بنا بر اعلام منابع ترکیه ای، سقوط دوباره ارزش لیر که به‌دنبال تصمیم بانک مرکزی این کشور به دستور اردوغان برای کاهش نرخ بهره چندی پیش آغاز شده بود، وارد رقم بی سابقه ای شده تا حدی که هر لیر ترکیه دیروز (شنبه) با ۱۱٫۳۱۱۸ دلار مبادله شد.
شبکه خبری «بلومبرگ» نیز در گزارشی اعلام کرد که به‌دنبال تصمیم بانک مرکزی ترکیه برای پایین آوردن هزینه وام‌گیری برای سومین ماه پیاپی، ارزش لیر بازهم به پایین‌ترین رقم رسید. این اقدام بیش‌از پیش به ثبات قیمت در ترکیه آسیب‌رسانده و اطمینان سرمایه‌گذاران به سیاست‌گذاران این کشور را از بین می‌برد.
منابع ترکیه ای و غربی اعلام کرده اند که هم اکنون ارزش لیر ترکیه ۶ درصد پایین آمده و به ۱۱٫۳۱۱۸ در برابر دلار آمریکا رسیده ، یعنی بیشترین کاهش طی ۹ ماه گذشته است. مقامات ترکیه نرخ بهره «رپو» (نرخ بهره تأمین منابع پولی توسط بانک‌های داخلی از بانک مرکزی) را ۱۰۰ واحد پایین آورده و به ۱۵ درصد رسانده‌اند و اعلام کرده اند که در ماه آینده در مورد توقف روند کاهش نرخ بهره تصمیم‌گیری می‌کنند.
این اقدام در شرایطی صورت‌گرفته که تورم مصرف‌کننده در ترکیه در ماه اکتبر تا ۲۰ درصد افزایش یافته است. چنین نرخ تورمی ۳ سال پیش در بحبوحه بحران ارزی در این کشور دیده شده بود. بانک مرکزی ترکیه تحت فشار رجب طیب اردوغان رئیس‌جمهوری، نرخ بهره را ۴۰۰ واحد از ابتدای سپتامبر پائین آورده است.
بنابر اعلام رسانه های غربی، لیره ترکیه از ابتدای سال جاری میلادی تا حالا ۲۳ درصد از ارزش خود را از دست داده و بدترین عملکرد را در بین بازارهای نوظهور داشته است.
رییس بزرگ‌ترین گروه تجاری ترکیه (توسیاد) قبل از گرفته شدن این تصمیم گفته بود، بانک مرکزی نباید هدف اصلی خود را که کنترل تورم است، فراموش کند. وی نسبت به ضعف بیشتر ارز ترکیه و تاثیر آن بر ثبات اقتصاد هشدار داد و تاکید کرد، ترکیه ۴۴۶ میلیارد دلار بدهی خالص خارجی دارد.
اعتراضات به خیابانها کشیده شد
کاهش نرخ برابری لیر ترکیه با ارزهای خارجی باعث اعتراض مردم این کشور شد و برخی اصناف نیز در کنار مردم به دلیل افزایش شدید تورم و مشکلات معیشتی ناشی از آن به خیابانها آمده و تظاهرات به راه انداختند.
«سندیکای انقلابی اتحادیه های کارگری» در ترکیه نیز پنجشنبه گذشته به دلیل افزایش شدید تورم و مشکلات معیشتی ناشی از آن برای مردم، در شهر «ازمیر» به خیابان ها آمده و تظاهراتی با عنوان «نمی توانیم سپری کنیم»، به راه انداختند.
هزاران کارگر با حضور در خیابانها شعار می دادند، «کار، نان، آزادی»، «بودجه نه برای کاخ بلکه برای بازنشسته»، «اتحادیه کارگران، سرمایه داری را شکست خواهد داد»، «دولت استعفا، استعفا» و «حقوقی مانند انسان می خواهیم»".
در بیانیه ای که در این تظاهرات منتشر شد، آمده است: فردا چه چیزهایی گران خواهد شد، با حقوقی که هر روز آب می شود، چگونه می توانیم سپری کنیم و اینکه چطور می توانیم زمستان سیاهی که نزدیک است را سپری کنیم را نمی دانیم. هر روز صبح بیدار می شویم، در حالیکه فقط و بیکاری افزایش یافته است.
احزاب مخالف دولت اردوغان نیز واکنش تندی به سقوط لیر و تورم ایجاد شده، داشتند و ضمن تاختن به عملکرد رجب طیب اردوغان درباره سقوط ارزش لیر، برگزاری فوری انتخابات در این کشور را خواستار شدند.
«کمال قلیچ‌دار اوغلو» رهبر حزب «جمهوری‌خواه خلق» ترکیه در پیامی توییتری، خطاب به رئیس‌جمهوری این کشور نوشت که «اردوغان! انتخابات فورا (برگزار کن)».
