به گفته وزیر کشور که چندی پیش به استان چهارمحال و بختیاری سفر کرده بود، ۲۸ استان کشور با چالش جدی خشکسالی و کم‌آبی روبرو هستند.یکی از این استان‌ها چهارمحال و بختیاری است که با وجود اینکه سرچشمه رودهای زاینده‌رود و کارون و بخشی از رودخانه دز است اما برای تامین آب در تمامی بخش‌ها از جمله شرب با مشکل روبروست و ۱۸ هزار نفر در این استان با تانکر آبرسانی سیار می‌شوند.
کارشناسان هواشناسی، تغییر اقلیم را مهمترین عامل وقوع خشکسالی عنوان می‌کنند و معتقدند تغییر اقلیم سبب شده تا علاوه‌بر تغییر الگوی بارش‌ها از برف به باران، دمای هوا به ویژه در فصل پاییز و زمستان روند افزایشی پیدا کند.
کارشناسان در ادامه این مساله را تهدیدی برای منابع پایدار آب استان می دانند به گونه‌ای که در سال آبی جاری ارتفاع برف آذرماه در ایستگاه کوهرنگ این استان به عنوان ایستگاه شاخص کشور صفر بوده و دما در همین ماه در استان ۲ درجه افزایش یافته است که این وضعیت بر ماندگاری برف تاثیر منفی دارد و یخ و برف موجود در ارتفاعات را نیز ذوب می‌کند.
گذر از خشکسالی نیازمند عزم ملی
عضو هیات علمی دانشگاه شهرکرد و رییس هیات مدیره انجمن هیدرولوژی ایران، گذر از خشکسالی را نیازمند عزم ملی می‌داند و می‌گوید: برای مدیریت خشکسالی می‌طلبد تا همه در قبال آبی که مصرف می‌کنند، مسوول و پاسخگو باشند.
روح‌الله فتاحی در گفت‌وگو با خبرنگار ایرنا افزود: خشکسالی مشکل تازه و جدیدی برای کشور ایران که در پهنه و نوار خشک کره زمین واقع شده است، نیست بلکه نحوه مدیریت آن مهم است و این موضوع بیانگر این مساله است که افرادی که سیاستگذار و تصمیم‌گیرنده در حوزه منابع آب هستند از تخصص لازم برخودار باشند و مطابق با واقعیت‌های موجود برنامه‌ریزی کنند.
وی ادامه داد: اگر عزم ملی برای حفظ آب موجود شکل نگیرد وضعیت کشور هر سال بدتر از سال قبل آن می‌شود و از سوی دیگر حکمرانی آب ایجاب می‌کند هر کسی از آب، که انفال به شمار می‌رود استفاده می‌کند نسبت به آن مسوول است و برای میزان برداشت آن پاسخگو باشد و بهای آب بر اساس واقعیت‌های موجود قیمت‌گذاری و گرفته شود و قیمت آب در سبد هزینه‌های تولید لحاظ شود.
فتاحی تصریح کرد: در خوشبینانه‌ترین حالت کشور دارای ۱۳۰ میلیارد مترمکعب آب است که در سالهای پایانی دهه ۵۰ این آب به ازای هر نفر حدود ۲ هزار و ۵۰۰ مترمکعب بود اما بر اساس جمعیت کنونی سهم هر فرد از منابع آب کشور به ۸۰۰ مترمکعب کاهش یافته است و این آمار بر اساس استانداردهای جهانی به منزله تنش شدید و بحران آب محسوب می‌شود.
این استاد دانشکده منابع طبیعی و علوم زمین دانشگاه شهرکرد، سازگاری با خشکسالی و تدوین برنامه‌های موثر برای برون‌رفت از وضعیت کنونی را منوط به بهره‌گیری از روش‌های نوین آبیاری و کشت‌های گلخانه‌ای در بخش کشاورزی دانست و گفت: به جای کشت محصولات آب‌بر نظیر ذرت و دانه‌های روغنی باید کشت گلخانه‌ای جایگزین شود.
فتاحی خاطر نشان کرد: تا زمانی که به مدیریت جامع آب باز نگردیم و ارزش واقعی آب به عنوان مهمترین نهاده تولید در نظر گرفته نشود، همچنان با چالش تنش آبی روبرو خواهیم بود.
وی ادامه داد: به ازای هر مترمکعب آبی که در بخش صنعت و کشاورزی استفاده می‌شود باید هزینه آن پرداخت شود تا از این محل توان هیدرولوژی آبخوانها که یکباره نمی‌توان آن را جبران کرد از طریق عملیات آبخیزداری تقویت شود.
