به گزارش ایرنا، در نگاه مردم و افکار عمومی، دولت سیزدهم مهمترین اولویت خود را دو موضوع مهم واکسیناسیون کرونا و مشکلات معیشتی حاد جامعه قرار داده و در کنار آن برای حضور پرقدرت در مذاکرات رفع تحریم‌ها، برنامه‌ریزی کرده است؛ با این حال نگاهی به عملکرد ۱۰۰ روزه دولت سیزدهم در حوزه آب و معضلات دامن‌گیر آن نشان می‌دهد، این موضوع به‌طور ویژه در دستور کار دولت قرار داشته است.
معضلات و چالش‌های به ارث رسیده
برای درک روشن از معضل آب در حوزه‌های شرب، صنعت و کشاورزی، لازم است نیم‌نگاهی داشته باشیم به برخی چالش‌ها و کوتاهی‌های به ارث رسیده از دولت‌های قبلی که با انباشت آنها و پیوند با خشکسالی‌های اخیر، مشکلات حادی در گستره اجتماعی، اقتصادی و حتی امنیتی ایجاد شده؛ مشکلاتی که از تابستان گذشته تا کنون حداقل سه استان خوزستان، اصفهان و چهارمحال‌وبختیاری را به‌گونه‌ای گسترده درگیر کرده و سبب اعتراض‌ها و گلایه‌مندی مردم شده است.
در ابتدای آغاز به کار دولت رئیسی، نقاط مختلف کشور با مشکلات بزرگی در کمبود و قطعی آب شرب، کشاورزی و صنعتی مواجه بوده است.
تاخیرهای چندساله در سدسازی و آب‌رسانی به روستاها و اراضی زراعی، تنها یکی از کوتاهی‌های مسئولان گذشته بوده است. برآوردهای کارشناسان و هشدارهای پیشین نشان می‌دهد در حوزه آب و طرح‌های مربوط به آن، با تعلل‌های گسترده از جمله تاخیر ۲۵ ساله در اجرای طرح ۵۵۰ هزار هکتاری موسوم به طرح رهبر معظم انقلاب در خوزستان و ایلام مواجه بوده‌ایم.
فروردین‌ماه امسال یعنی چند ماه پیش از بروز مشکلات و تنش‌های آبی خوزستان، سیدکریم حسینی رئیس مجمع نمایندگان این استان از نامه ۱۸ نماینده مجلس و شکایت از وزرات نیرو به کمیسیون اصل ۹۰ مجلس خبر داد؛ شکایتی که موضوع آن استنکاف از اجرای برنامه ششم توسعه و عدم اجرای فرصت یک‌ماهه رئیس‌جمهوری از سال ۹۶ تا ۹۹ درباره اجرا نکردن اوامر رهبر معظم در رابطه با طرح ۵۵۰ هزار هکتاری بود.
افتتاح نمایشی برخی طرح‌ها و سازه‌های آبی مانند آنچه در سد مخزنی «کنجان‌چم» ایلام رخ داد، موردی دیگر از مجموعه نارسایی‌های قبلی بود؛ خردادماه امسال در اتفاقی شگفت، جمعی از مسئولان وزارت نیرو، استاندار و نمایندگان ایلام، سد خاکی شهدای کنجان‌چم را به دستور رئیس‌جمهوری وقت افتتاح کردند؛ افتتاحی که کامل نبود و در واپسین روزهای دولت دوازدهم، تنها یک بخش از این پروژه به شکل نمایشی آغاز به کار کرد.
همان روزها این رخداد با انتقادهای گسترده رسانه‌های محلی همراه شد. براین اساس، دوم مهرماه امسال، آیت‌الله ابراهیم رئیسی هنوز یک ماه از آغاز به کار دولتش نگذشته بود که در چهارمین سفر استانی وارد به محروم رفت و بلافاصله پس از ورود، در محل سد مخزنی کنجان‌چم حضور یافت؛ او ضمن بازدید از بخش‌های مختلف این سد، روند ساخت و تکمیل و سامانه‌های متصل به آن را مورد بررسی قرار داد.
موضوع به همین موراد ختم نمی‌شود و بسیاری از مشکلات تلنبار شده و بر زمین‌مانده قبلی، همچنان با بی‌توجهی دولت‌های گذشته همراه بود؛ از جمله مشکلات فاضلاب شهری در برخی از استان‌ها که در زمان بارندگی منجر به ورود فاضلاب در سطح شهر و نارضایتی بالای مردم می شد و یا با عدم تامین آب شرب شهروندان و دام‌های آنها در برخی از مناطق کشور، گلایه‌های متعددی پدید می‌آورد.
در کنار مشکلات مدیریتی گذشته، کاهش بارندگی در سال‌های اخیر نیز مزید بر علت شد و آغاز به کار دولت سیزدهم را با کاهش بی‌سابقه بارش در سال آبی قبل از آن همراه کرد؛ در یکی از جداولی که بهار امسال از سوی سازمان هواشناسی منتشر شد، میزان کاهش نزولات آسمانی نسبت به سال آبی پیش (۹۸-۹۹) و دوره بلندمدت، خبر از بروز یک خشکسالی گسترده می‌داد که متاسفانه با بی‌توجهی مدیران دولت وقت همراه شد.
اولویت‌بندی برای حل مشکلات در کوتاه‌مدت؛ تشکیل شورای «جهاد آب‌رسانی»
دولت سیزدهم با درک این مشکلات و کوتاهی‌ها، در ۱۰۰ روز نخست فعالیت خود، اولولیت ویژهای را برای مساله آب در کشور تعریف کرد و در همین مدت کوتاه، اقدامات موثری را انجام داد.