«مرال آکشنر» رهبر «حزب خوب» ترکیه یکی دیگر از احزاب مخالف این کشور هم با تاختن به عملکرد رئیس‌جمهوری گفت که اردوغان «اعتبار و پول ما را از بین برد».
این سیاستمدار ترکیه‌ای افزود: اگر این عمد باشد، خیانت آشکار است، اما اگر نتیجه بی‌کفایتی باشد، مشخص است که چه باید کرد؛ باید با بردن کشور به انتخابات در اسرع وقت جلوی این رسوایی گرفته شود.
طبق گزارش «رویترز»، دو هشتگ «دلار ۱۱ لیر» و «انتخابات فوری» نیز توسط کاربران ترکیه‌ای در شبکه توییتر ترند شد.
کمال قلیچ‌دار اوغلو رهبر اصلی‌ترین رقیب حزب حاکم عدالت و توسعه نیز در مصاحبه با شبکه تلویزیونی «خبرترک» این کشور باز هم درخواستش برای برگزاری انتخابات زودهنگام را تکرار کرد.
به گفته او، پیشنهاد رجب طیب اردوغان برای کاهش نرخ بهره به منظور تقویت صادرات و سرمایه‌گذاری در ترکیه نشان داد که او «کاملا از واقعیت جدا شده است»، چرا که مردم خواهان برگزاری انتخابات زودهنگام هستند.
رهبر حزب جمهوری‌خواه خلق ترکیه تصریح کرده که «دیگران برای ۵۰ تا ۱۰۰ سال آینده برنامه‌ریزی می‌کنند و ما حتی نمی‌توانیم بگوییم، فردا چه اتفاقی خواهد افتاد. دولت (حاکم) خواهان این است که بعد از درست کردن اقتصاد وارد انتخابات شود؛ این کاملا زاییده تخیل آنها است».
اظهارات تند سران احزاب مخالف ترکیه علیه اردوغان و حزب عدالت و توسعه در شرایطی مطرح شده که طی روزهای اخیر سقوط ارزش لیر و گرانی‌ها بارها خبرساز شده است.
کارشناسان مسایل منطقه معتقدند که در کنار مسایل مطرح شده که در کاهش ارزش لیر ترکیه دخیل بوده، تهدید سفرای ۱۰ کشور غربی به اخراج توسط اردوغان (در سوم آبانماه) نیز در کاهش بیشتر ارزش پول ملی ترکیه دخیل بوده و غربی ها به کمک عوامل داخلی خود، اقدام به زهر چشم گرفتن از اردوغان کرده اند.
در همان زمان بلومبرگ اعلام کرد که جدیدترین درگیری دیپلماتیک ترکیه، دلیل دیگری به تاجران برای فروش ارز این کشور داد و ارزش لیر را به پایین‌ترین رقم رساند.
ارزش لیر ترکیه در تاریخ سوم آبانماه ۱٫۶ درصد در اولین ساعات آغاز معاملات و در بحبوحه نقدینگی این کشور کاهش یافت و برای سومین روز پیاپی به کمترین رقم در زمان خود ۹.۷۵۵۲ در برابر هر دلار رسید، کاهشی که تا این لحظه نیز ادامه دارد.
لیر ترکیه از قبل هم تحت تاثیر کاهش غیرمنتظره نرخ بهره قرار داشت، اما با سخنان رجب طیب اردوغان رئیس‌جمهوری این کشور در سوم آبانماه ضربه دیگری خورد. اردوغان اعلام کرد که دیگر پذیرای سفرای ۱۰ کشور نخواهد بود و همین مساله موجب شد تا نرخ ارزش لیر دوباره در مقابل ارزهای خارجی به ویژه دلار آمریکا کاهش پیدا کند.
درگیری اردوغان با ۱۰ کشور غربی برای بیرون کردن سفرای کشورهایی از جمله آمریکا، آلمان و فرانسه که خواستار آزادی یکی از منتقدین دائمی دولت ترکیه شده بودند، باز می گردد.
کاهش ارزش لیر ترکیه و افزایش تورم شدید یک مشکل دیگر برای اردوغان به وجود آورد که شمار حامیان او را طبق اعلام نتایج نظرسنجی ها کاهش داد.
برخی کارشناسان غربی پیش بینی کرده اند که این احتمال وجود دارد که اظهارات اردوغان با کاهش ارزش لیر و بالا بردن نرخ تورم، باعث فروریختن اقتصاد شکننده این کشور شود. برخی از کارشناسان نیز عقیده دارند که تورم ۲۰ درصدی و نرخ بهره منفی مشکلات اصلی ترکیه هستند، نه سیاست خارجی این کشور.
حال باید منتظر بود و دید که اردوغان چه روشی را برای جلوگیری از سقوط بیشتر ارزش لیر ترکیه اتخاذ می کند و یا این که کاهش ارزش لیر به پاشنه آشیل رییس جمهوری این کشور و حزب عدالت و توسعه مبدل می شود.
نظر شما