فتاحی با تاکید بر اینکه صنایع آب‌بر باید به استانهای جنوبی کشور منتقل شود، اظهار داشت: از طریق شیرین‌سازی آب دریا می‌توان آب مورد نیاز صنایع را تامین کرد.
وی با بیان اینکه تا پایان سال ۱۳۹۸، ۱۲۰ میلیارد مترمکعب کسری آب در سفره‌های زیرزمینی شکل گرفته است، افزود: این موضوع منجر به ایجاد فرونشست، شکل‌گیری چشمه‌های گرد و خاک و مرگ آبخوانها شده است.
رییس هیات مدیره انجمن هیدرولوژی ایران، احیای آبخوانها و جبران کسری منابع آب زیرزمینی را زمانبر دانست و گفت: طی سالهای متمادی کاهش منابع آب در کشور شکل گرفته از این رو یک باره نمی‌توان آن را جبران کرد و باید برنامه‌ریزی بلندمدت برای آن در نظر گرفته شود.
فتاحی به مشکلات تنش آبی در چهارمحال و بختیاری نیز اشاره کرد و افزود: در دهه ۶۰ باید به جای فشار بر منابع آب زیرزمینی از منابع آب سطحی بهره‌گیری می‌شد که نبود چنین برنامه‌ای امروز این استان را با چالش جدی کمیت و کیفیت منابع آب زیرزمینی و متعاقب آن فرونشست زمین و افت منابع آب‌های زیرزمینی روبرو و بسیاری از چشمه‌ها و رودخانه‌های دائمی را به جریان‌های فصلی تبدیل کرده است.
سازگاری با خشکسالی بهترین راهکار در شرایط کنونی
برخی دیگر از کارشناسان نیز بر این باورند آنچه می‌تواند ما را در گذر از خشکسالی کمک کند سازگاری با کم‌آبی است.
رییس مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی چهارمحال و بختیاری با تاکید بر این موضوع اظهار داشت: از مصادیق سازگاری با بحران آب می‌توان به تغییر نوع مصرف خانگی و صرفه‌جویی، استفاده از سیستم‌های نوین آبیاری در بخش کشاورزی و جلوگیری از بارگذاری منابع آب جدید برای صنایع آب‌بر و جانمایی آن به جای فلات مرکزی در کنار دریاهای شمال و جنوب اشاره کرد.
حسن جهانبازی افزود: کاهش بارش، افزایش دما، تغییر نوع بارش‌ها از برف به باران و وقوع بارش‌های سیل‌آسا در فصل بهار سبب شده تا منابع آب زیرزمینی این استان به شدت کاهش پیدا کند و همین موضوع نه تنها بر زندگی انسان‌ها، بلکه حیات وحش، گیاهان و فعالیت‌هایی نظیر کشاورزی و دامداری را با چالش جدی مواجه کرده است.
۵۷ درصد اراضی کشاورزی استان به روش آبیاری نوین مجهز شده است
بنابر آمارهای شرکت آب منطقه ای چهارمحال و بختیاری ۷۰ درصد منابع آب موجود این استان به مصرف کشاورزی می‌رسد مدیریت مصرف در این حوزه می‌تواند ما را در عبور از خشکسالی با چالش کمتر کمک بسزایی کند که به بر اساس گفته‌های مسوولان جهاد کشاورزی استان این مهم مورد توجه قرار گرفته است.
به گفته مدیر آب و خاک سازمان جهادکشاورزی چهارمحال و بختیاری بیش از ۶۷ هزار هکتار از مزارع این استان معادل ۵۷ درصد اراضی کشاورزی به روش آبیاری نوین مجهز شده است.
غلامرضا ذاکری افزود: در استان ۱۱۸ هزار هکتار اراضی کشاورزی قرار دارد که توسعه آبیاری نوین به سه روش بارانی، تیپ و زیرسطحی در سطح استان به خصوص در اراضی شیب‌دار در اولویت قرار دارد.
به گفته وی، این استان از نظر درصد اجرای سامانه آبیاری نوین و تجیهز اراضی کشاورزی به سیستم آبیاری نوین رتبه دوم کشور را دارد.
مدیر آب و خاک سازمان جهادکشاورزی چهارمحال و بختیاری ادامه داد: با اجرای طرح‌های آبیاری نوین به خصوص آبیاری به روش تیپ، بهره‌وری و راندمان آب بین ۹۰ تا ۹۵ درصد افزایش پیدا می‌کند و یک راهکار اساسی در راستای جلوگیری از فرسایش خاک و بهره‌وری در مصرف آب است.
