان عرضه و تقاضا برای نفت خام متوازن است این درحالی است که با شروع فصل سرد این تعادل به ضرر مصرف‌کنندگان تغییر خواهد کرد. گفتنی است همه‌گیری بیماری کووید ۱۹ تاثیر چشمگیری بر بازارهای جهان داشته‌است. مقررات و محدودیت‌های اجتماعی و کاهش مصرف باعث رکود اقتصاد جهانی و کندشدن حرکت چرخ‌ صنایع شد؛ همین امر بر میزان مصرف نفت نیز تاثیر بسیاری داشت.

در دوره اوج مصرف نفت خام تا قبل از همه‌گیری کرونا، جهان روزانه به بالاتر از ۱۰۰ میلیون بشکه نفت خام نیاز داشت اما شیوع بیماری میزان مصرف را به حدود ۹۰ میلیون بشکه رساند.

اکنون میزان تقاضای روزانه نفت خام در جهان اندکی بیشتر از ۹۶ میلیون بشکه در روز است که در کل ۵ درصد کمتر از میزان مصرف در دوره پیش از همه‌گیری کرونا عنوان می‌شود. این در حالی است که درماه‌های اخیر میزان مصرف روزانه نفت خام در جهان نزدیک به ۶ میلیون بشکه افزایش داشت؛ دلیل این امر هم خروج تدریجی اقتصاد کشورها از رکود و شروع پویایی جهان بوده‌ است.

 علاوه‌براین سازمان اوپک هم پیش‌بینی کرد در سه ماهه پایانی سال ۲۰۲۱ میزان تقاضای جهانی برای نفت خام اندکی کمتر از ۱۰۰ میلیون بشکه در روز خواهد بود و به نظر می‌رسد هدف از طرح جدید آمریکا علیه ایران حفظ بازارهای جهانی نفت برای این کشور است .طبق گزارش رویترز  در سال ۲۰۲۲ بخشی از تقاضای اضافی در بازار جهانی نفت از سوی منابع غیرمتعارف آمریکا تامین خواهد شد.

طبق گزارش‌های رسانه‌ای میزان عرضه نفت از سوی اوپک نیز حدود ۲۹ میلیون بشکه در روز ارزیابی شده است که نسبت به سه‌ماهه سوم ۲۰۲۱ افزایش نشان می‌دهد.

از طرف دیگر به نوشته تارنمای «S&P Global» میزان تولید نفت در بازار جهانی کمتر از ۹۶ میلیون بشکه بوده و به همین دلیل قیمت جهانی نفت به فراتر از ۸۰ دلار رسیده است.کاهش عرضه از سوی اوپک پلاس حتی چندی قبل موجب شد که نفت خام با رسیدن به قیمتی فراتر از ۸۶ دلار رکورد سه ساله خود را بشکند.  

 تداوم روابط نفتی ایران و چین درکارزار تحریم حداکثری آمریکا
هدف آمریکا از اعمال چند باره تحریم‌های نفتی که بار اول در دولت اوباما درسال ۲۰۱۲ و بار دوم با خروج آمریکا از توافق هسته‌ای برجام توسط دولت «دونالد ‌ترامپ» و اعمال شدیدترین تحریم‌ها در قالب کارزار فشار حداکثری در نوامبر ۲۰۱۸ علیه ایران اعلام شد، ممانعت از صادرات نفتی ایران و محروم ساختن آن از درآمدهای نفتی بوده است.

رسانه‌ها گزارش دادند: اگرچه هیچ آمار رسمی و تایید شده‌ای ارائه نشده اما در دوره‌ای که کشورهای اروپایی و آسیایی با فشار دولت ترامپ از معامله با ایران سرباز زدند پکن خریدار نفت از تهران باقی ماند. برخی گزارش‌ها پایین‌ترین میزان خرید نفت چین از ایران را حدود ۲۰۰ هزار بشکه بیان کردند. با اینحال به‌تدریج از ابتدای دوره ریاست جمهوری بایدن رسانه‌ها از افزایش حجم خریدهای نفتی چین از ایران خبر می‌دهند. 

خبرگزاری رویترز پیشتر گزارش کرد که خریداران چینی باوجود تحریم‌های آمریکا به واردات نفت ایران ادامه می‌دهند.طبق این گزارش ادعایی چین بزرگترین خریدار نفت ایران است و تهران حداقل ۶ درصد نفت این کشور را تامین می‌کند. این رسانه غربی همچنین به تازگی در گزارشی مدعی شد که در سه ماه گذشته، واردات نفتی چین از ایران به طور متوسط به بیش از ۵۰۰ هزار بشکه در روز رسیده‌ است. 
رسانه‌های غربی مدعی هستند که دولت آمریکا باوجود حفظ تحریم‌های موجود نفتی اما چندان تمایلی به اعمال مجازات علیه شرکت‌های چینی ندارد. زیرا واشنگتن تلاش دارد با این کار تمایل خود به مذاکرات هسته‌ای با تهران را به جهانیان به نمایش بگذارد.
زمانبندی اعلام توصیه بایدن در کنار بازتاب آن در رسانه های غربی حکایت از آن دارد که مخاطب اصلی رئیس جمهوری آمریکا احتمالا کشور چین بوده‌ است. اتخاذ این موضع نفتی از سوی بایدن را باید از دو دیدگاه ارزیابی کرد: نخست دیدار مجازی رئیس‌جمهوری آمریکا با همتای چینی وی و دوم احتمال برگزاری دور هفتم مذاکرات هسته‌ای در ۸ آذر.

نفت، اهرم فشار آمریکا علیه چین

زمانبندی اعلام توصیه بایدن در کنار بازتاب آن در رسانه های غربی حکایت از آن دارد که مخاطب اصلی رئیس جمهوری آمریکا احتمالا کشور چین بوده‌ است. اتخاذ این موضع نفتی از سوی بایدن را باید از دو دیدگاه ارزیابی کرد: نخست دیدار مجازی رئیس‌جمهوری آمریکا با همتای چینی وی و دوم احتمال برگزاری دور هفتم مذاکرات هسته‌ای در ۸ آذر.

رسانه‌های خارجی گزارش دادند: انتشار گزارش‌ به سه وزارتخانه آمریکایی، پیش از دو رویداد مهم فوق، این ارزیابی را از آن جهت قوت بخشیده‌ است که رئیس‌جمهوری آمریکا در گفت‌وگوی روز ۲۴ آبان خود با «شی جین پینگ» رئیس‌جمهوری چین، احتمالا قصد دارد پکن را در این زمینه تحت فشار قرار دهد. البته در عرصه رقابت آمریکا و چین مباحث بسیار دیگری مطرح هستند که شاید این موضوع را از اولویت خارج کند. جنگ تجاری و تعرفه‌ای دو کشور در کنار افزایش قدرت جهانی پکن به همراه تنش بر سر تایوان به اندازه‌ای برای واشنگتن اهمیت دارد که کاخ سفید بارها تاکید کرده که درمورد آنها رویکرد ویژه‌ای خواهد داشت.
تحلیل دیگری هم از چنین رویکردی مطرح است؛ بایدن دو هفته پیش از مذاکره برای احیای برجام، تلاش دارد با چماق تحریم‌های بیشتر موضعی محکم را در مقابل اصرار ایران بر لغو تمامی تحریم‌ها اتخاذ کند.