در این راستا رئیس‌جمهوری آبان‌ماه در دیدار با نمایندگان سه استان خشک کشور (اصفهان، سمنان و قم)، توزیع عادلانه منابع آب موجود و استخراج از منابع آب ژرف را دو راهکار برای کاهش مشکلات کم‌آبی در کوتاه‌مدت بیان کرد و گفت: «دولت یکی از مهمترین مسئولیت‌های خود را کاهش و رفع دغدغه مردم در زمینه کم‌آبی می‌داند و در دو سطح کوتاه‌مدت و بلندمدت اقدامات و برنامه‌هایی برای رفع آن تدارک دیده است».
در این مدت دولت با مدیریت بهینه منابع آبی موجود، گفت‌وگو با مردم و اطمینان‌بخشی به آنها، آغاز اجرای طرح‌های مصوب در شورای عالی آب و فعال کردن راهکارهایی مانند چاه‌های ژرف، آب‌شیرین‌کن‌ها و دیپلماسی آب با همسایگان و... درصدد کنترل بحران موجود و حل مساله در آینده برآمده است.
در یک اقدام فوریتی، وزارت نیرو اوایل مهرماه اقدام به ایجاد مرکز و شورای «جهاد آب‌رسانی» در ساختار تشکیلات وزارت نیرو کرد تا مدیریت تنش آبی کشور به‌گونه‌ای موثر و متمرکز انجام شود؛ در نخستین جلسه این نهاد، علی‌اکبر محرابیان وزیر نیرو، منظور از ایجاد این شورا را «ایجاد یک تمرکز بین نخبگان صنعت آب، گروه‌های جهادی، خیّران و موثران در حوزه آب» دانست که با تمرکز بر مساله آب‌رسانی، با اولویت مناطق محروم و روستاها، مشکلات این بخش را حل کند و ضمن استفاده از ظرفیت‌های قانونی و اجرایی در مدت زمان معین، آب را به روستاهای برساند که یا فاقد آب هستند یا به آب پایدار دسترسی ندارند.
کارشناسانِ موضوع آب‌رسانی به شهرها و روستاهای دارای تنش آبی در کشور، با توجه به گستره توزیع، آن را یکی از مهمترین اقدامات دولت در سه ماه نخست فعالیت می‌دانند؛ نگاهی به نقشه مناطق دارای تنش‌آبی نشان از گستردگی و پراکندگی بزرگ آنها دارد:
پیشنهاد بسته مالی برای تکمیل و بهره‌برداری از ۳۴۰ طرح نیمه‌تمام
این نقشه به خوبی نشان می‌دهد که با توجه به تعداد بالای مناطق دارای تنش آبی، کار آب‌رسانی از عهده یک دستگاه خارج است؛ در این رابطه دولت سیزدهم با مبادله تفاهم‌نامه با دبیرخانه قرارگاه جهادی امام حسن(ع) برای آب‌رسانی به ۱۰ هزار روستای دارای تنش آبی در کشور اقدام کرده است و آب‌رسانی به دیگر مناطق در دستور کار قرار دارد.
موضوع طرح‌های نیمه‌تمام صنعت آب‌وفاضلاب کشور در دو دهه اخیر از دیگر مشکلاتی بوده که دولت مصمم به اتمام آنهاست؛ آنچنان که در روزهای بررسی صلاحیت وزیران در مجلس شورای اسلامی، اعلام شد که علی‌اکبر محرابیان وزیر نیرو در دولت سیزدهم، یکی از اولویت‌های اصلی خود را تکمیل «۳۰ سد نیمه‌تمام» قرار داده است.
در کنار آن، تکمیل صدها طرح نیمه‌تمام آب‌وفاضلاب است که کار اتمام آنها در چند ماه اخیر با پیشنهاد بسته مالی برای تکمیل و بهره‌برداری از ۳۴۰ طرح نیمه‌تمام آغاز شده است. از دیگر اقدامات در این حوزه، تدوین تفاهم‌نامه با تامین‌کنندگان لوله‌های مورد نیاز طرح‌های اولویت‌دار منابع آب‌وفاصلاب بوده که با استفاده از ظرفیت تهاتر نفت در حال انجام است.
رسیدگی به چاه‌های آب کشور که در چند دهه اخیر به اوضاع نامطلوب آبهای زیرزمینی دامن زده بودند نیز در دستور کار دولت است؛ آمارها و نمودارهای مستند نشان می‌دهد استفاده مجاز و غیرمجاز از آبهای زیرزمینی و چاه‌ها چه روند مخربی داشته است؛ شکل زیر روند افزایش حفر چاه (عمیق و نیمه‌عمیق) و تخلیه از آنها در چهار دهه اخیر را نشان می‌دهد:
در این زمینه نیز دولت سیزدهم در مدت محدود استقرار خود توانسته ۱۱ هزار و ۳۸۷ حلقه چاه غیرمجاز را مسدود یا پر کند و با هدف نظارت موثر، بیش از ۱۶۰۴ حلقه چاه کشاورزی را به کنتورهای هوشمند متصل کرده است.
پایان مراحل «چاه ژرف» در منطقه سیستان با حفاری از چاه به عمق ۱۸۰۰ متر و راه‌اندازی «پمپ درون‌چاهی» ساخت شرکت‌های دانش بنیان داخلی و پمپاژ ۴۰ لیتر بر ثانیه آب، افتتاح سامانه شیرین‌سازی آب شور بوشهر، استفاده از ظرفیت دیپلماسی و گفت‌وگو با کشورهای منطقه با هدف تامین آب از دیگر کشورها و همچنین دریافت حقابه‌های قانونی ایران از دیگر اقدامات مهم دولت در حوزه آب و منابع آبی بوده است.
نظر شما