۳۰ درصد مشترکین آب شرب استان کم‌مصرف هستند
از سوی دیگر سهم شرب و صنعت از آب موجود در استان هر کدام ۱۵ درصد است که در این حوزه نیز می‌طلبد با مصرف بهینه و احساس مسوولیت از هدررفت آب این سرمایه ملی جلوگیری کرد.
مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب چهارمحال و بختیاری صرفه‌جویی و مدیریت مصرف آب را مهمترین راهکار مقابله با کم‌آبی دانست و گفت: چنانچه مردم استان راهکارهای صرفه‌جویی آب را اجرا کنند تا ۵۰ درصد مصرف آب استان کاهش پیدا می‌کند.
احمدرضا محمدی، تعداد مشترکان آب شرب استان را ۲۵۰ هزار مشترک اعلام کرد و گفت: ۳۰ درصد این مشترکان پرمصرف، ۱۵ درصد کم‌مصرف و دیگر مشترکان در حد نرمال مصرف می‌کنند.
مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب چهارمحال و بختیاری با بیان اینکه مصرف آب برای مشترکان کم‌مصرف رایگان است، خاطرنشان کرد: مشترکانی که در طول ماه کمتر از ۶ هزار لیتر آب مصرف‌کنند قبضی برای آنها صادر نمی‌شود.
محمدی، افزود: مصرف آب تا ۱۶ هزار لیتر نیز در حد استاندارد است اما بیشتر از آن سبب می‌شود قیمت آب برای مشترکان پرمصرف تصاعدی شود.
وی تصریح کرد: تقاضا می‌شود تا مردم استان با فرهنگ‌سازی صرفه‌جویی آب در خانوارهای خود و آموزش آن به فرزندانشان و همچنین استفاده بهینه از آب خاکستری (آب بازیافتی) تلاش کنند تا علاوه‌بر حفظ منابع آب زیرزمینی، به اقتصاد سبد خانوار خود نیز کمک کنند.
تولید سالانه ۲۷ میلیون مترمکعب پساب فاضلاب در استان
مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب چهارمحال و بختیاری در خصوص فرصت پساب فاضلاب برای بخش صنعت نیز گفت: سالانه ۲۷ میلیون مترمکعب پساب در این استان تولید می‌شود که فرصت خوبی را برای تامین آب بخش صنعت فراهم کرده است و در حال حاضر سه میلیون مترمکعب آن مورد استفاده صنایع قرار گرفته است.
احمدرضا محمدی افزود: پساب تصفیه‌شده نقش موثری در راستای مدیریت مصرف آب و تامین آب بخش صنعت دارد و این ظرفیت وجود دارد که آب قابل توجهی از پساب تصفیه شده را در اختیار سرمایه‌گذاران بخش صنعت برای توسعه فعالیت‌های خود قرار داده شود.
محمدی با اشاره به راه‌اندازی ۹ تصفیه‌خانه فاضلاب در استان، تصریح کرد: تاکنون ۱۴ شهر استان به سیستم جمع‌آوری و دفع فاضلاب متصل شده است.
مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب چهارمحال و بختیاری با بیان اینکه پساب تصفیه شده از کیفیت بالایی برخودار است، اظهار داشت: از آب این بخش می‌توان در بخشی از فعالیت‌های کشاورزی نظیر زارعت چوب و یا کشت علوفه دام نیز بهره‌گیری کرد.
محمدی خاطرنشان کرد: پساب تصفیه شده از پایداری لازم برخوردار است و واحدهای صنعتی از این بابت اطمینان خاطر داشته باشد که چنانچه سهمی از پساب به آنها اختصاص داده شود این آب پایدار است و با چالش کمبود مواجه نخواهند شد.
به گزارش ایرنا، بیش از یک دهه از وقوع پدیده خشکسالی در چهارمحال و بختیاری می‌گذرد و در این مدت کاهش نزولات آسمانی و تغییر شکل بارش‌ها از برف به باران از یک سو و افزایش دمای هوا از سوی دیگر سبب کاهش منابع آب سطحی و پایین رفت سطح آب سفره‌های زیرزمینی این استان شده است.
خشکسالی‌های اخیر چهارمحال و بختیاری از سال آبی ۸۵-۸۶ آغاز شده است و در طول این سال‌ها پیامدهای ناگواری بر منابع آب، محیط‌زیست و فعالیت‌های اقتصادی این استان برجا گذاشته است.
از آنجاکه چهارمحال و بختیاری سرچشمه ۲ رودخانه زاینده‌رود و کارون و بخشی از رودخانه دز است و افزایش یا کاهش بارش‌ها در این منطقه، استانهای خوزستان، اصفهان و فلات مرکزی را تحت تاثیر خود قرار می‌دهد.
نظر شما